Terug vbo lodlë naar Bolland.
Honderd
Zaterdag 22 Sept.
FEUILL1T0S.
„Oorlogötuintjes
Een man's werk.
nw.
Indien de planten, uitgezonderd dan de
vlinderbloemigen, de luchtstikstof niet voor
bun voeding kunnen gébruiken, wafcrvoor zou
ze dan nog wel' in zoo'n belangrijke hoeveel
heid in de lucht aanwezig zijn? Deze vraag
is gemakkelijk te beantwoor den, Indien we üt
werking van zuivere zuurstof nagaan. Zwavel
b.v. brandt in de luébt met een nietig, nauwe
lijks zichtbaar vlammetje, in zuivere zuur
stof daarentegen brandt ze met een helder
blauwe vlam. Houdt men een dun reepje
gloeiend ijzer in zuivere zuurstof, dan ver
brandt het met een schitterend licht. We
begrijpen nu, dat de stikstof in de lucht in de
eerste plaats moet dienen, om de krachtige
werking der zuurstof te tempexen. Zuivere al-
coihol kan men gerust een vrij zwaar vergift
noemen; toch kunnen sommige menschen een
behoorlijke hoeveelheid verdragen, indien ze
met water is vermengd. Een glaasje jenever
en een glas bier bevatten ongeveer gelijke hoe
veelheden alcohol, toch zal menigeen van het
laatste minder nadcelige gevolgen^ ondervin
den dan van het eerste.
Voor de voeding der planten moet de stik
stof in den grond worden gebracht. Dit kan
geschieden door stikstofhoudénde' meststof
fen, zooala stalmest, beer, ier, chilisalpeter,
zwavelzure emmoniak enz.
Als tweed toantevoedigade «tof *h iï
kali, een veihlndiag van de twee elementen
kalium en zuurstof. Het eerste is een metaal
en wel ecu zeer eigenaardig. Het is lichter
dan water, het drijft dus op water. Legt men
een stukje kalium op water, dan beweegt het
zich over dé wateroppervlakte en brandt
Bchijnbaar met een blauwachtige vlam. Na
eerugm tijd is bet verdwenen. Nu verdwijnt
er in de natuur evenwel niets, het kalium kan
dus bok m des letterlijken zin van het woord
ui< t verdwenen zijn. Het heeft zich met de
zuurstof van het water verbonden tot kali en
déze is in het water opgelost. Proeft men het
water, dan smaakt het loogachtig. Het spreekt
van zelf, dat zoo'n zonderling metaal niet vrij
in de aatuu voorkomt.
Zuivere kalium kan alleen langs scheikun
digen weg worden bereid en moet ondier pe
troleum bewaard worden. Gebonden aan an
dere elementen komt het in de natuur veel
voor. Onze klei gronden bevatten- veel kali-
verbin;, i cn. De kalihoudende hulpmeststof
fen1, zooals kaïniet en patentkali, komen- uit
Duitschland, waar ze in mijnen worden aan-
D dfen. Wie notitie genomen heeft van de
expositie van de iuinbouwwinterschool te
Alkmaar op de laatstgehouden landbouwten
toonstelling, zal deze stoffen daar hébben
zien f taan. Oorspronkelijk werden deze mij
nen ontgonnen voor de winning van keuken-
beendermeel, bereid door beenderen 9}n te
malen, wordt als meststof gebruikt. Planten,
die veel eiwitachtige stoffen produceeren, zoo-
al» graangewassen en peulvruchten', hébben-
behoefte aan phosphorzuur in den bodem. Een
groot .voordeel is, dat men niet gauw te veel
phosphorzuur aan den bodem kan toedienen,
wat door dé planten niet gebruikt wordt, blijft
in dien bodem achter, het wordt, evenals de
kali, door den grond- vastgehouden.
