DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De strijd in go ballen Europa.
No. 115
18 MEI
Honderd en twintigste Jaargang.
Br. fr. N.V. Boek- en Handelsdrukkerij Harms, Coster 4 Zn„ Voordam C 9. Tel. 3.
AbODDemeotsprlis bij vooroltbetallng p. 3 maanden 11.65, fr. p. post 11.90. Bewijsnnmmers 5 ct. Advertentieprijs 15 et. p. regel, grootere letters naar
ZATERDAG
Inbeslagneming van
particuliere voorraden.
Buitenland.
Staten Generaal.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
naaste toekomst aan handelen industrie bui
tengewoon goede diensten kunnen bewijzen.
Hoe hooger het water tot de lippen stijgt,
hoe sterker het hongergevoel zich uit in mo
ties en protesten, des te meer komt men aan
het departement van Landbouw, Nijverheid
en Handel tot de overtuiging, dat krasse
maatregelen inzake vergrooting der beschik
bare voorraden volksvoedsel dringend nood
zakelijk zijn.
Die vermeerdering kan tot stand komen
door de productie 300 hoog mogelijk op te voe
ren', door grasland te scheuren en daarvoor
geschikten grond voor de teelt van volksvoed
sel in gebruik te nemen.
Wij willen zoodoende trachten1 onafhanke
lijk van het buitenland te worden, wij willen
een wereldje op ons zelf vormen en met trotsch
kunnen zeggen, dat wij van de goedheid en
edelmoedigheid van anderen staten niet meer
afhankelijk zijn.
Trouwens; die goedheid en edelmoedigheid
hebben wij dan ook langzamerhand wel op de
juiste waarde leeren schatten.
Wij behoeven niet meer te herinneren aan
de Amerikaansche beloften van groote voor
raden broodkoren uit dankbaarheid voor het
afstaan van onze kostbare scheepsruimte.
Het is zeer twijfelachtig 0f, en zoo ja hoe
veel, van de beloofde voorraden hier te lande
zal aankomen en terwijl1 wij dit schrijven
moeten wij constateeren, dat wij er in werke
lijkheid nog niets anders van gezien hebben
dan de kleine hoeveelheid rijst, die de Nieuw
Amsterdam met zich mede gebracht heeft.
Met een variatie op een oud Hollandsch
spreekwoord kunnen1 we gerust zeggen, dat
één volgeladen graanschip binnen de sluizen
van IJmuiden voor ons beter is dan honderd
duizend ton broodkoren ia de pakhuizen
aan de havens van New-York.
Ons vertrouwen in de hulp van de zooge
naamd met ons bevriende mogendheden zoo
wel te linker als te rechter zijde van onze
grenzen, is in de laatste maanden nog al eens
geschokt en het, wij zouden bijna zeggen ge
lukkige, gevolg daarvan is, dat wij thans be
seffen, dat wij zelf de handen uit de mouwen
moeten steken om met de beschikbare hoe
veelheden zaai1- en pootgoed den rijkst moge
lijken oogst te verkrijgen.
De thans genomen regeeringsmaatregelen
de opwekking tot scheuring van grasland, de
verhoogde teeltpremiën en het verbod tot ver
bouw van speculatieve handelsgewassen kun
nen evenwel onzen voedselvoorraad wel in de
naaste toekomst tot een ongekende grootte op
voeren, maar zullen ons op het oogenblik niet
helpen.
En juist thans, nu wij den' moeilijksten tijd
doormaken, nu het graan uit Amerika nog
steeds uitblijft en de te verwachte hoeveelheid
van geringe beteekenis is, moeten andere
maatregelen getroffen worden omi het alge
meen tekort voor allen zoo dragelijk mogelijk
te maken.
Aux grands maux les grands rémèdes, zegt
een Fransch spreekwoord, als wij voor ernsti
ge moeilijkheden staan moeten wij krachtige
maatregelen treffen.
Niemand zal ontkennen, dat wij zeer moei
lijke jaren doormaken en van overheidswege
zijn en aan de vrijheid van huiseigenaren
fen, die wij in gewone tijden als een zeer
ernstige aanranding van onze persoonlijke
vrijheid zouden beschouwen.
