ring heeft, op het aardbeiöMtxpoitgebied,
dan de heer Teer, die, volgens voorzitter fei
telijk onmisbaar is.
Na breedvoerige besprekingen werd dit in
handen van het bestuur gesteld.
Wat betreft de winstverdeeling, had men
het volgende bepaald: De brutowinst zou
verminderd worden met rente en af lossing
van net aandeelenkapitaal, de overgebleven
nettowinst werd percentsgewijze, volgens de
grootte van den aanvoer onder de beide ver-
eenigingen verdeeld. Evenwel was een schrij
ven v«m den secretaris van dé L. T. B., den
heer Veitman, ingekomen, waarin werd me
degedeeld, dat op de vergadering van 13 Fe
bruari dit punt aldus was gewijzigd: Bruto
winst percentsgewijze naar den aanvoer ver
deeld, daarna elk der vereenigingcn 50 pot.
bijdragen voor rente en aflossing.
De vergadering protesteerde heftig tegen
deze handelwijze, dien men terecht hoogst
onhebbelijk vond.
Besloten werd, dat een schrijven zou wor
den gezonden naar de L. T. B., waarin werd'
gemeld, dat, zoo deze vereeniging hare con
dities niet veranderde, geen verdere onder
handeling tot samenwerking mogelijk is.
Hierna sloot de voorzitter de vergadering.
REDDER GEHULDIGD.
De kapitein van het Nederlandsche stoom
schip „Iberia", van Rotterdam, kreeg als hul
deblijk voor de redding van de bemanning
van de vergane bark „Holt Hill," van Liver
pool, op den 1 len December in de Golf van
Biscaye, van de Board of Trade te Londen
een plaquette.
UIT HOORN.
Gisternacht is inbraak gepleegd in het kan
toor der firma Scholten. Hoeveel gestolen
werd is nog niet te zeggen. De diefstal werd
begunstigd door de duisternis in de straten
door de lichtbesparing.
Dat allerlei slechte elementen daarvan mis
bruik maken, bewijst het feit, dat bij verschil
lende personen de huissleutel, welke aan de
b;nnenzijde van de deur in het slot stak,
wordt vermist. Deze sleutels worden gestolen
om er later zoo mogelijk bij insluiping ge
bruik van te maken.
UIT EGMOND AAN ZEE.
Hedenmiddag kwamen hier vijf Fransche
Zusters aan, die hun intrek namen in het ge
bouw van den R. K. Middenstand. Morgen
worden in de Hendrika-stichting 90 en in
den R. K. Middenstand 70 Fransche kinderen
verwacht. Zij women aan het station te
Haanem van net Fransche Comité overgeno
men.
UIT BROEK OF LANGENDIJK.
De ljscluo neert naar werk „ijssport' na
2 dagen rust, Vt uensüagmiddag weer hervat
Huik ook, want direct was de animo zoo
groot, dat er twee wedstrijden op verzoek
werden gehouden. De eerste wedstrijd was
balrijuen voor iieeren, waaraan 24 personen
deelnamen. Als le prijs verkreeg Alb. ten
Bruggencate een luxe portemonnaie; Arie
Vroegop won den 2en prijs, een horlogeket
ting, en de 3e prijs, een portefeuille, ver
wierf Jn. Leegwater.
De tweede wedstrijd was „vat-rollen
waar zeer om gelachen is en waar 20 perso
nen aan deelnamen De heeren Alb. Rus,
A. Dekker Albz. en P. Kok Az. wonnen resp
de drie prijzen, bestaande uit 50 sigaren,
portemonnaie en 25 sigaren.
UIT STOMPETOREN.
Bij de op 14 dezer alhier gehouden verkie
zing van 4 hoofdingelanden van het Water
schap „de Schermeer" zijn herkozen de hee
ren K. Dekker met 137, L) de Jong met 143
en P. Vader P.Dz. met 143 stemmen.
In de vacature ontstaan door het overlij
den van den heer D. Akkerman Kz., werd
voorzien door de benoeming van den heer
D. de Boer Dz. met 115 stemmen, terwijl 31
stemmen ongeldig werdén verklaard.
UIT GROET.
