DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
3>e
wmm
UU
B. W. G. LIENESCH,
de nieuwe modellen der
Royal Worcester Corsets.
mm
Honderd en achttiende jaargang.
ZATERDAi
4 NOVEMBER.
Diitributie yan
Rpt, Gort en Haver mout.
Langestraat 43.
Telef. 242
PRIJZEN van f 2,95 tot f 19,50.
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar ft-j firameo door het geheele R|k f t,25.
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
(Telefoonnummer 3.
Prijs der gewone Advertentiën
Per regel S 0.12.\ Bij groote contracten rabat. Oroote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
mm
LANDWEER, LANDSTORM 60 MILITIE!"
2f?l 0,1 namni*r b®**8®* 00 0 btadan.
Met 20 ct. oorlogstoeslag op den abonnementsprijs per 3 maanden.
ALKMAAR, 4 Nov.
Het Fransche legerbericht van gistermid
dag heeft thans gemald, dat het fort Vaux
door de Franschen is bezet. De mededeeling
is geschied in de volgende woorden: „In
den loop van den dag van gisteren hebben
de Duitschers onder het hevige bombarde
ment der Franschen, dat verscheidene dagen
had voortgeduurd en zonder een aanval der
Fransche infanterie, welker druk voortdurend
heviger wordt, af te wachten, het fort Vaux
ontruimd.
„In den loop van den namiddag werden zeer
krachtige ontploffingen in het fort waarge
nomen. Des nachts bezette de Fransche in
fanterie, die reeds op korten afstand het fort
'genaderd was, dit belangrijke werk zonder
één man te verliezen. De buitenste forten
gordel van Verdun is thans weer hecht in
handen der Franschen."
Het komt ons voor, dat er één dag verschil
is tusschen de Duitsche en de Fransche le
zing maar wat doet hét er toe? Hoofdr
zaak is, dat het fort door de Duitschers ont
ruimd en door de Franschen bezet is. In de
tweede plaats eerst is het van beteekenis, dat
de ontruiming is geschied zonder dat de
Franschen dit hebben gemerkt en dat deze de
door de Duitschers. veroorzaakte ontploffin
gen in het fort hebben aangemerkt voor uit
werkingen der Fransche zware granaten.
Het Fransche avondcommuniqué meldt, dat
na de verovering van het fort Vaux de Fran
sche infanterie de buitenwijken van het dorp
Vaux heeft bereikt en vasten voet heeft gekre
gen op den heuvelrug, die het, dorp be-
heerscht en dat de Duitschers geen tegen
aanvallen hebban gedaan. Het dorp ligt
ongeveer een kilometer noordelijker dan het
fort. Uit het bericht over de terreinwinst
in het dorp wordt niet gezegd, hoe dit werd
verkregen, door of zonder vechten. In elk
geval het is verkregen. En de omgeving
van Verdun blijft een brandpunt van belang
stelling.
Het Italiaansche offensief duurt voort in
het gebied van het' riviertje de Wippach en
het Karstplateau. Het Weensche legerbericht
meldt, dat het is ingezet en wordt voortgezet
met groote troepenmacht en veel geschut, dat
overal de aanvallen werden afgeslagen en dat
er 2200 man gevangen genomen werden.
Het legerbericht uit Rome noemt den strijd
verbitterd, maar zegt dat er vorderingen zijn
gemaakt en dat er 3498 gevangenen zijn ver
kregen. De strijd geeft blijkbaar beide partij
en reden tot tevredenheid, hetgeen wel zal be-
teekenen, dat de Italianen een succesje hebben
behaald, en dat de Oostenrijkers meer had
den gevreesd.
De Roemenen blijven hun verzet volhouden
aan het zuidelijk front van Zevenburgen,
waar zij aanvallen doen. Zij komen wel niet
veel vooruit maar zij vallen dan toch aan.
zij verhinderen, dat zij zoo snel onder den
voet worden geloopen, als men in Duitsch-
land had verwacht. Men stelde daar den
termijn vóór Kerstmis maar dan moet het
heel anders gaan, dan de laatse dagen. Im
mers eiken dag, dien de Roemeniërs winnen,
komen zij niet alleen zelf in betere conditie,
maar hun tegenstanders, die, al is er dan ook
geen algemeen offensief aan alle fronten, op
sommige gevechtstooneelen de handen vol en
meer dan vol hebben, bovendien in slechtere.
