DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Dg strijd in sn botten Europa. ]N<> 117 Honderd iwi'istiiCHtr Jaar^au? UHö ftbonnsmentsprlis bli ^oornitbetallng d. 3 maanden 11.65, tr. p. post 11.90. Bewiisnnmmers 5 ct. AdYeitentlenriis 15 ct. d. regei. grooteie lettors esa. plaatsrelmte Br. fr. N.V. Boek- eo HandeisiUkkerli Harms. CosterA Zo.. Voordam C 9. Tel. 3. WOENSDAG 26 J U NI. De verkiezingsstrijd. Buitenland. Binnenland. IV. Wat beoogt de Liberale Unie inzake de wetgeving op het onderwijs? vroegen wij aan het slot van ons vorig artikel. Het antwoord daarop laat aan duidelijk heid niets te wenschen over. De Liberale Unie wenscht onbekrompen toepassing van de financieele gelijkstelling van bijzonder en openbaar lager onderwijs, met handhaving van het beginsel, dat de overheidsscbool de leiding behoude en het peil bepale van het geheel. Uitbreiding van de gelegenheid tot het ontvangen van onder wijs van overheidswege ter bescherming van de gewetensvrijheid der minderheden, acht de partij noodzakelijk. Er moet afdoende verbetering komen van de opleiding en van de salarisregeling der onderwijzers, alsmede toepassing der ambtelijke gelijkstelling en gelijke salariseering van onderwijzers en on derwijzeressen. Het schooltoezicht moet gereorganiseerd worden en het voorbereidend onderwijs wet telijk geregeld. Daarnaast behoort de leer plicht tot den veertienjarigen leeftijd te wor den uitgebreid1 en leerplicht-voor het ver volgonderwijs gedurende ten minste twee jaar vastgesteld te worden. De Liberale Unie wenscht krachtige verbe tering van de lichamelijke opvoeding en uit breiding van schoolvoeding en schoolkleed ding. Wat het middelbaar onderwijs betreft streeft zij naar uitbreiding evenals voor het gymnasiaal onderwijs. Zij verlangt daar naast een afdoende verbetering van de oplei ding en de salarisregeling van leeraren en leeraressen, ook hier met toepassing der ambtelijke gelijkstelling en' gelijke salariee- ring van beiden. Het vakonderwijs wil de Liberale Unie in al zijn vormen wettelijk regelen en het is haar innige overtuiging, dat de instelling van een Ministerie van Onderwijs niet ach terwege zal mogen blijven. Het onderwijs toch vereischt in al zijn deelen nog zooveel regeling en zorg, dat een afzonderlijk depar tement daarvoor zeker niet misplaatst zou zijn. Uit het bovenstaande zien wij dus, dat de Liberale Unie, welker leden aan' het nieuwe artikel 192 onzer Grondwet hun stem gaven, de daarin belichaamde gelijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs op onbe krompen wijze door nadere wettelijke rege ling in practijk willen brengen. Evenwel stelt de partij daarbij- op den voorgrond, dat de overheidsschoot de lei ding behoude en het peil blijve bepalen van het geheel. Waar in uitzonderingsgevallen geen openbaar onderwijs kan verstrekt wor den, dient de gemeente de gelegenheid tot het ontvangen daarvan zoo te organiseeren, dat de jeugd gevrijwaard zij tegen benadee ling van gezondheid of het met vrucht vol gen der lessen. De Liberale Unie wenscht gelijkstelling van bijzonder en openbaar onderwijs, niet alleen financieele gelijkstelling, maar ook ge lijkstelling in waarborg voor deugdelijk heid. 1 j En zoolang die laatste waarborg ont breekt, wenscht de Unie op de financieele gelijkstelling niet vooruit te loopen. Het is daarom, dat de Liberale Unie zich onlangs ten krachtigste verzette tegen het voorstel-Lohman, om in afwachting van den waarborg van voldoende deugdelijkheid al vast aan de bijzondere onderwijzers gelijke salarissen als aan die der openbare scholen toe te kennen. Zij, die uit deze afwijzing van het voorstel Lohman concludeeren, dat rechts voor de financieele gelijkstelling