DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN
DE OORLOG.
DINSDAG 17 JULI.
5o. 165
Honderd en negentxendo Jaargang.
1917.
tansnieiitspriis per 3 maanden f "L30. ft. p. post I ISO. ftdiertentieprils^icL p. regel, groote letters naar plaatsrohnte. Brieyen fr. B. I Boek- en Bandelsdrnkkeril HERffls. GOSTER 4 ZOON, toordam C 9.
NEDERLAIO).
AanYullingBbroodfeaarten.
Ovor den abonnementsprijs wordt bl] vooraltbotalinq beschikt. Bewijsnummers 5 eent.
.3.
De Russen zijn er nog steeds niet In ge
slaagde de Lomnitzastelling te doorbreken en
met iederen dag, dat dit succes uitblijft, ver
mindert de kans het nog ooit te bereiken,
daar de Oostenrijkers en Duitschers natuur
lijk hard bezig zijn, hun noodstellingen te
versterken. Toch willen we niet zeggen, dat
men het offensief in het Oosten reeds als ge-
Eindigd Kan beschouwen, wel heeft bet vele
verliezen gekost doordat het vaak voor
kwam, dat talrijke officieren, om de storm
troepen aan te moedigen, dezen voorgingen
in het vijandelijk vuur, bedragen van sommi
ge contingenten de verliezen 30 officieren op
de 100 soldaten maar eer Rusland door
zijn menschenmateriaal heen is, moet er meer
gebeuren dan een offensief van twee weken
op een betrekkelijk Bmal front .Anders is het
evenwel met de munitie, als, door de binnen-
Indsehe anarchie ,de productie daarvan
geen gelijken trek meer houdt met bet ver
bruik, moet dit natuurlijk wel zijn invloed op
dit offensief uitoefenen.
Intusschea zijn de Russen 1en buit eens
gaan tellen, welken' zij sedert 1 Juli hébben,
veroverd. Deze bleek te bestaan, behalve uit
834 gevangen officieren en 35.809 soldaten,
uit 93 kanonnen, 28 loopgraafmortieren. 403
machinegeweren, 43 mijnwerpers, 45 bom-
mortiereu en drie vlammenwerpers.
Van het Westelijk oorlogsterrein is geen
nieuws van beteekenis, in zooverre dat de
vrij! hevige gevechten die om de Aisne, den
Chemin des Dames en Champagne woeden,
nog niet tot eenig resultaat geleid hebben.
Donderdag verschijnt de nieuwe Rijkskan
selier, Dr. Michaëlis, voor den Rijksdag. De
verwachtingen omtrent zijn eerste optreden
zijn natuurlijk hoog gespannen, men tast
echter nog geheel in het duister omtrent de
houding van dien' nieuwen titularis tegenover
de kwesties van binnenlandsche- en buiten-
landsche politiek. Wat de laatste betreft met
name tegenover de vredesresolutie. Het Ber
liner Tageblatt zegt, dat, zoo Dr. Michaëlis
zich niet voor deze resolutie verklaart, hij on
middellijk een groote Rijksdagmeerderheid
tegen zich vereenigt.
Het blad zegt dan ook niet een dergelijke
houding van den kanselier te verwachten,
evenwel zou men uit den eenigszins dreigen
den toon van het blad kunnen opmaken, dat
het er toch nog niet geheel gerust op is.
De Berliner Lokal Anzeiger verwacht
slechts een inleidingsrede, geen eigenlijk poli
tiek programma, dat trouwens in zes dagen
niet is op te maken. Wel zal dr. Michaëlis,
meent het blad, stelling nemen tegenover de
brandende politieke kwesties.
Alles bij elkaar genomen is er dus reden
genoeg, om het optreden van den nieuwen
Rijkskanselier a.s. Donderdag met spanning
tegemoet te zien.
VARIA.
BOMAANVALLEN OP BELGISCHE
PLAATSEN.
