DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. iH I No, 262 Honderd en achttiende jaargang. 1916 MAAN DAO 6 NOVEMBER FEUILLETON. H>o Zeevalli. De Nederlandsclie Artillerie-inrichtingen. Pluimveevoeder. Woensdag 8 Not. 1916. Woensdag 22 Not. 1916. Kamer van Koophandel, per 3 maanden f 1.—, fr. p. post f 125. Advertentieprijs^*ct. p. regel, groote letters naar plaatsruimte. Brieven fr. N. Vi Boek- en Handelsdrukkerij v.h. HERIYIs. COSTER 4 ZOON, Voordam C 9. Telefnr. 1 Met 20 et. oorlogstoeslag op deni abonnementsprijs per 3 maanden. ALKMAAR, 6 November. Het belangrijkste nieuws van heden is, dat Duitschland en Oostenrijk-Hongarije zijn overeengekomen het koninkrijk Polen te her stellen en dat van dat voornemen offirieele afkondiging is geschied. Het bericht komt verrassend. Wel is waar scheen men een dergelijke mededeeling reeds den 18en Aug., verjaardag van den keizer koning Frans Jozef, te mogen1 verwachten, maar toen bleef het uit en sindsdien kwam de Poolsche kwestie in het publiek niet meer op den voorgrond. Maar Zaterdagmiddag heeft er in de Poolsche hoofdstad Warschau een plechtigheid van nog geen half uur in de Universiteit plaats gehad, waarin door den gouverneur-generaal von Beseier de procla matie over Polen's toekomstige onafhanke lijkheid als grondwettig koninkrijk is voorge lezen. In die proclamatie werd de hoop uit gesproken, dat het koninkrijk Polen zich als een sterk lid zal scharen in den bond van de staten van Europa, die, door gelijke geeste lijke, pdlitieke "en economische belangen met elkander verbonden op elkaar zijn aangewe zen en dat spoedig een Poolsch leger als zin nebeeld van de verkregen zelfstandigheid van Polen als staat die zal verdedigen. „Van Russisch Polen een koninkrijk ma- „ken, een bufferstaat, door economische en „politieke banden verbonden aan Duitsch- „land en (of) Oostenrijk?" zoo vroegen we den 17 den1 Augustus, Polens te verwachten lot besprekend. Thans blijkt, dat de oplos sing der Poolsche kwestie inderdaad in deze richting is gezocht dat daarbij ook mili taire overwegingen zouden meespreken, was te voorzien. Aansluiting bij de middenmo- gendheden, mede ter beveiliging van Duitschland naar het Oosten toe, voorko men dat Polen ooit weer wordt een' militaire uitvalspoort ziedaar het parool. De grenzen zullen later worden vastge steld maar het nieuwe koninkrijk zal zich verder uitstrekken dan het gouvernement Warschau en vermoedelijk ook Lublin omvat ten, doch of Koerland mede zal behóoren tot het nieuwe Polen, hetwelk dan ook aan de zee zou grenzen? Ook Galicië. blijft er bui ten het krijgt zelfbestuur, het mag, voor- zoover zulks in overeenstemming is met zijn behooren tot het staatsgeheel, zijn eigen aan gelegenheden volkomen zelfstandig regelen. Naar verluidt zal prins Leopold van Beie ren1 koning-regent van het nieuwe Polen worden. Maar er kan nog zoo veel gebeuren 1 Bij den stand der vredesonderhandelingen zal worden uitgemaakt, of de onafhankelijkheids verklaring geldigheid bezit. Met belang stelling dient intusschen reeds dadelijk afge wacht, hoe (de weinige!) onzijdige staten ae nieuwe staatsinstelling zullen begroeten. Po len zal een kleine staat worden het is de ironie van het noodlot, üat, terwijl de entente zegt te vechten voor de kleine staten, de mid- denmogendheden er een oprichten, althans Roman uit het laatst dar Ida eeuw, naar 't Eagelseh «en RAFASL 8ABATJM. 