DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De stiijd in en buiten Europa.
Mul. HiMÉtutis- no tontrtle-Kantoor
Belast zich met liet Inrichten, bijhouden 4 contröleeren r. administration.
1918
5
No. 114
Honderd en twmstigste Jaargang
Abaioeneitsprllt UI iianlthitillii3 mandei f 1.65. It. p. ml f 1.90. Bevlisiinneti 5 et. MnitntMi 15 et i. regel, reolere letten nnat pleitinilBta. Br. Ir. 1.9. Boek- ei Hudeltdmkkerli Hetau. Coster 4 Zn.. Voordaet C 9, Iel. 1
ZATERDAG 22 JUNI.
3,
l)e verkiezingsstrijd.
Buitenland.
Binnenland.
Dit nummer bestaat utt 2 bladen.
ui.
Het program van actie der Liberale Unie,
als het ware de kaart waarop deze partij des
haar veiligst voorkomenden koers heeft aan
gegeven, welke ons staatsscheepje in die ko
mende wetgevende periode zal hebben te
volgen, is, zooals wij in ons vorig artikel1
uiteenzetten, door alle candidaten der parüj
voor de komende verkiezing onderschreven.
Wie dus zijn s.tem aan een candidaat van
deze partij geeft behoeft zich niet meer af te
vragen tot het volgen van welke richting in
het beleid van 's lands zaken hij medewerkt,
hij weet nauwkeurig, dat deze stem er toe bij
zal dragen, dat dit beleid, zoover d® omstan
digheden dit mogelijk en gewenseht maken,
zal gaan in de richting als in de Grondwet
der partij voor het komende parlementaire
tijdvak is vastgelegd.
De Liberale Unie wenscht herziening door
de Tweede Kamer van haar reglement van
orde. Zij is van meening, dat nu meer dan
ooit meet worden gestreefd naar de regee-
ring van het volk door het volk
Dit beteeken t dus, dai wij ten opzichte van
ons parlement naar de grondslagen waarop
een constitutioneele democratische staat gere
geerd moet worden willen terugkeeren.
Wij wezen er in ons eerste artikel reeds op,
dat het zittende min'sterie een buitengewone
macht bezit, dat het zich los van de Kamer
gevoelt en daardoor aan de stem des volks,
in moties der kamerleden belichaamd, niet
voldoende aandacht schenkt.
Wij moeten weer naar een gezonderen toe
stand terug, wij wenschen een kabinet dat ge
boren wordt uit de sterkste in het parlement
vertegenwoordigde partijen, een kabinet
dat voor haar daden door de volksvertegen
woordiging ter verantwoording kan worden
geroepen. Dan eerst zullen wij komen tot
overwegenden invloed der volksvertegen
woordiging.
En deze zal dan tevens haar werkwijze
hebben te herzien, opdat in 's lands belang
minder gepraat en meer dan tot dusverre tot
stand gebracht zal kunnen worden.
Wat het kiesrecht betreft wenscht de Libe
rale Unie de invoering van het actieve alge
meen vrouwenkiesrecht voor de vertegen
woordigende lichamen.
De tijden zijn voorbij dat vrouwen als
minderwaardigen moeten behandeld worden.
Zoo ooit, dan heeft de oorlogstijd in alle
landen geleerd, dat de vrouw in opoffering,
in arbeidskracht en in zorg voor het alge
meen welzijn niet onder, maar naast den
man behoort te staan.
En daarom is vermindering van de tus-
schen mannen en vrouwen bestaande rechts
ongelijkheid een eisch van onzen tijd. Het
aan de vrouw toe te kennen kiesrecht be
hoort niet meer aan het bezit van een zekeren
maatschappelijken welstand, of van bijzon
dere bekwaamheden gebonden te worden.
Naast het algemeen mannenkiesrecht behoort
het te komen tot algemeen kiesrecht voor
vrouwen voor alle vertegenwoordigende
lichamen.
Wat de buitenlandsche aangelegenheden
aangaat streeft de Liberale Unie naar meer
dere zeggenschap der volksvertegenwoordi
ging door instelling eener parlementaire
commissie.
Meer dan tot dusverre dient de Kamer in
het buitenlandsch beleid gekend te worden.