Gisteravond had op het Hargergat een
maskerade plaats, waarvan de uitslag was,
dat van de dames den eersten prijs verwierf
mej. A. Peijs, 2e pr. mej. M. Hoogvorst, 3e
pr. mej. N. Hoogvorst, 3e pr. mej. N. Bou
wen.
Voor het leukste costuum mej. M Kuijper
(Urker).
Voor heeren le prijs J. Hoogvorst, 2e prijs
P. Kuijper, leukste costuum J. C. Peeck (ou
de vrouw).
Na afloop der bekroningen bleef men nog
eenigen tijd zeer gezellig bij Peijs te zameu
in het in een balzaal herschapen lokaal.
UIT St.-PANCRAS.
Uitslag van de openbare verkooping ten
overstaan van den notaris J. van der Veen,
van
1Een' huis, boet en erven aan den Beneden-
weg alhier, groot 19.30 A., kooper C. Kooij
Cz. voor 3625.
2. Een perceel bouwland te Koedijk, groot
36.70 A., kooper Ks. Madderom Sr. voor
Alles eigendom van de erven van wijlen den
beer C. Kooij.
UIT BERGEN.
Dinsdagavond gaf de R. C. Zang- en 1 oo-
neelvereeniging „Sc. Jan" in het Vereeni-
gingsgebouw alhier eene zeer geslaagde uit
voering. Het programma bevatte behalve
een drietal zangnummers, vijf voordrachten
Werden de zangnummers met aandacht aan
gehoord, de voordrachten, alle aan den
vroolijken kant, gaven tot groote hilariteit
aanleiding. Veel en hartelijk is er gelachen.
Jammer dat de opkomst niet wat grooter
was.
Voor de Militie, lichting 1918, zijn in
deze gemeente 23 jongelingen ingeschreven
In den kolennood dezer gemeente is
voor de eerste dagen voorzien. In de laatste
dagen zijn 4 wagons kolen gearriveerd, te
zamen vertegenwoordigende 45 ton.
UIT WARM'ENHUIZEN.
Dinsdagavond vergaderde de in de vorige
maand opgerichte afdeeling „Warmenhuizen
van den „Bond van Landstormplichtigen in
Nederland," in het lokaal van den heer Th.
Reinders. Na opening door den voorzitter,
den heer Nelissen, las de secretaris, de heer
P. Hoogeboom, een paar ingekomen stukken
van het hoofdbestuur van den bond voor.
Hierna volgde behandeling van een con- j
cept-reglement, zooals dat was opgemaakt
door het bestuur, en dat o.a. ook de bepaling
inhield, dat lid kunnen worden alle Land
stormplichtigen van Warmenhuizen en om
liggende gemeenten, waar geen afdeeling is
gevestigd.
De voorzitter betoogde uitvoerig de wen-
schelijkheid, om die Landstormplichtigen, die
in hunne gemeente geen gelegenheid hebben
een af deeling op te richten, gelegenheid te ge
ven zich aan te sluiten bij onze afdeeling,
daar Warmenhuizen voor velen beter te be
reiken is dan Scliagen of Alkmaar. Na eeni-
gebespreking werden alle artikelen goedge
keurd en aangenomen. Hierna was aan de or
de: Verkiezing van een bestuurslid.
De heer A. Hopman verkreeg eene over-
groote meerderheid van stemmen en verklaar
de zijne benoeming te aanvaarden.
Daar de rondvraag niets meer opleverde,
sloot de voorzitter met een woord van dank
voor de flinke opkomst de vergadering.
REORGANISATIE VAN DE COMMIS
SIE VOOR DE HANDELSPOLITIEK.
Het hoofdbestuur der Maatschappij van
Nijverheid heeft een adres verzonden aan
Hare Majesteit de Koningin, naar aanleiding
van het voornemen van minister Loudon, om
in overleg met zijn ambtgenoot van Land
bouw, enz., de Commissie voor de Handels
politiek te reorganiseeren.
Bij het bespreken toch zoo staat in het
adres van eenige vragen over onze econo
mische voorbereiding met het oog op de
crisis, die ons na den oorlog te wachten
staat, is zoowel in de departementen onzer
Maatschappij als in den boezem van het
hoofdbestuur de wensch geuit, dat de regee
ring reeds thans een college zal vormen om
haar van advies Le dienen ten opzichte van al
die maatregeléfi die de bovengenoemde sak
ken van onze welvaart kunnen schaden of be
vorderen
Het hoofdbestuur vertrouwt, dat met het
instellen van deze Commissie grooten spoed
zal worden gemaakt, daar allerlei belangen,
die zich eerst na den oorlog zullen doen gel
den, juist in deze periode kunnen worden
voorbereid.
