DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
DE OORLOG.
ZATERDAG 27 JANUARI
Honderd en negentiende jaarsrang.
1917.
per 3 maaodon f 1—, fr. p. post f 1.25. Advertentiepriisl2iCt. p. regel, groote letters naar plaatsruimte. Brieven fr. N. V. Boek- en Handelsdrukkerij Y.h. HERlïIs. COSTER 4 ZOON, Voordam C 9. Telefnr. 3.
Gas en electriciteit.
99
Firma H. KÏLIJMS,
Brandstoffen.
Broodvoorziening.
Maxinmmprijslijsten.
Zachte Zeep
N 0 nummar betfaat uT! 2 blatfBn.
Met 20 et. oorlogstoeslag op den abonnementsprijs per 3 maanden.
ALKMAAR, 27 Januari.
Er zit onrust in de lucht. In voor- óf na
jaar kan het gebeuren, dat men plotseling te
midden van een hagelbui wordt opgeschrikt
door een hevigen donderslag. Wie eens daar-
doar geducht geschrokken is, verwacht in
dat jaargetij tijdens eiken hagelbui zulk een
donderslag. Hij verkeert in zekere zenuwach
tige stemming. Hij heeft nu eenmaal het ge
voel, dat het komen moet, en het afwachten
maakt hem beklemd. Zoo gaat het thans ook
ten opzichte van den oorlog. In zenuwach
tige spanning ziet men de komende dingen
tegemoet. Men verwacht, dat zij van gewel
digen aard zullen zijn, plotseling kunnen
uitbreken en snel in hun werk zullen gaan.
En omdat het zoo onverwacht en zoo vree-
selijk zal gaan spannen, verkeert men zelf in
spanning. Eiken dag kunnen er belangrijke
berichten komen en hoe langer deze uitblij*-
ven, hoe spoediger zij ook verwacht kunnen
worden. Terecht wordt er in de Times op
gewezen, dat op het front in Frankrijk sinds
het begin van het jaar een toenemende actie
valt waar te nemen. De vorst en het heldere
weer hebben de bedrijvigheid doen stijgen
Zij uit zich vooral in patrouilleverkenningen,
welke tot gevechten leiden. Eerst legden de
Duitschers activiteit aan den dag op het
Noyonfront (bij Lassigny) het punt, dat het
dichtst bij Parijs is gelegen, daarna in den
Elzas, bij den bekenden Hartmansweilerkopf
en nu weer op het Verdun-front. Blijkbaar,
zegt de Times, zijn wij de periode genaderd,
waarin dergelijke ondernemingen veelvuldi-
ger en krachtiger worden ingezet, ter voor
bereiding van het groote offensief, hetwelk in
den loop van de eerstvolgende maanden
door een van beide partijen of wel door bei
de zal begonn«n worden.
Wat nu de strijd aan het Verdun-front be
treft, de Franschen zeggen, dat de Duitschers
op den linkeroever van de Maas een buiten
gewoon hevigen aanval hebben onderno
men, aan welken verscheiden regimen
ten deelnamen. Op verschillende plaatsen
werden gevechten van man tegen man gele
verd. De aanval had plaats op vier punten,
tusschen het bosch van Avocourt en den
Dooden Man (een frontbreedte van ongeveer
6 K.M.). De aanvallers, zegt het Fransche
legerbericht, werden door versperringsvuur
van infanterie en mitrailleurs naar hun loop
graven teruggedreven. Alleen in vooruitge
schoven loopgraven der Franschen in het
vak van de hoogte 304 vermochten eenige
Duitsche onderdeden binnen te dringen.
Het Duitsche legerbericht meldt, dat loop
graven ten westen van den Dooden Man over
een breedte van 1600 M. werden bestormd
Hoewel niet van terreinwinst wordt ge
waagd, is deze toch door de Duitschers ver
kregen. Immers in het latere Fransche com
muniqué wordt gezegd: „door een hevigen
tegenaanval gelukte het hedenochtend den
Franschen het grootste deel der loopgraven
in de streek van heuvel 304 te heroveren."
