DAGBLAD VOOR ALDAAR EN OMSTREKEN
61
Banted en neg^tionde Jaacgang
1917.
MAAIDie
3 SEPTEMBER.
FEUILLETON.
Fmuy's tweede huwelijk
K
Ho. 206
F m p
Deze Gourant wordt eiken avond» behalve op Zon- en
Feeft lagan, uit^ögevm. AhonnemecÉsptijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 1,30 tiweo door het geheate Rijk 11,50
Afzoaideriip® jamHOOs Gefflfo.
Prijs der gewone Advertentiën
Per regel f 0.12t Bij groote contracten rabat. Oroote
Brieven franco aan (te N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
vfök HERMs. COSTER ZOON, Voorden C 9.
Cwor don aborrnomontsprijs wordt bij vooruitbotaHnn bosohltet. Bewijsnummers 5 eent.
ALKMAAR, 3 September.
Er zijn heden een paar militaire verrassin
gen, welke van beteekenis kunnen worden.
Aan de fronten, waarnaar den laatsten tijd
veel gekeken is, is weinig veranderd. Nöch in
het Westen, waar wel weer eenige meerdere
bet: ijvigheid heersclit, nóch aan het Itali-
aansch-Oostenrijksche front, waar voor'teerst
weer Duitschers gesignaleerd zijn, nöch in
Roemenië, waar de Russen en Roemeniërs
verwoede tegenaanvallen doen, zijn er vorde
ringen u a nig belang gemaakt.
In Macedonië evenwel zijn de Franschen
en Serviërs en Italianen tot aanvallen over
gegaan en hoewei geen winst werd verwor
ven, verdient deze actie de aandacht, omdat
zij zoo verrassend komt nog geen veertien
dagen geleden verzekerde lord Balfour, dat
er aan het Macedonische front naar alle
waarschijnlijkheid voorloopig geen groote
krijgsoperaties zouden plaatsvinden, wijl
daarvoor redenen van allerlei aard beston
den. Misschien ts er geen groote actie op til,
maar het feit, d^t de troepen van drie natiën
daai gelijktijdig tot den aanval overgaan
geeft toch wel te denken. Zouden de redenen,
lie tegen een offensief pleitten, vervallen
zijn, oi zouden er zich nieuwe motieven heb
ben voorgedaan? Komt het werkelijk tot een
offensief, dan zal ook Griekenland daaraan
waarschijnlijk deelnemen het lijkt meer
dan bloot toeval, dat juist nu de benoeming
van generaal Danglis tot ürieksch minister
van oorlog zoo goed al9 zeker wordt ver
klaard.
De tweede verrassing komt van het noorde
lijke deel van het Oostfront. De Russen had
den ons daarop reeds voorbereid. Zij gaven
te kennen, dat de Duitschers een groote ope
ratie beraamden in de golf van Riga en de
Finsch golf en zinspeelden op een landing
aan de kust van de Oostzee, bijv. in Fin
land. Deze kennisgeving leek echter niet heel
betrouwbaar. Ze scheen er op aangelegd, om
de revolutionnaire matrozen van de Oostzee-
vloot en de revolutionnaire soldaten van het
noorden tot orde en tucht, tot eensgezindheid
en standvastigheid te brengen. Het zou niet
«1c eerste keer zijn, dat de Russische regee
ring door een opzettelijk te donker gekleurd
beeld van den toestand poogde de eenheid en
de vechtlust aan het front te herstellen. Eeni-
ge twijfel aan een komende Duitsche actie
daar in het noorden scheen dus alleszins ge
oorloofd, terwijl het bovendien weinig waar
schijnlijk leek, dat Duitschland daarvoor op
wan AISWE QÜÏDTMO.
UB tal fevcedsoh wriaalfl door M. A, E
II)
Hij boog zijn hoofd, en zijn lippen trilden.
HIJ zag er zoo jong uit, dat z ijvoor hem bdj-
1, ven moed dijk voelde ais voor Koert.
,.'k Dank u," herhaalde hij en drukte haar
belde handen.
ij hielp haar hoed en- mantel afdoen, en
licht ai zacht loopend kwam ze in de kinder
kamer, boog zich over Etty en begon haar ver
pleging mot geoefende hand.