EEN BLINDE VOOR DE BLINDEN.
Het onderstaande is ontleend aan een brief
van Helen Keiler, die aan haar Duitechen
uitgever heeft geschreven, dat zij tot aan het
eind van het jaar, waarin de vrede zal wor
den gesloten, de opbrengst van de Duitsche
uitgaven van haar boeken wenscht af te staan
voor in den oorlog blind geworden soldaten
„Mijn bewondering voor de Duitschers is
vermeerderd door hun schitterend organisato
risch talent, hun moed en de kracht van hun
doorzettingsvermogen. Ik ben neutraal, maar
steeds nog zie ik op het land van Beethoven,
van Goethe, van Kant en Karl Marx als op
mijn tweede vaderland neer. Uit den donke
ren, onmetelijken, eindeloozen nacht, die mij
omgeeft, houd ik mijn hand die dappere jon
gemannen toe, dien een granaat het licht der
oogen voor altijd heeft uitgebluscht. Hun
heldhaftig offer en hun deerniswaardige
hulpbehoevendheid brengen mij nader tot hen.
Ik ken eiken stap van het gruwelijke, doorni
ge pad dat zij te gaan hebben. Maar hoeveel
moeilijker is hun strijd dan de mijne! Zij
moeten het leven van voren af aan beginnen
in een wereld die hen geheel vreemd is. Ik
kan niet rusten voor ik alles gedaan heb wat
ik kan om te helpen hen op te richten uit el
lende en vertwijfeling. Helen Keiler.
KORTE BERICHTEN.
De Nederl.-Indi8che onderzeeboot „K
I" heeft prachtig geslaagde oefeningen ge
houden. Het schip bleef in volle zee acht
uur onder water, wordt uit Batavia gemeld.
Te Elsbeek (N.-B.) is een boerenhoeve
verbrand, waarbij mede een bankbiljet van
1000 verloren ging.
le Montfoort is een boerenhofstede,
groot 21.45.94 H.A., voor 53.100 ver
kocht, behalve de kosten.
le Hilversum zakte een jongen door
het ijs. Hij werd met moeite gered.
Een pakhuisknecht te Delft heeft per
handwagen een partij lederwaren van 1000
gestolen" De politie vond het grootste deel
onder hooi verborgen. De kar was aan
brandhout gehakt en verstookt.
De Koningin heeft 50 gegeven voor
het bouwen van een lighal bij het ziekenhui
„Salem" te Ermelo.
De sergeant-administrateur B., van het
grenswacht-détachement te Enschedé is se
dert Vrijdag van zijn post verdwenen, terwijl
in de administratiekas een aanzienlijk tekort
is.
Een kommies-soldaat uit Lonneker, die
verliefd geraakte op een Duitsche „Kriegs-
wittwe", heeft ons land vaarwel gezegd en
is bij onze Oostelijke naburen gaan wonen.
Bij een landbouwer te Greffelkamp (Di-
dam) is eene huiszoeking gedaan op vermoe
den eener bergplaats van ten uitvoer verbo
den goederen. Gevonden werd een groot
aantal kisten zeep, samen meer dan 2000
Kilogram.
In de bosschen m de Meierij van Eind
hoven zijn talrijke stapels dennenhout ver
dwenen. Men heeft deze houtmijten ui deze
tijden van kolennood voor goeden buit ver
klaard.
Te Ottersum is een fietsrijder aange
houden door kommiezen. De man had geen
smokkelwaar bij zich, maar de slangen van
het rijwiel waren met olie gevuld.
In de Keizerstraat te Gorinchem heeft
een geweldige gasontploffing plaats gehad,
die een ruïne in een huis veroorzaakte. Een
vrouw werd tegen een muur geslingerd,
doch bekwam geen letsel.
In de Budelsche bosschen is liet lijk
gevonden van een 55-jarig man uit Weert,
van wien men veronderstelt, dat hij bij de
hevige koude der vorige week is doodgevro-
ren.