Verandering heeft deze actie dus niet in
den stand gebracht. Zij heeft alleen bewezen,
dat er weer Duitsche aanvalskracht bij Vert
dun bestaat, nadat de Duitschers hier ge-
ruimen tijd op het defensief waren aangewe
zen.
In de buurt van Loos en Vermei les deden
de Engelschen met eenig succes verkennings-
aan vallen.
De actie ten zuid-westen van Riga wordt
voortgezet. De Russen hebben versterkingen
aangevoerd, zijn tot een offensief overge
gaan, behaalden eenig succes, dat echter
door tegenaanvallen weer verloren is ge
gaan.
Van de andere fronten is er geen nieuws.
De Duitschers maken met eenigen ophef
melding van een tocht van lichte oorlogs
booten naar de Engelsche kust, waarbij het*
versterkte plaatsje Southwold, in het noor
den van Suffolk werd beschoten. Er werd
niets gezien, zegt de Duitsche marine-staf,
van bewakingsvaartuigen, patrouilleschepen
of van strijdkrachten ter zee, ook op den
terugtocht niet. In de Engelsche lezing wordt
gesproken van één klein Duisch schip, dat
tusschen 11 en 12 uur 's nachts in drie mi
nuten eenige granaten afvuurde en daarna
verdween
ALKMAAR, 27 Januari
Wanneer de Minister, toen hij bij de ge
meentebesturen op het nemen van maatrege
len ter verkrijging van de volstrekt noodzake
lijke besparing van brandstoffen aandrong,
gebiedend die maatregelen had kunnen voor
schrijven en ook had voorgeschreven, zou er
ongetwijfeld heel wat minder beroering in den
lande zijn gewekt. Nu moesten de gemeentebe
sturen hals over kop verbodsbepalingen in el
kander flansen, zonder daarbij voldoende re
kening te kunnen houden met de gevolgen
der toepassing. En waar men in de eene ge
meente een gelukkiger greep had gedaan dan
in de andere, daar had de bevolking van die
andere slechts te denken aan die der eene om
voor ontevredenheid voedsel te vinden. Had
de Minister daarentegen geen verbodsbepa
lingen aangeduid, doch gebiedend voorge
schreven, dan zou een aanleiding tot veel
grieven zijn voorkomen. Maar men heeft
in den Haag ook bij deze kwestie centralisa
tie niet gewild, heeft blijkbaar niet willen ra
ken aan het heilige huisje, dat „gemeentelijke
autonomie" heet en liever het land blootge
steld aan de verwarring en de ontstemming,
welke thans vallen waar te nemen. De ge
meentebesturen doen hun best om door her
ziening der vastgestelde verordeningen, door
het toestaan van uitzonderingen daarop en
zelfs van uitzonderingen op uitzonderingen
de kool en de geit te sparen. Het is
zoo'n armzalig, kleingeestig geknutsel, dat
men neiging in zich voelt opkomen uit te roe
pen: „vooruit met de geit!" Door al die
regelingen en1 bepalingen wordt de bevolking
lastig gevallen en onbillijk bejegend, gooi ze
over boord, wijs den menschen, met den mees
ten nadruk en bij herhaling op de noodzake
lijkheid van besparing, op de ernstige gevol
gen welke het nalaten daarvan heeft; zij heb
ben door de gedwongen besparing reeds zoo
zeer gevoeld wat het zou beteekenen indien de
gemeente geheel van kolen zou zijn verstoken,
dat men thans van een vrijwillige bespa
ring wel iets zal mogen verwachten. Toon
vertrouwen in hun gemeenschapszin en hun
verantwoordelijkheidsgevoel, neem, na den
minister vooraf vergunning gevraagd te heb
ben als men het op eigen houtje te gewaagd
vindt, een proef met vrijwillige besparing in
de maand Februari, roep de medewerking in
van vakorganisaties, groeps- en kiesvereeni-
gingen, pers en wat verder helpen kan. Lukt
het, wordt de noodige besparing zonder dwin
gende bepalingen bereikt, dan zou dit een
mooi succes zijn en degenen sterken, die ver
trouwen in de bevolking stellen. Lukt het niet,
krijgt het menschelijk egoïsme de overhand,
welaan dan kome in de Maart-maand de dub
bele nood aan den man, dan moet de bevol
king gedwongen worden niet alleen te bespa
ren, maar ook het niet-bespaarde van Febru
ari in te halen zou deze bedreiging niet
alreeds een straf middel tot bezuiniging in
Februari zijn?
