DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De strijd in en bulten Europa.
No. 149
Jaargang
1918
Abonndmentsprlis bil voomltbetallng d. 3 maanden 11.65. Ir. p. post (1.90.
V RIJ 1) A G
Bewijsnummers 5 et. Advertentieprijs 15 ct. p. regel, grootere letters oaa. plaatsruimte. Br. tr. N.V. Boek- eo Handelsdinkkerlj Herms. Costér 4 Zn.. Voordam C 9, Tel.3.
28 J U N I.
Buiten land.
Stadsnieuw»
Staatssecretaris Von Kühlmann is het
zwarte schaap geworden.
Naar aanleiding van zijn opmerking in den
Rijksdag, dat de oorlog niet alleen door de
Duitsche wapenen beëindigd kan worden,
hebben de conservatieven het sein. tot den
aanval geblazen.
Men verwijt hem zelfs, dat hij nogmaals
verklaard had, dat Duitschland bereid was
om vrede te sluiten.
Het gerucht gaat nu, dat Von Kühl
mann zal aftreden. De Köln. Volksztg.
meent, dat de staatssecretaris de beraadsla
ging in den Rijksdag over het vredesverdrag
met Roemenië nog ten einde zal brengen en
dat verdrag definitief zal onderteekenen.
Maar niemand, zegt het blad, gelooft, dat
de minister na het zomerreces nog in functie
zal zijn.
Men gelooft niet, dat hij voor de moeilijke
taak en voor de toekomstige vredesverdragen
over de noodige geschiktheid en1 gezag zal
kunnen beschikken. En zoo ia Von Kühl
mann de zondebok van geheel Europa ge
worden.
De pers der Geallieerde mogendheden
wraakt zijn verklaringen en de conservatieve
Duitsche bladen betuigen openlijk zijn onge
schiktheid om aan het hoofd van het depar
tement van buiten landsche zaken te staan.
De pogingen, die de Rijkskanselier nog ge
daan heeft om de rede van Von Kühlmann
met een militairistisch sausje te overgieten,
hebben niet uitgewerkt wat de heer Hertling
wel gaarne gezien zou hebben.
Men wil nu eenmaal in Duitschland niet
hooren verkondigen, dat de inspanning van
het leger tevergeefs zal zijn, het vertrouwen
in de overwinning moet vastgehouden worden
en iedere staatsman, die dat vertrouwen niet
deelt dient zoo spoedig mogelijk te verdwij
nen.
De afgevaardigde Haase, de onafhanke
lijke sociaal-democraat, die de zaken be
spreekt zooals zij zijn, heeft er reeds op opge-
wezen, dat het maar het beste zou zijn als ge
neraal Ludendorff rijkskanselier werd, dan
was de toestand tenminste duidelijk.
Onwillekeurig vraagt men zich af of de
conservatieven werkelijk over Von Kühl-
mann's woorden zoo vertoornd zouden zijn
als zij niet gevoelden, dat die woorden geen
ijdele klanken' waren.
Wat Von Kühlmann thans gezegd heeft
zullen na hem anderen herhalen en men zal
langzamerhand met de groote desillusie ver
trouwd moeten geraken, dat de Duitsche le
germachten tot het beëindigen van den we-
reldkrijg niet in staat zijn.
KORTE BERICHTEN.
In antwoord op een vraag van King,
ze'd'e Lord Robert Cecil in het Lagerhuis, dat
tusschen Engeland en Wilson of eenige an
dere geallieerde mogendheid geen onderhan
delingen waren gevoerd over tusschenkomst
in de zaken van Rusland door een van de
eallieerden, ten einde de binnendringing en
.eerschappij van den vijand te verijdelen.
Het Hamburger Fremdentolatt verneemt
uit Kief, dat de geruchten te Moskou over
het vermoorden van den voormaligen tsaar
aanhouden.
In verband1 met de regeeringscrisis In
Oostenrijk verneemt het Berl. Tagebl., dat de
Eogingen van graaf Sylva-Tarouca om een
abinet te vormen, reeds al® mislukt be
schouwd moeten worden.
Reuter verneemt dat dé arbeidersleden
der Britsche regeering besloten hebben niet
uit het kabinet te treden.
Volgens een officieuze mededeeling, te
Washington bekend gemaakt, verwerpt Japan
het idee van een interventie In Siberië, doch
wil het de elementen' steunen die streven naar
herstel van orde en recht in Rusland.
Er hebben zich twee doodelijke gevallen
voorgedaan van longenperst in een afgelegen
landbouwdistrict in Oost-Suffolk. De haard
der infectie is nog niet opgespoord. Al de be
woners der omliggende plaatsen zijn geïso
leerd. Men voorziet geen verdere uitbreiding
der ziekte.