Qunnaris en Erik's mama deed wat ze
kon. Maai- het stond niet in. haar macht Etty
,aan den dood te ontrukken," zooals ze het
i rik had gedaan. Zulk een liefdeswonder vol
brengt men alleen aan zijn eigen- kinderen-.
Fanny kwam lachend en vrooliik van een
congresïeest, ze was keurig gekleed en zag er
foed- uit, -haar wangen blozend door wijn en
ij val, want ze had een geïmproviseerde toe
spraak gehouden en- daar eer mee ingelegd
ze had complimentjes gehoord in alle drie
de Noordsche talen en achter zich meer dan
eens booren fluisteren, dat zer aardig was
i 'aaronboven was ze zooals alle deelneem
sters aan het congres zeer in haar schik over
het resultaat. De roem was haar een beetje
naar 't hoofd gestegen en ze vormde iuist het
plan voor een tafelrede aan 't afseheidsont-
bijt den. volgenden morgen, toen ze midden
in den nacht haar hotelkamer binnenkwam,
het electrische licht opdraaide en op het roode
tafel] (eed een telegram zag liggen. !Let Luid-
het oogenblik nog troepen beschikbaar zou
hebben.
Uit het Duitsche legerbericht blijkt echter,
dat er daar inderdaad wat aan de hand is.
Het meldt, dat Duitsche korpsen na artillerie-
voorbereiding ten zuid-oosten van Riga over
de rivier de Duna zijn getrokken en dat de
Russen tengevolge van den op hen uitgeoe-
tenden druk hun bruggenhoofd ten westen
van de rivier haastig begonnen te ontruimen.
De Daily Chronicle vreest, dat de Duit
schers plannen hebben in de richting van St.
Petersburg, welker verwezenlijking wordt
gesteund door maritieme actie in de golf van
Riga, welke, meent het blad, thans beter voor
uitzicht bieden dan in Augustus 1915.
Het Russische legerbericht deelt mede, dat
de Duitschers met succes hun front in noorde
lijke richting ontwikkelden, dat Russische te
genaanvallen niets opleverden en dat de
Duitschers ook in de streek van den straatweg
van Mitau tot het offensief overgingen.
Ook hier zal van het verdere verloop der
actie de belangrijkheid der verrassing afhan
gen, al is er voorshands weinig reden om de
komende resultaten van het nieuwe krijgsbe
drijf in Macedonië en in de Oostzee-provind-
en al te boog aan te slaan 1
De conferentie te Stockholm is opnieuw uit
gesteld. Was de laatste maal de datum be
paald op 9 September, andermaal is deze
verschoven, in verband met de passenkwestie
in Engeland en zeker ook met de houding der
entente-socialisten.
Vandaag komt het jaarlijksche congres van
de Engelsche vakvereenigingen te Blackpool
bijeen, mede om een besluit te nemen inzake
de Stockholmsche conferentie. De parlemen
taire commissie van het congres heeft aanbe
volen, dat alvorens eenige internationale bij
eenkomst plaats grijpt, de georganiseerde ar
beiders in de entente-landen tot overeenkomst
geraken moeten betreffende een basis voor
een internationale overeenkomst, teneinde een
duurzamen vrede te verkrijgen.
Voorloopig kan er van de conferentie te
Stockholm dus niets komen. En wel is waar
verklaart de commissie voornoemd het weige
ren van passen eej^ ongehoord ingrijpen in de
i echten c" r burgers, maar zij legt er zich
zonde b eer. De Engelsche regeering
heeft dus naai' alie waarschijnlijkheid het
spel, het gevaarlijke spel der passen-weige-
ring, gewonnen.
De bekende Engelsche socialistenleider
Hyndman heeft zich tot de Russische socia
listen gewend^ hen aansporende den strijd
de heel kort: „Etty sterft. Kom spoedig. Ar
nold."
Fanny staarde op die woorden, alsof ze ze
niet verstond. Ze was een oogenblik t» voren
zoo stralend vergenoegd, haar heele wezen
weigerde onder de wanhoop, die nu over
haar kwam, in het bewustzijn op te nemen,
wat dat korte bericht inhield. Ze viel op het
nog met de sprei gedekte bed neer, zacht
kreunend als van lichamelijke pijn.