Zoo zou het kunnen maar zoo zal het
niet gaan. Men zal in verordenen zijn kracht
blijven zoeken, omdatzou het ook al
leen geschieden, omdat Hollandsche ma
gistraten met het verordineeren, evenals Hol
landsche kinderen volgens den Quint-voorzit-
ter met het schaatsenrijden, erfelijk belast
zijn?
Het eigenaardige is, dat men er met al het
verordenen toch niet komt. Het rijkskolen-
distributie-bureau heeft er het Alkmaarschc
gemeentebestuur uitdrukkelijk op gewezen,
dat verwacht wordt, dat door strenge toe
passing van de hier getroffen maatregelen,
het bezuinigingspercentage gunstiger zal
zijn, dan over December is bereikt!
Een suggestieve advertentie kwam Dins
dagavond in een der Amsterdamsche bladen
voor. Met weegschalen, electrische en gas
gloeilicht lampen en pijltjes werd duidelijk
gemaakt dat 1 K.G. kolen geeft 1 K.W.U.
electriciteit en 5 K.G. kolen geven 2 M' gas,
dat 1 K. W. U. evenlang, evenveel licht geeft
als 2 Ms. gas en beiden (in Amsterdam)
evenveel kosten, zoodat men door den aan
schaf van een electrische licht-installatie (die
daar blijkbaar gratis verstrekt wordt) voor
het land kolen bespaart en dus het land een
dienst bewijst en bovendien nog zichzelf fi
nancieel bevoordeelt.
Deze advertentie was geteekend door een
aantal installateurs.
In Amsterdam kunnen dus de installateurs
propaganda maken voor nieuwe installaties,
wordaa ze waarschijnlijk van gemeentewege
daartoe aangespoord, in Alkmaarwordt
het maken van installaties van gemeentewege
daarentegen verboden! Hoewel elke electri
sche installatie kolen helpt besparen of het
gevaar van petroleum-nood vermindert.
Wij weten wel dat B en W. uitzonderingen
kunnen toestaan, maar waar de burgemees
ter zich van meening verklaard heeft, dat de
genen, die tot nog toe hun petroleumlamp
gebruikten, deze wel kunnen blijven gebrui
ken, daar is een ruim standpunt in dezen niet
te verwachten. Er i. meer. Het aansluitings
verbod is in hoofdzaak gebaseerd op het ma
teriaal-gebrek Een lid der gascommissie
deelde ons dit vanmorgen nog op een desbe
treffende vraag mede. Wij hebben toen on
middellijk den ingenieur van de K.E.M. op
gebeld, die ons machtigde te verklaren, dat
de Kennemer aansluitingsmateriaal genoeg
heeft en dat de gemeente daarvan kan krijgen,
wanneer ze er maar even om vraagt. Met den
meesten nadruk vestigen we hierop de aan
dacht van raadsleden, niet alleen in het be
lang van degenen, die aangesloten wenschen
te worden of van degenen, die met het ma
ken van aansluitingen hun brood verdienen,
maar ook in het belang van de kolenbespa
ring, Zooals in de advertentie werd aange
toond.
Nu zal er misschien worden gezegd: „wel
ja, doch wat hier staat, is maar een adver
tentie van installateurs." Inderdaad dat is
zoo. Wanneer de daarin voorkomende gege
vens volkomen worden bevestigd in het week
blad „de Ingenieur," het officieele orgaan van
het kon. instituut van ingenieurs en van de
vereeniging van Delftsche ingenieurs, dan is
er voor den leek echter wel geen twijfel meer
mogelijk. Het is een interessant artikel, dat
in no. 3 van dezen jaargang (20 Januari)
onder den titel „brandstofverbruik van gas-
en electriciteitsbedrijven" voorkomt. De schrij
ver, de heer M. F H. J. H. Erens, betoogt
aan de hand van de gegevens van de modern
ingerichte gasfabrieken te Arnhem en Am
sterdam en van een kleinere fabriek (Gouda),
dat wanneer de gewone gasverlichting ver
vangen wordt door electrische verlichting, de
gemeenschap 60 pet. van het kolenverbruik,
hetwelk voor de gasverlichting noodig is, be
spaart. En wanneer meerdere gaslampen ver
vangen worden door halfwattlampen, zooals
veelal gebeurt, dan is de besparing nog veel
belangrijker. „Bovenstaande gevolgtrekking,
afgeleid uit de jaarverslagen der lichtfabrie
ken, dus direct uit de practijk, moesten m.i.