Uit Saloniki wordt~gemeld, dat de Venize-
listen Ekaterini hebben bezet, omdat het gar
nizoen gepoogd heeft een bataljon, dat zich
bij het nationale leger (d.w.z. de opstandelin
gen) wilde aansluiten, den doortocht te be
lemmeren. Uit Athene daarentegen, dat de
Venizelisten deze plaats in het bezitt wilden
hebben, omdat in verband met de tprpillee-
ring van Grieksche schepen met vrijwilligers
het vervoer voortaan per as naar Ekaterini
zal moeten geschieden. De Grieksche regee
ring moet zich er over beklaagd hebben, dat
de heer Venizelos inbreuk gemaakt heeft op
ds overeenkomst, gesloten tusschen den kc
ning en de entente. De regeering te Athene
heeft inmiddels drie batterijen bergartillerie
en twee compagnieën infanterie gelast uit La-
rissa naar Ekaterini 'te gaan en de nationale
troepen, die de plaats bezet houden, te ver
drijven. Zoodat het misschien hard tegen
hard zal gaan met wie weet welke gevolgen
KORTE BERICHTEN.
De Frartschsn hebben het dorp Vaux we
der bereikt en vasten voet gekregen op den
heuvelrug, die het dorp beheerscht.
-r— Volgens een Russische bericht via een
Oosfenrijksch blad, heeft de Czaar van Rus
land. alle gezanten van de Entente in het
Hoofdkwartier genoodigd, tot het houden van
belangrijke besprekingen.
De heer Gerard, de gezant der Veree-
nigde Staten in Berlijn, die'in Amerika ver
toeft, zal 6 December met een Deensch
stoomschip weder naar Duitschland terug
keeren.
Op 1 December 1916 wordt over ge
heel Duitschland een volkstelling gehouden.
De telling geschiedt hoofdzakelijk ten dienste
van het oorlogsvoeding-departement en van
het legerbestuur.
De begrafenis van de slachtoffers van
het getorpilleerde Grieksche stoomschip An-
galiti vond Woensdag te Piraeus onder ont
zaggelijke toeloop van volk plaats. Door de
Entente waren kranzen gezonden, de Fran
sche admiraal was aanwezig en werd toege
juicht
Hoeang Sjing, de wereld-vermaarde
Chineesche revolutionaire leider en vertrouw
de van Soenjatsen, is den 21 ten October te
Sjanghai overleden. Hij heeft reeds sedert in
den aanvang onzer eeuw de hand gehad in
vrijwel alle samenzweringen tegen de Mants-
joe dinastie.
Volgens Reuter zou de kapitein van de
Deutschland Rebben verklaard, dat de Bre
men is vergaan.
De strafkamer te Oldenburg fyeeft de 66-
jarige vrouw van een gewezen postdirecteur,
die pakketten aan soldaten te verlde afgezon
den achterhield en voor eigen gebruik aan
wendde, tot zes maanden gevarlgenisstraf ver
oordeeld.
De keizer van Japan heeft z'n vloot, die
in den laatsten tijd tot een gezamenlijke ton-
nenmaat van 480.000 gestegen is, bezocht, er
hadden feestelijkheden plaats.
Volgens een bericht telt het Grieksche
nationale leger 30.000 man, van wie reeds
17.000 gewapend te veld staan.
Ook in Amerika gaat men propaganda
maken voor den zomertijd. Een aantal voor
name zakenmenschen in Nieuw York hebben
er zich voor gespannen.
Nu in Rusland moeielijkheden in ver
band met de steenkolenlevering gerezen zijn,
gaat men er toe over, op dé spoorwegen Roe-
meensche petroleum te gebruiken.
bestaan bedreigen. En zoo is het ook met
de rechtvaardigheid. De vraag, of het neu
traal onderwijs of het confessioneel onder-,
wijs het zal winnen, is er een van het groot
ste belang voor de richtingen in ons volk,
maar voor ons volk in ons geheel is het een
vraag van groot belang, of de geestelijke
krachten, die er in teven, zich zullen .kunnen
ontwikkelen, waardoor on3 geheele volksle
ven zal worden verjongd.
Is deze tijd, nü de oorlog om ons heen
woedt, wel een tijd voor Grondwetsherzie
ning? Spr. antwoordde daarop bevestigend.
De oorlog rukt de volken uiteen, maar
dwingt de landgenooten tot eenheid. De po-
titieke invloed daarvan is nu nog niet te
overzien. In den komenden concurrentie
strijd zal dat volk tot den voorrang komen,
waarin de levende krachten het best tot ont
wikkeling komen. De volken zullen hun
toekomstige taak alleen kunnen vervullen, in
dien zij zoo eensgezind mogelijk zijn. Daar
om is juist in dezen tijd, ter voorbereiding
van deze herziening van belang.
