i d
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
DE OORLOG.
Vraagt uwen Winkelier liet merk
lp
So. Dl.
Honderd en achttiondo jaargang.
19X6.
ZATERDAG 9 DE CE» B*. B.
Regeerings bruine booneu
en groene erwten.
Aangifte voor verbruik en
voorraden Tarwemeel en
Roggemeel.
H
AbonneraMi m 3 maanden 11- It. p. post f 1.25. Advertentieprijs 10 ct. p. rtgel. groote letters naar plaatsruimte. Brieven Ir. N. Boek- eo Handelsdrukkerij r.h. HERIfls. COSIERZOON, Veordam C 9. Telefnr. 3.
Uit den Raad.
Geurige 3'12-cents Sigaar.
Firma H.
tó'r 4i
Met 20 ct. oorlogstoeslag op den abonnementsprijs per 3 maanden.
ALKMAAR, 9 December.
De achtervolging cler terugtrekkende Roe-
meensche en Russische troepen wordt door
de legers der midden-mogendheden krachtig
voortgezet. De terugtocht geschiedt onder
moeielijke omstandigheden, daar den terug-
trekkenden slechts weinig rails ter beschik
king staan. Bovendien weten niet alle troepen
precies den militairen toestand. Zoo zijn de
Ro. ineensche troepen, welke ten zuiden van
Sinaia teruggeworpen werden onverwacht
gestooten op een weg, die reeds door de te
genstanders was bezet, zoodat ze zich gevan
gen moesten geven. Daardoor vielen den
middenmogendheden weer eenige duizenden
gevangenen in handen. Gemeld wordt, dat de
Roemenen in het geheel reeds 140,000 man
aan gevangenen hebben verloren. Al wordt
de vervolging met kracht en met snelheid
voortgezet, de Roemeensche hoofdmacht zal
zich echter waarschijnlijk wel weten te ber
gen zonder tot slagleveren gedwongen te
worden. De Bulgaren zijn nu ook bij '1 oetra-
kan over den Donau getrokken. In Macedonië
hebben de Duitschers en Bulgaren op de
noordelijke helling van den Sokol een gedeel
te van de pas door de geallieerden heroverde
hoogten hernomen.
Of er spoedig een krachtige aanval zal
worden gedaan op het Saloniki-front is nog
niet zeker. Nu de heer Lloyd George, de voor
stander van de sterke expeditie naar het oos
ten in Engeland aan het bewind is gekomen
hij zal steunen op arbeiders en conserva
tieven, terwijl de liberalen onder de leiding
van den heer Asquith, die naar de voorste
bank der oppositie verhuist, loyaal zullen
steunen maar als kritiekvoerders zullen op
treden is het te verwachten, dat de Duit
schers ook daar zullen pogen vóór te zijn.
De Bulgaarsche minister-president moet
reeds hebben gewaagd van een vemietigenr
den slag eerlang aan het leger van generaal
Sarrail toe te brengen. De toestand in Grie
kenland blijft zeer gespannen. Gistermorgen
zou de blokkade der entente een aanvang ne
men, terwijl de bevolking van Athene een
bombardement vreesde en velen naar veiliger
plaatsen trokken. Een oorlogsverklaring van
üet officiëele Griekenland, waarin onder de
bevolking den laatsten tijd een anti-Venizelis-
tische stemming tot uiting komt, aan de en
tente lijkt geenszins onwaarschijnlijk.
Aan Duitschen kant verwacüt men vóór
Kerstmis nog een krachtige Engelsch-Fran-
sche doorbraakpoging aan het Sommelront.
Eransche bladen verzekeren, dat een opper
ste oorlogsraad bij de geallieerden zal wor
den ingesteld met generaal Joffre als voor
zitter en dat zes bekwame Fransche generaals
het opperbevel van het Fransche leger op
zich zulien nemen.