Van Zeeuwsch-Vlaander enwordt gemeld,
dat Zondagavond een vliegmachine geruimen
tijd langs de Zceuwsche grens vloog en te
ruim 12 uur op geringe hoogte de grens pas
seerde. Onmiddellijk daarop volgde een he
vige knal, waarop het vliegtuig verdween in
de richting van Antwerpen. Een aantal men-
schcn kwamen naar buiten om te kijken. Uit
de richting Zecbrugge hoorde men eenige
bomontploffingen, terwijl voortdurend met
zoeklichten en lichtkogels werd gewerkt.
Even daarna kwam de eerste vlieger weer
terug. Hij ging in de richting van 1 erneuzen
enwas gedurende langer dan twintig minu
ten boven Nederlandsch gebied. Maandag
morgen vernam men, dat een bom in het ka
naal-Terneuzcn was neergekomen en een
tnder ie Selzaete, 100 meter van de grens,
een huis had getroffen en gedeeltelijk ver
woest. Een landbouwer en zijne vrouw bene
vens zijn schoonvader zouden onmiddellijk
zijn gedood; drie jonge meisjes van 21, 16
en 12 jaar zijn nagenoeg ongedeerd.
Ook in Asseneede moeten bommen gewor
pen zijn.
HOE ENGELAND JAVA-THEE
KREEG.
Het maandblad „The World's Work" be
vat een artikel van Frederick A Talbot over
de voedselvoorziening vcor het Engelsche le
ger, waarin de schrijver o.a. de moeilijkheden
bespreekt waarmede Engeland' ten opzichte
van dat artikel tc kampen heeft gehad.
Engeland voerde in 1913 366,023,125 lb.
thee in en daar de consumptie bijna even
groot was, waren er bij het uitbreken van den
oorlog nkt meu dan de normale voorraden'
aanwezig Op dè thecmarkt ontstond een pa-
nii'k. i en zekere Firma, niet met name aange-
duitl, kocht ov< ra1 in de landen' die thee pro-
duceerea groote partijen op. De prijzen in
Engeland daalden, maar de bedoelde firma
bleef inkoopen!.
De legei -autoriteiten kochten niet meer
dan noodig was, om de voorziening der be
volking met dit genotmiddel niet te zeer te
bemoeilijken. Geleidelijk stegen de prijzen
weder, ook tengevolge van de toenemende
vraag voor het leger.
„Later begon het moeilijker te worden om
in het Oosten thee op te koopen", zegt de
schrijver, „omdat de Indische markt in pa
niek geraakte." Gedurende dezen moeilijken
tijd deed de bedoelde firma een handigen zet.
Ziji verscheen plotseling in Nederland, we
tende dat daar enorme hoeveelheden Java-
fchee te vinden waren.
De Engelsche firma, die begreep dat de
vijand^ zoodra bij zou inzien, dat de Indische
markt voor hem niet bereikbaar was, op de
Nederlandsche markt verschijnen en groote
inkoopen doen zou, 'kwam kalm tusschenbei-
de, kocht al' de Java-thee op die zij' vinden'
kon en verdween even vlug als zij gekomen
was.
Toen eindelijk de Duitschers begrepen, dat
zij thee moesten gaan koopen bij het naburige
volk en dus hierop uittrokken1, bemerkten zij
tot hunne veibazing, dat men hun voor ge
weest W3S. Engeland wa3 er het eerst ge
weest en had tegen billijken prijs enorme
hoeveelheden van de beschikbare voorraden
opgekocht.
Ofschoon de oorlog voor het lanidi van dij
ken1 en windmolens aan de overzijde van de
Noordzee niet uitsluitend' een zegen is e-
weest, heeft het toch in één opzicht een succes
te boeken. De goede qualiteiten van de thee,
dié zijn kolonie in het Oosten voortbrengt,
worden nu wijd en zijd gewaardeerd. Dit pro
duct heeft een roep gekregen, zooals in nor
male tijden nooit mogelijk geweest ware en
thans wordt het erkend als een d)er voor-
naamsten op de thee-markt."
KORTE BERICHTEN.
De Duitsche volksraad in Bohemen
sprak haar wantrouwen uit in de Oostenrij-
sche regeering en1 eischte een nationaal be
stuursgebied Duitsch-Bobemen met een eigen
Landdag en de Duitsche staatstaak
Renter's bericht in het Engelsche hoofd-
kkwartier meldt, dat de koning bij_zijn be
zoek aan het gevechtsterrein in
een tochtje van 10 minuten in. een tank h
gedaan.
