VOOR ALKMAAR EN Tabak J. R, Keuss. izsD rooi Eieren. So. 260. Honderd en achttiende jaargang. 1916. ARonaémenisprns per 3 maanden f 1—, fr. p. post 11.25. ffdYBrteeüspriixtëict. p. regel, pots letters naar plaatsruimte. Brieven fr. N. V. Boek- en Handelsdrnkkeili ?1 BERIfls. COSTER fi ZOON. Voordam 9. VEIJDA® 3 NOVEMBEE. NEDERLAND. ÜGgeörings-RundTot. Met 20 ct. oorlogstoeslag op den abonnementsprijs per 3 maanden. .3. ALKMAAR, 3 November. Even vóór het afdrukken der courant kwam gisteren het bericht, dat de Duitschers de stelling Vaux ontruimd hadden. Het Duit- sche legerbericht meldt hieromtrent: „Vooral „richtten de' Franschen een vernielend vuur „op bet reeds gedurende den nacht door on- „ze troepen op bevel en zonder dat de vijand „hen lastig viel, ontruimde fort Vaux, waar- „van wij te voren de voornaamste gedeelten „in de lucht hadden laten vliegen". De Berlijnsche correspondent van de N. Rott. Ct. had reeds Woensdagavond te 7 uur het bericht ontvangen, dat 's nachts het fort Vaux volgens het opgemaakte plan ontruimd zouworden het telegram kwam echter met vertraging te Rotterdam. Het is. zeker een opmerkelijk feit in dezen oorlog, dat een journalist een militaire beslissing verneemt, voordat die tot uitvoering is gebracht zoo iets is, voor zoover wij ons herinneren in. de 27 maanden van oorlogvoeren nog niet voor gekomen. Te opmerkelijker is het feit, nu de Franschen tot dusverre er nog geen melding van hebben gemaakt in hun legerberichten. Het ligt voor de hand, dat de Duitsche militaire overheid er een bedoeling bij heeft, wanneer zij een' journalist zoo vroegtijdig inlicht zooiets doet een militaire overheid niet, en vooral de Duitsche niet, wanneer zij geen nevenstrekking beoogt Waarschijnlijk heeft zij willen voorkomen, dat aan de ont ruiming een verkeerde, beteekenis zou worden gehecht en daarom te voren doen verklaren, dat zij enkel is geschied om de gevechtslinie naar een minder aan het vijandelijke vuur blootgestelde lijn van weerstand terug te brengen, dat de forten indertijd onschadelijk moesten worden gemaakt om de vesting Ver dun tè verlammen, dat ze, toen dit geschied was, voortreffelijke doelen boden voor de Fransche artillerie en dat, sinds het terrein, waarin Douaumont ligt, in Fransch bezit was overgegaan, de beteekenis van Vaux niet meer het brengen van zware offers voor het behoud rechtvaardigt. Ook zonder deze verklaring zouden wij geen andere beteekenis aan deze ontruiming hebben gehecht. Een blik op de kaart toch doet zien, dat het fort Vaux, een saillant, een vooruitspringend punt van de Duitsche linie vormde, hetwelk aan twee kanten onder Fransch vuur kon worden genomen. En al heeft de leer der saillanten door de ervarin gen van dezen oorlog wijziging ondergaan, er was weinig militair belang meer aan het behoud van dit punt verbonden, sinds de Franschen in de omgeving de Duitsche linie hadden teruggedrongen. Hieruit blijkt dusdat de ontruiming vrijwillig geschiedde, dus bijv. niet na een Franschen stonn-aanval, maar ook, dat zij het logische gevolg is van de Fransche overwinning van enkele dagen gele dén, dat dus de Franschen niet in den nacht van 1 op 2 November, maar den 24sten Oc tober door hun vorderingen bij Douaumont en bij Damloup den Duitschers de ontrui ming van het fort Vaux hebben afgedwongen. De ontruiming van het fort Vaux heeft der halve het succes van den verrasssnden Fran schen uitval van de vorige week doen toene men. Niet alleen om de ontruiming, maar ook om het fort Vaux, dat de Duitschers den 9den Maart reeds als veroverd meldden, maar dat ze eerst den 4den Juni volkomen