een voldoend argument zijn voor de overheid
om van hoogerhand den overgang van gas-
op electrische verlichting te bevorderen," zegt
de schrijver. „Die bevordering zou reeds ge
schieden, wanneer uitsluitend op verhooging
der gasprijzen wareaangedrongen." Van tech
nische zijde wordt dus volkomen de juistheid
bevestigd van het standpunt, dat wij uit bil
lijkheidsoverwegingen van den beginne af aan
hebben ingenomen en verdedigd en dat tot dit
oogenblik toe onaangevochten is gebleven
(men meent blijkbaar het verstandigst te
doe door er in de bijlagen en 'n de raadsver
gaderingen maar over te zwijgen)n.l.: de elec
triciteit geheel buiten de verhooging der licht-
prijzen te laten, deze enkel toe te passen op
de gasprijzen.
De schrijver betoogt voorts, dat dit niet
maar een oogenbükkelijk belang is doch, daar
de kolen voor de electrische centralen geheel
uit Nederlandsche mijnen kunnen worden be
trokken en de kolen voor gasfabricage uit het
mltenland komen (alle gasfabrieken samen
betalen jaarlijks vele millioenen aan Duitsch-
land en Engeland) het een nationale zaak
van blijvende economische beteekenis is.
Wij kunnen ons voorstellen, dat sommigen
ezers de schrik om het hart slaat. „Hoe nu,
hooren we hen zeggen, we bouwen een nieu
we, kostbare gasfabriek en daar wordt ons
voorgehouden dat electriciteit veel meer aan
beveling verdient dan gas; wat moet er dan
van de fabriek aan den Helderschen weg te
recht komen?"
Wie zoo denkt, vergeet dat hierboven enkel
van verlichting is gesproken. De gasverlich
ting moge rond 2,5 maal zooveel kolei? ver
bruiken als de electrische verlichting, elec-
trisch koken verbruikt rond 2,5 maal zooveel
kolen als koken op gas. Voor de toekomst wil
dit dus zeggen, dat de gasfabrieken voorna
melijk aangewezen zullen zijn op het leveren
van gas voor koken en verschillende verwar
mingsdoeleinden, de electrische centrales op
het leveren van electriciteit voor verlichting.
En voor het heden, in verband met den kolen-
nood, dat de overgang van gas op electrisch
VRAAGT UWEN WINKELIER HET MERK
GEURIGE 3i CENTS SIGAAR.
licht zooveel mogelijk moet worden bevorderd
en- dat het electrisch koken en verwarmen
zooveel mogelijk dient te worden belemmerd.
Er is hierboven nog niet gewaagd van de
beweegkracht. De schrijver is overtuigd, dat
hierop niet, althans niet noemenswaard, be
zuinigd kan worden.
„Van staathuishoudkundig oogpunt zou
het verwerpelijk zijn, zegt hij, de zuinigheid
op beweegkracht te willen dwingen, omdat het
gevaar bestaat, dat fabricage van producten,
waaraan, vooral in dezen tijd, groote behoef
te bestaat, zou worden beperkt. Om deze re
den hebben de meeste steden den stroomprijs
voor beweegkracht niet verhoogd."
Tot die meeste steden behoort Alkmaar he
laas niet. Hier wordt motorische kracht-ook
extra belast. Misschien wordt ook deze onbil
lijkheid weggenomen. Maar dan zal het initi
atief daartoe uit den Raad moeten komen,
dan zullen de heeren Ringers en Lubbe, die
er in December reeds op aandrongen, maar
thans over meer materiaal kunnen beschikken,
met meer klem hun betoog moeten herhalen.