van links niets te verwachten heeft, zien willens en wetens voorbij, dat in de nog te maken onderwijs wetten de in artikel 192 uitgesproken voor waarden van gelijke deugdelijkheid van on derwijs en het desverlangd overal gelegen heid geven voor het ontvangen en van open baar onderwijs moeten geregeld zijn, eer van gelijkstelling op financieel gebied sprake zal mogen zijn. De afwijzing van het voorstel-Lohman is het bewijs, dat de linkerzijde zich onvoor waardelijk aan het onderwijscompromis wenscht te houden $n juist de indiening van dit voorstel bewijst, dat de rechterzijde, wanneer zij de macht in handen mocht krij gen, niet zal nalaten de financieele gelijkstel ling der bijzondere school op den voor grond te stellen. Dat er daarna met de waarborgen wat ge lijke deugdelijkheid van onderwijs betreft geen haast zou gemaakt worden, laat zich bsgrijiH*. Over de opleiding en salarieering van het onderwijzend personeel spraken wij reeds. Bij de uitwerking van een en ander, bij de regeling van het toezicht, gelijk bij de wette lijke voorziening van 't bewaarschoolonder- wijs, meent de Liberale Unie, dat het rapport en de vóór-ontwerpen der bevredigingscom missie als proeve van uitvoering hun waar de moeten behouden, hoewel een bindend karatter daaraan niet behoort te worden toegekend. Wij komen thans tot bet standpunt, dat de Liberale Unie inneemt tegenover dè staatsbemoeienis in landbouw, handel en be drijf. Zij aanvaardt die staatsbemoeienis in deze abnormale tijden als een noodzakelijk kwaad, maar zij wenscht haar zoc spoedig mogelijk een einde te doen nemen. Als na den oorlog het maatschappelijk le ven zijn normalen loop gaaf hernemen, dient gestreefd te worden naar herstel der bedrijfs- vrijheid in1 alle takken van den voortbren genden arbeid. Voor het geheele binnenlandsche bedrijft leven moet de vrijheid richtsnoer zijn en ten opzichte van het internationale ruilverkeer dient ons land te volharden bij het beginsel van den vrijen handel, dat tot nog toe zijn handelspolitiek beheerschte. Is vrijheid niet steeds het woord geweest, dat met gulden letteren in het wapenschiud der vrijzinnigen prijkte? De Liberale Unie verlangt wettelijke maat regelen in het belang van de economische weerbaarmaking van Nederland. Zij wenscht bevordering van het verkeerswezen, ontgin ning en exploitatie van spoorwegen en be vordering der electrificatie. Daarnaast behooren wettelijke bepalingen in het leven geroepen te worden tot meer af doende regeling van den waterstand in- meer dere provinciën, betere regeling van het pachtwezen, herziening van de jachtwet, re geling van de ruilverkaveling, wettelijke re geling van de ongevallenverzekering tot land- en tuinbouw, wijziging van de wet tot regeling der coöperatieve vereenigingen en krachtige bevordering van den ruimeren af zet van land- en tuinbouwproducten. De Liberale Unie verlangt krachtdadige bevordering van de middenstandsbelangen, voornamelijk van het middensitandscrediet, de vakopleiding en regeling van het leerling wezen. Zoo slechts zal Nederland zich krachtig kunnen voorbereiden voor wat ons na den oorlog staat te wachten. Wanneer de vrede in Europa gesloten wordt, zal er een nieuwe strijd ontstaan, een wedstrijd welke staat zich het vlugst van de nu ondervonden tegenslagen zal herstellen. Dat zal de staat zijn, die zich het eerst aan de veranderde toestanden weet aan te passen en daarom is het zoo dringend noodzakelijk, dat aan de verhooging van onze economi sche weerkracht de volle aandacht worde be steed. Helaas, de vrede, waarnaar alle Europee- sche volkeren reikhalzend uitzien, laat nog steeds op zich wachten. Nog dringt de metalen stem van het ka non tot ver ver onze grenzen