De Gezondheidscommissie te Vlissingen
is tot de slotsom gekomen, dat invoering van
den zomertijd zeer gewenscht is, o.a. omdat
het werken in de koelere morgenuren en bij
langer daglicht voor de volksgezondheid is
aan te bevelen.
De weduwe De Jager, uit Bergharen, is
te Deest door onvoorzichtigheid uit de tram
gevallen en gedood.
Wegens kolengebrek is de zwartglasfa-
briek te Leerdam stopgezet, waardoor 250 ar
beiders werkloos werden. Te Eibergen is een
bleekerij stopgezet, 130 man zonder werk.
In dB Lombokstraat te Utrecht te een
acht-en-zeventigjarige vrouw van een trap ge
vallen en kort daarop overleden.
Uit de veenderijen van den heer Kruger
in den IJpolder, zijn verscheidene duizenden
turven gestolen. De daders zijn onbekend,
De uitvoer van beperkte hoeveelheden
zaailijnzaad is toegestaan.
Tijdens een dikken mist zijn gisteren
avond twee Nederlandsche stoombooten van
IJmuiden naar Engeland vertrokken, de Vlie-
stroom en de Scheldestrooir
Op het graf van den Franschen vliege
nier Delaunay, wiens lijk in Nov. j.l. op Texel
aanspoelde, is thans een krans, toegezonden
door de familie uit Frankrijk, nedergelegd.
Te Tegelen is door den gemeenteveld
wachter een Duitsche smokkelaar, die hem te
lijf wilde, doodgeschoten.
De N.O.T. verleent weder consenten
voor den aanvoer van wonderolie.
Uit een spoorwegzending van Rotter
dam naar het Perry-magazijn te Haarlem zijn
4 tasschen ontvreemd.
STADSNIEUWS.
PENSIOEN VERLEEND.
Aan de weduwe van wijlen jhr. mr. M. E.
J. J. van Lidth de Jeude, griffier bij het kan
tongerecht alhier, is een pensioen verleend
van 735.
INBRAAK.
De nieesterküecnt van üe cacao- en choco-
taueiaonek „Aicmaria ontdekte hedenmor
gen, dat op not xanioot aues overuoop lag
L/e kantoordeur was niet geforceerd, doen
uaai de iaonek verbouwd wordt, was men
oujKoaar van utl net mei in aanbouw zijnde
geucwie ue lamme immengtxoiricn.
De directeur, de heer W. Vissu, onder
zoent met den mspectcur van politie, den
neer j. v. d. Berg, fiet kantoor. Blijkbaar
neeit men met handschoenen aan ailes over-
noop gegooid. Een paar handschoenen van
den procuratiehouder, die in een lessenaar
waren geborgen, werden althans op den
grond gevonden.
Van de Lip's brandkast bleek alleen het
plaatje voor het slot omgebogen, terwijl van
een kleinere brandkast het slot verknoeid
was. Hoewel alles op het kantoor door el
kander lag, vermiste men alleen een kistje
sigaren, doch ook dit werd later door een
timmerman op de 1ste verdieping terugge
vonden.
Een glazen kast, waarin eenige gouden
medailles, bleef onaangeroerd. Ook van den
postzegeivuorraad werd niets ontvreemd.
DE VERDRONKENOORDBEWONERS
L>e Verdronkenoordbewoners weten ijs-
ïeesten te orgamseeren. Van het zoo ge
slaagde Kinderfeest was een kiein bedrag
overgeoievcn en dit gat oe initiatiefnemers
aameniing onrncgmaais een lijst onder *de
oewoners te laten circuleeren, om ditmaal
een feest voor de ouderen te organiseeren.
Dit feest zou Dinsdagavond piaats vinden,
doch had door den dooi gisteravond plaats
Een 4ü-tai deelneemsters en deelnemers (16
dantts en 24 heeren) kampten tegen elkander.
Zij moesten om het vlugst een sleedje waar
op een aangekieede pop, over de baan heen
en terug voortbewegen en van 6 tot 8 uur
vermaakte men zich kostelijk daarmede op de
geïllumineerde en versierde baan.
Alle deelneemsters en deelnemers ontvin
gen voor een door hen aan te wijzen arme
een bon voor 3 pond spek.