Haar goedkeuring moet worden voorbehou
den bij alle verdragen met buitenlandsche
mogendheden.
Daarbij moeten diplomatieke en consulaire
diensten worden samengesmolten. Het is
voor ons land van het grootste belang, dat
het, zoowel wat staatkundige als economi
sche betrekkingen met het buitenland be-
treeft, steunen kan op uiterst bekwame ver
tegenwoordigers, wier bemiddeling en ad
viezen land en volk ten goede kunnen ko
men. En daarvoor is het noodig, dat de on
bruikbare elementen uit het consulaire corps
verwijderd, worden.
Sterker dan ooit hebben de laatste jaren
ons doen gevoelen, dat het recht van den
sterkste het grootste onrecht is, dat het ver
vangen dient te worden door internationale
arbitrage en dat niets mag worden nagela
ten om tot geleidelijke internationale ontwa
pening van de thans in stand gehouden le
germachten te komen.
Het ouderdomspensioen wordt door de
Liberale Unie ten Volle onderschreven. Het
hoofdbestuur verklaarde zich voor het toe
kennen van 'staatspensioen aan alle zevèntig-
jarigen die daaraan behoefte hebben en het
voorloopig handhaven van den maatstaf van.
104 per persoon en 156 voor echtgenoo-
ten.
Maar de algemeene vergadering wenschte
nog verder te gaan en door hare amende
menten werd de leeftijdsgrens tot 65 jaar
verlaagd en bepaald, dat echtgenooten voor
eei uitkeering van tweemaal 104 'a jaais
in aanmerking behooren te komen,
Daarnaast wenscht de Liberale Unie een
verplichte verzekering tegen de gevolgen
van ziekte en invaliditeit, in één regeling sa
mengevat, een regeling, die zoowel in gelde
lijke uitkeering als in geneeskundigen bij
stand en verpleging voorziet. De verzeke
ring tegen gedwongen werkloosheid behoort
wettelijk geregeld te worden, evenals een
maximum arbeidstijd in fabrieken en werk
plaatsen. Het verbod van kinderarbeid moet
uitgebreid worden, een wekelijksche rustdag
moet wettelijk verzekerd en de nadeelige ge
volgen der huisindustrie beperkt worden.
Nadere wettelijke regeling der collectieve
arbeidsovereenkomst is noodzakelijk en in
de nooden der volkshuisvesting moet onder
meer voorzien worden door uitbreiding van
den Rijkssteun bij woningbouw en herzie
ning der Woningwet.
Daarnaast behooren krachtige maatrege
len getroffen te worden ter bevordering der
volksgezondheid. Het staatstoezicht dient ge
reorganiseerd, de ziekenverpleging verbe
terd, het alcoholisme, de tuberculose en. an
dere volksziekten doortastender bestreden te
worden.
Op het gebied der sociale voorzieningen
blijft de Liberale Unie dus paar doeltreffen
de verbeteringen' streven. Zij stelt zich vier
kant tegenover de door de rechter partijen
voorgestane verplichte verzekering en is van
oordeel, dat de onpractische in 1913 in het
Staatsblad opgenomen Invaliditeitswet, Ziek
tewet en Radenwet niet verder moeten inge
voerd worden. De Liberale Unie streeft naai
de instelling van Raden van Arbeid met wet
gevende bevoegdheid omtrent daarvoor vat
bare bebngen van dén arbeider in de plazts
van of naast de bestaande Kamers van Ar
beid.
Ter leniging van den woningnood keurt
de partij het treffen van tijdelijke ingrijpende
maatregelen goed. Zij gaat van de gedachte
uit, dat maatregelen van den aard als dé
Huurcommissiewet en de Huuropzeggings-
wet, zoolang de thans heerschende noodtoe
stand blijft voortduren, gehandhaafd moeten
worden.
De Liberale Unie meent, dat verdere wet
telijke beperking van den arbeidsduur in fa
brieken en werkplaatsen ter hand zal moeten
genomen worden, zoodat men geleidelijk
dichter bij een achturigen arbeidsdag zal ko
men.