In verband met de Engelsche ministercrisis
zij er nog even op gewezen, dat lord Baifour
munster van buitenlanüsche zaken zal wor
den. biet is voor de unzijdigen een reden tot
tevredenheid, dat deze notfenjte staansman
Yiscourt Grey zal opvolgen en waarschijnlijk
in diens geest van welwillendheid zal optre
den. Was er een Curzon, een Milner of een
dergelijk iiguur aan het bewind gekomen,
dan zou het er voor de onzijdigen wel erger
Hebben uitgezien 1
tiet Frauscue ministerie van marine heeft
bekend gemaakt, dat üet slagscinp buttren,
den 24sien November uitgevaren, zijn bestem
ming, de oorlogshaven Lorienit, niet heeft be
reikt, zoodat aangenomen moet worden dat
het venoren is. De Suffren was een oud schip
van 1899, groot 12730 ton, bemand met 655
koppen. Reeds den 8sten Februari van dit
jaar werd dit schip door de Duitschers in de
Middeliandsche zee getorpilleerd verklaard,
maar later bleek dat het bericht onjuist was
en dat de Am. Charner was getroffen.
De Engelsche admiraliteit signaleert in den
Atlantischen Oceaan een Duitsch gewapend
en als koopvaarder vermomd vaartuig, om
trent welks verrichtingen niets naders bekend
is. Zou een tweede Möwe het ruime sop heb
ben gekozen?
ALKMAAR, 9 December
Als nevenverschijnselen brengt de oorlogs
toestand voor de burgers van alle landen in
Europa grootere of kleinere lusten en lasten
mee. Maatregelen, die voorheen sinds jaren
werden besproken, verdedigd en bestreden,
komen thans in een handomdraai tot stand.
Tegen de harde rots dei noodzakelijkheid
breken vele golven van verzet en wat kort te
voren nog logica heette verdwijnt in- den
maalstroom van verwarring. Thans leven we
in een tijdperk, waarin er over tal van zaken
woorden genoeg gewisseld zijn, waarin het
aankomt op daden, op snel en kloek hande
len, ook al loopt men nog zoo zeer de kans
van mis te tasten.
De zomertijd werd in een ommezien inge
voerd en bracht besparing in kunstlicht en in
geld. De donkere dagen vóór Kerstmis gaan
we sinds de raadsvergadering van Donder-
dag in dubbele donkerte en met de inogelijk-
heid van een verhooging van gas- of electrici-
teitrekening tegemoet. Ieder wordt aange
spoord op zuinigheid met licht en vuur en
den winkelstand wordt daarenboven de 8-
uurssluiting opgelegd, zoodat men alleen
van 1724 December de winkels, behalve de
Zaterdagen, nog eens in vollen lichtglans zal
zien stralen den laatsten dag van het jaar
zal men, nu deze op een Zondag valt, wel
niet „verlicht" kunnen eindigen.
Het besluit van den gemeenteraad mogen
we na het uitvoerige verslag in het nummer
van gisteren bekend veronderstellen. Het is
belangrijk, omdat het ingrijpend is, maar ook
omdat het waarschijnlijk nog maar een eer
ste maatregel zal zijn. Zonder daarom nog
de volstrekt pessimistische meening wan den
heer Cloeck, die sprak van algeheele stopzet
ting van bedrijven, te deelen, vermoeden we,
dat er weldra nog krassere bezuinigingsmaat
regelen noodzakelijk zullen blijken. En om
die reden voornamelijk dient nauwlettend te
worden overwogen of het uitgangspunt, dat
bij het nu genomen besluit heeft gegolden,
wel juist is. Immers dit besluit kan een basis
worden voor latere besluiten, maar daarbij
zullen thans gemaakte fouten zich dan dubbel
wreken.
Men is uitgegaan van het standpunt, dat
het billijk zou zijn den te nemen maatregel
uniform toe te passen Met andere woorden:
de prijsverhooging moest voor allen gelij
kelijk gelden. Nu zijn de afnemers met
inkomens beneden de 1200 gulden wel
begunstigd, maar met deze uitzondering is 't
stelsel van uniformiteit aanvaard. Te laat, om
daarvan nog vóór de raadsvergadering mei
ding te maken, is bij ons daartegen ernstige
bedenking gerezen. Thans zullen wij echter
aantoonen, waarom o.i. het uitgangspunt niet
deugt en waarom een ander systeem, althans
in theorie, meer aanbeveling verdient. Wij
zijn tot dat systeem gekomen door associatie
van denkbeelden. De behandeling van den
Hoofdelijken Omslag in den Raad heeft ons
ertoe gebracht.