14) „Ja," zei Lionel, „als hij blijft." Hij voel de zijn mond droog worden, toen hij sprak; zijn hart klopte, maa*r de kloppingen werden verzacht door een lichte ongevoeligheid ten gevolge van den drank. Hij sprak de woorden op zoo'n eigenaardi- gen toon, dat de donkere oogen van den zee man hem scherp aankeken van onder zijn zware rossige wenkbrauwen. Zijn blik was onderzoekend. Lionel stond plotseling op. „Laten we wat naar buiten gaan, kapitein," zei hij. De cogen van den kapitein werden kleiner. Hij begreep, dat er wat te doen viel. Er was iets zonderlings aan de manier van doen van dit jonge mensch. Hij dronk zijn glas leeg en stond op. Tot uw dienst, heer Thessilian," zei hij. Buiten: maakte Lionel zijn paard los van den ijzeren ring, waaraan hij den teugel had vastgemaakt; hij leidde het zeewaarts langs den weg, die langs den zeearm naar Smithick voerde. Een scherpe bries uit het noorden zweepte het water op tot witte schuimtoppende he mel was helder en de zon scheen schitterend. Het was eb en de rots aan het eind van de haven verhief zijn zwarten top boven het wa ter. Op een kabellengte afstands ervan lag pon poging daartoe doen. Krijgt men spoedig nu ook eenige aanwij zing wat de middenmogendheden, wanneer zij baas blijven, zullen doen met de andere bezette gebieden, België, Servië en Montene gro? Niet onmogelijk, immers het verluidt dat de Duitsche rijkskanselier Donderdag ast een belangrijke verklaring zal afleggen. Het epreekt wel van zelf, dat men in Berlijn en in Weenen van het genomen besluit een be langrijke aanvulling der legers met Polen verwacht. En ook dat de pers der midden mogendheden zeer ingenomen is met de pro clamatie en schrijft, dat er voor het eerst een oorlogsdoel is uitgesproken, terwijl de pers der entente de proclameering wel niet ernstig zal nemen en er vooral in zal zien een laatste poging om een verloren zaak te winnen. Oorlogsnieuws is er weinig. De Franschen wonnen eenig gebied op het voorterrein der vesting Verdun, in Roemenië blijft de toestand zichzelf vrij wel gelijk op het Donau-eiland Dino en op den daartegenover liggenden Roemeenschen oever hebben Oos- tenrijksche monitors troepen-afdeelingen aan land gezet, die Roemeensche troepen op de vlucht dreven, maar dit is maar een kleine aotie, alleen van beteekenis zoo ze slechts een voorbereidende maatregel voor een ope ratie mocht zijn. In Griekenland worden de royalisten en Venizelisten het hoe langer hoe meer oneens. Om aan het twisten maar een eind te maken hebben de ententetroepen Ekaterini maar bezet! En de entente-gezanten moeten ge poogd hebben de beide regeeringen in Grie kenland te verzoenen, maar daar was koning Konstantijn niet voor te vindien. Toen moe ten1 die gezanten besloten hebben, maar neu trale zones vast te stellen tusschen de voor- loopige regeering te Saloniki en de wettige regeering te Athene!. Het schijnt, dat de laatste zich sterker be gint te gevoelen hierop wijst een groot aantal inhechtenisnemingen van officieren, die zich bij den staatsman Venizelos wilden aansluiten, terwijl, naar bericht wordt, de of ficieren van zee- en landmacht, die zich ree'ds aangesloten hebben bij de tegen-regee ring, uit het officierskorps verwijderd wor den, in afwachting van hun ontslag na het vonnis van den krijgsraad. IV. Ten slotte stond nog op het programma een bezoek aan de constructie-werkplaatsen. Deze werkplaatsen zijn een afdeeling van het staatsbedrijf der artillerie-inrichtingen, doch munitie of wapens worden hier niet ge maakt. De werkzaamheden bestaan in het fabri- ceeren en herstellen der affuitage, artillerie voertuigen, richtmiddelen en bedienings-ge- reedschappen van het geschut, van de be spanningen, de hulpmiddelen voor het in richting brengen der vuurmonden, de opti- de zware romp met de naakte masten van de Zwaluw het schip van kaptein Leigh. Lionel ging stilzwijgend verder, somber en peinzend, nu zelfs aarzelend. En de slimme zeeman, die deze aarzeling