hadden bezet en dat tot het koesteren van hooge verwachtingen aanleiding had gege ven, spreekt dil feit, dat in Duitschland een pijnlijken indruk maken moet, al is de ont ruiming zelve zonder belemmering kunnen geschieden en alis de militaire beteekenis xdan ook niet groot. Wait men meene niet, dat de vorderingen, welke de Duitechers bij hun offensief in dit voorjaar en dezen zomer hebben gemaakt, daardoor geheel te niet ge daan is. De bressen, welke de Duitschers in de buitenste fortenlinie van Verdun hadden gemaakt, hebben, zij weer moeten verlaten, maar zij bezetten nog een strook gronds, welke bij Etain ongeveer 10 K.M. diep is en welke zij sinds het einde van Februari heb ben veroverd. En de toekomst zal leeren, of zij al dan niet erin geslaagd zijn Verdun als uitvaispoort te grendelen. Zij hebben naar alle waarschijnlijkheid de entente voorge schreven haar offensief te doen plaats hebben op een ander dan de meest aangewezen plek, maar het zal moeten blijken, of zij het uit Verdun dreigende gevaar voorgoed hebben kunnen afwenden. Aan verschillende fronten is de strijd ver levendigd. Aan de Somme hebben de Fran schen weer wat terrein gewonnen, de Italia nen hebben him negende offensief ingezet op den weg naar Triest en daarbij vorderingen gemaakt en 4731 gevangenen gemaakt, de Duitschers hebben een plaatselijke overwin ning op den linker Stochod-oever behaald en 1530 man gevangen genomen, welke actie wel eens de bedoeling zou kunnen hebben van een nieuw Russisch offensief te voorko men. De verlevendiging van het krijgsbedrijf, wijst op de indirecte pogingen om Roemenië hulp te bieden, voor welk land zelf de toe stand de laatste dagen onveranderd blijft. In Griekenland is de zonderlinge toestand zoo mogelijk nog zonderlinger geworden. De troepen van den heer Venizelos hebben Ekaterini (bij de kust 47 mijl ten zuidwesten van Saloniki) bezef. Het Grieksche garnizoen nam de vlucht, maar de Grieksche regeering te Athene heelt versterkingen gezonden. Het schijnt, dat die troepen zijn vervoerd langs den Larissa-spoorweg, welke onder de con trole der entente staat. Daarover zijn de Veni'zelisten verontwaardigd. Zij redeneeren aldus: Wij zijn de bondgenooten der entente en staat die nu maar toe dat er militaire maatregelen tegen ons worden getro8en?-En ziji beginnen luider te klagen, dat de entente de Grieksche régeering te Athene maar blijft erkennen. Natuurlijk zullen hun klachten en grieven weerslag vinden in het Engelsch par lement Voor Engeland is de verwarde gang van zaken in Griekenland zeker niet prettig. Ook de gebeurtenissen ter zee zijn voor de En- gelsche régeering niet van aangenamen aard. In twaalf dagen zijn er zeven Griek sche stoomschepen getorpilleerd. De Times vindt dat dé nieuwe onderzeeërsbedreiging den laatsten tijd van ernstiger aard begint te worden en het blad wenscht betere bescher ming. Ook vindt het blad de officiëele me- dedeeling over het gebeurde in het Kanaal noodlottig van Duitsche zijde houdt men thans de Duitsche lezing vol, alle Duitsche torpedobooten zijn teruggekeerd, er waren geen Engelsche oorlogsbodems aanwezig om ze te verdrijven en die kwamen opdagen, wer den in den grond geboord, voordat ze een schot konden lossen of redden zich in een overhaasten vlucht. Bovendien meldt de Duitsche admiraliteit, dat in den nacht van 1 op 2 November lichte Duitsche schepen van hun basis in Vlaanderen zijn vertrokken en den Engelsch-Nederlandschen handels weg zijn opgevaren, verschillende stoomsche pen aangehouden hebben om ze te onderzoe ken, er twee hebben opgebracht en na Op de terugreis tevergeefs door