door, nog brengen telegrammen ons mededeelingen van opzettelijke verwoesting van vruchtbare landstreken in den strijd om de oppermacht in Europa. Het kleine Nederland, welks grond wij ongeschonden wenschen te bewaren, ligt als een oase in de woestijn der verschrikking. Aan onze grenzen grijnst het oorlogsmon ster ons tegen en wij beseffen te goed hoe dringend noodzakelijk het is, dat een krach tig en paraat leger ten allen tijde gereed staat om onze onafhankelijkheid met de wa penen te verdedigen. Maar daarnaast zien wij niet over het hoofd, dat de wereldoorlog nog van zeer langen duur kan zijn en dat de tegenwoordi ge inrichting onzer mobilisatie van de schat kist zeer zware offers eischt en onze econo mische samenleving op bedenkelijke wijze ontwricht. De Liberale Unie stelt zich daarom ten doel de regeering er van te doordringen, dat een op beperkte schaal ineengezette organi satie tot stand moet komen, waarbij toch op den voorgrond blijft staan, dat de geheele beschikbare weermacht binnen enkele dagen gereed is de eerbiediging van onze onzijdig heid met de wapenen af te dwingen. Zoolang na den oorlog de ontwapening geen werkelijkheid wordt en de instandhou ding van een weermacht dus noodzakelijk blijft, moet deze op het beginsel van volksle ger en algemeen dienstplicht Jjerusten. De •rganisatie moet ziek dan geheel naar den aard van eigen territoir en eigen volkskarak ter richten en zich dus zooveel mogelijk bij het burgerlijk leven aanpassen. De legerinrichting moet dan eenvoudig en practisch worden, met aanzienlijke verminde ring van het beroepskader, verkorting van den diensttijd en uiterste beperking van het kazemeverblijf. De Liberale Unie wenscht bij de arbeids verdeling tusschen de dienstplichtigen re kening te houden met oprechte gewetensbe zwaren tegen deelneming aan het wapenge weld. Het is hare meening, dat met de handha ving en verbetering van onze Weermacht ter zee, zoowel wat Nederland als Nederlandsch Indië betreft, elk vooruitloopen op de eerst bij het einde van den oorlóg vast te stellen ervaring vermeden behoort te worden. Zoo eerst zal men nuttelooze geldverspil ling kunnen voorkomen, een verspilling, die minder dan ooit geoorloofd is nu de enorme prijsstijging van alle levensbehoeften de koopkracht van het volk verminderd heeft, nu ellende en ontbering in vele gezinnen haar intrede deden en de belastingschroef ter verkrijging van de door de regeering noodzakelijk geachte millioenen, steeds ster ker wordt aangedraaid. De oorlogs- en crisislasten hebben een be denkelijke hoogte bereikt en de vraag dringt zich steeds meer op den voorgrond welke regelingen dienen getroffen te worden om tot normale omstandigheden terug te kunnen keeren. Welk beginsel de Liberale Unie inzake 's Rijks financiën voorstaat, hopen wij in een.volgend artikel in het licht te stellen. In de te Weenen gehouden minister-raad schijnt de meerderheid zich ten slotte tegen een reegeren volgens artikel 14 uitgespro ken te hebben, volgens het artikel dus waar bij de Rijksraad eenvoudig wordt uitgescha keld. Men wees op de gevaren van een regee ring zonder parlement in de tegenwoordige moeilijke omstandigheden en daarop werd besloten, dat het geheele kabinet zou aftre den. De Polen hopen nu, dat de keizer met hun wenschen zal rekening houden en Von Seid- ler niet opnieuw met de vorming van een ka binet zal belasten. In dat geval zijn zij be reid een meerderheid met de Duitsche partij en te voimen, zoodat een nieuw ministerie het regeeren niet onmogelijk zal worden ge maakt. In Engeland worden de gebeurtenissen in Oostenrijk .met groote belangstelling ge volgd. Men ziet daar in de monarchie nog altijd een samenvoeging van de meest