Bij het heffen van deze belasting wordt uit
gegaan van de gedachte, dat niet alle deelen
van het inkomen even zwaar belast mogen
worden. Van dat deel, bestemd voor noodza
kelijk levensonderhoud, mag zelfs niets ge
vorderd worden. Maar men belast ook hem
die 100 meer inkomen heeft, dan voor dit
noodzakelijk levensonderhoud wordt ver
eischt, naar verhouding niet even zwaar als
dengeen, wiens inkomen deze som met ettelij
ke duizenden overtreft. Elke volgende 100
wordt geacht minder noodig te zijn voor het
levensonderhoud, totdat het punt bereikt is,
waarop de weelde intreedt en waarop dus
ook de zwaarste belasting wordt opgelegd.
Hetzelfde principe kan dieoretisch toege
past worden op het gas- en electriciteitsver-
bruik voor huishoudelijke doeleinden. Er is
een deel van dat verbruik, dat beslist noodza
kelijk is, een minimum-verbruik dus, waarop
geen besparing, door wien ook, mogelijk
moet worden geacht. Prijsverhooging, om be
sparing te verkrijgen, mag daarvoor dan ook
niet worden ingevoerd. Maar ook de overige
deelen van het verbruik mogen niet naar den
zelfden maatstaf worden berekend. Elke vol
gende bepaalde hoeveelheid kubieke meter of
kilowattuur moet geacht worden minder
noodzakelijk te zijn En ook hier is een punt,
waarop de weelde intreedt. Zoo komt men
naar gelang van het gebruik tot klassen. Voor
de verbruikers, die het minimum maar even
overschrijden, bij wie dus slechts van gerin
ge besparing sprake kan zijn, dient men der
halve het percentage, waarbij de prijsverhoo
ging intreedt, hoog te nemen, zoodat die
slechts extra hebben te betalen, wat zij bijv.
boven 90 procent van hun normaal verbruik
noodig hebben. Daarentegen kan voor de ver
bruikers, die over vele pitten of lichtpunten
beschikken bijv. reeds bij 50 procent van hun
normaal verbruik de verhooging intreden,
daar zij volop gelegenheid hebben de zuinig
heid te betrachten.
Maar niet alleen in het verbruik, maar ook
in den prijs is progressie mogelijk. De ver
hooging met den enkelen prijs (van 6 ets. dus
op 12 ets.) beteekent voor den kleinen ver
bruiker lang niet hetzelfde als voor den inge
zetene, die zich de weelde kan veroorloven
van zich in licht te baden. Voor den kleinen
verbruiker is reeds een kleine verhooging van
den prijs een prikkel tot besparing. Voor den
grooten daarentegen zal zulk een verhooging
niet veel hebben te beteekenen; hij dient vele
malen financieel zwaarder getroffen te wor
den, zal hij in de verhooging van den licht-
prijs een motief tot lichtbesparing vinden.
Het stelsel van dubbele progressie eener-
zijds in het percentage, dat voor verhooging
in aanmerking komt, daarnevens in de ver
hooging van den lichtprijs zelf komt ons
theoretisch voor te zijn het billijkste, terwijl
het bovendien het beoogde doel (besparing)
het best bevordert. Het legt, behalve op de
minimum-verbruikers, lasten naar draag
kracht en leidt daardoor tot een meer gelij
kelijk streven naar bezuiniging. De kleine
gasverbruikers 1200 inkomen is in de
zen geen zuivere maatstaf* worden niet
noodeloos bezwaard', de niet spaarzame ver
bruikers worden behoorlijk getroffen. Mis
schien zullen er ernstige practische bezwaren
tegen ingebracht worden. Wij voorzien reeds
de tegenwerping, dat het stelsel niet zal wor
den onderzocht, omdat dit het nu eenmaal
aangenomene omver zal werpen, maar hopen
dat deze dooddoener niet zal worden ge
bruikt om er la mort sans phrase over uit te
spreken, waar het hier een belangrijke aan
gelegenheid betreft, die zoo zeer de belang
stelling der burgerij heeft, getuige oa. de
volle raadstribune, de middenstandsvergade
ring en de ingezonden stukken in dit blad..