vier Engelsche kruisers zijn beschoten, ongedeerd terugge keerd zijn. Een derde schip, dal eveneens be vel was gegeven naar de bedoelde haven te gaan, is niet binnengeloopen. Misschien wordt hiermede bedoeld de mislukte poging, tot opbrengen van de „Oldambt," waarnaar een officiéél onderzoek wordt ingesteld. Naar men óns uit dm Haag bericht, werden de stoomschepen Randwijk, Brunswijk en Noordwijk, allen van de firma Erhardt en Deckera te Rotterdam, aangehouden, de Randwijk weid onmiddellijk vrijgelaten, de Brunswijk en de Noordwijk waren naar Zeebrugge opgebracht, doch ook weer vrijge laten. Wanneer dit de twee schepen zijn, uit het Duitsche communiqué, die verdacht werden, heeft het optreden dus weinig resul taat opgeleverd en blijft alleen het feit, dat dit optreden mogelijk was, hetwelk aan de ergernis in Engeland voedsel zal geven, Tenslotte zij hier aangeteekend, dat de Duitsche regeering aan de onze haar leed wezen en verontschuldiging heeft aangebo den over het overvliegen van Nederlandsch gebied door een Duitsch luchtschip op 22 October. Deze gebiedsschending moet zijn begaan door een tot het leger behoorende Zeppelin (dus niet een van de marine-Zeppe lins welke naar Engeland gaan), dat een de fect aan motor en stuurinrichting had en ge noodzaakt was twee benzine-reservcirs uit te werpen, wat, naar de niet juist georiënteerde commandant meende, boven Belgisch grond gebied was geschied. KORTE BERICHTEN. Volgens cm bericht uit Odessa is het personenvervoer naar Roemenië eergister- nacht tengevolge van groote troepenver plaatsingen stopgezet. Alle entente-mogendheden zullen vol gens de Italiaansche Secoio vertegenwoor digd zijn in een nieuwen krijgsraad, te Parijs te houden. Deze krijgsraad zal de beschik king krijgen over een rijkelijk van geschut voorzien reserveleger. De Noorsche stoombooten Delto (3200 ton) en Tromp zijn in den grond geboord. Russische oorlogsschepen hebben Con- stanza gebombardeerd. In den Rijksdag, bij de debatten over de behandeling der krijgsgevangenen, is de nieu we Duitsche minister van oorlog, generaal von Stein, aan 't woord geweest. Hij zeide, dat de Engelschen met behulp der geheele wereld steeds nieuwe en zwaarder strijdmid delen aanvoerden- om hun doel met alle ge weld te bereiken. De Rijkskanselier zou, volgens de Duit sche bladen, heden spieken over de oorlogspo litiek der regeering. Ter gelegenheid van den tweeden ver jaardag van Turkije1 s intree in den oorlog hebbeg de Bulgaarsche en Turksche opperbe velhebbers, hartelijke telegrammen gewisseld. De Australische minister van financiën, Higgs, is afgetreden. Hetzelfde wordt gemeld van den Australischen vice-president van den Uitvoerenden Raad, de heer Gardiner, en van den onder-minister den heer Russell, Engelsche officieren uit het gevangen kamp te Osnabriick hebben een krans laten leggen op de baar van den gestorven vlieger Dölcke. Óp een witzijden lint stonden in gou den letters woorden van tfaardeering voor den bewonderden en vereerden tegenstander. Een mooie daadl - De Amerikaanscheregeering moet, naar aanleiding van het ongewaarschuwd torpil- leeren der ,fllarina", waarbij Amerikanen het leven verloren, onverwijld om inlichtingen aan de Duitsche regeering gevraagd hebben. DE „OLDAMBT". Voor bet binnenbrengen en te Rotterdam afleveren van hei stoomschip „Oldambt" werd gecontracteerd met L. Smit en Co's sleep dienst. Door twee sleepbooten werd de „Üld- ambt" tegenover het station te Hoek van Hol land $an den grond gezet om aldaar gelost en lens gepompt te worden. Gisteravond is door het breken der trossen de „Oldambt". om geslagen en gedeeltelijk gezonken. Het schip was verzekerd voor 300,000. De bemanning is naar Rotterdam vertrokken. BINNENLAND. TWEEDE KAMER. De algemeene beraadslaging over de wets ontwerpen in -zake grondwetsherziening werd Donderdag voortgezet. De heer Knobel (v.