Ten slotte zal het voor een goeden- planten
groei noodzakelijk zijn, dat er zich een be
hoorlijke hoeveelheid kalk in den bodem be
vindt. We kunnen gerust zeggen; dat déze
stof in den land- en- tuinbouw veel te weinig
wordt aangewend, als is het gebruik in de
laatste jaren belangrijk toegenomen'. Niet al
leen toch is kalk een noodzakelijk planten-
voedsel, doch zij- oefent ook nog andere gun
stige werkingen uit, die hier evenwel buiten
bespreking gelaten kunnen worden. Alleen
wil ik er op wijzen, dat zij andere planten-
voedende stoffen in den bodem los kan ma
ken. Met dit doel wordt zij juist in dé laatste
jaren, nu dé meststoffen schaarsch zijn, nog
al eens aangewend. Ik wil er op wijzen, dat
dit gebruik leidt tot uitmergelen van den
grond, en een zwaardere bemesting, zoo
gauw als dat mogelijk is, noodzakelijk zal
maken. Een oud gezegde, dat hierop betrek
king heeft, luidt „kalk maakt rijke ouders,
-doch arme kinderen." Na het vorenstaande
zal de beteekenis hiervan duidelijk zijn.
Er is veel waars in de bewering, dat ieder
een een ander mensch is, zoodra hij voet aan
boord heelt gezet en zeker is dit in menig
opzicht 't geval met vele uit Indië vertrekken
de passagiersWant voor hen toch be
gint, zoodra 't stof van den wal is afgeschud,
een „nieuw leveu" voor den verlofganger
die een of anderhalf jaar vrijheid voor den
boeg ziet vrij van allen ambtenaarlijken
druk en papieren dwang en voor den gepen
sioneerden t zij hij zelf den ouden dag in 't
vaderland verkoos te slijten, 't zij hij op een
fatsoenlijke manier „aan den dijlr werd ge
zet en die toch in allen gevalle gehéél met
z'n koloniale loopbaan en z'n tropische leven
gedurende zoo lange jaren heeft afgerekend;
en ook voor vele jongeren, die nog maar kor:
ten tijd in Indië waren en die nu nog ge-'
makkelijker dan al die ouderen zich zoo maar
in eens konden losrukken van al 't Indische,
't Oostersche dat hen zoo langzamerhand ge
heel scheen te hebben mgepalnicfwaaraan
ze na een heel korten tijd van zich-vreemd -
voelen geheel waren gewend en in-geleefd....
en dat nu, op 't Hollandsche schip met z'n
zingende Hollandsche „Jannen", nu Java's
kustlijn toch nog flauwtjes even aan den ho
rizon zichtbaar was, reeds zoo vèr af scheen,
terwijl al 't andere, 't nieuwe m al z'n beko
ring je al voor den geest stond Amerika
en Holland nog in een wijd verschiet maar
als een realiteit vlak vóór je al, China en 't
wonderland van Japan.
Eerst kwam, natuurlijk, nog Singapoor
de laatste echt-tropische stad, die we zouden
aandóen. Ik had me geen illusies
gemaakt
j'—o omtrent de „Stad der Leeuwen" en't bleek
_aJf in hoofdzaak nog precies te zijn als 3 jaar
waardeloos aan den kant geworpen. Toen men
later'bemerkte, dat de zich -daarin bevindende
kali een' noodzakelijk plantenvoedsel was,
keerde het blaadje. Ook bij de bereiding van
zachte zeep en van glas wordt kali gebruikt,
ze wordt -dan meestal potasch genoemd. Dezen
naam heeft ze gekregen, omdat men Ze vroe
ger in potten bereidde uit de asch van- ver
brande planten.
Alles te zarnen genomen zal men bemerkt
hebben, dat kaluim een stof is, d!ie, zij het dan
ook gebonden' aan andere elementen, meer in
de natuur voorkomt dan, men oorspronkelijk
gedacht zal hebben'.
Een even belangrijke plantenvoedénde stof
is het phosphorzuur, bereid van phosphorus.
Deze stof is meer bekend. Ze werd vroeger ge
bruikt voor die vervaardiging van lucifers. Te
genwoordig is dat verboden, en wel voorname
lijk, omdat phosphorus gemakkelijk ont
brandt en bovendien zeer giftig is. Ouden
wetsche lucifers kon men doen ontbranden
door ze maar even over een eenigszins ruwe
oppervlakte te strijken. Ook het gebruik van
phosphorus voor het dooden van ratten en
muizen is bekend. Ze wordt tegenwoordig
voornamelijk bereid uit beendéren. Phospho
rus komt- niet vrij in de natuur voor.
Phosphorzuurhoudende kunstmeststoffen
worden bereid uit phosphorzuurhoudende
gesteenten, welke men op verschiUendfe plaat-
pn op aarde in dien grond aantreft, doch ook
Roman van SILAS JR. BOCKINjpL
Uit het Engelscb vertaald.