Wij hooren al het argument dat de indeeling
in klassen naar het verbruik en naar de ver
hooging in prijs zooveel omslag te weeg zal
brengen, of in de practijk op technische be
zwaren zal afstuiten. Metzulkeargumentenzij
men echter voorzichtig. Enkele uren nadat de
burgemeester had verklaard, dat het technisch
onmogelijk was in Alkmaar een uitzondering
te maken voor gas- en electriciteitsmotoren,
heeft men in de bladen kunnen lezen, dat te
Zaandam gas en electriciteit voor kracht on
belast blijven het is te hopen, dat men in
't Zaandamsche voorbeeld in elk geval aan
leiding zal vinden om op de gevallen beslis
sing ten dezen aanzien terug te komen. En
wanneer tegen den omslag wordt opgezien,
üan kijke men eens naar den Haag, waar af
zonderlijke regelingen zijn getroffen voor
lichtgas, gas over den muntmeter, gas voor
industriedoeleinden en electriciteit dito dito.
Er is hierboven enkel gewaagd vaa huis
houdelijke doeleinden, maar daarbij is ook
gedacht aan reclame-doeleinden. Immers het
gaat o.i. met aan den winkelstand in dit op
zicht gelijk te stellen met de nijverheid. Niet
atleen is de eerste reeds door de vervroegde
sluiting gedwongen te sparen, maar boven
dien kan nij ook vrijwillig beter tot bezuini
ging overgaan dan de laatste. Wanneer men
net onbillijk mocht achten, dat de groot-ver-
uruiker, die winkelier is, over den zelfden
bm wordt geschoren als de welgestelde, dan
bedenke men, dat in den Hoofdelijken Om
slag de man, die zijn inkomen aan. zijn ar
beid, zijn talent en zijn vlijt te danken heeft
naar denzelfden maatstaf wordt gemeten ais
de man, die niets uitvoert en nog nooit iets
uitgevoerd heeft, maar gelukkig in de keuze
van zijn vader of in andere speculaties is
geweest I. Het is echter mogelijk, dat anderen,
die over meer gegevens beschikken dan wijj
kunnen aantoonen, dat ook de winkeliers
voor een andere regeling in aanmerking be-
hooren te komen, evenais de gebruikers van
gas en electriciteit voor motorische kracht
heeft men wel bedacht, dat thans de kleine
bedrijven te Alkmaar, waarin electriciteit
wordt toegepast, zeer in het nadeel zijn geko
men ten opzichte van gelijksoortige bedrijven
in Heiloo en in Bergen? Aan de hoofdzaak
doet échter hetmiddenstands-onderdeelnietsaf,
Waarschijnlijk zal dit nu te laat zijn, maar
zoodra een verscherping van den thans aan
genomen maatregel noodig blijkt, staat het
anders. Men is thans reeds van wal gestoken
en het valt moeielijk de eenmaal ingeslagen
richting dadelijk te verlaten. Doch enkel om
op te wekken, niet blindelings strakjes in ver
snelde vaart de zelfde richting te vervolgen,
om ernstig en rijpelijk te doen overwegen of
verandering van koers wenschelijk is, is het
bovenstaande betoog gegeven, met den stil
len wensch, dat het eerlijk en onbevooroo-
deeld zal worden nagegaan en verworpen of
aanvaard, naar gelang het dit verdient.
Zit er in het aangenomen amendement-
Thomsen-Verkerk nog niet een kleine omis
sie? Het geldt immers voor personen met een
inkomen van 1200, die beneden het nor
maal gebruik blijven. Maar de burgemeester
heeft er op gewezen, dat er muntgasgebrui-
kers zijn, die (00 M8. per maand verbruiken
Dezulken krijgen vrijstelling voor hoogstens
45 M8. en zouden dus reeds voor het verbruik
boven 45 pCt. de verhooging moeten betalen,
terwijl voor degenen, die meer dan 1200 in
komen hebben, dit percentage 70 bedraagt.