Welku is dé belofte, die deze discussie ons
schenkt? Zij is deze, dat de daarbij gebleken
eensgezindheid in de natie zal doorwerken en
brengen grootere vrijheid, grootere recht
vaardigheid, höoger peil van ontwikkeling,
maar bovenal als laatste gift, een hechtere
eenheid des volks. (Bravo's).
KAMERLEDEN IN OOMMISSIES.
Aan de leden der Tweede Kamer is door den
minister van landbouw een circulaire gericht,
waarin hij er op wijst, dat zijn standpunt
steeds was, en nu nog is, dat het aanbeveling
verdient, dat Kamerleden deel nemen aan het
werk der commissie van toezicht op de uitvoer
vereenigingen en levensmiddelen-distributie.
Daardoor kunnen zij zich overtuigen van den
loop der dingen bij die commissie en zich een
-goed den'd>ee!d vormer -mtrent de controle op
uitvoer en distributie in 't algemeen.
De minister wijst erop, dat juist Kamerle
den met grond mag worden aangenomen, dat
zij staan boven de partijen, die bij uitvoer en
distributie zijn betrokken.
In verband met deze-opvatting vraagt mi
nister Posthuma den Kamerleden, of zij be
reid zijn', deel uit te maken van bestaande of
nieuw te vormen commissie van dezen aard.
BINNENLAND.
TWEEDE KAMER.
De algemeene beraadslaging over de wets
ontwerpen in zake de grondwetsherziening
werd Vrijdag voortgezet.
De min. vpn binnen! zaken ver
klaarde allereerst, dat van hem geen voorstel
tot verandering van de bepalingen betreffende
troonsopvolging te wachten is en hij ook be
zwaar heeft zijn medewerking aan zoodanig
voorstel te verkenen.
Spreker roerde de vraag van de politieke
noodzakelijkheid van. de door de regeering
voorgestelde grondwetsherziening aan en be
sprak verder het verband tusschen de beide
daarin betrokken vraagstukken. Voor de re
geering is scheiding niet mogelijk.
Spreker trad daarop in een uitvoerige
beschouwing over de noodzakelijkheid van het
algemeen kiesrecht en de onuitvoerbaarheid
van het organisch kiesrecht. Hij achatte ook
het gezinshoofdenkiesrecht individualistisch.
Vervolgens kwam spreker aan het vrouwen
kiesrecht. Beslist ontkende hij, dat dit iü de
Grondwet zou moeten worden vastgelegd. De
grond voor algemeen vrouwenkiesrecht is nog
niet aanwezig en er is geen vorm van parti
eel vrouwenkiesrecht gevonden, die practisch
geschikt is voor de wetgeving.
Wat de evenredige vertegenwoordiging be
treft, kon spreker niet toegeven, dat de macht
der partijbesturen door uitvoering van het ont
werp zou toenemen, evenmin dat dit het geval
zal zijn met de macht der regeering.
Daarna kwam spr. tot de revisie van art.
192. Hij besprak uitvoerig de redevoeringen
van vorige sprekers en zeiae o.a.
Als één zaak een zaak is van het geheele
volk, dan is het die van het onderwijs. Wij
zijn één volk geworden juist door de vrijheid.
Het ondergaan van de vrijheid zou niet al
leen onze eenheid, maar ons geheele volks-
STADSNIEUWS.
WAARSCHUWING.
De commissaris van politie te Leeuwarden
waarschuwt belanghebbenden om, alvorens
bij hen inlichtingen te hebben ingewonnen,
handelsrelaties aan te knoopen met J. de
Vries, handelaar in boter, kaas visch, voeder-
artikelen, enz., wonende Kloostersteeg (een
onbewoonbaar verklaarde woning) of achter
de Groote Kerk te Leeuwarden.
RIJWIELDIEFSTAL.
Gisteren stal zekeren G. een rijwiel, dat bij
onbeheerd op straat zag staan. De politie
mocht er in slagen, het rijwiel in beslag te ne
men, de dader is voortvluchtig.
COLLECTE LEGER DES HEILS.
Ten bate van den arbeid hier te lande zal te
dezer stede Maandag, Dinsdag en Woensdag
a.s. door het Leger des Heils de jaarlijksche
buscollecte worden gehouden.