8)
Midden In baar overpeinzingen ging de
deur open en Adela trad de kamer binnen.
Jano liet haar naald vallen en staarde haqr
verbaasd aan. Zij had nooit zoo'n verande
ring bij iemand waargenomen. Het scheen
of wei ui bloed cd vlecsch tot marmer waren
bevroj en. Er' was geen zweem van aandoe
ning op haar gelaat, haar oogen waren
droog en zonder uitdrukking, haar lippen
gesloten, haar manieren waren volkomen rus
tig.
j,Ik,ben bil], dat je beneden bent gekomen",
zei Jane bedaard. „Het was dwaas van je om
ie m je kamer op te sluiten en in je verdriet
re wroeten."
„Ik heb geen verdriet", was het kalme en
besliste antwoord. „Steenen treuren niet."
„Wat een onzin. Je bait toch geen steen,
jent een levende vrouw."
„Ben ik dat? Ik heb een gevoel alsof ik
duizend jaren dood ben geweest."
„Dat zal wel spoedig weer anders worden,
t Is natuurlijk een groote schok voor je ge
weest een groote schok voor ons allen.
„Huichel niet zoo, Jane. Ik weet, dat je in
je hart juicht."
,,'t Is niet aardig van je om dat te zeggen.
Ik heb juist met vader door de telefoon ge
sproken."
„Zeker om hem geluk te wenschen."
„Maar, Adela
„Laat ons over iets anders praten of beter
uog, laten we in 't geheel niet spreken. Ik
.geleden: een drukke, rumoerige havenstad,
met wat hooger en meer-Europeesch uitzien
de buizen dan bij ons in Indië maar daar
tegenover staat, dat je er geen een goed hotel
hebt, zelfs 't beroemdte Raffles-hotel kon m'n
smaak niet bekoren.... Vooral ook niet onzen
culinairen smaak wat is 't eten in de En-
gelsche koloniën toch èllerellendigst ten
minste voor je Hollandsche tong en jnaag!
Neen „driewerf" geprezen dan ons „Des
ludes" en „Javahotel" en „Nederlanden" in
Batavia om van „Smabers" en 't „Pavil
ion" in Semerang en 't „Oranjehotel" m Soe-
rebaja niet te spreken.
Als een verschil (en geen voordeel—-) treft
je ook de bediening door Chineesehe „boys",
in plaats van Javaansche „ajongos" 't al
lernaarste, mensch onteerende vervoermiddel
dat „riksjah heet: en dat we gelukkig in onze
koloniën bijna niet kennen: enkel in Deti
(waar we 't meest Engelsch doen van geheei
Indië) en in Pontianak worden deze mensch-
en-wagens gebruikt, eene poging voor eentge
jaren om ze ook op Java in te voeren Ls mis
lukt, ctank zij de oppositie der Javaansche
Chineezen. Ik had nog een zeer onaangename
herinnereing aan" de riksjah's van m'n vorig
bezoek aan Singapoor toen onze looper
die met andere sterke kerels gelijken tred wil
de houden, 't aflegde en voor z'n karretje
neerviel. Hert gezicht van dien afgebeulden,
m-elkaar-gezakten kerel met z'n wit-gele,
wasachtige tronie, 't bloederig schuim op de
lippen' is me altijd bijgebleven, elke senu-
meuteele overweging daargelaten lijkt 't me
weerzinwekkend, je mèdemensch systema
tisch als een paard af te beulen want de
mensch is nu eenmaal geen paard, en kan on
mogelijk den zelfden arbeid presteeren. 't Is-
een leit, dat die forsche fflumnen mét hun ge
weldigen hypertrophissh[. kuiten, 't allen na
eenige jaren afleggen hun hart is op den
duur niet bestand tegen de overgroote in
spanning, die ervan gevorderd wordt; en
dan verdwijnt zoo'n arme kerei met een paar
bespaarde duitjes in die groote onbekende
Chineezenstad van Singapoor, waar de Euro
peanen niet zoo heel veel van weten en
zet daar in een donker-vuil slopje een opi-
um-kitje op en schuift zich. met z'n klantjes
btonen eenigen', in niet al te Langen tij d, on
der den grond)Want, 't moge een taai
ras zijn, de Chineezn na wat ik in ver
schillende plaatsen op Java zag van de sterf
te onder hen, koester ik niet de minste illusie
hieromtrent in andere Chineesehe centra