„O liet was niet mogelijk, uiet mogelijk.
Arnold zag het zekcx zoo donker in."
Ach neen, ze wist immers, dat het wel zoo
zijn moest, anders had Arnold niet zoo
wreed kunnen telegrafeeren. Hoe kon hij dat?
Geen voorbereiding, geen gedachte ook maar
aan ontzien, alleen maar dat onbarmhartige
„Etty sterft." Dacht hij dat dat noodig was,
opdat ze komen zou?
Maar ze mocht hier niet blijven liggen,
moest handelen ten spoedigste. Ze belde
Ging er een boot naar Malmö vannacht?
Neen, dien nacht niet, wel den volgenden
morgen. Kon ze met den sneltrein er komen?
Neen, dat was niet mogelijk, alleen met den
ochtendtrein. Ze dacht dat ze haar verstand
zou verliezen. Dezen nacht den heelen
volgenden dag en nog een nacht, vóór ze
aankwam en dien heelen tijd dit eene als
een zwaaard boven haar hoofd: Etty sterft.
Als ze haar nachtrust had moeten opoffe
ren, aanstonds moeten pakken, op reis had
moeten gaan bij 't vroegste daglicht 't zou
weldadig voor haar geweest zijn zou rust
geschonken hebben en verzachting; ze had
dan tenminste het gevoel gehad iets te doen,
iets te lijden om Etty's wil. Maar dat zij kon
gaan rusten, deu volgenden morgen op haar
gemak kon pakken, en tijd had te ontbijten
vóórdat ze per eerste gelegenheid kon weg
komen, dat maalde haar wanhopig en onder
wij1 lag Etty thuis te sterven I
niet te staken, voordak Duitschland volledig
verslagen is, en in herinnering brengende,
dat Engeland niet alleen 6000 millioen gul
den- aan Rusland heeft geleend1 maar boven
dien door het verschaffen van munitie St. Pe
tersburg, Moskou, Kief en Odessa voor een
Duitsche bezetting gevrijwaard.
De Belgische, Fransche, Engelsche en
Italiaansche socialisten hebben een manifest
aan de minderheid der Duitsche socialisten
verspreid, waarin o.m. wordt gezegd:
„Wanneer Duitschland de heerschappij zij
ner meesters afschudt en een teeken van
trouw geeft door den weg der democratie te
betreden, die niet langer kan worden ver
tegenwoordigd door "keizerlijke regeeringen,
dan zal het die plicht zijn van alle socialisten
der wereld aldus te h indelen, dat het ver
pletteren der nieuwe democratie in Duitsch
land door de regeeringen dier geallieerden
voorkomen wordt."
Gelijktijdig hebben de Duitsche, Oostearijk-
sche, Hongaarsche, Buigaarsche en Bosni
sche socialisten een schrijven- verzonden. Het
is gericht tot het Hol: mdsch-Scandinavisch
comité. De hoop wordt uitgesproken, dat het
den kameradien in Engeland, Frankrijk en
Italië zal gelukken den tegenstand van hunne
regeeringen tegen de proletarische actie in
Stockholm te overwinnen en dat aam de wei
gering der passen niet zal kunnen worden
vastgehouden. Voorts wördt gezegd, dat dé
bespreking -der kwestie' van de schuld aan
het uitbreken van den vorlog den onderhan
delingen te Stockholm^''ri ten goede zal ko
men, daar het ter beschikking staande mate
riaal niet volledig is. Eindelijk wordt aange
drongen op het vaststellen van een definitie
ven datum voor de conferentie te Stockholm.
En tevens is besloten de Oostenrijksch-
Hongaansche regeering te verzoeken haar in
vloed en macht aan te wenden ter verkrijging
van den vrede,
Uit dit alles blfjkt dus, dat het met de con
ferentie te Stockholm nog niet hard opschiet.
En de voorbereiding moge haar propagandis-
tischen invloed hebben gehad en zal dien on
getwijfeld blijven hebben, het is op het oogen
blik zeer de vraag, of de conferentie zelve mo
gelijk is en gehouden zal worden.