Het ingekomen geld werd hieraan besteed,
terwijl de prijzen bovendien door enkelen
van de Verdronkenoordbewoners waren be
schikbaar gesteld.
Van de dames won mej. M. Bakkum den
eersten prijs, een fraai bronzen beeld, en mej.
A. Bakkum den tweeden, een schilderijtje met
gouden lijst.
De heer S. Botima was van de heeren den
eersten prijswinner en - i heer Snoeck de
tweede. De eerste prijs was ook hier een
mooi beeld en de tweede twee schilderijtjes.
Het militaire muziekkorps luisterde dezen
ijswedstrijd op, die meermalen onder vroo-
lijkheid den indruk van een zwemwedstrijd
maakte, waardoor velen vandaag met een
verkoudheid zitten.
Vol opgewektheid begaven de deelneem
sters en' deelnemers zich na afloop naar het
café van den heer Hecker, waar men na de
prijsuitdeeling tot 12 uur bijeen bleef.
Alle Verdronkenoordbewoners waren
door vorst Thialf zoo tot elkander gebracht,
dat zij tot de oprichting van een buurtveree-
niging besloten, om voor andere feesten en
mogelijkheden ten spoedigste mobiel te kun
nen zijn. Als het Verdronkenoord nu eens
gedempt ware!
MODELKAMERS.
De heer Louis Trijbetz, meubelhuis,
Langestraat, heeft de eerste étage van zijn
perceel ingericht voor modelkamers met
complete ameublementen voor salon, woon-
en slaapkamers.
Een bezoek stelt de belangstellenden voor
een groote verscheidenheid op dit gebied
Ook in deze branche kan men alhier al meer
zijn inkoopen doen.
BIOSCOOP NOVUM.
In de bioscoop „Novum" zal vanaf Vrijdag
avond worden geprojecteerd het filmdrama
„De wandelende Jood," naar het bekende
boekwerk van Eugène Sue, in 5 bedrijven.
CINEMA AMERICAIN.
In het bioscoopthéater Cinema Americain
alhier zal vanaf morgen gedurende een week
'te zien zijn „Odette", een bijzonder mooie
film, die in Amsterdam ook al is opgevoerd.
De Bioscoopcourant schrijft daarover o. m.
Francesca Bertini weet al haar zieleleed
en smart uit te beelden en door haar graci
eus optreden het publiek voor zich in te ne
men en het te boeien door haar eminent spel.
Hoewel een vrouw van de wereld, blijft zij
moeder en weet dit gevoel zoo kunstvol en
meesleepend te vertolken en weer te geven,
dat aan 't slot, wanneer zij hare dochter nog
eenmaal wil terug zien en omhelzen, het pu
bliek zoodanig onder den indruk komt van
het diepschokkende van d'it tooneel, dat me
nige traan wordt weggepinkt en menige
zucht wordt geslaakt.
FANCY FAIR.
De wensch, welke eergisteren in dit blad
te ttflgespröken, Kt de zalen vam de
Unie te klein mochten blijken om de talrijke
bezoekers van de Fancy Fair te bevatten, is
wel bewaarheid geworden. Het was gister
avond' in de Unie heel vol en heel warm.
We zouden wel dadelijk hieraan de opmer
king willen toevoegen, dat aan het vele, dat
gisteravond te kust en te keur werd aangebo
den, eigenlijk nog één ding ontbrak een
aantal waaiers! 'Daarmede zouden ongetwij
feld „sommen" zijn verdiend, de behoefte er
aan was werkelijk zeer groot in de benauwd
warme zalen. En we zouden een raad willen
geven zoo we niet bijna zeker waren, dat
deze helaas te laat kwam aan hen, die van
plan zijn, vanavond een bezoek aan de Unie
te brengen. We zouden willen raden de
bezoekers van gisteravond zullen het aan hun
kennissen trouwens wel reeds gezegd hebben,
want de Fancy Fair zal wel „het gesprek
van den dag" zijn wees zoo matig moge
lijk in uw middagmaal vandaag, op deze lief-
dadigheidskermis worden op zoo'n onweer
staanbaar verleidelijke wijze allerhande ver
snaperingen door lieftallige verkoopsters
aangeboden, dat er geen ontkomen aan is!