Zoo zou dus het voordeel in een nadeel ver
keeren, wat niet de bedoeling kan zijn ge
weest.
In de lijn van het raadsbesluit blijvende,
hebben wij gas en electriciteit in onderling
verband genoemd, zonder daardoor evenwel
de juistheid der vastgestelde regeling in dit
opzicht te aanvaarden. Het komt ons voor,
dat die juistheid voor ernstige betwisting vat
baar is. Besparing van gas is in deze gemeen
te noodig in verband met den kolennood. Na
de verklaring van den hoofdingenieur der K.
E. M. in de middenstandsvergadering is ech
ter gebleken, dat deze intercommunale le
verancier, die dan daarvoor toch in de aller
eerste plaats in aanmerking diende te komen,
geen ministeriëeie aanschrijving heeft ont
vangen, dat dit bedrijf buiten den kolennood
staat, veeleer dien nood kan helpen lenigen.
Het heeft er allen schijn van, dat de gemeente
Alkmaar verder is willen gaan dan de mi
nister, omdat zij bij de navolging van hetgeen
elders reeds was geschied vermoedelijk niet
heelt geweten dat de Kennemer in exceptio
neel gunstigen toestand verkeert en deze het
zelfs gewenscht acht beperkende maatregelen
vóór het gebruik van electriciteit te ontraden.
En daardoor m hooge mate onbillijk
tegenover de electriciteitsgebrutkers is ge
worden, die het met leede oogen zullen aan
zien, dat zij extra-prijzen hebben te betalen,
terwijl men bijv. te Heiloo en te Bergen te
gen denzelfden prijs en zonder besparuigs-
orang stroom blijft ontvangen. Wanneer men
nu strakjes eens door de een of andere on
voorziene omstandigheid moet komen tot
aanzienlijke beperking van het verbruik en
aanmerkelijke verüooging van den prijs van
eieciricueit, zal men oan ook ocnzeilden
maatregel gaan toepassen en zonoer ver
ergering van den koieunood net gebruik van
nei gas sterk neipen beperken door buiten
sporige prijsvernooging i wijtei is geoor
loofd I 'trouwens, ais de eiectnctiensgeorui-
aer door een ongeval piotsenng van suooiu
verstoken blijft, dan siuit men toen ook oen
gastoevoer met al uit overweging, oat beiuen
uoor üet gemeentebestuur op oezeiloe wijze
moeten woiuen behandeld.
Biuijker en versianuiger lijkt het ons deze
beide ncht-, kracht- en warmtebronnen ge
heet van eikaar gescheiden te houden en ue
verbruikers enkei de moeieiijkneoen van het
bediijt, waarbij zij aangesloten zijn, 'te laten
uragen. Laai men toen vooral met in dezen
oju moeieujkneuen en onaangenaanmeüen
gaan scneppen wanneer het er zoauer kan!
Het verbaast ons zeer bijzonder, dat waar
verschillende raadsleden de bovenbedoelde
middenstaadsvergaoermg bijwoonden, deze
zaak in den Raad behandeld is kunnen wor
den zonder dat de belangrijke verklaring van
den hoofdingenieur ter sprake is gekomen.
Zooais üet ons ook verbaast, dat men niet
gesproken heeft over de bestemming aan de
meerdere opbrengst, welke van de prijsver
hooging te verwachten is, te geven. Is het be
drag in de eerste maand aanzienlijk, dan zul
len er zeker straffere maatregelen moeten
worden genomen, maar in elk geval zullen er
waarschijnlijk grootere of kleinere sommen
meer inkomen.
E>e onuitgesproken bedoeling schijnt te zijn
die bedragen eenvoudig in de kassen der
De Wethouder, Voorzitter der Commissie
van Bijstand voor het Distributiebedrijf te
Alkmaar, brengt hiermede ter kennis van de
winkeliers, dat de eerste zending BRUINE
BOO NE N en GROENE ERWTEN is aange
komen, zoodat. zij op de gewone wijze hunne
biljetten voor die artikelen kunnen inleveren.