Heeft Rome niet ten allen tijde op Stock
holm voor gehad dat er uiet één weg, maa.
verschillende wegen naar toe leiden
Misschien brengt één dier wegen naar het
beoogde doel al lijkt het er wel naar, dat
ook die weg moeielijk en lang zal zijn II
Fanny behoorde niet tot de menschen die
angst en leed stilzwijgend dragen; Iemand
moest haar smart deelen en ze rende met het
telegram in haai" hand de gang op en klopte
aan May Walknstedt's deur. May was nog
niet met uitklceden begonnen, ze zat in de
eenvoudige witte japon die ze altijd droeg
met een vaas witte chrysanten vlak bij zich cu
las in „Zoo sprak Zarathustra". Dat deed ze
altijd vóór ze naar bed ging. Maar zij liet
verschrikt het boek vallen iota ze Fanny zag,
ï.oo bleek en ontsteld. Ze omarmde en kuste
haar, vleide en troostte haar.
„Wat houd ik nu veel van je, Fanny," zei
ze, „nu komt het natuurwezen der vrouw
voor den dag."
„Jij vond dat ik gelijk had op reis te gaan,"
barstte de arme Fanny uit, die buiten zich
zelf was.
„Maar lieve Fanny, men moet zijn per
soonlijkheid alzijdig ontwikkelen, begrijp je
dat niet?"
Ze had echter een goed hart en ze kwam
zelfs op een zoo goede gedachte, dat Fanny
haar om den hals viel en haar haar eenige
vriendin noemde. Een extratrein! Ja, dat was
juist wat beantwoordde aan haar gemoeds
stemming, het eenige wat haar een zweem
van rust kongeven. Weer naar die telefoon.
Opbellen en over en weer praten tot ver in
den nacht. Op alle tegenwerpingen had Fan
ny maar één antwoord: de kosten zijn voor
mijn rekening, ik betaal, ik betaal! Een defi
nitief antwoord, of ze een extratrein kon krij
gen, kon ze echter pas den volgenden morgen
hooren bij aankomst te Malmö. May zat bij
haar, terwijl ze onder konvulsieve huilbuien
gebleven was; Arnold zou het haar nooit
vergeven zei ze. Eerst den volgenden morgen
werd Fanny iets kalmer, zoodat May haar
alleen kon laten.
Uit haar onrustigen slaap werd zij al spoe-
KORTE BERICHTEN.
In St. Petersburg is een contra-revolu-
tlonnair complot ontdekt, onder leiding van
bekende politieke personen, ondier wie ver
scheidene officieren, welker nam en-de regee
ring vooralsnog niet wenscht t epubliceeren.
Het Servische parlement zal op Korfoe
bijeenkomen, ten einde kennis te nemen van
dé beslissing der Grieksche Kamer, betref
fende hun Grieksch-Servische verbond.
Het Engelsche departement van Levens
middelen siteldte maximum-prijzen vast voor
Britsche kaas van 67.20 tot 100.80 per
50.8 K.G.
De R-ussische regeering deelt mede, dat
de door generaal Kornilof voor het leger aan
bevolen krachtige maatregelen, ten d-eele
reeds zijn ingevoerd.
Een aantal soldaten moet te Kazan een
schrikbewind voeren en verschillende huizen
in brand hébben gestoken. De bevolking
vlucht. Toepen uit andere steden zijn ge-
equireetd.
Volgens een- telegram uit Nieuw Zuid
Walss legde de regeering in verband met de
staking der mijnwerkers aldaar beslag op
alle kolenmijnen en riep vrijwilligers op om
er in te werken. Doordat velen zich voor vrij-
willigen arbeid aanmeldden, werd weldra in
zies mijnen gewerkt.
De firma James Gardiner Co. te
Glasgow is verkocht aan Fumess, Withy and
Company te Liverpool met de geheele vloot
van veertien moderne vrachtsioombooten van
70 000 ton. De koopsom wordt niet vermeld.
NBftËRLARD.
RANTSOENEERING GAS EN
ELECTRICITEIT.
De Rijks Kolendistributie heeft aan ge
meentebesturen, gas- en electriciteitsbedrijiven
en brandstoffeacommissies eene algemeene
gas- en electriciteitsrantsoeneerin gvoor het
tijdvak 1 October 1917 tot en met 31 Maart
1918 toegezonden:
De Rijks-Kolendistributie heeft voor de
rantsoeneering van gas en electriclteit voor
het tij dvak van 1 October 1917 tot en met 31
Maart 1918 de volgende regelen vastgesteld.