he terogene deelen, een kaartenhuis, dat slechts een zwak stootje noodig heeft om in elkaar te storten. Maar de Westminster Gazette dringt op voorzichtigheid aan. In werkelijkheid, zegt het blad, zijn de machthebbenden in Oosten rijk en Hongarije sterke voorstanders van de Duitschers en zij kunnen het niet stellen bui ten Duitsche hulp. De afhankelijkheid is nog grooter omdat de vrede met Rusland de cen trale mogendheden niet de verlichting heeft gebracht die zij ervan verwachtten. Het blad komt tot dte conclusie, dat men aan de Oosten rij ksche staatslieden nog niet het verlangen mag toeschrijven, zich van Duitschland los te maken. Met andere woor den, dat het nog te vroeg is om de Oosten- rijksche vrucht van den bondgenootschappe- lijken boom te plukken. De vrucht is nog te zuur en de steel waaraan zij vastgehouden wordt blijkt nog te sterk om zich met succes te laten doorbreken. Na staatssecretaris Von Kühlmann heeft ook de rijkskanselier graaf Hertling in den Rijksdag nog het woord gevoerd. Hij betoogde, dat Von Kühlmann's be schouwingen geenszins moeten worden op gevat als een verlamming van Duitschlands verdedigingsbedoelingen of als een schok van het verlangen naar den vrede. Duitsch land hoopt nog steeds op een beslissende overwinning. De kanselier betreurt het, dat de verklaringen van Von Kühlmann bij ve len een onaangenamen indruk hadden te weeg gebracht en achtte het daarom noodza kelijk die verklaringen hier en daar te reeti- ficeeren. Von Kühlmann kwam vervolgens terug op zijn uitlating inzake de diplomatieke onder handelingen, die voor het beëindigen van den oorlog beslist noodzakelijk zijn. Hij be toogde, dat het in zijn bedoeling had gele- £08 er op te wijzen, «Lat de vijand elke diplo matieke toenadering afwijst. Hij memoreerde de groote Duitsche wapensuceessen en zeide tenslotte, dat de militaire overwinning de voornaamste voorwaarde, en grondslag vor men voor diplomatieke onderhandelingen. Bij de debatten werd het betreurd, dat Von Kühlmann had medegedeeld, dat de mi litaire successen alleen geen vrede brengen. Men meende, dat het geloof in de overwin ning in de eerste plaats gehandhaafd moet blijven. Zoo blijft men dus een struisvogelpolitiek voeren. Men gevoelt dagelijks sterker, dat deze oorlog niet door de Duitsche wapenen tot een definitieve beslissing zal gebracht worden, men beseft heel goed, dat het lang zaam maar zeker van beide zijden tot een uit- puttingsstrijd zal komen, maar men sluit er hardnekkig de oogen voor en wanneer een vooraanstaand staatsman op de mogelijkheid zinspeelt, dat militaire successen alleen geen vrede zullen brengen, wijst men er dadelijk met groote ontevredenheid op, dat het geloof in de overwinning moet worden gehandhaafd. En zoo draaft men steeds door op den weg, die langzaam maar zeker naar den afgrond der zelfvernietiging moet voeren. De Italianen melden, dat zij den rechter Piave-oever thans in zijn geheel veroverden. Zij trachtten hun succes uit te breiden door herovering van de tusschen de Piave en Asiago verloren gegane hoogtestellingen. Volgens Oostenrij ksche berichten werden deze stellingen krachtig tegen den opdrin gen den vijand verdedigd1. KORTE BERICHTEN. In een telegram aan den Pooolschen mi nister-president sprak Hertling de verwach ting uit, dat een basis zou worden gevonden, waarop het Poolsche volk zelf over zijn toe komst zou kunnen beslissen. De Raad van Vlaanderen heeft een ver klaring afgelegd, waarin gezegd wordt, dat het toekomstige Vlaanderen op Duitschland moet steunen. Volgens een telegram van het Korr. Burr, uit Weenen betoogen de bladen, dat de „tijdelijke" ontruiming van den Montello en eenige stellingen aan de Piave alleen is ge schied