Alleen als Europeanen merk je er zoo
weinig van, als ei eens wat opruiming onder
al die Chineezen wordt gehouden, door -en
of andere epidemie of zooZooals de
Chineezen zich niet veel er van zullen aan-
trekken, dat Europa zoo'n beetje bezig is uit
gemoord te wordenOns altruism" goat
maar een heel klein eindje ver meestal het
gaat er mee als met 't licht en het magnetis
me en zoovele natuurkrachten - en "neemt
af jx verhouding van de derde macht van den
afstandvtooral tegenwoordig, nu de weg
naar China over Amerika ieidi, moet ons me
degevoel voor al die verre Oosterlingen dus
wel minimaal klein zijn
In Indië had ik in al die 3 jaren niet erg
veel van den oorlog gemerkt de huis
moeders klaagden er wel, dat alles zoo duur
werd dat je voor een erg miessorig «tuk
„ajam" oftewel kip (d la Javanaisenu wel
30 of 40 cents moest betalen, wel 't dubbele
van vroeger maar daar merkte je als „al-
leealoopend vrijgezel'' niet zoo veei van
In Indië maken die gewone dagelijksche be
hoeften 't leven niet duur zoodra je echter
met luxe-uitingen begint dan is de
Oost nog heel wat duurder dan Holland,
zelfs in Oorlogstijd* En verder? 't Leven
ging er z'n gewonen gang hier en daar
wat geïnterneerde Dnitschers, van al de sche
pen in Tjilatjap, in Batavia, in Soerabaja' en
Makassar en in sommige bedrijven nog
wat meer O.-W.achtige procenten dan in
normale tijden (een miilioentje winst was een
kleinigheidje deze laatste jaren voor elke fat
soenlijke suikerfabriek) en in 't algemeen een
nog iets meer koloniaal-getint leven, vooral
't uitgaansleven in sommige pret-centra
,JbranFj vooral als faf buiten zfn Hand' ls,
merk je aan- zoo menigen Japanner dat bij
een tikje grootheidswaan heeft. Toch geloof
ik, dat we ons niet erg voor- den Japanner
bezorgd behoeven te maken in 't land
zeil bemerk je veel minder van dat arro
gante, dat je nogal eens hindert in den ja-
panner-op-reis. Maarhoe is 't in dat
opzicht met dén Engelsehman Of met
Michel „auf ReiseniOm van den Ame
rikaan, dien ik zelf eenige weken meemaakte
op onze „gondel", nu maar niet te spreken?
Je schijnt in den vreemde meestal niet je bes
te ras- en nationaliteitseigenschappen te too-
nen: laten we 't daarom den Japanneesjes
ook niet al te kwalijk nemen, als ze wat
„touchy" zijn.
'8 Avonds kwam een patrouillevaartuig
ons praaien, onze zijlichten te dooven en
weldra lagen we, als de andere schepen, als
een donkere silhouet in de baai, nu en dan
beschenen door den ronddwalen-dm schijn
van 't zoeklicht op den wal; er waren ge
ruchten over Duitsche raiders, die uit Ma
nilla ontsnapt zouden zijn en daarom was
alles duister cn werd overal scherper wacht
gehouden je voelde iets van den oorlog
-Meer naar binnen in de haven lagen een
paar groote Engelsche destroyers 't maak
te wel zoo'n beetje den indruk, dat die er
weer lagen om de Japansche makkers wat in
t oog te houden
V. L.
rr'DDNipuws.
PROTESTVERGADERING.
In de Harmonie werd Maandagavond een
door de Vrije Socialistenvereeniging belegde
protestvergadering tegen' de vervolging van
het partijbestuur van de S. D. P. gehouden.
Tte heer Klomp verklaarde op verzoek van
den voorzitter de vergadering te zullen leiden.
Spr. deelde mede, diat de heer Wijnkoop we
gens ziekte niet kon optreden. Hij had Zon
dag ook niet in Heerlen kunnen spreken.
De twee'dte spreker, de heer de Visser, was
thans naar Heerlen, zoodat in deze vergade
ring de heer v. Zelm, voorzitter van de Fede
ratie van Gemeentewerklieden, uit Amsterdam
de voorzitter van het Rev. Soc. Comité, het *?5p3au^fSeereni'
- ai. Met de belangen van de arbeidende klasse
ren en grepen daarom bfl dto verscherpten
duikbootoorlog in.