Oas.
Aan- alle particuliere verbruikers moet wor
den verstrekt:
I. als minimumrantsoen: a. voor verlich
ting: in October 16, November 22, December
26, Januari 24 Februari 19, Maart 13 kub.
M.: b. voor bij koken (wa - rverwarming enz.)
10 kub. M. per gezin per maand, vermeerderd
met 2 kub. M. voor elke persoon, waaruit bet
gezin bestaat.
II. als vast rantsoen voor verwarming: 180
kub. M. voor eiken door «I Bra idstoffencom-
inissie geboekt egashaard, waarvoor van het
brandstoffenrantsoen1 6 n.L. steenkool wordt
afgetrokken.
middelde behoefd van de kleinere verbrui-
Bovenstaand minimum-rantsoen ls de ge-
kers in de groote steden, zoodiat, mits de uiter
ste zuinigheid wordt betracht, met dit rant
soen wordt toegekomen.
In gemeenten, waar hetg emiddeld verbruik
in 1914 lager was dan bovengenoemd minl-
mum-ransoen, mag uit den aard der zaair het
dig gewekt, moest met de eerste boot op reis.
Haar ouders wachtten haar aan de boot op
met de tijding, dat Etty nog leefde en dat zij
om twaalf uur een extra-trem kon krijgen. Ze
ging met hen mee naar huls, rustte een poos
en schreide in haar moeder's armen, probeer
de toen iets te eten en zette de reis naar
Stockholm voort.
Een lange, vrceselijke dag was !jyf voor
haar, alleen met haar gedachten. In oneindige
held herhaalde zich mLkeus hetzelfde land
schap onder bewolkte lucht; uitgestrekte
braakliggende velden tusschen lange rijen
wilgen, dan eenzame oorden met enkel dén-
na) en berken, weer dennen en gele berken,
tot ook die kleurloos werden in de scheme
ring en ten slotte geheel onzichtbaar in de
duisternis. Het schokken van het onbezette
spoorrijtuig werd haar hoe langer hoe meer
tot een kwelling, en ter zelfder tijd deed het
haar goed, dat haar onrust als 't ware be
lichaamd werd in die rusteloos werkende ma
chine en die ratelende wielen. In den nacht
kwam ze aan; een vriend van de familie ont
ving haar aan het station. Een vliegende
vaart door de welbekende straten, en toen
was ze eindelijk thuis, doomoe en met vrce
selijke hoofdpijn, maar daarvan was ze zich
nauwelijks bewust.
„Hoe hoe is het, Arnold?"
„Ze leeft nog Arnold's stem klonk zoo
dof, zoo vermoeid „maar ze komt den
nacht niet door."
Fanny lag op de knieën bij Etty's bed en
luisterde ademloos naar het zwekke ademha
len van het kind; haar groote oogen vol
droefheid strak gericht op het bleeke gezicht
je, dat onmiskenbare sporen droeg van de
vernietigende macht van den dood. De ande
ren stonden er stil en ernstig om heen.
„O, mijn lief, lief klein- meisje!"
De verpleegster kwam stil naderbij, om Et-
AANGIFTE voor de volg. sursnssen,
■ltslnltend op Vlnsdag 4 en Vr|}dag
7 Sopt., 14 nnr Sn Woensdag 5 Sopt.
ÏO19 aar in bat Burgerweeshuis.
Qoedkoope cursus in het tmlppan vat
Ondorkleedlng, 8 lessen f 1.2 avond
lessen p. w. voor meisjes van minstens
10 jaar.
Ooedkonpe eursus In hot Knippen van
Bevenkleedlng, 12 lflssen f 1,50 als boven.
Sursus In Handwerhem voor lesrlingea
van M. B. S. en Gymnasium, c.a. 2 uur p.
w., buiten schooltijd, f 20 p.
Cursus In Toekonen, Woensdags I1/»
3 'h uur I SS p. j.
Inlichtingen worden gaarne verstrekt door
de directrice J. F BEUMER.
minimum-rantsoen niet hooger worden ge
steld dan het gemideld- verbruik in 1914.