tengevolge van het „onberekenbare na tuurgeweld". n.l. het zwellen van de Piave. De Chineesche minister van Buitenland- sche Zaken heeft in een interview China's houding inzake de interventie-politiek uieen- gezet. Duitsche duikbooten hebben op het noor delijk gevechtsterrein, hoofdzakelijk in het Kanaal, weder 17J5ÓO ton vijandelijke han- delsscheepsruimte vernietigd. De Russische Sovjet-regeering vaardig de een proclamatie uit tegen den opstand. In Siberië. De Tsjecho-Slovakische troepen hebben belangrijke nieuwe vorderingen gemaakt. Volgens bericht uit Berlijn zijn zij ter sterk te van 14.000' man Wladiwostok binnenge rukt en hebben zij de sovjet-autoriteiten afge zet en de leiders der bolsjewiki in hechtenis genomen. Naar uit Moskou gemeld wordt, zijn zij ook Jekaterinenburg binnengedrongen. De minister van Ierland, Shortt, recht vaardigde in het Lagerhuis de politiek der regeering ten opzichte van Ierland en drong er op aan de oplossing der Iersche kwestie tot na den oorlog te laten rusten. De Engelsche minister-president heeft een overzicht gegeven' van den militairen en politieken toestand. Hij verklaarde o.m., dat het contingent Amerikaansche troepen vol doende was om den vijand den nederlaag toe te brengen, dat de Duitschers ontzettende verliezen geleden hadden en dat er nog groo te gebeurtenissen te wachten staan aan het front, waarop de Entente volkomen voorbe reid is. In de hoofdcommissie van den Duit- schen Rijksdag werd het vredesverdrag met Roemenië behandeld, alsmede de oneenigheid tusschen Bulgarije en Turkije over de Do- broedsja. Volgens berichten in de Oostenrijksche pers zou de minister voor de spoorwegen, Banhaus. de voorloopige leiding van het Oos- tenrijkscne kabinet op zich nemen, waarbij het kabinet, met uitzondering van Seidler, ip zijn huidige samenstelling behouden zou blij ven. Het Reuterbureau verneemt uit bevoeg de japansche bron dat het bericht, volgens hetwelk er een beslissing is genomen inzake Japan's interventie in Siberië onwaar is. Te Cordova, in Spanje, is een mijnwer kersstaking uitgebroken. De toestand moet ernstig zijn Britsche vliegers vielen Saarbrücken en MetzSablou aan. TEELT VAN KOOLZAAD. Het door den Minister van Landbouw in gestelde Koolzaadkantoor te Rotterdam, Ree- aerijstraat 5, heeft reeds vele aanvragen ont vangen voor den verbouw van Koolzaad en wel uit verschillende deelen van ons land, en het laat zich aanzien, dat nog vele aanvragen zullen volgen. Zij komen niet alleen uit de klei- en zavelstreken, maar ook uit die plaat sen, waar men zoogenaamde gemengden en lichten grond heeft. Een en ander is wel te be- grijpdh. de hooge scheurpremie, de zeer vol doende prijzen van het zaad, en de bepaling dat de oppervlakte van het gescheurd gras en hooiland, dat met koolzaad bebouwd za! wor den in mindering komt, indien de scheur- plichtwet aangenomen wordt, dit alles te sa men maakt den verbouw van koolzaad be paald aanlokkelijk. Vanwege het kantoor is een brochure/ter perse, geschreven door den Heer L. B van der Slikke, te Zwijndrecht, waarin vooral niet- deskundigen vele nuttige aanwijzingen zullen vinden, op welke manier de beste resultaten te bereiken zijn. Op aanvrage wordt deze brochure gratis door genoemd kantoor aan alle belangheb benden toegezonden. Naast op technische za ken wordt daarin ook gewezen op de noodza kelijkheid van den verbouw van koolzaad om te kunnen voorzien in den vetnood. BRANDSTOF VOOR HUISINDUSTRIE. Het bureau voor mededeelingen inzake de voedselvoorziening meldt: De Directeur der Rijkskolendistributie heeft met nadruk onder de aandacht der brandstof- fencommissies gebracht, dat zonder zijne voorafgaande goedkeuring geen voor h uit brand