-L, Zwolle) sloot zich in 't algemeen aan bij hetgeen de heer lydeman heeft gezegd. Spr. verdedigde het vrouwenkiesrecht, maar achtje net practised onmiddeiiijx onuitvoerbaar; hij gal een denk beeld omtrent de verdere uitvoering daarvan aan. De heer Otto (u.-L, Amst III) was vau oordeel, dat door dit ontwerp de bijzondere school regel, de openbare school aanvulling zou worden en dat het belang van land en volk er door werd geschaad, terwijl zou wor den ingegaan tegen de liberale opvatting van de taak van den staat. Ook spr. was van meening, dat de uitwer king van hqt grondwetsartikel niet veel an ders zal kunnen geschieden dan zooais is ge schied in de ontwerpen der Staatscommissie, maar die uitwerking was óngeloofelijk duur. Mea zat in de commissie in de eerste plaats om een politiek doel, niet om het onderwijs. Het volk heeft zich in 1913 uitgesproken voor onverzwakte handhaving van het open baar onderwijs. Spr lichtte uan toe, waarom de bijzondere schooi door dit ontwerp en de uitkeering van 10 millioen jaars meer en van 50 mil- iioen voor het afstaan van de gebouwen, een voorsprong zal verkrijgen, die de openbare school nooit zal kunnen inhalen. Het aantal neutrale bijzondere scholen zou toenemen. In gansche streken van ons land zou de openbare school verdwijnen. Spr. betwijfelde of men in de Kamer de neutrali teit van het onderwijs, waaraan het volk ge hecht is, nog wel wilde. Scherp polemiseerde spr. tegen den minisr ter en tegen de houding van de liberalen in deze. Het amendement-van Raalte zou veel goed kuauen maken. Het nieu^ve stelsel was ech ter anti-nationaal. Ftet zou de verdeeldheid op gruwelijke wijze in de hand werken. Het was ook anti-liberaal; het ging in tegen 'het beginsel van vrij onderzoek en tegen de vrije ontwikkeling, en leidde tot geestelijken dwang. Spr. vertrouwde het volksonderwijs aan de kerk en particulieren niet toe, omdat hij. het in die handen niet veilig achtte. Hij wilde daarom strenge waarborgen van deugdelijk heid, j.m. goedkeuring van het leerplan. Hij hoopte jjjet den heer Ketelaar, dat men het ook in de Kamer daaromtrent eens zou kun nen worden Spr. verklaarde zich voor algemeen kies recht, voor algemeen vrouwenkiesrecht, even- ALKMAARSCHE OVERAL VERKRIJGBAAR. redige vertegenwoordiging en stemplicht. Maar hij wilde deze dingen niet in ruil voor de openbare school. Recht diende gedaan te worden aan de voorstanders van de bijzondere school onder zeggenschap van den staat over stichting en inrichting daarvan, om in de toekomst te ko men tot geheel beheer van dié school door den staat. De heer L i e f t i n c k (u.-l., Zutfen) ont kende dat de school-met den bijbel recht heeft op staatsgeld. Hij wenschte niet te betalen voor het bijzondere van de bijzondere scho len. De openbare school is goed. als het on derwijs gegeven wordt zooais de wet dat voorschrijft. Spr. hoopte dat het Nederland- sche volk zou waken voor de openbare school. Hij kon aan de pacificatie niet mee doen. Heden komt minister Cort van der Linden aan het woord. DEPUTATENVERGADERING. Gisteren is te Utrecht in het Park Tivoli de deputatenvergadering gehouden van de anti- revolutionnaire partij. Reeds lang voor den aanvang der vergadering stroomden de depu- taten uit alle oorden des lands toe, zoodat de zaal en de galerij alsmede het podium tot in alle hoeken gevuld