zag, en ze wilde bezweren daar hij begreep, dat hier voor deel te behalen was, effende den weg einde lijk voor hem. „Ik vermoed, dat u mij iets hebt voor te stel len," zei hij sluw. „Voor den dag er mee, want. nooit was iemand meer bereid, om u te te helpen." „De zaak is," zei Lionel, het gelaat van den ander zijdelings opnemende, „ik ben in een moeilijken toestand, kapitein Leigh." „Dat ben ik zoo dikwijls geweest," lachte de kapitein, „maar nog nooit in een, waaruit ik me niet kon redden. Vertel maar op, en misschien kan ik evenveel voor u doen, als ik gewoon ben voor mij zelf te doen." „Nu, dit is de zaak," zei de ander. „Mijn broeder zal zeker opgehangen worden, zoo als ge gezegd hebt, als hij hier blijft. Hij is verloren, als hij voor het gerecht komt. En in dit geval ben ik ook verloren. Het onteert een familie, als een lid ervan opgehangen wordt. Het is afschuwelijk, als zooiets ge beurt." „Zeker, zekert" stemde de zeeman aanmoe digend toe. „Ik wilde hem hieraan onttrekken," ging Lionel voort, en tegelijkertijd vervloekte hij den boozen geest, die hem zulke schoon schij nende woorden ingaf, om zijn laagheid te be dekken. „Ik wilde hem eraan onttrekken en toch strijdt het tegen m n geweten, dat hij ongestraft zal blijven; want ik zweer u, ka pitein Leigh, dat ik de daad verfoei een sche instrumenten, kijkers, afstandmeters, te lescopen enz. Gedurende de mobilisatie is een afdeeling ingericht waar de rijwielen hersteld en gefa briceerd worden, benevens een afdeeling waar de motorrijwielen en automobielen her steld worden1. Voor de goede uitvoering van een en ander heeft men de beschikking over een smederij, een metaaldraaierij, instrumentmakerij, wa genmakerij, zadelmakerij, ververij, rijwielaf- deeling, motorrijwiel-herstetlwerkplaats, au- tomobiel-hersteiwerkplaats, magazijnen 'voor materialen, controle en expeditie. Het bedrijf werd tijdens de mobilisatie be langrijk uitgebreid. Het aantal werklieden van voor de mobilisatie is thans ongeveer vervijfvoudigd. Het meerdere personeel moest voor een groot gedeelte worden onttrokken aan de ge- mobiliseerden. Toch ondervond de uitbrei ding in den aanvang groote moeilijkheden, omdat men hier, in tegenstelling met de mu nitie- en1 wapenfabrieken, in hoofdzaak be kwame vaklieden noodig had'. Dit was dan ook de oorzaak, dat een belangrijk deel van het personeel aan het leger onttrokken moest worden. Elke afdeeling staat onder leiding van een officier, onder wien weer staat een deskundig en technisch opzichter. Het beginsel, waarop het bedrijf berust is, dat alleen datgene wat in verband met den omvang van het bedrijf niet kan worden ver werkt, aan dë particuliere industrie wordt af gestaan. De bedoeling van het Departement van oorlog is, dat het de zekerheid wil hebben steeds te kunnen beschikken over werkplaat sen, om daardoor tevens op de hoogte te kun nen blijven van het bedrijf en de eischen van den tijd, terwijl het personeel steeds ervaring krijgt en men tevens bekend' blijft met de prij zen. Hoewpl het hoofddoel is het verrichten van herstellingen, vöor zoover dit bij de verschil lende korpsen niet ter plaatse kan geschieden, wordt toch, tegenwoordig vooral, ook zeer veel materieel aangemaakt als: goederenwa gens, proviandwagens, keukenwagens, keu ken-automobielen (de motoren niet), affuiten voor de veldartillerie en de houwitserafdee- ling, caissons voc houwitserafdeelingen, za dels, raderen, materieel, bestemd voor ver voer van mitrailleur-patronen, instrumenten voor het richten' en rijwielen. Bij het begin van de mobilisatie waren er betrekkelijk weinig rijwielen bij het leger in gebruik; dadelijk werden' er toen een groot aantal gerequireerd, meest natuurlijk gewone toerkarretjes. 