En men beperkt zich niet gaarne in een geval
als dit
Het was gisteravond een sncces voor de or
ganisatoren en de inrichters van deze bazar,
er was een wisselwerking van animo tusschen
verkoopsters, verkoopers en het steeds koop
krachtig blijvend en kooplustiger worden pu
bliek. Er was een opgewekte stemming, welke
het aardige, goed spelende cadettenstrijkje,
uit welker midden zoo nu en dan een zanger
oprees, voortdurend gaande hield. Allerwege
sprak men zijn bewondering uit voor de
smaakvolle aankleeding van de tenten den
heer Claassen hiervoor alle eer ieder roem
de de elegante costumes van de verkoopsters,
de Japanschen in de gezellige theetent, de
Zigeunerinnen voor de waarzeggerstent, de
Turksche schoonen in den stand van sigaret
ten en nougat. Allerlei kleederdrachten waren
vertegenwoordigd, de frissche kleurige kiee-
dij uit den Elzas, uit Noord-Itaiit, uit Zwit
serland vielen dadelijk op en de draagsters
ervan verkochten er te meer om. Voor de tom
bola, de vischtent en den grabbelmand ver
drongen zich de velen die hun geluk eens wil
den beproeven, de dames die loten aan den
man trachtten te brengen, slaagden hier won
derwel in, de uitstalling van de meerendeels
zeer fraaie prijzen werkte dezen verkoop dan
ook zeer in de hand.
De warmte had een voordeel zij wekte
dorst op en daar waren de champagne-bar,
de wafeltent, waar druk whisky verkocht
werd, het biertonnetje en de reeds genoemde
theetent, om de dorstigen te laven. De honge-
rigen konden zich te goed doen aan krakelin
gen, wafels, chocolade en wat niet al, overal
te koop aangeboden, de niet hongerigen kre
gen op het gezicht van deze lekkernijen ook
opeens trek, zoodat het geld lustig rolde en
daar gaat het op een Fancy Fair toch maar
om. Er werd niet altijd met gepast geld be
taald, zoo met een achteloos gebaar werden
vrij zware geldstukken in de bakjes van de
verkoopsters gedeponeerd, soms ritselde er
papier en niet altijd waren het zilverbons.
De ontvangen bedragen, welke we door som
mige gelukkigen hoorden noemen, waarbij
kwam het royaal beschikbaar stellen van al
lerlei artikelen door vele winkeliers, deden
vermoeden dat de avond van gisteren een
goede is geweest voor het sanatoriumfonds.
Moge de avond van heden daar niet voor on
der doen!
LEZING DOMELA NIEUWENHUIS.
Gisteravond behandelde de heer F. Do-
mela Nieuwenhuis uit Hilversum voor de
geheel bezette sociëteitszaal der Harmonie,
in een door de afd. Alkmaar van „de Dage
raad" belegde vergadering, het onderwerp:
„God",
Spr. ving aan met er op te wijzen, dat hij
zich dikwijls ergoide over de vreeselijke be-
grippenverwarring, erger dan de Babyloni
sche spraakverwarring die er heerscht over
de begrippen God en Godsdienst.
Een vruchtbaar redeneeren is niet mogelijk,
wanneer men niet eerst een bepaling geeft
van het onderwerp om van uit die bepaling
een beschouwing ten beste te geven.
Het geven van een bepaling is moeielijk,
doch noodzakelijk.
De vraag stellende: „wat verstaan wij on
der godsdienst", wees spr. er op, dat het
woord uit twee woorden is samengesteld.
Onder God verstaat de groote meerder
heid een persoonlijk almacht wezen, dat
alles op de wereld bestuurt en regelt; een
soort van Voorzienigheid, onder wiens zorg
alles is geplaatst.
Onze voorstellingen zijn anthropomatisch,
een mensch heeft nu eenmaal geen andere
maatstaf en Pythagoras heeft dan ook gezegd
„De maat van de mensch is de mensch".
Spr. beoordeelde dan ook de dingen naar
den indruk die hij er van krijgt.