Uit het bovenstaande blijkt wel, dat de Li
berale Unie, de tijdsomstandigheden ten
spijt, op het gebied der sociale voorzienin
gen naar doeltreffende verbeteringen streeft.
Zij stuurt vóór alles aan op betere bescher
ming door de wet van hen, die in den le
vensstrijd den grootsten steun behoeven, dé
ouden van dagen, die niet meer in staat zijn
in eigen onderhoud te voorzien, de kinderen,
die in fabrieken en werkplaatsen- het inkomen
van het gezin moeten helpen vergrooten en
de zieke en invalide arbeiders, die noodge
dwongen hun dagelijksche werkzaamheden
moeten staken.
En daarnaast stuurt zij aan op alles wat
de zware taak van den arbeider verlichten en
zijn rechtspositie versterken kan.
Wij komen thans tot de bespreking van de
veranderingen, welke de Liberale Unie in
onze rechtspraak voorstaat.
Zij eischt een spoedige herziening van het
wetboek van koophandel, hervorming van
het burgerlijk procesrecht, verbetering van
het strafstelsel en reorganisatie van het poli
tiewezen. Daarnaast wenscht zij invoering
van kinderrechtbanken, regeling van de
rechtspositie der ambtenaren en herziening
van de merkenwet en de octrooiwet.
Het verouderde handelsrecht en zeerecht
dienen mede hervormd te wórden.
De verbeteringen, welke de Liberale Unie
in het strafstelsel wenscht te brengen, ver
dienen ongetwijfeld de grootste sympathie.
Wie zou er niet voelen voor de opheffing
van de gebreken der cellulaire opsluiting en
verzachting der vrijheidsberooving ter zake
van politieke misdrijven!
En daarnaast moet het streven naar de in
stelling van kinderrechtbanken zeer zeker
aller steun verwerven.
Behoort in het algemeen de rechtspraak
zoo te zijn, dat zij niet alleen tot bestraffing
dient, maar ook tot verbetering van den mis
dadiger medewerkt, in het bijzonder behoort
dit laatste bij de berechting Van kinderen in
het oog gehouden te worden.
Bjjzondera kinderrechibanken moeten
daarvoor in het leven geroepen worden en
voornamelijk van de vrouw zal bij deze
rechtspraak een zeer groote opvoedkundige
kracht kunnen uitgaan.
Wat beoogt de Liberale Unie inzake de
wetgeving op het onderwijs?
Daarover spreken wij in een volgend arti
kel.
In het Engelsche Lagerhuis is weer eens
eeu pacifistisch vischje uitgeworpen.
De pacifist Morrell, door zijn medeafge
vaardigde Snowden gesteund,, heeft tus-
schen de rumoerige oorlogskreten een zwak
vredesgeluid laten hooren, dat zooals ge
woonlijk vrijwel geheel overstemd werd.
Hij stelde namelijk een amendement op een
motie voor, waarin uitgedrukt wordt, dat
het Huis de verzekering eischt, dat de regee
ring geen gelegenheid zal verzuimen om
langs diplomatieken weg de oorlogsvraag
stukken bij vergelijk te regelen. Hij wenschte
daarbij; het Huis de mecning te doen uit
spreken, dat de geheime verdragen met de
geallieerde regeeringen moeten worden her
zien, aangezien zij in den tegenwoordigen
vorm onbestaanbaar zijn met de doelein
den waarvoor Engeland in oorlóg ging en
daardoor een beletsel zijn voor den democra-
tischen vrede.
In zijn toelichting zeide de voorsteller,
dat het volk bezorgd is omtrent den loop der
gebeurtenissen en heft recht heeft om van de
regeering een nieuwe uiteenzetting harer
oorlogsdoeleinden te eischen en tevens van
de wijze waarop zij die tot vervulling denkt
te brengen.
In alle oorlogvoerende landen bestaat een
steeds sterker wordende beweging ten einde
den oorlog te beëindigen, zeide de voorstel
ler. ,i i
Maar het Huis wilde er niets van weten
en het amendement werd zonder stemming
verworpen.
Toch verzekerde minister Balfour, dat hij
in zooverre aan de wenschen der voorstellers
tegemoet wilde komen, dat hij beloofde, dat
ieder voorstel aan de regeering gedaan,
naar eigen verdienste beschouwd zal wor
den.