toegewezen brandstoffen voor klein-in- dustrie of omgekeerd mogen worden bestemd. Dit is voor een goede administratie noodig. Nu door de omstandigheden de industrie' al gemeen sterk moet worden gerantsoeneerd, eischt bovendien de billijkheid dat aan d« klein-industrie niet méér brandstof wordt be schikbaar gesteld dan in verband met eet juiste verdeeling der beschikbare kwantitei ten daarvoor kan worden toegewezen. TURF. Het Rijkskolendistributiebureau heeft, ech ter zonder de maximumprijzen nog vast te stellen, thans den verveners te Steenwijk et in de omstreken vergunning tot verzending en verschep'ng der turf verleend. Hét eerste schip is reeds met 150.000 stuks le soort baggelaar, klasse A, met bestemming voor d« brandstoffen commissie te Arnhem, geladen. Vele andere schippers zijn met laden bezig. GRAAN UIT AMERIKA, Het stoomschip „Java" is gisteren te IJmui» den aangekomen met 4000 ton mai« m 32,000 balen meel. HET GRAANSCHIP STELLA". De gezagvoerder van het s a. Java heeft medegeedeeid dat de Stella in den Atlanti- schen Oceaan een andere route dan de Jav* heeft genomen, zoodat dit stoomschip eerat 1 Y> dag later dan de Java kan worden bit- nenverwacht. Sedert het vorige graanschip van Nieuw- York in Amsterdam kwam is reeds meer dat een jaar verloopen. De Ned. stoomboot Brom berg arriveerde n.l. 16 Juni van het vorig* jaar met mais aan de graansilo. WACHTSCHIP GEZONKEN. Het wachtschip Adolf van Nassau, eet reeds heel oud marinevaartuig is in het natte dok op de werf te Nieuwediep gezonken. Het schip diende in den laatsten tijd tot on derdak van een gedeelte manschappen van de landmacht Ongelukken zijn er niet bij voor gevallen. DISTRIBUTIE VAN NIEUWE AARDAPPELEN. Het Kamerlid de heer Van den Tempel heeft schriftelijke vragen gericht tot den mi nister van Landbouw betreffende de distribu tie van nieuwe aardappelen, waarop de minis ter antwoordde, dat hij niet voornemens was tot algemeene inbezitneming en rantsoenee- goed De gewone veel vlugger bij den consument dan zuks bij een regeeringsdistributie mogelijk is Vooral met het oog op de kwaliteit der aardappelen is dit vang root belang. Bovendien zijn d« aanvoeren der vroege aardappelen afhanke lijk van weersomstandigheden, en dienten gevolge onregelmatig, hetgeen een distribu tie van regeeringswege zeer bezwaarlijk maakt. Ten slotte betreft het een product, waar van verwacht mag worden, dat spoedig vol op aanwezig zal zijn. Tegen den tijd dat de distributie goed zal loopen zou zij niet meer noodig zijn. DE SPIONNAGE-ZAAK. De Fransche legatie te 's-Gravenhage deelt het volgende mede: De in de pers gepubliceerde berichten no pens de zaak-Limburg zijnjuist, in dien zin dat de rol van den militairen attaché der Fransche legatie er in heeft bestaan om, uit beroepssolidariteit, den Nederlandschen ge- neralen staf de onderdrukking van strafbare praktijken te vergemakkelijken. Daarentegen is het onjuist, dat de bewuste J. H. Lim burg hem documenten had geleverd, welke hij dus niet had terug te geven aan een ka pitein van den generalen staf. Evenzeer is het onjuist, dat bedoelde Limburg werd ge arresteerd in de woning van generaal Bou-, cabeiïle. GEEN EXTRA BROODRANTSOEN VOOR LANDARBEIDERS. Op de vragen van den heer Van Rappard betreffende het verstrekken van een extra rantsoen brood voor landarbeiders, heeft de minister van landbouw, nijverheid en handel het volgende geantwoord: Het is juist, dat afwijzend is beschikt op het verzoek, voor landarbeiders in het alge meen gedurende den oogsttijd een extra rantsoen brood beschikbaar te stellen. distributie van regeeringswege. handel brengt die aardappelen

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1918 | | pagina 1