waren. Tegenwoordig waren o.a. alle Tweede- en de meeste Eerste Kamerleden der partij, oud-gouvemeur-geae- raal Idenburg, oud-minister de Waal Male- fijt en tal van oud-Kamerleden. Dr. Kuyper, die onder een storm van ge juich en applaus binnenkwam, opende de ver gadering en hield een rede over het onder- weip: Een wortél uit de dorre aarde. Daarna deelde dr. Kuyper mede, dat de wijzigingen in het programma en de statuten bijna algemeene instemming hadden gevon den. Met de hierop gemaakte aanmerkingen ging het centraal comité mede, zoodat uitvoe rige discussie onnoodig was. Aan de Koningin werd een telegram van hulde gezonden. In de middagvergadering kwamen de coqe cept-artikelen van „Ons Program" aan de or de. Twee afgevaardigden uit Amsterdam achtten den tijd van voorbereiding te kort en wilden in een over eenige maanden te houden Deputatenvergadering de beslissing nemen. Dr. Kuyper was hiertegen en daarop werd het voorstel ingetrokken. Het concept-pro gram en de statuten werden aangenomen, na dat de voorzitter uiteen had gezet, dat het artikel over de landsverdediging bedoelde het fingeeren van gewetensbezwaren te voorko men. Oud-gouvemeur-generaal Idenburg zette uiteen dat het de bedoeling van de anti-revo- lutionnaire partij was, om de christelijke be ginselen in wetgeving en bestuur in Indië zooveel dat mogelijk is tot hun recht te doen komen. Besloten werd een brief van sympathie te sturen aan de weduwe van wijlen minister Talma en aan de weduwe van broeder Kater. Aan de familie van broeder Bijlevéld zal ge schreven worden de wensch dat hij herstel len mag. Daarna stelde dr. Kuyper zijn motie voor in zake art. 192 der Grondwet, waarin de an ti revolutionnaire partij zich uitspreekt: le. dat zij zien tot haar leedwezen ten zeerste teleurgesteld ziet in hare verwachtin gen, dat door de herziening van het grond wetsartikel aan den politieken schoolstrijd voor goed een einde zou worden gemaakt; 2e. dat zij waardeert de bedoeling van het kabinet, om door subsidie-verhooging aan de bijzondere scholen tegemoet te komen en dat zij zich zal haasten, die waardeering om te zetten in dank, zoodra bij de wet zal zijn toe gekend, wat nu nog slechte in hjet stadium aer belofte verkeert: 3e. dat nimmer door de wijziging het on recht in recht zal verkeeren, waar de opvoe ding der jeugd van Godswege aan de ouders is toegekend, zoodat de openbare staats school niet andera behoort te zijn dan aan vulling; 4e. dat zij ten tweede teleurgesteld is door het feit, dat het kabinet naliet in een nader additioneel artikel van hetgeen het toezegde, de verstrekking te verzekeren. 5e. dat de termijnbepaling ten aanzien yan de wet ter uitvoering van het nieuwe artikel 192 dit gemis niet kan vergoeden, daar na afloop van dien termijn geen waarborg be staat dat het goede in het artikel zal verwe zenlijkt worden 6e. dat de partij vasthoudt aan het Juli-rap- port van 1900 in zake het lager onderwijs, volgens hetwelk de burgerlijke gemeenten voor wat de financieele regeling aangaat, ge heel zouden zijn buitengesloten; 7e. dat zij dank brengt aan de A. R. Ka merleden voor hun principieel en krachtig optreden; maar aandringt op dusdanige ac tie, dat men niet wordt afgescheept door een belofte, waarvoor de waarborg tot vervul ling zou ontbreken. Aan de winkeliers, die zich hebben aange geven voor het verkoopen van REGEE- RINGS-RUNDVET, wordt bekend gemaakt, dat de verstrekking daarvan zal plaats heb ben door bemiddeling van grossiers, die him daarvoor in rekening kunnen brengen 71.50 per 100 K.G. en bij minder dan 25 K.G. 72 per 100 K.G. Zij worden mitsdien uitgenoodigd