't Bleek spoedig, ddt -deze niet zoo geschikt waren voor liet meer ruwe gebruik van den soldaat, terwijl er ook zoo veel soorten waren, dat men vaak groote moeilijkheden had met het verkrijgen van de noodige verwisselstukken. Dit leidde tot de samenstelling van een militair-rijwiel, dat met vermijding van alle luxe, een maximum-weerstandsvermogen had. Men hoopt hierdoor langzamerhand een eenheidsrijwiel te krijgen. De meeste onder deden moeten nog uit het buitenland verkre gen worden omdat de binnenlandsche in dustrie ze niet kan leveren. Nu kan men ook langzamerhand een stapelmagazijn krijgen, van waaruit voor alle rijwielen de verwissel stukken kunnen verkregen' worden. Tijdens ons bezoek was er juist een compagnie wiel rijders aan de fabriek, die de oude karretjes kwam inleveren, om daarvoor een nieuw rij wiel militair-model in ontvangst te ne men. De rijwielen met de uniforme uitmon stering zagen' er keurig uit en gaven een in druk van buitengewone soliditeit. Voor de motorrijwielen is in hoofdzaak in lafhartigen moord!" „Ahzei de kapitein. En, opdat die uit roep den ander niet zou afschrikken, haastte hij zich, erbij te voegen „zeker! zeker 1" 'Heer Lionel stond stil en keek den ander aan, met zijn schouders tegen zijn paard ge leund. Zij waren geheel alleen op een plaats, zóó eenzaam als eenig samenzwear- der kan wenschen. Achter hen strekte zich de ledige kust uit, voor hen de roode klippen, die langzaam oprijzen tot de boschrijke hoog ten van Arwenack. „Ik zal open kaart met U spelen, kapitein Leigh. Pieter Godolphin was mijn vriend. Sir Olivier is niet meer dan mijn stiefbroe der. Ik zou heel wat willen geven aan den man, die Sir Olivier heimelijk zou onttrekken aan het lot, dat hem te wachten staat, en het toch zoo zou doen, dat Sir Olivier niet er door ontkomt aan de straf, die hij verdient." Het was vreemd, dacht hij, terwijl hij het zei, dat zijn lippen zoo gemakkelijk de woor den uitten die zijn hart verfoeide. De kapitein keek grimmig. Hij legde een vinger op Lionels fluweelen wambuis, in de richting van zijn valsche hart. „Ik ben uw man," zei hij. „Maar het ge vaar is groot. Ge zegt, dat ge veel wilt geven. „Ge zult zelf den prijs bepalen," zei Lionel snel, terwijl zijn oogen koortsachtig brandL den. en zijn wangen verbleekten.' „O, ik b zei de kapiU ties, wat u verlangt. Wat vindt u er van: :an het klaarspelen, wees daar niet bang voor," zei de kapitein. „Ik weet pre- als ik hem over zee naar de plantages bracht, waar zij gebrek hebben aan zulke gespierde arbeiders als hij is?" Hij liet zijn stem da- gebruik het Douglas-rijwiel ep bij de motor- mitrailleur-sectie het Eijsink-rijwiel. Hoewel zooals bovengezegd de moeilijkhe den van het verkrijgen van het personeel vrij wel zijn opgelost, blijft de aanschaffing van materialen steeds een pijnlijke zorg, omdat deze voor een groot deel uit het buitenland moeten komen. Onder deze zorg gaat het bedrijf zeer gebukt. Vooral voor het verkrij gen van banden worden' de moeilijkheden steeds grooter. Wat de werktuigen betreft beschikt de fa briek o.a. in de smederij over een stoomhamer van 1000 K.G. valgewicht, een hydraulische pers van 200 ton valgewicht, een hydrauli sche klinkmachine, een schroefdraadsnijma chine. pons- en snijmachines, zaagmachines, luchtkamers, stoomhamers, enz. (Wordt vervolgd.) STADSNIEUWS. DE DAGERAAD. Gisteravond 8 uur hield de vereeniging „De Dageraad" in de societeitszaal van de Harmonie een feestvergadering, ter herden king van het 5-jarig bestaan der afdeeling Alkmaar. De vergadering was vrij goed be zocht. Sprekers- waren de heeren Gerhard en Stemheim uit Amsterdam. De