De Geallieerden zijn bereid collectief te
luisteren naar en in te gaan op ieder redelijk
voorstel.
Bij het debat, waaraan Asquith geen deel
nam, deed minister Balfour uitkomen, dat
de Geallieerden alles zullen doen wat
kunnen om Rusland te herstellen tot een
volkomen nationaal en patriotisch zelfbe
wustzijn.
In het algemeen is de Engelsche pers niet
meer zoo vernietigend in haar critiek over
pacifistische voorstellen. De redevoeringen
van Morrell en Snowden worden thans kalm
besproken.
De Manchester Guardian meent, dat de tijd
voor ernstige gedachtenwisseling over vrede
wel weer zal komen, maar betreurt het te
vens, dat de beide afgevaardigden de zaak
ter sprake hebben gebracht vóór de militaire
crisis voorbij is.
Het blad meent ten slotte, dat bij een goe
den vrede Duitschland zijn eerzucht voor al
tijd moet opgeven, een regeling moet getrof
fen worden om alle naties te bevredigen en
een volkerenbond gesticht zal moeten wor
den.
Ook in het Hoogertiuia hebben belang
rijke besprekingen plaats gevonden.x
Daar heeft Lord Curzon namens de regee-
ring medegedeeld, dat de ontdekking
in Ierland van de samenzwering met den vij
and door de Sinn-Fein-leiders, het, voor het
oogenblik onmogelijk maakte om met de
Home-Rule-politiek door te gaan, waardoor
ook de invoering van dienstplicht in Ierland
achterwege zou blijven.
De minister voegde daarbij, dat de hou
ding der Katholieke geestelijkheid een recht-
streeksche uitdaging aan de opperheerschap
pij van het rijk was en dat de gedeporteerde
Sinn-Fein-leiders niet in het openbaar berecht
konden worden zonder dat aan den vijand
de middelen bekend worden waardoor de re
geering hun verraderlijke handelingen ont
dekt had.
E>e Morning Post acht het heel natuurlijk,
dat de regeering Home Rule opgeeft, maar
noemt niet geheel ten onrechte het laten va
ren van dien dienstplicht een smadelijke ca
pitulatie
Het heeft er allen schijn van of de Brit-
sche regeering maar al te blij is een gunstige
gelegenheid te hebben gevonden om haar
hoofd uit het Iersche wespennest terug te
trekken.
onder Diractia van P. NASSETTE.
Ondanks de trouwens onvoldoende Duit-
sche en Hongaarsche hulp blijft het Oosten-
rij ksche volk voor een groot tekort aan le-
.vensmiddelen staan.
Uit alles blijkt weer hoe ook de voedselVer»
zorging in Duitschland beter georgani
seerd is dan in Oostenrijk. In Duitschland
heeft men in tijds gerantsoeneerd en eenige
reserves gemaakt, in Oostenrijk leefde men
er maar op los en nu de verwachte groote
voorraden uit de Oekraine wegblijven, be
merkt men plotseling, dat men voor een drei
gend tekort staat en zonder Duitsche en
Hongaarsche hulp reddeloos verloren zal
zijn. Het is werkelijk geen wonder dat men
in Duitschland ,waar men nu uit de beperkte
voorraden nog naar Oostenrijk moet zen
den, over dezen bondgenoot alles behalve
gesticht is.
Plotseling is het in Oostenrijk tot een
sterke rantsoeneering gekomen, wat natuur
lijk tot ernstige onlusten geleid heeft. Brood
karren werden geplunderd en hevige straat
gevechten hadden plaats.
De vakvereenigingen hebben, van de re
geering' verhooging der rantsoenen geëischt
en tevens den eisch gesteld, dat zij niet alleen
bereid zal zijn tot onderhandelingen over.
een algemeenen vrede, doch zelf de regeerin
gen der vijandelijke landen tot vredesonder
handelingen zal uitnoodigen.
De haat der bevolking tegen1 Duitschland
wordt algemeen geuit en de ontevredenheid
wordt versterkt door de mislukking van bet
groote offensief in Italië.