Tegen dit imperialisme streed de Tribune
en daarom vervolgt de regeering het partijbe
stuur van de S. D. P. z.g. als uitgevers van
dat blad, en dit, terwijl de redactie de ver
antwoordelijkheid wil aanvaarden, omdat ze
het redactiegeheim niet wil schenden en du»
den schrijver niet bekend wil maken.
Spr. las hierop de dagvaarding voor, waar
uit bleek dat de vervolging geschiedde wegen»
beleediging van minister Posthuma, Spr.
dacht dlat deze niet meer te beleedigen was.
Nog geschiedde de vervolging wegens belee
diging van Prins Hendrik.
Spr. meende, dat er woorden in voorkwa
men, die niet gewenscht genoemd konden
worden; doch spr. vroeg of het aanging, dat
daarvoor een Partijbestuur vervolgd kon
worden. In dat partijbestuur zitten menschen
die in Groningen, Vlissingen, den Haag en
Amsterdam wonen, zij kunnen niet weten wat
de redactie in het blad zet.
Wanneer het mogelijk zou wezen om de so
cialisten die blijven voortgaan met agiteeren,
aldus te vervolgen, dan zou een oppositie
partij onmogelijk zijn.
Hoe wij het betreuren, dat men vervolgt,
toch verheugen wij ons over de vervolging,
omdat daaruit blijkt, dat de oppositie door
dringt.
Steeds handelde de regeering zoo dom te
gen de beweging van het socialisme, dat daar
door indrong bij de massa.
De eene richting van socialisten maakte dé
regeering onschadelijk, door de voormannen
in de commissie's te plaatsen, en de mannen
van de richting, die ach niet laat vangen,
tracht men door verdblging af te maken.
Spr. herinnerde aam de vervolging van
eenige arbeiders te Wageningen voor het
verspreiden van een manifest.
Spr. die de zaak tegen het partijbestuur van
de S. D. P. had bijgewoond en de pleidooien
had gehoord, was overtuigd dat ook deze
zaak, evenals die tegen dien heer Schroder van
„de Telegraaf' met een sisser zal afloopem.
Ingeval dit niet gebeurde dam diende de
arbeidende klasse het mlet te laten bij praten
woord- zou voeren. Spreker zette nog uiteen,'
waarom de Vrije socialisten, ofschoon op
anti-parlementair standpunt staande, sympa
thiek stonden tegenover de S. D. P., die
steeds tegen de hongerpolitiek van de re
geering had- gestreden.
De heer v Zelm was met den voorzitter
ook het meeningsverschil toegedaan ten op
zichte van de S. D. P. Ook spr. was volbloed
anti-parlementair.
- Het groote wereldgebeuren had spr. doen
Maar overigens ging alles z'n oude, beproef- zien, dat het parlementarisme meer na/Wi
de gangetje, werd er gewerkt, gewikt en ge- f dan voordeel bracht.
heb een gevoel alsof ik nooit weer lust tot
praten zal hebben, nooit verlangen zal een
ander te hooren spreken."
„Dat is dwaas, Adela. Je bent op 't oogen-
blik jezelf niet."
„Dat weet ik wel. Ik ben In steen veran
derd", en zij keek met koude oogen de kamer
rond.
Jane werd steeds ongeruster. Zij was
bang, dat haar brein door den plotsellngen
schok had geleden. Het leek zoo niets op
Adela, zij was de meest gevoelige van de fa
milie. Zij zou bet natuurlijk gevonden heb
ben al» zij het op de zenuwen had gekregen,
maar deze tranenlooze kalmte bracht haar
van de wijs.
„Als je op die manier praat", zei ze einde
lijk, „dan zal ik om den dokter zendea."
„Je mag, als je dat verkiest, om alle dok
ters in Londen zenden", werd haar bedaard
geantwoord, „maar dokters kunnen geen le
ven in doode harten brengen of bloed in lee-
ge aderen."
„Maar je hart is niet dood."
„Ja, Jane, het is totaal dood. Ik ben over
alle gevoel heen. Alles laat me onverschillig.
Je begrijpt dat natuurlijk niet. Jij hebt nooit
zoo geleefd als ik, je zult dat nooit doen.
Misschien, is dat ook maar goed. Ik zal nooit
weer leven. Twee doode menschen zullen
elkaar gezelschap houden", en zij lachte
schamper.