voorzitter der afdeeling Alkmaar, de heer Zomerdijk, opende de vergadering en heette allen welkom, doch sprak zijn leedwe zen uit over de zuinige opkomst. Spreker uitte de hoop, dat deze vergadering nieuwe leden en zoodoende versterking aan de ver eeniging zou brengen. Vervolgens gaf de voorzitter het woord aan den heer Gerhard. Deze begon met te verklaren, dat de op komst hem nogal meeviel, bovendien was meer aan de hoedanigheid dan aan het aantal van het publiek gelegen. Toen spreker het verzoek kreeg om in Alk maar te komen spreken, dacht hij al dadelijk: „die afdeeling ligt zeker op apegapen en daarom viert ze feest". Want het is een oud en beproefd middel van de vereeniging om, als het leven haar dreigt te ontvlieden, door een feest de aandacht op zicht te vestigen en zoodoende te trachten het half doode leven weer wat op të wekken. Spreker wilde de vraag bespreken of het doel der vereeniging „de Dageraad" bereikt werd met een groot aantal leden te bezitten. Daartoe haalde de heer Gerhard de geschie denis der vrijdenkersbeweging op, die onge veer in het jaar 1851, begint. Toen was er in Amsterdam een groep werklieden-vrijmetse laars, die zich van de groote vereeniging, welke steeds met een waas van geheifnzinnig- heid omgeven1 was afscheidde. Deze groep trachtte meer in het openbaar te werken, en was de eerste véreeniging die Godsdienstige vraagstukken in vrijzinnigen geest in het pu bliek besprak. In die dagen schreef de heer Junghuhn, een bekend natuuronderzoeker op Java, een boek, waarin de idee van een willekeurig en persoonlijk God werd bestreden. In die da gen vond men „God in- de Natuur" over het algemeen een verregaand Goddeloos boek, tegenwoordig zou men geneigd zijn te zeg gen dat het toch wel een vroom man was, die dat werk geschreven had. De schrijver van het boek hield zich dan ook zorgvuldig schuil, z'n naam was jaren lang slechts be kend aan den uitgever en eenige vrienden, o. a. de leden der „wilde" vrijmetselaarsver- eeniging. Later ging men over tot het uitgeven van een periodiek, waarin vooral Junghuhn schreef, en dat „de Dageraad" werd ge noemd. Dit tijdschrift leidde aan 'teind van 't jaar 1856 tot 't stichten van de vereen, „de len en sprak met lichte aarzeling, vreezend, dat hij misschien meer voorstelde, dan zijn toekomstige lastgever verlangde. „Hij zou kunnen terugkeeren," was het ant woord, dat allen twijfel op dat punt verdreef. „O, zei de schipper. „Wat denkt u dan van de Barbarijsche zeeroovers? Zij hebben slaven noodig en zijn altijd bereid handel te drijven, ofschoon zij slechte betalers zijn. Ik heb nog nooit gehoord van iemand, die te ruggekomen was. als zij hem eenmaal veilig op hun galeien hadden. Ik heb wel handel met hen gedreven, menschen ingeruild tegen specerijen, Oostersche tapijten en dergelijke. Lionel haalde diep adem. „Het is een verschrikkelijk lot, nietwaar?" De kapitein streek over zijn baard. „Toch is het de eenige veilige manier en per slot van rekening is het niet zoo erg als hangen, en zeker minder schande voor iemands fami lie. U zult er Sir Olivier en u zelf een dienst mee doen.',' „Dat is zoo, dat is zoo," riep Lionel bijna driftig. „En de prijs?" De zeeman draaide op zijn korte, stevige beenen en zijn gezicht werd nadenkend. Een honderd pond?" zei hij vragend. „Goed, honderd pond," was het onmiddel lijke antwoord zoo onmiddellijk, dat kapi tein Leigh inzag, dat hij veel te weinig ge zegd had en dat 't zijn plicht was, die fout te herstellen. „Dat wil zeggen, honderd pond voor mij zelf," zei hij langzaam. „Dan komt de be manning nog om hun mond te houden en een handje te helpen; dat zal minstens nog een honderd pond zijn." Lionel dacht