De arbeidsraad heeft de onmiddellijke bij
eenroeping van het parlement geëischt en
den wensch uitgesproken, dat alles zal ver
meden worden, wat het verkeer en de levens
middelenverzorging zou kunnen storen.
Het zijn wel moeilijke dagen, die Oosten
rijk doormaakt en het zal de groote vraag
zijn of de monarchie heel en ongeschonden
uit dit crisistijdperk zal te voorschijn tre
den.
De Spaansche minister-president heeft in
het congres van afgevaardigden op de rech
ten van Spanje op Marokko' gewezen en me
degedeeld, dat de Noordelijke kust daarvan
noodzakelijk onder Spaanschen invloed
moet staan. Tevens verklaarde Maura, dat
de beheersching van dc straat van Gibraltar
voor de natie noodzakelijk is en Spanje zich
behoorlijk voorbereiden moet om ter gelege
ner tijd zijn rechten te kunnen laten gelden.
In Engeland zal meo over de laatste ver
klaring wel allesbehalve gesticht zijn. Men
is daar zeer zeker niet genegen de sterke
vesting Gibraltar tn andere handen over te
geven.
Wat het Oostenrijksch offensief betreft kan
gemeld worden, dat voornamelijk aan de
Piave nog hevig gevochten wordt.
Op het N.O. deel van den Montello en bij
Zonson aan de Piave boven San Dona zijn
de Oostenrijkera weer teruggeslagen.
In den sector van de Grappa is de toe
toestand vrijwel onveranderd en op de
hoogvlakte der Zeven Gemeenten brachten
de Italianen hun stellingen vooruit.
In de kamer heeft de Italiaansche minster-
president erkend, dat de Oostenrijkers er in
geslaagd z n, den spoorweg Montebelluna
Sasegaua in den omtrek van het station Ner
vosa te overschrijden.
Bij den Montello wisten de Italianen geen
nieuwe vorderingen te maken, maar aan de
beneden-Piave wonnen zij wederom terrein.
Van het Westelijk front worden geen ver
anderingen van beteekenis gemeld.
KORTE BERICHTEN.
President Wilson heeft een proclamatie
uitgevaardigd' waarbij alle groote slachtin
richtingen in de V. St. worden gebracht on
der régëerings-controle.
Uit Bern wordt gemeld: tusschen
Duitschland en Zwitserland is overeenstem
ming bereikt in zake de Russische soldaten,
die uit Frankrijk zijn gedeserteerd of uit
Duitsche en Oostenrijksche gevangenschap
zijn ontvlucht en zich in Zwitserland ophou
den. Zij mogen binnenkort naar Rusland te
rugkeeren.
Von Bethman Hollweg, de gewezen
Rijkskanselier, is ernstig ziek.
Door een ontploffing in een filmfabriek
te Berlijn werden 15 menschen gedood en 8
zwaar gewond,
De koning van Bulgarije heeft een be
sluit onderteekend, waarbij Malinof tot voor
zitter van den ministerraad wordt benoemd.
Het nieuwe kabinet zou gisteren worden sa
mengesteld.
De vakvereemgingsbonden dier drie
Noorsche landen zullen een gezamenlijk bu
reau van inkoop oprichten te Kopenhagen.
Zaterdag zal in een kabinetszitting te
Ween en uitgemaakt worden, of de Oostenrijk
sche Rijksraad al dan niet bijeengeroepen zal
worden. Veel zal afhangen van de houding
der Polen. Niet onwaarschijnlijk is, dat in de
samenstelling van het kabinet wijziging mi
worden gebracht.
De Rijksdag ving de bespreking aan
van het vredesverdrag met Roemenië. Von
Kühlmann voerde het woord.
Volgens een artikel in de Figaro neemt
de beweging tegen Clemenceau. in kracht toe.
De socialisten schijnen' hem ten val te willen
brengen.
De Daily Telegraph verneemt uit
Nieuw-York dat de regeering geneigd is om
den militairen leeftijd tot 41 jaar te verhoo-
gen, ten einde de ontreddering van het eco
nomische leven en van de industrie door het
oproepen van de thans vrijgestelde klassen
op militairen tijd te verhoeden.
KUNSTBROOD.