Te Lugano aan de Italiaansche grens
op Zwitsersch gebied zijn verschillende
Duitschers, onder wie de correspondent van
het Berliner Tageblatt gearresteerd, onder
beschuldiging van spionnage. De arrestatie
van meerdere Duitsche journalisten wordt
verwacht.
Graaf Clam Martinie, de nieuwe mili
taire goeverneur van Montenegro is te Cet-
tinje aangekomen.
Naar aanleiding van den koffer met
bommen van de Duitsche koerier in Noor
wegen is Michahelles, buitengewoon Duit
wegen is Michahelles, buitengewoon Duitsch
gezant te Noorwegen, teruggeroepen en ge-
pensionneeid.
De heeren Terestsjenko, de minister
van buitenlandsche zaken, Tseretelli, de
minister van posterijen en telegrafie en Ke
renski, de minister van oorlog, te Kief ver
toevend, hebben aan de voorloopige regee
ring medegedeeld dat hun besprekingen met
de leiders der Oekrainische beweging tot
resultaten aanleiding gegeven heb-
ZEPPELINS BOVEN ONS LAND.
Zondagnacht zijn in den omtrek van Win
schoten, Stadskanaal en Assen zes luchtsche
pen gezien. Zaterdagnacht half een bewoog
zich zuidelijk van Oldenzaal in nagenoeg
oostelijke richting een vliegtuig van onbe
kende nationaliteit. Er werd krachtig met
zoeklichten gewerkt, ook op Oldenzaal. En
kele minuten na het verdwijnen van het vlieg
tuig werd in 'die richtingGmau-Burgatein-
furt-Munster een hevige knal gchoordT
VOEDERMIDDELEN VOOR DIEREN.
De minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel heeft bepaald:
I. Het is, behoudens zijn bijzondere toe
stemming of die van den minister van Oor
log. met ingang van heden verboden:
A. tarwe, rogge, peulvruchten1 en boekweit
te verwerken tot voedermiddel voor dieren of
te vermengen met voedenniddelen voor die
ren;
B. tarwe, rogge, peulvruchten' en boekweit,
gedorschen of ongedorschem, verwerkt of on
verwerkt, gemengd of ongemengd met andere
stoffen, als voedenniddel voor dieren1 te ge
bruiken.
II. Het onder I bepaalde is niet van toe
passing op paarden-, wier-, schapen-, dui
ven- en Waalsche boonen.
DE KATOENAANVOEREN.
Nu Engeland voortaan slechts één derde
van de tot dusver toegestane hoeveelheid ka
toen voor ons land zal doorlaten, willen de
spinners in Twente pogingen aanwenden om
dit besluit, dat voor onze textielindustrie
noodlottige gevolgen zal hebben, zooveel mo
gelijk ongedaan te maken .Voor dit doel zul
len de heeren H. ter Kuile Jzn. te Enschede
en Van Dalen te Hengelo zich naar Den
Haag begeven, om vervolgens met een speci
aal daarvoor gehuurde boot van de Maat
schappij „Zeeland" naar Engeland te ver
trekken.
De mogelijkheid bestaat, dat nog een der
de persoon aan deze commissie zal worden
toegevoegd en ook de wolcommissie van deze
gelegenheid gebruik zal maken, om in En
geland hare belangen te gaan verdedigen.
Nadat de commissie in Engeland aan wal
is gestapt, gaat de boot weer naar Nederland
terug, om later, wanneer de besprekingen
zijn afgeloopen, de commissie weer op te ha
len.
BINNENLAND.
PROVINCIALE STATEN'.