Want wat valt er van de gascommissie in
den te verwachten? Die schijnt zich moeie-
lijk te kunnen losmaken van haar eersten
misgreep, doch zoo verklaarbaar als haar
dwaling was zoo onverklaarbaar zou een
vasthouden daaraan zijn.
ALKMAAR, 27 Januari.
In dit nummer vindt men een ingezonden
stuk, geschreven namens het hoofdbestuur
van de Nederlandsche Tooneelkunstenaars-
vereeniging. Het publiek wordt daarin aan
geraden-<e_Harmonie niet meer te bezoeken
Het is wêl een unicum in den lande, dat
het hoofdbestuur van een vakvereeniging van
werknemers de klanten van de werkgevers uit-
noodigtte staken, zonder dat die
werknemers zelf eerst tot staking zijn over
gegaan. Deze zonderlinge weg wordt inge
slagen, omdat die vakvereeniging nog niet
sterk genoeg is om den gebruikelijken weg
te volgen en omdat de verstandhouding tus
schen directies en tooneelisten niet van dien
aard is dat de weg van minnelijke schikking
kan worden bewandeld. Wij betwijfelen in-
tusschen in de eerste plaats of er in een der
gelijke kwestie van de medewerking van het
publiek veel valt te hopen en ten tweede, of
de nieuwe schouwburg door onthouding des
te spoediger gebouwd zal zijn. Hoewel er
kennende, dat er vaak iets aan de voorstel
lingen mankeert, zouden we ook niet gaarne
de verklaring van den geachten inzender dat
niemand er iets bij verliest, indien ze niet ge
geven worden, tot de onze maken.
Intusschen zou in dit seizoen, in af
wachting van wat er verder, gebeurt, niet een
verbetering mogelijk zijn, waardoor èn de
tooneelisten èn hunne directies èn het pu
bliek èn tenslotte ook de Harmonie-directie
gebaat wordt?
Gesteld een tooneel-directie wil in Febru
ari hier een voorstelling geven. Is het er
haar werkelijk om te doen een goede recette
te maken, dan zal zij er in de eerste plaats
voor moeten zorgen, dat zij te voren aan het
publiek een goede aankleeding van het stuk
belooft en die belofte houdt ook! Zij zal
er verder bij den eigenaar op moeten aan
dringen dat ook „achter" de toestand be
hoorlijk in orde is, dat de vertrekken behoor
lijk verlicht, verwarmd, gereinigd enz. zijn.
In overleg met een of twee harer tooneelis
ten zal zij de voorwaarden moeten vaststel
len, waaraan de kleedkamers in de gegeven,
omstandigheden behooren te voldoen. Zij
noodige eenige ingezetenen uit om de nale
ving dier voorwaarden te helpen bevorde
ren. Is men gelukkig met de keuze van een
stuk, dan zal een dergelijke voorstelling veel
publiek trekken, als er werkelijk in deze ge
meente behoefte bestaat om van een goede
opvoering van een goed tooneelstuk te genie
ten. Dan zal daarvan ook de directie der
Harmonie profijt trekken en zijn alle par
tijen gebaat.
Zou het op die wijze niet eens te probee-
ren zijn, Koninklijke, Tooneelvereeniging.
het Tooneel, Hagespelers of Rotterdammers?
KORTE BERICHTEN.
Vanaf 15 Februari mogen de maaltijden
in de Parijsche restaurants slechts uit twee
schotels bestaanbij een er van mag slechts
vleesch gediend worden. Tusschenspijzen zijn
verboden.
Keizer Karei van Oostenrijk is naar het
Duitsch hoofdkwartier vertrokken om keizer
Wilhelm met zijn verjaardag geluk te wen
schen.
In Japan is den 17den dezer een veree
niging gesticht voor hulpbetoon aan de zieken
<en gewonden der geallieerden.
De Directeur van het Distributiebedrijf van
ALKMAAR, brengt ter kennis van belang
hebbenden, dat met ingang van heden, de uit
voer naar andere gemeenten van ANTHRA-
CIET, BRIKETTEN, KACHELKOLEN,
VLAMKOLEN, EIERKOLEN, COKES,
NOOTJESKOLEN en TURF is VERBO
DEN.