Wij behoeven maar even te herinneren aan
de voorschriften waardoor handelaren en ex
porteurs door de Distributiewet getroffen
zijn en aan de vrijheid (van huiseigenaren)
beroovende bepalingen der huurcommissie-
en huuropzeggingswet.
Geen wonder, dat de regeering hoe hooger
de nood stijgt meer en meer in de particuliere
vrijheid der ingezetenen ingrijpt en dit in
grijpen door wettelijke bepalingen tot een
rechtmatige handeling stempelt.
Het Nederlandsche volk is trotsch op zijn
vrijheid, het laat zich van bovenaf niet in een
bepaalde richting dringen en het verzet zich
tegen regeeringsmaatregelen, die de persoon
lijke vrijheid aan banden leggen.
Wanneer men honderd Nederlandsche boe
ren uitlegt, dat het algemeen belang eischt,
dat zij hun bedrijf op een bepaalde wijze in
richten, dan zullen' er wellicht twee zijn, die
het algemeen belang hooger dan het eigen be
lang stellen, maar de rest zal onmiddellijk
vragen welke voordeden daaraan voor hen
zelf zijn verbonden en of de minister er voor
wil instaan, dat zij door op de voorgeschreven
wijze te werken een goeden' prijs voor hun
producten zullen ontvangen.
Wij herinneren er aan hoe heftig de boeren
tegen de gedwongen beperking van den ver
bouw van speculatieve handelsgewassen pro
testeerden, boe zij steeds weer aandrongen op
hoogere garantieprijzen voor de producten
van volksvoedsel en hoe groot het verzet tegen
inlevering van him vooraden is geweest.
Dit verzet heeft zich, jammer genoeg, niet
alleen in woorden maar ook in daden ge
uit.
Het was toch van algemeene beken au-mü,
dat aan de vorderingen der onderscheidene
regeeringscommissarissen niet steeds volaaan
werd en dat in vele provinciën de boeren be
langrijke voorraden voor eigen gebruik had'-
den achtergehouden.
De minister van Landbouw, eens der boe-
renafgod, heeft tallooze landbouwers de
laatste dagen tegen zich in het harnas ge
jaagd door militaire patrouilles op de hofste
den naar achtergehouden voorraden te doen
zoeken.
Er schijnt hier en daar heel wat voor den
dag te komen al zullen vele boeren nog wel
geheime bergplaatsen hebben, die niet zoo
spoedig ontdekt kunnen worden.
Het is zeer begrijpelijk dat de boeren bij
wien deze huiszoekingen plaats hebben daar
tegen nadrukkelijk protesteeren en ook, dat
die huiszoeking bij vele landbouwers plaats
heeft, die trouw hun verplichtingen tot in
levering van voorraden zijn nagekomen.
Toch mag de maatregel n:et als onrecht
vaardig gekenschetst worden en wanneer men,
zooals dezer dagen' in de Haarlemmermeer
het doet voorkomen alsof door de militaire
patrouilles cp de meest onrechtvaardige wij^e
wordt opgetreden, dan mag er zeker nog wel
eens aan herinnerd worden dat juist in de
Haarlemmermeer de vrijwillige inlevering
van voorraden zeer veel te wenschen heeft
overgelaten.
Volgens de laatste opgaven waren van de
vermoedelijke zuivere opbrengst nog niet inge
leverd van tarwe 39 pet., hover 43 pet., veid-
boonen 60 pet., groene erwten 83 pet., andere
boonen 57 pet. en koolzaad 691 pet.
Mag men zich dan over de huiszoeking
door militaire-patrouilles beklagen, al zullen
onwillekeurig de goeden menigmaal met de
kwaden moéten lijden)?
Zou het protest der boeren tegen deze huis
zoekingen zoo groot zijn als zij ten volle aan
de regeeringsvoorschriften voldaan hadden?
Het is, met het oog op de rancune-maatre
gelen waarmede men van boeren-zijde dreigt
niet zeer waarschijnlijk.