„Lach niet, Adela", zei Jane op verschrik
ten icon, „je doet me rillen."
„Ik heb je zoo dikwijls hooren zeggen, dat
het beter ls te lachen dan te schreien", was
het kalme antwoord
Jane legde haar werk neer, stond op en ver
liet de kamer. Zij was vast overtuigd, dat
Adela's hersenen hadden geleden. In de bi
bliotheek ging 2.1f in haar vader's stoel zitten
en telefoneerde om dokter Hunter.
wogen, en gepeinsd en gepiekerd op alle kan
toren en bureaux net als voor den oorlog
en in 't materieele merkte je er al zeer weinig
van, en wqt 't geestelijke betreft wel, je
was er pro-all ié en anti-Duitsch, en ook nog
een tikje anti-Engelsch och, tout comme
chez nous
In Singapoor merkte je er wel wat meer
van, dat „somewhere on earth" prang besar
(zooals 't maleisch voor grooten oorlog luidt)
heerschte. Zooals in alle havens ter wereld
ongeveer, althans in de oorlogvoerende lan
den en nun koloniën, was 't enkel overdag
geoorloofd binnen te loopen: en buiten op
de reede begon je met een wachtschip en
vervolgens een drietal Japansche kruisers
te passeeren. Want nu Engeland al z'n
krachten en schepen moet gebruiken om den
wurggreep van den Submarine-aanval af te
weren, heeft 't van z'n gelen broeder met de
scheeve spleetoogjes weien gedaan te krij
gen, dat deze den waakdienst in 't heeLe
Verre Oosten en -in den heelen Stillen Oce-
aan heeft overgenomen wat die gele broe-
-der natuurlijk met veel genoegen deed
want 't kost hem voorloopig geen bloed en
weinig geld' en doet z n prestige vooral
biji de Oosterlingen enorm stijgen. En
prestigahebben, voor vol worden aangezien
dat wil de Japanner: dat is z'n nationale
eerzucht: ook al weet-ie en voelt-ie, of mis
schien juist detorom, dat hij in bijna aller be
halve in de kunst der imitatie, nog zoo
ver bij 't blanke ras ten achter staat. T.oeu
wij naar boord terug voeren, kwamen, we
verscheidene rodbooten met japansche ma
trozen bemand, tegen; ze roeiden in een on
mogelijk snél tempo en erbarmelijk slecht;
er zat weer diezelfde geest achter, die ge
heel Japan vervult sneller witten op-
schieten dan ze kunnen met htm beperkte
middelenZe deden wél echt-Ooatersch
Een dienstmeisje stond haar op -haar oproe
ping te woord. „Dr. Hunter komt niet voor
den lunch thuis".
„Zeg hem- -dan of hfj zoo spoedig mogelijk
te Stonehurst wil kom-u. Miss Bardeil moet
hem dringend spreken."
„Ja, mevrouw", en er werd afgebeld.
HOOFDSTUK II.
Breed la de weg.
Ondertussehen bracht Richard Bardéll ln
zijn kantoor in de city eenige zeer onbehage
lijke uren door.
Nu de daad Volbracht en Hector Drysdale
dood was, begonnen verschillende dingen
zich in- een geheel ander licht te vertoonen en
een- aantal mogelijkheden doken plotseling
op, van wier bestaam hij geen notie had ge
had. 't Was vervelend tot de ontdekking te
kbmen, dat het geweten niet geheel en al dood
was, dat het nog de kracht bezat zijn stem
te verheffen. Hij-had natuurlijk Hector Drys
dale niet gedood, maar
In dat „maar" lag dé géheele moeielijkheid
opgesloten. Hij had vele agenten in Centraal
Afrika en van niet een van hen kon gezegd
worden, dat zij gentlemen waren md een
hoog begrip van moraliteit. Tegenover de
hoofden van inboorlingen zou een angstval
lig zich houden aan- den maatstaf van fijn-
-evoeligheid die geldig is bij beschaafde vol-
Met de mannen van de S. D. P. was spr.
het eens, dat het proletariaat door het impe
rialisme tot slaven werd verlaagd.
Ook ln de neutrale staten was dit het ge
val en in Nederland niet het minst.
Onder dien schijn van democratie bedriegt
de regeering het volk.