Het woord „dienst", vervolgde spr., on:
derstelt altijd een verhouding van afhanke
lijkheid, niet wanneer het op iets zakelijks
staat, maar op personen heeft het altijd iets
vernederends. Vele menschen nu vervangen
het woord godsdienst door religie. Spr
noemde dit een gevaarlijk woordenspel. Deze
beide woorden onderscheiden zich zoo goed
als door niets. Spr. wees op de afleiding
van religie uit het Latijnsche woord religio,
afgeleid van religa, hetwelk binden betee-
kent. Spr. meende, dat dit de afleiding even
wel niet kon zijn, aangezien Lanktalnus, van
wien deze afleiding afkomstig is, schreef:
„dat God den mensch aan zich had gebon
den, omdat hij hem als heer moest dienen en
als vader volgen moest." Ook de afleiding
van Cicero veranderde volgens spreker dt
zaak weinig.
In het woord godsdienst, vervolgde spr
wordt altijd het gevoel van vrees gemengd.
De bijbel zegt: „de vreeze des Heeren is het
beginsel der wijsheid". Godsdienst moet zijn
„Godsvrees". Godsdienst en kerk zijn met
elkander vereenzelvigd. Een pastoor, met spr.
reizende in Brabant, zeide, wijzende op de
vele kerktorens: „De godsdienst bloeit hier."
Van iemand die zijn leven wijdt aan het
belang der maatschappij, heet het „hij meent
het wel goed, jammer dat hij niet godsdien-»
stig is" De Joden beelden God af met eenj
grooten baard, bij de Grieken woonde hij ge-f
noegelijk op ae Olympus. De z.g. onontwikT
kelde volkeren beelden God kinderlijk af mer
6 armen of been en of met drie hoofden, om
te kennen te geven, dat zij hem meer toeken
nen dan aan den mensch. Ook hun voorstel
ling ia menachefijk, omdat cto mmsok gasa
anderen maatstaf heeft.
Vraagt een kind, dat geleerd wordt dat
alles van God komt, dan zegt de ouder, dat
is te hoog voor je, daar mag je niet naar
vragen, maar het kind is niet tevreden.
Dit antwoord is hetzelfde als dat van den
geloovigen Brahmaan, die leerde, dat de we
reld rustte op een grooten olifant en die olir
tant op een schildpad, maar op de vraag,
waarop die scnllBpad rustte, antwoordde:
,,uaar vraagt üe geloovtge niet naar".
De vrijdenker nu is atheïst. Nu zijn er
menschen, die beweren, dat vrijdenkers ook
gelooven. Qok dit brengt weer verwarring.
Zeker gelooft de vrijdenker, alle menschen
gelooven De vrijdenker gelooft dat Amerika
aan den anderen kant van den Ocelaan ligt,
maar zijn geloof kan onderzocht worden en
bij dit gelooven dient men een andere betee-
kents aan het woord te hechten.
De godsdienstige mensch gelooft evenwel
juist bij voorkeur datgene wat ongerijmd is
Voor Luther was het voldoende om te ge
looven, dat alles van God kwam, omdat het
in Gods Woord stond.
De modernen hebben God weggedrongen
uit de natuur en uit de geschiedenis en hem
daardoor gemaakt zonder beteekenis.
Dat de mensch van af zijn oorsprong
godsdienst heeft gehad, is mogelijk, maar
staat niet vast. Reizigers verhalen van vol
keren die niet het minst eenig begrip hadden
van een Opperwezen.
Wanneer dit evenwel zoo was, dan be
wees dit nog niets. Wanneer de mensch in
zijn kindschheid gelooft, dan kan hij er later
aan ontgroeien. Met de wetenscnap ging het
evenzoo.
Van ue astrologie kwam men 'tof de astro
nomie. Van de alchemie tot de chemie, een der
wetenschappen, die op de ineest zekere Oasis
staan. Uit het vooroordeel ontwikkelde zich
net oordeel De mensen is gekomen van het
lagere tot het hoogere, dat is juist het schoo-
ne en zoo mooi beschreven door den Latijn-
schen dichter Lucretius Saros in zijn gedicht
„De natuur der dingen", waarin lnj aangeeft
dat vrees de oorsprong is geweest van den
godsdienst.
Omdat de mensch de natuurverschijnselen
niet kon comtroleeren, gevoelde hij vrees
voor het bovennatuurlijke.
Spr. kan zich voorstellen, dat men vrees
koesterde voor zonsverduisteringen. De
priesters zijn liet geweest die daaruit munt
sloegen.