Hier en daar toch schijnt men besloten, uit
wraak voor de regeeringsmaatregelen, de te
velde staande tarwe en rogge weer om te
ploegen uit Zeeland komen berichten van dien
aard en in een circulaire in de Haarlemmer
meer door een afdeeling der Vereeniging van
Nederlandsche akkerbouwers verspreid, leest
men' o.a.: „de overweging of bij onverhoopt
niet inwilligen van onze billijke verzoeken een
algemeen besluit tot omploeging van te velde
staande tarwe met bet oog op de eigen be
langen en die van ons vaderland gerecht
vaardigd kan zijn, en zoo niet, wat dan wel
mag worden gedaan, dient ernstig nagegaan
te Wbrden."
Dat is een daad, die wij in deze tijden van
voedsdschaarschte niet anders dan misdadig
kunnen noemen.
De boer is nu eenmaal de producent van
volksvoedsel en hij zal zich in het algemeen
belang verscheidene offers moeten getroosten.
Wat niet wegneemt, dat ook de boer op een
billijke behandeling van regeeringswege recht
heeft, dat zooveel mogelijk getracht moet
worden hem met zijn lot te verzoenen door
hem goede prijzen voor zijn producten in
uitzicht te stellen.
Er is 'in de laatste dagen menigmaal ge
klaagd, dat de militaire patrouilles hier en
daar te kras optreden wat onnoodige verbitte
ring móest wekken.
Het is toch slechts om belangrijke achterge
houden hoeveelheden te doen en niet om de
laatste H. L. tarwe of beestenvoer, die de
landbouwer van groote ingeleverde voorraden
voor éigen gebruik heeft achtergehouden.
Mén bedenke, dat meer dan iemand anders
de boer aan zijn producten gehecht is, dat de
boer, die steeds de vrije beschikking over
graan voor zichzelf en zijn arbeiders had, er
zich zeer moeilijk in kan schikken met een
eenvoudige broodkaart te worden afgescheept
en men late hem althans zooveel als voor
eigen gebruik noodzakelijk geacht kan wor
den.
Het gaat om de belangrijke hoeveelheden
en dat deze menigmaal gevonden en in beslag
genomen worden, bewijst wel de zeer groote
veron twaard vgin g van tal van boeren over de
jongste ministerieele maatregelen.
Zal het na de onderzoekingstochten! bij de
boeren ook tot huiszoekingen in particuliere
woningen komen?
Het schijnt werkelijk dien weg op te gaan.
In Amsterdam maken de controleurs van de
distributiebureaux in vele woningen reeds on
gevraagd hun opwachting, het gemeentebe
stuur van Utrecht noodigt de ingezetenen
uit, binnen twee dagen op te geven over welke
hoeveelheid levensmiddelen ziji de beschik
king hebben en de gemeenteraad van Amers
foort heeft Burg. en Weth. gemachtigd, bij de
regeering op algemeene inventarisatie en in
beslagneming aan te dringen.
Wat zal er dan te voorschijn komen, en
hoevele moties, protesten en ingezonden stuk
ken zullen dan niet geboren worden!
Want wij zijn er van overtuigd, dat hier en
daar voorraden bewaard worden wier omvang
in zeer ongunstige verhouding staat tot de
grootte en de onmiddellijke behoeften van het
gezin, wij hebben, toen de eerste teekenen van
voedselschaarschte zich vertoonden, de win
kels door zenuwachtige heeren en dames zien
leegkoopen en wij gelooven, dat de voor allen
beschikbare vooraad levensmiddelen belang
rijk vergroot kan worden door van particu
lieren datgene in beslag te nemen wait in deze
tijden van schaarschte voor eigen gebruik
niet onder hun berusting mag worden gela
ten.
Maar ook hier hoede men zich voor over
drijving en verhittere niet onnoodig de ge
moederen, door het laatste onsje thee en het
laatste pondje boter uit de keuken weg te
nemen.
Gelukkig schijnt nu reeds te worden inge
zien, dat, vooral waar het voorraden' van par
ticulieren betreft, niet met de uiterste ge
strengheid dient opgetreden te worden.