Aangezien de minister van landbouw den
heer prof. F. K. Th. van Iterson geen toe
stemming heeft verleend om zijne benoeming
tot lid van dien' raad van toezicht op het pro
vinciaal electrisch bedrijf te aanvaarden, heb
ben Gedep. Staten de navolgende aanbeveling
ingediend1J. O. Bellaar Sprayt, directeur
der Maatschappij tot verkoop van den elec-
trischen stroom dier Staatsmijnen in Lim
burg, te Maastricht; 2i de heer H. Lohr. di
recteur der Naanlooze Vennootschap Pro
vinciale Geldersche Electricitdts-Maatschap-
pij, te Arnhem,
Verschillende ommissde9 hebben hunne
rapporten in druk doen verschijnen.- Zij ad-
viseeren meest tot aanneming van de voor
drachten van Ged. Staten, ais: afwijzend te
beschikken op het verzoek van de gemeente
Anna-Paulowna om voor het jaar 1916 een
bijdrage te ontvangen' in de kosteni der ge
meente-huishouding, in verband met de över-
strooming van een deel der gemeentevoor
stel betreffende een centrale waterleiding
voor Noordhoiland boven bet IJvoordracht
cm vooi kennisgeving aan te nemen drie ver
zoekschriften uit Zaandam 'betreffende ver
goeding van watersooodschade; voordracht
inzake de provinciale begrooting voor 1918,
heffing van opcenten1 en geldleening; begroo
ting provinciaal electrisch bedrijf.
Geadviseerd wordt om het rapport van de
Watersnoodcommissde voor kennisgeving aan
te nemen.
Tegen de verhooging van de subsidie aan
de Noord-Holl. Vereen, bestrijding der Tu
berculose 10,000 op 11,500 heeft de
commissie geen bezwaar. Besproken werd de
thans weer sigende tuberculosesterfte. Men
mcenue dat de ixsuding dim ziekm krachti
ger moest gebeuren.
Voor de provincie is hier een taak wegge
legd. Immers, het staat te verwachten, dat
eerlang een wettelijke ziekteverzekering zal
worden ingevoerd. De ziekenfondsen zuilen
zich dan genoopt zien, voor de verpleging
van him tuberculoselijders te zoeken naar sa
natoria, enit te ver van de woonplaats der
patiënten verwijderd!, opdat het gezinsverband
zoo weinig mogelijk wordt verstoord De pro
vincie schijnt het aangewezen lichaam om in
deze behoefte te voorzien1, en derhalve sana
toria te bouwen, waar behalve andere patiën
ten, ook de lecfen der ziekenfondsen verple
ging kunnen vinden.
Meerdere ledeni deelden' deze meening, en
hoewel uiteraard bij: deze voordracht een
voorstel in dien' geest niet kon worden ge
daan, stelden zij er toch prijs op, ze onder
de aandacht van Gedeputeerde Staten en
van hunne medeleden te brengen.
JOURNALISTIEK.
De hoofdredacteur van „Het Vaderland",
de heer C. L. van Balen, heeft wegens gezond
heidsredenen tegen 1 September a.s. als zoo
danig ontslag genomen. Tot zijn opvolger is
benoemd de heer A. A. Humme, thans redac
teur van de „N. Rolt. Ot."
GTAQSmEUWS-
otc opleving in het ver-
In Bergen aangekomen
HET ZEEGEVECHT VOOR BEROEN
AAN ZEE.
Als het niet ging om zoo een tragische ge
beurtenis als er voor de kust heeft plaats ge
had, dan zou men van een gezellige" drukte
kunnen spreken, welke gisteren op den Ber-
gerweg viel waar te nemen. Een lange stoet
van fietsers en allerhande vehikels tot volge
laden Janpleziers toe. bewoog zich langs
de kronkelingen van den weg voort in de
richting van Bergen nan Zee; leder, die er
even den tijd voor nemen kon, peddelde naar
het terrein van den strijd en vooral na etens
tijd viel weer een groote oi
keer waar te nemen. In E H
viel het deni meester, tegen dal er inp laats van
drie schepen, welke volgens de eerste berich
ten gestrand waren, slechts 1 viel waar te
nemen. (De Lavinia was gistermiddag reeds
afgesleept en naar IJmuiden gebracht), tn
dit eene schip, de lïenate Leonhardt, zat op
een flinken afstand van Bergen vast, zoodat
het zonder kijker moeielijk was te onderschel
den. Velen trokken dan ook langs het flink
harde strand per fiets of te voet naar het
Noorden en het was er een drukte, zooals er
op de anders zoo verlaten kust tusschen Ber
gen en Kamp wel zelden te zien za\ zijn ge
weest. De afstand naar de Renate Leonhardt
viel echter niet mee en velen keerden halver
wege of nog eerder maar weer terug. Het was
dan ook ongeveer een 4 K.M. gaans.