De beschikbare voorraad bij de handelaren
in deze gemeente, is dus uitsluitend verkrijg
baar voor ingezetenen.
De Directeur voorn.
D. SCHENK.
De Directeur van het Distributiebedrijf van
ALKMAAR, brengt ter kennis van belang
hebbenden dat:
de eerstvolgende VERWISSELING van
BROOD- en MEELKAARTEN zal plaats
hebben op WOENSDAG 31 JANUARI
1916, in het kantoor Langestraat 58, welk bu
reau dien dag geopend zal zijn van 9 tot 1 en
van 2 tot 5 uur.
De Directeur voorn.
D. SCHENK.
De Directeur van het Distributiebedrijf van
ALKMAAR, brengt ter kennis van belang
hebbenden, dat de MAXIMUMPRIJSLIJS-
TEN van 30 December 1916 zijn VERVAL
LEN en dat WINKELIERS, SLAGERS,
KRUIDENIERS enz., Maandag a.s. de nieu
we maximumprijslijsten aan zijn bureau kun
nen doen afhalen.
De Directeur voorn.
D. SCHENK.
De Directeur van het Distributiebedrijf van
ALKMAAR, brengt ter kennis van GROS
SIERS en WINKELIERS in dit artikel, dat
MAANDAG 29 JANUARI 1917 door de
winkeliers hunne BESTELBILJETTEN kun
nen worden ingeleverd bij de grossiers en dat
laatstgenoemden dien datum hun opgaven
kunnen inleveren aan zijn bureau (Langestr.
58)
De winkeliers kunnen slechts een grossier
opgeven; indien dit niet geschiedt, wordt de
bestelling terzijde gelegd.
De Directeur voora.
D. SCHENK.
DRANKWET.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van ALKMAAR brengen ter algemeene ken
nis, dat bij hun College is ingekomen een
verzoek van A J. KLASING, aldaar, om ver
lof tot verkoop van alcoholhoudenden ande
ren dan sterken drank, in het perceel LIN-
DENLAAN, E. 47.
Binnen twee weken na deze bekendmaking
kunnen tegen het verleenen van het verlof
schriftelijk bezwaren worden ingediend.
Alkmaar, 26 Januari 1917.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
G. RIPPING, Voorzitter.
DONATH, Secretaris.
Sedert eenige dagen heerscht in West-
Duitschland een zeer strenge koude. De Rijn
is gaan kruien, wat de scheepvaart heeft stop
gezet.
Een klein Duitsch schip heeft de Enget-
sche kust bij Suffolk drie minuten gebombar-
deerd zonder schade aan te richten, meldt
Reuter.
BINNENLAND
TWEEDE KAMER.
De artikelsgewijze beraadslaging over de
begrooting van buitenlandsche zaken werd
Vrijdag hervat.
Verschillende heeren voerden het woord.
Na een pauze werd de huurcommissiewet
tnet 53 tegen 9 stemmen aangenomen.
Gomengd aiauws.
OM HET KAMPIOENSCHAP VAN
NOORD-HOLLAND.
Het was gisteren voor Oudkarspel een be
langrijke dag, voor het eerst werden in deze
gemeente op de baan van de ijsclub „Vol
harding" de kampioenschapwedstrijden in
het hardrijden voor Noord-Holland gehou
den.
De wedstrijd was in drie gedeelten ge
splitst, een wedstrijd over 500 M., een over
1500 M. en een over 5000 M. De rijders
kampten na loting in groepen van twee te
gen elkaar.
De uitslagen van de beide eerste wedstrij
den konden we gisteren reeds melden, ook
dat de Koning, waartegen trouwens geen der
rijders veel had in te brengen, kampioen is
geworden, omdat hij reeds over 2 der afstan
den had gewonnen
Om 11 uur had de officieele ontvangst in
het hotel „de Brederode" plaats van de af
gevaardigden van den Nederlandschen
Schaatsenrijdersbond, de heer Hofstede uit
ALKMAARSCHE
ODRANT.
Westers
D£ HARMONIE.