Bij inbeslagneming te Amsterdam wordt
ieder huisgezin een ruime hoeveelheid1 voor
eigen gebruik gelaten en ook de minister
toont in dezen geest te willen handelen door
thans, bij de verplichting tot opgave van de
hoeveelheid cacaopoeder welke men onder
zijn berusting bedt, te bepalen, dat een hoe
veelheid Van 25 kilogram, voor eigen1 gebruik
bestemd, niet opgegeven behoeft te worden.
Gaat men in dezen geest, met vermijding
van alle kleinzieligheid te werk, dan zullen
wij ons over inventarisatie en inbeslagne
ming bij particulieren van harte verheugen.
In deze tijden van algemeen gebrek verde
digen wij de stelling, dat op de in ons land
beschikbare voorraden tedere Nederlander
gelijke rechten kan doen gelden.
Het moet nu niet meer kunnen voorkomen,
dat men zich door géld of invloed een groo-
ter deel daarvan dan zijn buren kan verzeke
ren en de levensmiddelen, die voor de di
recte behoeften van het gezin onnoodig in
kelders en provisiekasten verborgen worden
gehouden, dienen te voorschijn gebracht om
door vergrooting van den voor allen beschik
baren voorraad op rechtvaardige wijze over
het geheele Nederlandsche volk verdeeld te
kunnen worden.
Er is in het Engelsche Lagerhuis weer
heel wat afgepraat over de vredespogingen
waarvan de beruchte brief van Keizer Karei
getuigenis afgelegd hoeft.
De oudrminister Runciman heeft naar aan
leiding daarvan eenigc vragen gesteld, die
namens de regeering door Balfour zijn be
antwoord geworden.
Runciman deed uitkomen, dat hij er zich
over verwonderde, dat de Briische regeering
ten tijde van de ontvangst van den brief van
den Keizer den inhoud daarvan niet aan de
Amerikaansche regeering mededeelde, ja, dat
zelfs het Britsche ministerie van buitenland-
sche zaken daarvan onkundig werd gelaten.
Uit het antwoord van Balfour bleek wel,
dat opzettelijk geen verdere publiciteit was
gegeven. In Engeland werd de inhoud uit
sluitend aan Lloyd George en den Koning
medegedeeld onder het zegel der meest stipte
geheimhouding.
Op de vraag van' Runciman waarom de
onderhandelingen werden afgebroken, of dit
zuiver om gebiedsoverwegingen was dan
wel omdat Frankrijk niet alleen Elzas-Lotha-
ringen, maar de oude grenzen van 1790 en
1814 had geëischt, antwoordde Balfour, dat
er van een grooter Elzas-Lotharingen geen
sprake was. Dit zou althans nimmer een
oorlogsdoel der Geallieerden kunnen zijn en
Balfour geloofde trouwens niet, dat het ooit
een bepaald en vast doel der Fransche poli
tiek gevormd heeft.
In den loop van het debat wees Balfour er
op, dat de brief waarschijnlijk met medewe
ten van graaf Czemin en den Duitschen Kei
zer was geschreven en daarom een deel van
een vredesoffensief was, vredesvoorstellen,
gedaan door een partij, die geen vrede
wenschte, maar haar tegenstanders hoopte
te verdeden.
Het was dit vredesoffensief, dat Clemen-
ceau er toe had gedreven, de geheime corres
pondentie te publiceeren.
Toch1 deed Balfour uitkomen, dat hij het
verkeerd achtte, dat destijds president Wil
son van een en ander onkundig was gelaten.
Ik voor mij, zeide hij, onder algemeene
toejuichingen, heb geen geheimen voor pre
sident Wilson en elk denkbeeld, dat ik over
den oorlog koester, ligt even open voor hem
als voor ieder ander menschelijk wezen.
Een opmerkelijke verklaring werd ten
slotte door Balfour over de handeling der
regeering ten opzichte van niet-formeele vre
desbesprekingen afgelegd.
De minister van buitenlandsche zaken ver
wierp krachtig het denkbeeld, dat de regee
ring besloten zou zijn om geen toenadering
door middel van niet formeele besprekingen
toe te laten.
De minister betoogde, dat integendeel de
regeering bereid was om naar zulke voor
stellen van' elke zijde te luisteren', wanneer
dit in volkomen vertrouwen met de bondge-
nooten geschiedde.