Het Bureau voor Mededeelingen inzak* de
Voedselvoorziening meldt:
Herhaaldelijk wordt melding gemaakt van
methoden om brood te bakken met gebruik
making van.zeer weinig of zelfs in het geheel
geen graan. Aan zulke procédés wordt tel
kens de noodige aandacht gewijd, maar het
komt steeds hierop neer, dat men brood bakt
van aardappelen, boonen en dergelijke pro
ducten, waaraan dan soms een weinig graan
wordt toegevoegd. Deze grondstoffen worden
echter gelijk bekend is, nu reeds voor de
broodbereiding benut, en dit zal ook in de
naaste toekomst ongetwijfeld noodig blijven.
Wij bezitten daarvan ook geen onbegrensde
hoeveelheden, zoodat ook die materialen
slechts in beperkte mate voor de broodvoor
ziening kunnen worden gebezigd. In nog
sterkere mate is dit het geval met melkpoe
der, dat mede kan worden aangewend bi] de
broodbereiding. Ook daarvan is voor dit doel
niet genoeg beschikbaar om eenigszins be
langrijke resultaten te bereiken.
Mlen zal dus goed doen van zulke nieuwe
broodprocédés niet te hooge verwachtingen te
hebben.
UIEN EN KOOL.
Hét Bureau voor Mededeelingen inzake de
Voedselvoorziening vestigt er de aandacht
van belanghebbenden op, dat op dit oogen
blik in Limburg partijen groote uien ter be
schikking zijn; de-voorzitter der Provinciale
Veilingen in Limburg te Venlo kan hierover
inlichtingen geven. Te Sappemeer zijn par
tijen spitskool goedkoop af te. geven.
DE IN BESLAG GENOMEN SCHE
PEN.
De minister van buitenlandsche zaken heeft
de briefwisseling gepubliceerd met de Ame-
rikaansche en Engelsche regeeringen op het
protest tegen de inbeslagneming der Nd-
derlandsche schepen.
MIJNEN IN DE VRIJE VAARGEUL.
Door te IJmuiden binnengekomen via-
schersvaartuigen is gerapporteerd, dat in de
vrije vaargeul veel drijvende mijnen zijn aan
getroffen.
De voorgaats van IJmuiden kruisende
stoomloodsboot heeft een drijvende mijn in
den grond geschoten.
HET VERVOER DOOR LIMBURO.
De Britsche regeering heet, naar Reuter
verneemt, de Nederlandsche regeering ver
zocht een onderzoek in te stellen nopens het
blijkbaar zeer toegenomen verkeer op den
Limburgschen spoorweg sinds het sluiten
van de overeenkomst tusschen Nederland en
Duitschland.
De Nederlandsche regeering heeft laten
weten, dat zij bereid is een onderzoek in, te
stellen, doch heeft als haar meening te ken
nen gegeven, dat indien het verkeer al boven
het normalé mocht blijken, dit toch zeer wei
nig zal zijn.
HET AMERIKAANSCHE GRAAN.
De N. R. Ct. deelt mede, dat de stoomsche-
en Java en Stella, met graan uit Niew-
ork onderweg naar Amsterdam, Maandag
worden binnenverwacht.
Het Kamerlid de heer Van Idsinga heeft
tof den minister van Buitenlandsche Zaken
een vraag gericht betreffende vertraging van
het vertrek van de met graan geladen sche
pen Stella en Java van Amerika naar Ne
derland.
Hierop heeft de minister het volgende ant
woord ingezonden:
Het vertrek uit Amerika der schepen Stella
en Java is vertraagd, tengevolge van de af
kondiging door de Duitsche regeering vam
het nieuwe artikel 55c der „Prisenordnung",
dat ook op Nederlandsche schepen van tos-
passing bleek te zijn.
Teneinde zekerheid te verkrijgen, dat de
schepen, die voor da Java en Stella in wil
fi
le
f
e-
e-
er
te
s-
te
r-
n
:r
n
n
n
d
ALKHAARSCIE COURANT.
Leidseii«iitr»i»t 43, AmNterdHiu. i'i'ekloou Ceniinm 150.
Dt
1-
it
i.
ii.
in
is
ij