EEN NIEUWE SCHOUWBURG EN
CONCERTZAAL.
Gisterenavond werd in „Het wapen van
Heemskerk" alhier een (buitengewone leden
vergadering gehouden van „Alcmaria," ver-
eemging tot bevordering van het vreemdelin
genverkeer. Deze vergadering, uitsluitend
belegd ter bespreking van het onderwerp1
Cf I
- P'
Inleider van genoemd onderwerp was de
„Een nieuwe schouwburg en concertzaal,"
werd door een twintigtal personen bezocht.
heer mr. J. P. Bosman, voorzitter der ver-
eenigiug.
De heer Bosman ogende de bijeenkomst,
zijne voldoening over de opkomst uitspreken
de, die grooter was dan „Alcmaria" gewoon
was.
Op verzoek van de leden had de heer Bos
man zich bereid verklaard de kwestie in te
leiden. De leden hadden gezegd zoo weinig
van het bestuur te vernemen en het bestuur
had die grief gegrond geoordeeld en daarom
besloten van hare verrichtingen mededeelin-
gen te doen.
Er was altijd gezegd, dat alleen zij, die
een andere taal spreken, vreemdelingen zijn,
maar Alcmaria meende dat ieder, die buiten
Alkmaar woont een vreemdeling is. En die
allen moeten getrokken worden. Daartoe
meende het bestuur de stichting van een
schouwburg voor te moeten staan. Over dit
plan zei spr. loopen allerlei dwaze
praatjes. En om nu het plan uiteen te petten,
was deze vergadering belegd. Spr. wees
hierbij op het artikel in dè N. C. van 2 Nov.
Andere couranten gaan schuil voor hare opi
nie. Alleen de heer Fenijn vult de kolommen
der Alkm. Ct. en van die zijde is niet veel te
verwachten. De protestvergadering, belegd
door den R. K .Volksbond, maakte ons ook
niet veel wijzer.
Waar het nu aan voorlichting van de bla
den ontbrak, wilde spr. een en ander over
het plan meedeelen.
Door ons optreden ging de bestaande
commissie van de baan. Spreker bracht in
herinnering de vroeger ondernomen pogin
gen tot stichting van een schouwburg, welke
mislukten. Het blijkt dat de behoéite aan
een schouwburg elders wordt gevoeld. Op
vete plaatsen is er een gesticht door de ge
meente, wij willen hier een door particulier
initiatief, gesteund door de gemeente.
Is een schouwburg een gemeentebelang?
Zoo ja, dan doet het er weinig toe of hij wat
meer kost, en wij stichten hem daar waar de
gemeente die wenscht
De beantwoording dezer vraag zocht spr.
in de'geschiedenis. Alkmaar, van ouds een
plattelandsch nest, werd welvarend doordat
vanuit de omstreken de menschen hier kwa
men markten. Een 60 jaar geleden zag de
raad reeds in, dat er wat moest worden ge
daan tot verfraaiing. Niet altijd was men
daarbij op den goeden weg. Wat zou men
het vreemdelingenverkeer bevorderen als
men nu nog de oude stadspoorten had. Later
kwam men weer op den goeden weg en wer
den gymnasium, handelsschool, cadetten
school, tuinbouwschool opgericht en deed
men veel voor verfraaiing. Nooit heeft men
deze dingen betreurd, alleen zaken als de
electrificatie, waardoor Alkmaar voor altijd
het voorrecht moet missen een eigen centrale
te hebben, gaven aanleiding tot critieL
Spr. was er van overtuigd, dat er zich
hier velen zullen vestigen, ais hier in de win
termaanden maar meer te genieten zal zijn.
Men ziet het aan Bergen, nu de lichtkwestie
is opgelost, worden er tal van villa's bijge
bouwd. Spf. concludeerde dat een schouw
burg wel degelijk een plaatselijk belang is.
Spr. kwam op tégen de bewering, geuit in
de protesLvergadering van verleden week, dat
de lijden ongunstig zouden zijn voor een
schouwburg en dat de „knol 40 jaar op stal
moest staan." Om geid te krijgen zijn de tij
den gunstig en de gemeente trekt direct al per
jaar plm. 1500 belasting, dus niet pas na
40 jaar komen ue baten. V oor haren steun
van J 884i.ü2 krijgt de gemeente belasting,
diyidena, een monumentaal genouw, waar
van zij na 40 jaar voor de heltt eigenares
wordt door de i00 actions de jouissance, die
zij voor hare garantieleemng krijgt en zij be
vordert daarmee het vreemdelingenverkeer.