Nadat voor elke gasfabriek de hoeveelheid
gskolen (gasolie) is vastgesteld, noodig, zoo
wel om bovenstaande rantsoenen af te leve
ren als om in de door de Rijks-Kolendistri-
butle vast te stellen hoeveelheid gas voor
industrie, straatverlichting, verlichting van
openbare gebouwen enz., te voorzien, wordt
de overblijvende hoeveelheid verdeeld over
de gasbedrijven in die gemeenten, ia welke
het gemiddeld verbruik in 1914 hooger was
dan het minimum-rantsoen.
Aan alle gasbedrijven zal ln de eerste da-
en van September worden- medegedeeld, wel-
;e hoeveelheid gas iu i tijdvak van 1 Octo
ber 1917 tot 31 Maart 1918 kan worden af
gegeven.
Elke gemeente moet e enzoodlanlg stelsel
van gasran tsoeneering Invoeren, dat elke ver
bruiker zijn miniinum-ranteoen ontvangt.
Opgemerkt zij, dat deze rantsoeneer mg Is
gebaseerd op een maandelijkschen aanvoer
uit bet buitenland van 80.000 ton gaskolen.
Electriclteit.
Aan alle particuliere verbruikers moet wor
den verstrekt:
I. als minlmumrantsocn voor verlichting:
in October 16, November 22, December 2o,
Januari 24, Februari 19, -Maart 13 K.W.U.
Een verbruiker, die zoowel op bet gas als op
het electnciteitsnet is aangesloten, ontvangt
geen rantsoen gas voor verlichting.
IL a!» vast rantsoen a. voor bijkoken (wa
terverwarming enz.) 40 K.W.U. voor elke
Eeraoon, waaruit het gezin bestaat. Een ver-
ruiker die zoowel op het gas als op het
elecrriciteitnet is aangesloten, moet voor bij
koker. dc keuze doen tusschen gas en electri
city -b. voor verwarming 180 K.W.U. in
ruil voor eiken H.L. steenkool welke men
dlaarvbor wenscht af te staan-
Alhoewel in verband met het feit, dat de
electrische centrale niet. zooals de gasfabrie
ken, behoeven te beschikken over een speciale
kolensoort, de afgifte van electrlciteit minder
beperkt ^behoeft te worden, maakt de zorg
wekkende toestand van de kolenvoorziening
ty's tipjes voclmg i.c houden.
„Neen, neen, laat mij het doen."
Niemand anders mocht Etty aanraken;
Fanny stond niet eens uit haar knielende hou
ding op, ofschoon uur na uur verliep. De
nerveuze kracht in haar natuur bleek verwon
derlijk sterk.
En toen ze daar lag en luisterde naar die
ademhaling, die nu eens wat krachtiger klonk
en dan weer matter werd, meer gestadig ver
minderde, overviel haar een zoo overweldi
gend gevoel van wanhopigheid, dat alleen de
ernst van het oogenblik ae uith
tegenhouden. O, als ze maar niet op re& was
uitbarsting kon
jeanAls ze nooit van Etty af was geweestl
let moest in hara macht gestaan hebben, dat
dieve wezentje te redden, dat haar eigen
vleesch en bloéd was indien maar niet de
duizend fijne draden van onzichtbare verbon
denheid, die tusschen haar en 't kind hadden
moeten bestaan, waren afgesneden syste
matisch afgesneden van 't begin af aan. Nu
was het te laat.
Fanny lag den heelen dag tebed. Ze was op
xan lichamelijke en geeste'ljke inspanning;,
Bij Arnold daarentegen vertoonde zich die
vreemde versteening, die zoo dikwijls voor
komt bij stergevallen. Bleek en bedaard zorg
de hij voor alles en dacht aan alles. Nu en
dan kwam hij bij Fanny en vroeg, hoe het
met haar was.
„Waarom zeg je niets?" vroeg ze bij een
van die bezoeken'.
„Waarover?"
„Dat ik op reis ging. Ik weet, wat je moest
denken."
Hij antwoord-de met een; beweging van ver
moeidheid. „Waartoe zou het dienen nu
daarover te praten?"
COURANT.
Jr