Op de hoogte van het gestrande schip ge
komen, dat met de kop m ongeveer Z. W.
richting naar zee gericht, vast zit, konden we
duidelijk waarnemen, dat men bezig was de
deklast, bestaande uit cokes, over boord te
werpen, om het schip te lichten. De stukken
cokes begonnen dan ook reeds aan te spoelen,
echter nog niet in die mate. dat een inzame
len, zelfs In dezen tijd van orandstoffennood,
loonend was. Ook dreef er veel wrakhout aan
de kust, dat, evenals de reddingbooten, waar
mede de bemanning der schepen zich in vei
ligheid had gebracht en die hooger op het
strand getrokken waren, groote belangstel'
ling trok.
Vanaf het strand viel duidelijk waar te
nemen dat de Renate Leonhardt van het ar
tillerievuur der Engelschen vooral aan stuur
boordzijde veel geleden had, een sloep hing,
hoewel totaal in tweeën geschoten, nog aan
de davids. Dicht bij het schip bevond zich
een sleepboot, terwijl een eind verder in zee
er nog twee lagen, de Kortenaer was gister
avond om acht uur nog aan den gezichtein
der zichtbaar. De hoop, het schip te behou
den, vermindert met lederen vloed, welke
voorbij gaat zonder dat men er in slaagt het
af te sleepen.
Hedenmiddag lag een sleepboot nog steeds
rustig voor de gestrande kolenboot te wach
ten' op hoog water. Een paar Hollandsche
'torpedobooben bevonden zich voortdurend in
de buurt van de boot. Met een kijker werden
er hedenmiddag aan den gezichteinder een
paar kruisers van vreemde nationaliteit waar
genomen.
HANDELSDAGSCHOOL.
Na gehouden examen werd) het einddiplo
ma toegekend aan J. A. Beeldman, E. de
Boer, F v. d. Borden, G. W. Bosman, J.
Bullooper, G. Cremer, Elisabeth van Domp-
selaar, J. T. Fenenga, Annie Frank, J. H. C.
Fijn, P. Haanstra, J. de Jager, C. v. d. Klei,
H. W. Möller, G. L v. d. Post, Wilhelmina
Roliff, H. de Rover, W. G. Slinger, F. van
Son, Gretha Stuij, P. G Tegel, Sara Vet, A.
van Wieringen, Maria Winkel, O. J. Zwee-
dijk. Aan 7 leerlingen kon geen diploma wor
den uitgereikt.
Bij monde van mej. v. d. Kop werd namens
de leerlingen van de Hoogere Handelsschool
een bouquet en namens die der Handelsdag
school een divankleed aan den scheidenden
ieeraar, den heer Ras overhandigd), waarna
deze in gevoelvolle woorden dank zegde voor
de achting en zeide noode van deze school te
scheiden.
DE EERSTE KOOL.
Gisteravond werd hier de eerste roode en
gele kool aangevoerd door den heer JL W.
Boersen, plantenkweekerij te Oudorp.
BENOEMD.
De heer J. F. J. Atkins alhier is benoemd
tot Ieeraar in de wiskunde en' het ldjnteekenen
aan de Hoogere Burgerschool met 5-jarigen
cursus te Arahem.
DE PROTESTVERGADERING IN DE
HARMONIE.
Ruim 250 mannen en vrouwen waren gis
teravond in de Harmonie in de door het
Plaatselijk Arbeiderssecretariaat, de Vrije
Soc. Vereeniging en de Anti-Militaristen-Ver-
eeniging belegde vergadering, waar de heer
B. Lansink, secr. van het Nat. Arbeiders Se
cretariaat, den huldigen toestand en de ge
beurtenissen te Amsterdam besprak en mevr.
v. Zelmv. Berg het onderwerp „De vrouw
in Oorlogstijd" behandelde.