Het gevolg is, dat mm daarom tegen de
mannen van die regeering wel eens harde
woorden gebruikt.
Spr. meende, dat die woorden in hun ver
band geheel juist warm.
„De Tribune", het dagblad van de S. D. P.,
heeft dag aan dag front gemaakt tegen de
hongerpolitiek van de regeering.
De regeering wil dit onmogelijk maken,
om het volk nog meer te kunnen uitknijpen.
Om de dpkommde oppositie tot stilstand te
brengen, volgt dé regeering verschillende
systemen. Hét beste is de opposanten in de
regeering te zetten of in commissies te plaat
sen.
Duitschland moept de aardappelenan
ders kregen wij, gem kolen.
Het heeft de aardappelen- maar houdt nu
de kolen.
De driejarige politiek stelt ons voor schrik
barende rijf era. De kindersterfte neemt toe.
De tuberculose neemt met 1 pet. toe en wel
het meest onder de vrouwen.
De goudvoorraad in ons land is viermaal
rooier dan ooit te voren en de verarming van
et -proletariaat neemt schrikbarend toe.
In Nederland zwerven 800 milliom Duit
sche schuldbrieven en dit voor dé levensmid
delen aan het proletariaat in Nederland ont
stolen.
Hierdoor hebben de Ned. regeering en de
Ned. kapitalisten er belang bij, dat Duitsch
land het wint.
De Amerikanen hadden, torn zij ingrepen,
6000 milliom dollar van de entente te vorde-
rneeste succes had, was Iemand die algemeen
bekend -stond onder dm naam van Sandy
Brimstone. Hoe zijn eigenlijke naam was,
wist niemand en om redenen, die bij zei! liet
best kende, had Sandy zich nooit verwaar
digd eenig licht daaromtrent te verspreiden.
Sandy's talent om met inboorlingen om te
gaan was in wikten kring bekend, ofschoon
mm beweerde,-dat sommige van zijn metho
des obscuur waren. Hij kon een grootei be
drag aan buiden en ivoor krijgen voor een
minder bedrag aan kralen, whisky en vuur
wapens dan eenig ander man in de onderne
ming*
Richard Bardeil onderhield als een be
zield voortdurend- gemeenschap met z'n agep-
zicht voortduren gemeenschap met zijn agen
ten en toen hij hoorde, dat de Park Expedi
tie haar hoofdkwartier te Opoko had opge
slagen, kwam een- schitterend denkbeeld bij
hem op, dat' hij misschim met meer dan noo-
digen ijver ten uitvoer,bracht.
Hector Drysdale was voor 't oogenblik uit
dm- weg m zou voor eenigen tijd uit den
weg blijven, maar hij zou tenigkomen en dan
zouden de huiselijke onaangenaamheden te
Stonehurst weer beginnen. Adela wachtte op
hem en het was wel als zeker aan te nemen,
dat zij met hem correspondeerde. Zfl leefde
voortdurend in de hoop, dat hij Richard
Bardeil zijn toestemming tot nun huwelijk
zou geven.
y Adela kon wel beloven, dat zij niet zou
xen, geheel misplaatst wezen. Zijn agenten trouwen voordat hij zijn toestemming had ge-
zagen dit duidelijk in en handelden daarnaar, geven, maar dergelijke beloften van een ro-
Een inboorling was gem christen, die op mantisehe jonge vrouw met een sterken wil
christelijke wijze behandeld moest worden, gaven weinig, vooral als de jonge man altijd
maar een wilde m een dief m daarom een in haar nabijheid was.
prachtig slachtoffer voor iemand, die een Bovendien had zij de gelofte gedaan, dat,
meer ontwikkeld verstand bezat m een gron-1 als zij niet met Diysdale kon trouwen, zij
diger kennis van handeismethodes. nooit iemand anders zou huwen en die gelofte
De agent van Richard Bardeil, die het zou zij hoogstwaarschijnlijk houden zoolang
wordit op schandelijke wijze rond-gesprongeni.
Spr. wees op de broodvoorziening, waarbij
het voor dm rijke mogelijk is cake m ander
gebak te koopm enz.
De arbeidende klasse moet zich met de te
ran-tsoeneeren brandstof tevreden stellen!, de
rijke koopt hout.
Voor een morgen te Amsterdam te houden
meeting waar 'n 3000 menschen komen, re-
quireerde de regeering 4000 gewapende
manschappen.