Het laatste was hij zou wenschen zou zijn
om de deur te sluiten voor eenige niet-for
meele toenadering, welke ook maar eenig ge
zag en geloofwaardigheid had.
De oud-premier Asquith juichte deze ver
klaring van harte toe. Hij noemde ze in het
bijzonder welkom, omdat er in werd aange
kondigd, dat de Briische regeering haar
deur niet zou sluiten voor eenige toenade
ring tot een eervollen vrede.
Inderdaad, wij hebben al zoo vele geest
driftige oorlogsredevoeringen van Engelsche
staatslieden gelezen, dat een vredelievende
als iets zeldzaams een afzonderlijke bespre
king zeker waardig gekeurd mag worden.
Naar aanleiding van Balfour's rede wijst
de Times er nogmaals op, dat het noodig is
tot een vaststelling van de oorlogsdoelein
den der Geallieerden over te gaan.
De Geallieerden willen een systeem op
bouwen, dat de wereldvrijheid verzekert en
militaire hegemonie onmogelijk maakt.
Elk Vredesvoorstel van vijandelijke zijde
zou dan aan de oorlogsdoeleinden der Qeal-
lieerden getoetst kunnen worden, zoodat
men onmiddellijk de waarde daarvan zou
kunnen beoordeelen.
In het Lagerhuis heeft lord Robert Cecil,
de minister van blokkade, als zijn meening
verkondigd, dat een vredesoffensief zooals
hij er dezer dagen een van Duiitsche zijde
verwachtte een diplomatieke actie is met
het doel den oorlog te bevorderen.
Ook hij kwam ten slotte tot de conclusie,
dat elk eerlijk en geloofwaardig vredesvoor
stel door de Engelsche regeering onderzocht
diende te worden.
Hij achtte het evenwel noodig propaganda
in de vijandelijke landen te voeren, om de
redelijkheid der oorlogsdoeleinden van de
Entente uiteen te zetten.
Of deze propaganda veel succes zou heb
ben, durven wij ernstig te betwijfelen.
Van volkeren, die honderdduizenden man
nen geofferd hebben in den strijd voor wat
zij hun eigen goed recht oordeelen, kan men
moeilijk verwachten, dat zij vatbaar zullen
zijn voor een propaganda, welke uitsluitend
beoogt hen te doen inzien, welk rechtvaar
dig standpunt hun tegenstanders innemen.
Nu er ook in ons land plannen bestaan
voor het organiseeren van een postdienst
per vliegtuig, is het zeker interessant te ver
nemen, dat gisteren in Amerika de eerste ge
regelde postdienst per vliegtuig tusschen
Washington en New-York geopend is.
De tijd van het brievenvervoer tusschen
beide plaatsen werd daardoor tot de helft
teruggebracht. De vliegtuigen, die 4000 brie
ven kunnen vervoeren, worden voorloopig
door militaire vliegers bestuurd.
Het is te verwachten, dat deze eerste lucht
postdienst spoedig door meerdere zal ge
volgd worden en dat een luchtpost- en pas-
sagiersvliegdienst over het Kanaal en de
Oceaan binnen weinige jaren tot stand zul
len komen.
Zoo heeft de oorlog, die de luchtvaart in
weinige jaren op een ongekende hoogte
bracht, althans deze goede zijde, dat bij het
sluiten van den vrede het verkeer in geheel
andere banen zal geleid worden.
Uit het kwade wordt het goede geboren;
de vliegtuigen, die thans hun bommen en
granaten strooien, zulten wellicht in de
Gisteravond is een proclamatie uitgevaar
digd met mededeeling, dat een Duitsch com
plot in Ierland is ontdekt, en waarin een be
roep op alle royale burgers wordt gedaan
om mede te helpen deze beweging den kop
in te drukken.
Verder wordt in de proclamatie medege
deeld, dat onmiddellijk krachtige maatrege
len zijn genomen en nog verdere stappen
zullen worden gedaan om vrijwillige dienst
neming in Ierland te vergemakkelijken en aan
te wakkeren, in de hoop, dat Ierland het ver-
eischte contingent zal leveren zonder dwang
maatregelen.