Alkmaar, 9 December 1916.
De Wethouder voornoemd,
A. F. THOMSEN.
De Wethouder, voorzitter der commissie
van bijstand voor het Distributiebedrijf te
Alkmaar, brengt hiermede ter kennis van
belanghebbenden, dat door detaillisten (bak
kers, banketbakkers, koek- en beschuitfa-
Rrikanten, kruideniers en grutters) aangifte
moet worden gedaan van den voorraad en
van het verbruik van TARWEMEEL en
ROGGEMEEL (zoowel gebuild als onge-
build) in de week van 10 16 December.
Formuiieren voor deze aangiften zijn ter
gemeente-secretarie verkrijgbaar en de aan
giften moetan worden ingediend op 17 of
18 December a.s. ter secretarie.
Voor zooveel noodig wordt er aan her
innerd, dat het niet doen van opgave of
het verstrekken van onjuiste opgaven inge
volge de distributiewet strafbaar is, met
mogelijkheid van verbeurdverklaring der
goederen; aan deze bepalingen zal zeer
streng de hane worden gehouden.
Alkmaar, den 8 December 1916.
De Wethouder voornoemd,
A. F. THOMSEN.
achtbedrijven te storten. Zoolang het tegen
deel niet uitdrukkelijk is verklaard, moeten
we het er voor houden, dat dit voornemen
zal worden verwezenlijkt. Ook dat lijkt ons
niet juist en niet billijk. Evenals men de uit
gaven in verband met de crisis afzonderlijk
houdt (bijv. voor de cokes der gasfabriek),
moet men ook de inkomsten in verband met
de crisis (zooals de vermeerdering van
de opbrengst van gas en electriciteit) afzon
derlijk houden en in mindering brengen van
de leening, straks op korten termijn te sluiten
voor de uitgaven, ontstaan door de heer-
schende buitengewone omstandigheden. De
hoegrootheid der bedragen doet daarbij niët
terzake in het leeningsbedrag is bijv. ook
begrepen 40 voor de kosten van gort.
Hierbij moeten wij het laten. Wij missen
de gelegenheid om verder op de raadsverga
dering in te gaan, verschillende betoogen af
zonderlijk te bespreken of op andere aangele
genheden in te gaan. Misschien komen we op
het fooienstelsel nog wel eens in een afzon
derlijk artikel terug.
Het bovenstaande is de hoofdschotel. En
wij hebben ons daartoe alleen bepaald, omdat
deze zaak onder de burgerij ongerustheid en
ontevredenheid heeft gewekt en de hierboven
ontwikkelde denkbeelden er misschien toe
kunnen bijdragen om een regeling in het le
ven te roepen, die tot meerdere bevrediging
strekt.
Buitengewone omstandigheden dwingen
nu eenmaal buitengewone maatregelen af.
Maar de meest bevredigende uitkomsten wor
den nog altijd bereikt, wanneer het publiek
met vollen gemeenschapszin zijn medewer
king kan verleenen aan regelingen, die het de
billijkste en rechtvaardigste acht, omdat zoo
min mogelijk noodeloos belangen worden ge
schaad
KORTE BERICHTEN.
Volgens Reuter vaart er in het Noorden
van den Atlantischen Oceaan een als koop
vaardijschip vermomden Duitschen hulpkrui
ser rond.
De effectieve blokkade tegen Grieken
land is door de Entente begonnen, doch de
diplomatieke beirekkingen zijn nog niet ver
broken meldt Reuter.
Het Roemeensche parlement is gisteren
te Jassy bijeengekomen.
De geheime zittingen der Fransche ka
mer, die dagen achtereen duurde, is geëin
digd., Men nam een motie van vertrouwen in
de regeering aan. Men schijnt te hebben aan
gedrongen op nog krachtiger organisatie van
Frankrijk.
DU nKiYame? besïaai uit 2 bjadlan.
DilllN
id-Westers,