Het geneele regeersysteem is er op' geba
seerd de arbeidende klasse uit te knijpen.
In alles ziet mm -bij deze regeering een ver
dediging van het kapitalisme.
Daartegen dimt de arbeidende klasse zich
klaar te maken om de regeering het passende
antwoord te geven en dat antwoord is de al-
gemeene werkstaking.
iHét proletariaat dient zich zijn waarde be
wust te worden, dan werkt het internationaal
mede om dm vrede te brengen.
Tracht met elkander overeen te komen, die
p macht te krijgen, om geboren te dom wordm
de maatschappij voor brood, vrijheid en recht
voor allen. (Applaus)
De heer Duif had met genoegen uit de rede
geconstateerd dat de distributie alleen maqr
voor de armen ls. Spr. meende, dat de cen
trale keuken opk alleen maar goed is voor de
annen, ze zou wel goed zijn als allen er naar
toe moesten, nu dit niet 't geval was wensch-
te spr. te adviseeren „gaat niet naar de cen
trale keuken." (Applaus).
De heer Uitnam deelde mede hoe dm
kapitalisten mogelijk is alle mogelijke voe-
dmgsarlikelm op te dom. Spr. wees er op
dat de kinderen boven 6 jaar van de melk-
rantsoenecrln^ zijn uitgesloten, terwijl ze
be den 16 jaar niet voor de vustrelfcing
van thee m koffie in aanmerking komen. Spr.
vroeg, wat de regeering aan de kinderen tus-
sclien 6 m 16 jaar wil verstrekken.
De heer Fenijn oordeelde het noodtzakelijk,
dat de revolutionair soc arbeiders zich ook
ter piaatse laten geiden bij de distributie, niet
om m commissie's te gaan en dan de zaak te
laten zoo als ze is, maar om de arbeidende
k lasso voor haar belangen mobiel te maken.
De heer Meulenveld hoopte, dat de aibei
dei» in Alkmaar, wanneer ze van dm win
ter in de koude zitten, terwijl de rijken zich
bij een houtvuur warmen, dm oproèp zullm
volgen om voor een betere rantsoeneerinig te
zorgen,
De heer v. Zeta antwoordde uitvoerig.
Spr. meende, dat de centrale keuken zidi
zelve wel zou afbreken. In principe wa» de
centrale keuken iets goeds, than» was ze ver
keerd omdat ze er komt om het mogelijk te
Drysdale in leven bleef; maar als hij het ln
zijn hoofd kreeg te eterven of vermoord te
wordm dloor wreede Inboorlingen, zou het ge
val een geheel ander aanzien krijgen. Adela'»
roman zou ujt wezen Zij zou het huwelijk van
een geheel ander standpunt beschouwen.
Dwaze sentimentaliteit zou niet langer een
rol'.in de overeenkomst spelm, het zou een za
kelijk aanbod wordm or een schikking, waar-
bij de man, die de meeste maatschappelijke
vuoidalen kon aanbieden, de grootste kana
zou hebben, i
Hoe eerder Drysdale het dus in zijn hoofd
a planeet te verlaten, hoe eerder
Adela hem zou vergeten. De logica van dit
alles was kort m bondig.
En. toch, om de een of andere reden kwelde
het bericht hem geducht, dat zijni dochter
Jane hem door de telefoon had meegedeeld#
riiji zat langen tijd in zijn draagstoel naar
de papieren telstaren, die op zijn lessenaar
lagen, ma-ar hij zag niets, tenminste niet met
zijn oogen, maar zijn verbeelding riep eep
hoop verontrustende visioenen op. Het was
volkomen waar, dat hij Hector Drysdale niet
had gedood die verzachtende zalf kon hij
tenminste op zijn ziel leggen. En het was ook
waar, dlat hij Sandy Brimstone niet had op
gedragen hem te dooden-. Hij had niets anders
gedaan dan als toevallig op te merken, dat 't
niet gewenscht zou zijn, dat hij weer in Enge
land terugkwam. Dat was toch zeker een heel
onschuldige opmerking. Hoe kon hij weten
dat Sandly dat zoo in den uitersten zin zou
opvatten*als hij, dat had gedaan?
Wordt vervolgd.
No,
B9S.
,„v
je be
umrfpn, mi nmruM-n eH e>n rrc*r\\ck'^rvr/i r\r\ tmn. t tf.i r