zoo spoedig mogelijk ter secretarie op te geven welke grossier hun het rundvet zal bezorgen. De Wethouder, A. F. THOMSEN. De WETHOUDER, Voorzitter der Com missie van Bijstand voor het Distributiebe drijf te ALKMAAR, brengt hiermede ter alge meene kennis, dat de MAXIMUM-PRIJZEN VOOR EIEREN tot nadere aankondiging als volgt zijn VASTGESTELD: 1. De KLEINHANDELPRIJS van VER- SCHE KIPEIEREN 10 CENT per stuk 2. De GROSSIERSPRIJS van KALK- EIËREN 6 CENT en de KLEINHAN DELPRIJS daarvan 7 CENT per stuk. Alkmaar, den 3 November 1916. De Wethouder voornoemd, A. F. THOMSEN. De voorzitter lichtte zijn motie in het kort toe. Nadat door dr. Kuyper nog verklaard was, dat hij om allen schijn te vermijdenalinea7 in dien zin wijzigde, dat „departij zich verzekerd acht, dat de Kamerleden niets zullen onge daan laten, dat men ons niet afscheept met een belofte alleen," werd de motie met alge meene stemmen aangenomen. Thans kwam de oud-minister Heemskerk ter vergadering. Ds. v. d. Voort van Zijp herinnerde er aan, dat dr. Kuyper j.l. Zondag 79 jaar geworden was en wees daarbij op zijn groote verdien sten voor het Christelijk volksdeel gedurende meer dan een halve eeuw. De vergadering zong dr. Kuyper daarop staande het: „Dat 'sHeeren zegen op 0 daal" toe. De voorzitter zeide, nadat het lied beëin digd was, dat hij de vergadering met dank gebed zou sluiten, waarna psalm 72 vers 11 „Zijn naam moet eeuwig eer. ontvangen," enz., werd gezongen. Daarna werd de bij eenkomst gesloten. Dr. Kuyper weid na de sluiting op het po dium bestormd door deputaten, die hem d» hand kwamen drukken. „VOLKSONDERWIJS". Het hoofdbestuur van de vereeniging Volks onderwijs heeft na overweging, of het ver- licht was heen te gaan na het aannemen der ;kende motie in de algemeene vergadering op 15 OctoW, besloten om zijn functie te blijven waarnemen, om aldus te voorkomen dat er scheuring ontsta. Bij een nadere bespreking met den voorstel ler. der motie is gebleken, dat deze meer be doelt een actie uit te lokken tegen de aanne ming van het door de regeering voorgestelde artikel en dit wel door hei door de afdeelin- gen doen optreden van sprekers, die In den geest da* motie aan de vergadering leiding geven. VEREENIGING VAN LANDSTORM- PLICHTIGEN JAARKLASSE 1909. Dinsdagw erd to het gebouw te Am sterdam de eet*te landelijke vergadering ge houden. Er waren vele afdeeiingen vertegen woordigd. De voorzitter, de heer P. Weiter, deelde me de, dat hier ruim 1600 landstorplichtigen van de jaarklasse 1909 vertegenwoordigd waren. Met algemeene stemmen werd goed gevon den, dat men den minister van oorlog zal ver zoeken de militiélichting van 1917 te laten voorgaan vóór de landstormplicrtigen der jaarklasse 1909. Er werd op gewezen, dat de vereeniging geen anti-militaire strfekking heeft, daar uit sluitend gevraagd, wat ook in het landsbe lang wenschelijk is, n.l. dat de jongere lich ting voor gaat. Het dagelijksch bestuur zal in den Haag ze telen. Het secretarioal zal gevestigd zijn in de Reitzstraat 238. Er werd een hoofdbestuur benoemd, waarin uit iedere provincie een lid gekozen werd. Voor Noordholland zal de heer Grondsma alhier zitting nemen. Om de kosten te dekken is vastgesteld een contributie te heffenn van 0.10 per week. Het bestuur overweegt de wenschelijkheid van toetreding der landstonn- mers vtin oudere lichtingen. Ter ondersteuning van het adres aan den minister van oorlog, om de militielichting 1917 vóór te laten gaan, wordt onder de landstormplichtigen een petitionnement ge houden. i i AARSGHE COURANT.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1916 | | pagina 1