Bij het opmaken van de exploitatierekening
gal dc heer J. Poutsma, administrateur van
den grooten schouwburg te Rotterdam, tal
van inlichtingen. Hij becijferde de uitgaven
op j 14000, de ontvangsten op 18714.50.
Aicnittiia nam de uitgaven over, maar stelde
de ontvangsten op J 14800. Spr. gaf hier
cijfers, omdat de kTanten die nog niet gaven.
Wijnoemen daarvan: uitgaven: rente en af
lossing j 8ö4i.u2, onderüoud J 600, tooneel-
directenr 1000, eiectricien 400, belastin
gen 1300, onderhodd meubelen 300. Ont
vangsten van 734 plaatsen (bij behoefte nog
met een paar honderd te vermeerderen
865.40. Hierbij wordt gerekend op onge
veer 7« onbezet gedeelte, blijft alzoo J 649.05
per voorstelling. E>e prijzen der plaatsen
zijn gerekend 1.60 eerste, 1.10 tweede en
60 ceüt derde rang, met resp. 300, 250 en
184 zitplaatsen. De garderobe is bij deze
prijzen inbegrepen, iets wat van groot voor
deel is, als er een gezelschap komt, dat voor
de helft van de opbrengst speelt. Voor
plaatsbespreking en programma's rekent men
op 20 inkomst. Als uitgaven, die op een
voorstelling drukken: tooneelgezelschap
350, orkest 25, avondpersoneel 15,
stroomverbruik 15, verwarming 5, tooneel-
personeel 15, advertenties 24, onkosten
20.05, totaal 469.05. Een winst per voor
stelling alzoo van 200. Men denkt 74
voorstellingen te geven. De heer Poutsma
raamde verschillende inkomsten hooger, o.a.
de prijzen der plaatsen, maar Alcmaria had
gemeend dat de opvoedende kracht der kunst
onder ieders, bereik moest blijven. Volgens
den adviseur zullen de uitkomsten de ver-
De Bnrgemeestér van Alkmaar
brengt ter kennis van belangheb
benden, dat de uitbetaling der ver
goedingen, loopende over het tijdvak
van SdOetober totenmet 5 Jfovember,
zal plaats hebben ten fltadhnize/op
Maandag 6 Jfovember a.s., voor zoo
veel de LiNDWEEK en den LAND
STORM aangaat van 1011 nor en
voor aooveel de MILITIE betreft
van 1112 nnr.
Alkmaar, 3 November 1916.
De Burgemeester voornoemd,
O. RIPPING.
De WETHOUDER, Voorzitter der Com
missie van Bijstand voor het DISTRIBUTIE
BEDRIJF te ALKMAAR, brengt hiermede
ter kennis van de WINKELIERS,' die boven
staande REGEERINGSARTIKELEN wen-
schen te VERKOOPEN, dat zij zich daartoe
SCHRIFTELIJK kunnen aanmelden ter Ge
meente-Secretarie, op MAANDAG 6 en
DINSDAG 7 NOVEMBER e.k., onder op
gave van de vermoedelijk wekelijks benoo-
digde hoeveelheid en den haam van den gros
sier, door wiens bemiddeling zij een en an
der wcnschen te ontvangen.
Alkmaar, den 4 November 1916.
De Wethouder voornoemd,
A. F. THOMSEN.
wachting overtreffen. In het gebouw Har
monie wordt al veel geld verdiend, hoeveel
beter zal het dan gaan in een moderne in
richting.
Wat betreft het steunen door de gemeente,
spr. zag daarin een avontuur waarvan zij
genoegen zal beleven. De garantie zal niet
behoeven te worden betaald, alleen door ha
ren moreelen steun zal de gemeente voor de
helft in het bezit komen van een waardevol
gebouw.
Als spr. nog iets tot aanbeveling van het
plan zou moeten zeggen tot de raadsleden,
zou het zijnBouw een gebouw, waarin de
godin van de Muze kan wonen. Dat zal
welvaart en voorspoed brengen. Het kan
ook gebruikt worden voor ae wetenschap.
Veel hebt gij voor de wetenschap reeds ge
daan, maar de kunst hebt gij in hare volle
naaktheid laten staan. (Applaus).
De voorzitter verklaarde zich na het uit
spreken zijner inleiding gaarne bereid tot het
geven van inlichtingen en verduidelijkingen
van de in de zaal opgehangen teekeningen.
ALKMAARSCHE COURANT.
i