De voorzitter, de heer O. Peereboom, sprak
er zijn teleurstoding over uit, dat de zaal niet
te klein was gebleken. Wel waren daar voor
Alkmaarders redenen voor (de terugkomst
van het schoolfeest en het oorlogsgebeuren te
Bergen aan Zee) doch spr. meende, dat al
thans het gansche arbeidersdcel van Alk
maar aanwezig had moeten zijn, temeer waar
ook in de vergadering een protest tegen de
gasprijsverhooging gesteld zou worden.
'De neer Lansink, net woord bekomende, be
gon met er op te wijzen, dat het z. g. aard
appelenrelletje te Amsterdam een diepe be
teekenis had. De menschen kwamen geduren
de den oorlog letterlijk te kort aan alles.
Uit het maandschrift van bet Centraal Bu
reau voor statistiek toonde 6prekcr aan, dat
wat in 1893 1 kostte ln 1913 1,14 gold,
doch thans met 1.90 betaald moet worden.
Men vraagt zich dan ook at, hoe het voor
het volk mogelijk ia den strijd om het leven
bij die dure levensmiddelen voort te zetten
Zij die de levensmiddelen leveren maken
enorme winsten
In 1905 werden bi] dc Centrale Boeren
leenbanken belegd 1814612.15, in 1914
793972.40, in 1915 23821844.49 ai in
1916 34324567.47.
Men ziet hieruit, dat de landbouwers enor
me winsten maakten. Bij hen moet de ge
dachte komen „laat dc oorlog nog maar wat
voortduren, anders is het spoedig met onze
enorme winsten gedaan."
Uit de regeeringsnota van Maart 1916
deelde spr. mede, dat de goudindustrie in Ne
derland te voren zoo'n bloeitijd niet kende.
Deze drukte was toe te schrijven aan de enor
me 'winsten door de boeren behaald.
De Zuid-Hollandsche Beetwortel- en Sui
kerfabriek maakte in 1914 10 pet., in 1915
15 pet. en in 1916 bijna 1 millioen winst of
25 bet. dividend.
De spoorwegmaatschappij en verhoogden
bun taneven, zonder protest van de gratis
lste klas reizende kamerleden, met 50 pet.,
hoewel hun ontvangsten de laatste 3 jaar met
20 millioen of 40 pet. vermeerderden.
Aan de HollandAmerika lijn maakte
men in 1916 27457443 of 5 millioen meer
winst dan in 1915 en toen de zeelieden staak
ten omdat zij hun rampzalig leven voor een
hongerloon niet meer wilden wagen, toen
verloren zij den strijd, doordat zij door hun
mede-arbeiders, de modern georganiseerden
in hun rug werden aangevallen.
De winst voor de kapitalisten wordt steeds
De DIRECTEUR van het DISTRIBUTIE
BEDRIJF van ALKMAAR deelt aan be
langhebbenden' mede, dat ontvangers van
aanvuLlingsbroodkaarten, geldig voor dé
eerstvolgende periode deze Woensdag en
Donderdag (18 en 19 Juli) te zijnen kantore
tusschen 9 en 1 uur in ontvangst kunnen
nemen Voor de afgeloopen weken moeten' zij
daarbij de vervallen kaarten inwisselen.
De Directeur voornoemd!,
D. SCHENK.
Alkmaar, 16 JtuH 1917.
De DIRECTEUR van het DISTRIBU
TIEBEDRIJF van ALKMAAR deelt mede.
dat de Minister van Landbouw, Nijverheid
en Handel,
Gezien zijne beschikking van 5 April' 1917,
Staatscourant No. 81; Heeft goedgevonden
te bepalen', dat de daarin genoemde maxi
mumprijzen voor tarwewater- tarwemelk-
broodi niet van toepassing zijn op klein-
brood, waaronder wordt begrepen luxe- en
krentenbrood, voor zoover dit verkrijgbaar
wodt gesteld uitsluitend van een gewicht van
50 gram per stuk.
Alkmaar, 17 Juli 1917.
De Directeur voornoemd,
D. SCHENK.
grooter. De Vereenigde blikfabrieken te Am
sterdam maakten in 1916 een winst van
1543604 en keerden 20 pet. uit.