Als vrijdenker verklaren wij eerlijk, geen
godsdienst te hebben. Wij houden er niet
van andere begrippen aan dergelijke dingen
loe te voegen.
Zij, die zeggen: „onder het gelooven in
God verstaan wij het gelooven in idealen,
in de hoogste lieide, in rechtvaardigheid",
spelen met woorden. Men dient te blijven bij
ae oorspronkelijke beteekenis der woorden
en voor andere begrippen andere woorden
kiezen.
De vrijdenker dient alles te doen om ver
warring ie voorkomen. Om onder een woord
allerlei begrippen samen te vatten, geeft aan-
.etding tot misverstand.
Ook de bepaling van prof. Opzoomer, die
godsdienst omschrijft als een gemoedsstem
ming en erkent, dat God regeert en wijsheid
en liefde is, noemde spr. aanleiding gevende
tot misverstand. Die bepaling deugt daarom
niet, omdat er in opgenomen wordt hetgeen
bepaald werd. Waar men het minst van
weet, wordt het meest over gepraat en
over geschreven. Met godsdienst is dit in
hooge mate het geval. Men weet niet wat
God is. Het „God is groot en wij begrijpen
hem niet", noemde spreker hiervan het be
wijs.
Ds. Hugenholtz leeraarde: „Het doet er
niet toe hoe men gelooft, als men maar ge
looft". Spr. oordeelde dit onjuist. Juist op
den inhoud van het geloof kwam het aan.
Spreker citeerde hierop het gesprek tus
schen Gretchen en Faust, door hem schitte
rend mooi genoemd, al maakte Faust zich
er wat te gemakkelijk af.
Gretchen zegt daarin zoo juist dat het niet
om klanken maar om de beteekenis te doen
is.
Alleen wanneer wij dezelfde beteekenis ge
ven aan delfde woorden, bestaat er kans,
da't er verbetering komt.
Ds. den Hartog, die godsdienst het een
heidsbewustzijn met de natuur noemde
zorgt eveneens voor verwarring. Het zijn
juist de monisten, die dat verlangen. Juist
wanneer de mensch zicli één weet met de na
tuur, zal hij de natuur leeren begrijpen en
zich weten te regelen naar dé wetten die de
natuur ons aan de hand doet.
Eenheidsbewustzijn met de natuur is de
godsdienst, doch spr. laat liever het woord
godsdienst buiten bespreking. De nieuwe
godsdienst zal aan de volgende voorwaar
den moeten voldoen: ten 1ste geen levende
persoonlijke God; ten 2de geen persoonlijke
onsterfelijkheidsleer; ten 3de mag er geen
sprake zijn van een jongst gericht; ten 4de
aiets mag aan een bovennatuurlijke macht
worden toegeschreven; ten 5de moet elke
zaak, die men niet kan omvatten, als onbe
kend ter zijde worden gesteld,
Spr. verkoos het woord monisme boven
godsdienst.
De mensch zal van binnenuit opgebouwd
moeten worden. Een groot veld van arbeid
ligt nog voor hen, die dit begrijpen. In de
zen tijd, oordeelde sprmoest het godsge
loof wel een aanmerkelijken stoot hebben ge
kregen. De godsdienst was niet in staat de
zen afschuwelijken oorlog te voorkomen. 19
eeuwen christendom gaven slechts te aan
schouwen de maatschappij waarin wij leven
Spr. begreep niet, hoe een ernstig mensch
kon aannemen, dat een God toelaat hetgeen
wij ondervinden. Spr,. was overtuigd, dat
de wereld na één eeuw van vrije gedachten,
na één eeuw van humanisme, verder zou zijn
dan na 19 eeuwen christendom. In ons zelf
moeten wij de kracht zoeken om betere men
schen te worden. Het hoogste geluk moet ge
vonden worden in de harmonie van wereld
en menschen. Daarnaar te streven moet het
hoogste doei zijn.
Op spreker's rede volgde een krachtig ap-
plaus.
De voorzitter, de heer R. Zomerdijk, hul
digde, onder groote instemming, spr. nog
voor zijn 70sten verjaardag en zijn 37 M-ja
rig pionierschap voor het humanisme.
Een collecte voor de gezinnen van de
dienstweigeraars bracht 15.op.
775- j