een oogenblik na. „Het is De BURGEMEESTER der gemeente ALK MAAR brengt ter algemeene kennis, dat hou ders van niet meêr dan 50 stuks PLUIMVEE, die tevens GEEN ANDER VEE HOUDEN, vo©r de maand DECEMBER a.s. in de gele genheid worden gesteld MAIS en GERST van de REGEERING te betrekken. De aangifte hiertoe zal kunnen geschieden van 7 tot en met 10 NOVEMBER a.s., ter Gemeente-Seeretarie, van 9 tot 2 uur. Alkmaar, 6 November 1916. De Burgemeester voornoemd, G. RIPPING. BURGEMEESTER en WETHOUDERS van ALKMAAR brengen ter algemeene ken nis, dat in het Gemeenteblad van Alkmaar, No. 503, is opgenomen het besluit van den Raad der gemeente van 25 October 1916, waarbij is vastgesteld EENE VERORDENING OP DE AR BEIDSBEURS DER GEMEENTE ALK MAAR, welke verordening, heden afgekondigd, gedu rende drie maanden ter Gemeente-Secretarie ter lezing is nedergelegd en aldaar tegen' be taling van 0.15 in afdruk is verkrijgbaar gesteld. Alkmaar, 4 November 1916. Burgemeester en Wethouders voornoemd, G. RIPPING, Voorzitter. DONATH, Secretaris. te Alkmaar, op op VERGADERING der op Dinsdag 7 November 1910, 's av. half negen, op het Stadh. De Secretaris, Mr. J. VERDAM. Dageraad", nu dus precies 60 jaar geleden. D^ vereeniging begon met ongeveer 80 leden. Ze werd natuurlijk heftig aangevallen, vooral van den kansel. En toen propageerde de ver eeniging nog slechts een „natuurlijken, rede lijken Godsdienst." Langzamerhand breidde „de Dageraad" zich uit, dan kromp ze weer in, mèt haar tijd schrift leidde ze een vrij kwijnend bestaan. Later kwam men bovendien tot de echt Ne- derlandsche ontdekking, dat er nog twee stroomingen bestonden en de vereeniging werd gesplitst in twee vereenigingen, een aantal leden stichtten toen „de Humaniteit." In 1876, toen men er over sprak, de veree niging maar op te heffen, welk voorstel nog maar juist met 6 tegen 5 stemmen werd afge stemd, (de cijfers geven blijk van groote be langstelling op de vergaderingen 1) kwam men op de prachtige gedachte, het twintigja rig jubileum, dat toen juist viel, feestelijk te vieren. meer dan ik in zoo'n korten tijd bijeen kan hebben. Maar je zult honderdvijftig pond in geld hebben tn de rest in juweelen. Daar zal je niet. bij verliezen, dat beloof ik je. En a!s je weer komt, en mij bericht brengt, dat alles gebeurd is, zooals je nu belooft, krijg je weer hetzelfde." Daarop werd de afspraak gemaakt. En toen Lionel over allerlei bijzonderheden ging praten1, bemerkte hij, dat hij zich met een man verbonden haa, die rijn zaak grondig verstond. Alle hulp, die d!e zeeman vroeg, was, dat Lionel Sir Olivier naar een afge sproken' plaats, dicht bij de zee zou lokken. Daar zou Leigh met een boot en zijn mannen zijn, en het overige kon veilig aan hem over gelaten worden. Dadelijk had Lionel de geschikte plaats gevonden. Hij keerde zich om en wees over het water naar Trefusis Point en de grijze massa van Godolphin Court, die zich nu in den volle zonneschijn baadde. „Ginds, bij Trefusis Point in de schaduw van Godolphin Court morgenavond om acht uur, als er geen maan is. Ik zal zorgen, dat hij er is. j pas op, dat je hem niet mist." „Vertrouw op mij," zei Leigh. „En gel?" „Als jij hem veilig aan boord hebt, kom dan bij mij op Penarrow," antwoordde hij, waaruit toch wel bleek, dat hij Leigh niet verder vertrouwde dan hij moest. De kapitein was tevreden. -Want voor 't ge val Lionel niet betaalde, kon hij altijd Sir Olivier weer naar den' wal terugbrengen. Daarna scheidden zij. Lionel steeg op en reed weg, terwijl Leigh een- trompet van zijn handen maakte en naar het schip riep. Wordt vervolgd. het J ALKMAARSCHE RANT.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1916 | | pagina 1