De Times meldt uit Dublin, dat gister-
avond twaalf leiders der Sinn Feiners gear
resteerd zijn.
Het zijn dus waarschijnlijk deze heethoof
den waarmede de Duitschers zich andermaal
in verbinding gesteld hebben om door het
uitlokken van wanordelijkheden in Ierland
de Britsche regeering voor onvoorziene
moeilijkheden te plaateen.
Het nieuws van het Westelijk front is zeer
gering.
Een officieel Britech communiqué meldt,
dat een vijandelijke overval nabij Mogenne-
ville ten Z. van Atrecht werd afgeslagen.
De Franschen gewagen van een onver-
li oedschen aanval der Duitschers in de streek
van Hailles, welke, algeslagen werd.
61 de streek ten Z. van Canny sur Matz
drongen Fransche afdeelingen de Duiteche
linies op twee punten binnen.
Op vele plaatsen van het front woedde een
hevige artilleriestrijd.
De groote Duiteche aanval kat nog steeds
op zich wachten.
De Duitschers beseffen heel goed, dat zij
ditmaal geen Russen tegenover zich hebben
en dat een degelijke voorbereiding noodig
zal zijn.
De Geallieerden schijnen gereed te zijn
den nieuwen Duitschen stoot op te vangen
en te pareeren.
KORTE BERICHTEN.
Een uit Bakoe na een reis van 28 dagen
te Kieff aangekomen reiziger meldt, dat in
Astrakan en Zavii^yn hongersnood heerscht.
De industrieele inrichtingen in Bakoe zijn on
gedeerd. Daartegen is Grosny geheel uitge
brand.
Te Sofia bereidt men' zich voor op de
ontvangst van het Oostenrijksche keizerspaar.
t— Aan de kust van de IJlszee heeft een ge
vecht tusschen Engelsche en Einsche troepen
plaats gehad.
Volgens de Oostenrijksche lezing zou
eén Italiaansche aanval op Pola mislukt zijn.
De torpodoboot, voorzien van een geruisch-
loozea motor, welke den haveningang tracht
te te forceeren, zou in den grond zijn gescho
len en de bemanning gevangen genomen.
De Lokalanzeiger geeft in verband' met
het verminderde broodrantsoen in Duitech-
land, cijfers over deni invoer uit Roemenië en
Oekraine.
Italiaansche watervliegers bombardeer
den Durazzo, waar branden uitbraken. Uit
photografische opnamen bleek, dat de Oosten
rijksche stoomboot en torpedoboot, in den
nacht van 12 op 13 Mei door de Italianen
getorpedeerd, gezonken zijn.
De voedsel-regelaar heeft een besluit
uitgevaardigd, waarbij de verplichte vleesch-
looze dagen in openbare eethuizen worden
afgeschaft.
EERSTE KAMER.
De bijeenkomst van de Eerste Kamer,
laatstelijk bepaald op Dinsdag 21 Mei des
avonds half negen, is thans nader vastgesteld
op Dinsdag 28 Mei des namiddags te 2 uur.
TWEEDE KAMER.
Devoorzitter deelde mede, dat de cen
trale afdeelingen besloten hebben op 28 Mei
te onderzoeken de wetsontwerpen betreffende
de Wijziging der Oorlogswinstbelasting en
de Scheuring van Weiland
Het Wetsontwerp tot instelling van een
Handelsregister werd aangenomen met 41
tegen 10 stemmen.
Aan de orde was vervolgens het wetsont
werp Schepenvorderingswet.
De heer Van Doorn wees op de moge
lijke internationale gevolgen en wilde de be
raadslaging schorsen totdat nadere mede-
deelingen daaromtrent aan de Kamer zijn
gedaan.
Minister Loudon zeide niet pertinent te
kunnen verklaren dat geen internationale
moeilijkheden zich zullen voordoen. Hij ver
moedde echter van niet. De geassocieerdee re
geeringen zijn in kennis gesteld.
De heer Van Doorn diende hierna een
voorstel in om de beraadslaging te schorsen
en het ontwerp later te behandelen in comi
té-generaal.
De heeren VanRaalte en Nolens
achtten diit niet noodig.
1