Bij dit alles vraagt men zich, waar de ar
beidende klasse aan alles gebrek heeft, of dat
het volk in Amsterdam niet eerder en in an
dere steden niet tegelijkertijd in opstand
kwam.
Volgens het maandblad van de statistiek
stierven er in Februari 25 pet. meer men
schen dan in Februari va nhet vorig jaar.
De kindersterfte was in Februari 33 pet.
hooger dan in Februari 1916. Er wordt ont
zettend geleden. Spreker demonstreerde uit
de sterftecijfers de ellende, die in de gezinnen
van de arbeidende klasse geleden wordt. Het
proletariaat wordt door het misdadige
systeem der regeering langzamerhand uitge
moord.
Wij begrijpen dat het volk van Amsterdam
zich tenslotte verzette en wij hebben den mi
nister duidelijk gemaakt, aldus spr.. dat het
niet alleen om aardappelen gingj doch dat
het volk ook nog wel wat anders wilde eten.
Niet wij revolutionnairen alleen kwamen
in het verzet, ook in andere kringen komt dat
tot uiting. Spr. las uit „de Amsterdammer,"
Christelijk dagblad van 9 Juni, waaruit
bleek, dat men daar hetzelfde dacht.
Honger, zoo staat er, wordt er in ons land
feitelijke zin nog niet geleden, maar wel
bittere ellende en kommer. Duizende gezin
nen staan elke dag voor de overweging, hoe
zich te bekrimpen, hoe het te kort aan te vul
len door bijverdiensten en ook door schulden
maken en ondersteuning. Zij kunnen niet
worden aangevuld en moeten genivileerd
worden door nog grooter bezuiniging. Dat
heeft een onduldbare noodtoestand gescha
pen. Hoe groot de noodlottige gevolgen van
ondervoeding zijn, zouden ae artsen die de
arbeidersgezinnen bezoeken, bij benadering
eenigszins kunnen schatten.
Het feit, dat groote gezinnet» in dezen tijd
onder een ./are ramp njden is de beste pro
paganda voor de noodlottige leer van het
New Malthusianisme. De ontevreden en op
standige geest, die opvloeit uit het gebrek
dat geleden wordt vormt een vruchtbare bo
dem voor het zaad van de realistische predi
kers.
Een andere invloed voor de massa ellende
oordeelde het blad de geestelijke depressie en
de moreele inzinking. Naast dat beeld van
droeve nationale verwarring ziet men hoe
een ander deel van het volk zich wuft en
ijdcl overgeeft aan vermaak en zich bedekt
met weelde en het goud waardoor men aan
de slechte praktijken gewend wordt, stroomt
vloeiend binnen.
in deze toestand mag niet berust worden,
zij is onduldbaar.
Dat de gevolgen van den oorlog slechts
het eene deel van het volk degenereerd en al
le beperkingen oplegd is een schreeuwende
onbillijkheid."
agen evenwel groote
antwoordelijkheid voor de toestanden van he
den. Zij hebben de misdadige politiek van de
regeering gesteund inplaats van zich aan de
zijde des volks te scharen.
Ook de S. D. A. P. wier lijders in de on
middellijke nabijheid van de regeerders zijn,
is in alle opzichten mede verantwoordelijk
voor de ellende der arbeidende klasse en een
deel van den burgerstand in Nederland.
Men voteert millioenen voor de mobilisatie
en het leger en men vergat tegelijkertijd mil
lioenen voor het volk te eischen voor de in
standhouding van dat volk.
Zij lieten de regeering haar gang gaan
en stemden voor het paraat houden van het
leger, om het voor de kapitalistenbelangen
in de bres te laten springen. Daardoor moest
er in Amsterdam tenslotte gebeuren wat er
gebeurde. Alles wordt te veel naar de toe
komst verschoven.
Spr. gaf de schuld aan de regeering en
herinnerde er aan, dat zelfs v. d. Tempel in
zij'n interpellatie de regeering aanwreeï, dat
zij niet gedaan had, wat ze bad kunnen
doen.
Wanneer wij aansporen tot verzet, aldus
spr., dan knoeien die zelde S. D. A. P.era
met de regeering samen. Ook zij drijven
ALKMAARSC
COURANT.
UijU UI YUV J.CII uil bl WUÖ