Uit Londen wordt geseind, dat een' re
organisatie van de arbeidersorganisaties
wordt verwacht.
Na een geweldig roffelvuur is het offensief
van twee-en-twintig politieke partijen losgeko
men. Alkmaar en omgeving kunnen nu dage
lijks genieten van de geestdriftige redevoe
ringen van de meest verschillende partijlei
ders. Wij willen gaarne uit een oogpunt van
billijkheid aan de propaganda voor elke partij
onze aandacht schenken, maar het gevolg
daarvan is, dat wij deze dagen overstelpt
worden met verslagen van politieke redevoe
ringen, die elke betrokken partij gaarne zoo
uitvoerig mogelijk zag opgenomen.
Waar een courantenvorm niet van elastiek
ia en ons schraal gasrantsoen het uitgeven
vaa extra biadon absoluut verbiedt, moeten
wij ons noodgedwongen deze dagen in onze
nieuwsberichten eenigszins beperken.
Het feuilleton zal wel eens voor dringender
copie moeten plaats maken en ook in mede-
deelingen van binnen- en buitenland zullen
wij de grootste soberheid' moeten betrachten.
Na Woensdag a.s„ als de stembus het re
sultaat van de politieke actie dezer dagen be
kend heeft gemaakt zullen wij wat den redac-
tioneelen inhoud van ons blad betreft, weer
meer aand'acht aan berichten uit binnen- en
buitenland kunnen' schenken.
Ook onze correspondenten gelieven met de
ze mededeeling rekening te houden.
Red. Alkm. Crt.
DE VERKIEZINGSACTIE.
(Vervolg vergadering S. D. A. P. Alkm.
B'socoopzaal.)
Spr besprak hierop de sociale wetgeving,
dié in Nederland slechts een klank heeft.
De gezondheidswet en de woningwet
brachten ons iets, maar niet voldoende.
Het woningtekort is ontzaggelijk. 5000 ge
zinnen wonen te Amsterdam bij anderen in.
De fout van de woningwet, aie veel ge
daan heeft, was, dat ze de gemeenten, waar
üe arbeiders als vee leefden, niet verplichtte
tot bouwen.
De leemten in de ongevallenwet, die voor
de vakken, waarin bij de arbeiders de minste
organisatie is, niets is besprak spr. eveneens
uitvoerig.
Het is thans de vraag wie het warmste is
voor Staatspensioen, maar in 1909 en 1905
bestreden de liberalen het als verkiezinge-
bedrog.
De clericalen, thans de tegenstanders, heb
ben dit geleerd van de vrijzinnigen.
De vrijzinnigen, de parisieten van kapita
listen zijn er nu voor omdat ze de arbeiders
noodig hebben en spr. verbaast zich er over,
dat de christelijken de felste tegenstanders
nog zijn en zich niet bekeerd hebben ge
toond.
Rutgers verklaarde zich in de Kamer voor
sociale wetgeving, die de eer van de arbei
ders niet te na komt maar premievrij staats
pensioen moest stemmen tot baliekluiver,
doordraaier of souteneur.
De christelijke arbeiders heeft ook bezwa
ren, maar dat is dat het staatspensioen zoo
laag is, en zoo laat komt. De arbeidersbe
scherming, noodig omdat de arbeider ook
mensch wil zijn en uren moet hebben om
wat anders te zijn dan werkbeest, diende me
de veroverd te worden. Spr. zette, uiteen dat
het doel is den achturigen werkdag en dat
daarom practisch in de kamer reeds voorge
steld zal worden een 10-urigen arbeidsdag
met overgangsbepalingen naar den 8-uren-
dag. De houding van de R.-K. kamerleden,
tegenover Schaper in 1909, waarom Aalber-
se zijn onderkruipersmotie indiende, onder
wierp spr. aan uitvoerige critiek.
Toen in 1909 de christelijken de meerder
heid behaalden^ verklaarde tenslotte Nolens,
dat Aalberse zich wel voor den 10-urendag
verklaard had., maar er. nu niet meer voor
zou zijn.
Nu het A. K. er is verklaarden de R.-K.
zich voor den wettelijken achturendag, na
eerst op het program gezet te hebben „uit
breiding van arbeidsbescherming".
Dit, omdat de arbeiders zich onder hen
hadden laten hooren.
Het eind van het lied is weer, dat zij' zijn
voor den achturendag, daar waar het moge
lijk is en noodig.
Spr. noemt dit het middel om door woor
den de arbeiders weer beet te nemen.
Wij hebben de geheele wereld te verove
ren, zegt spr. en wij willen afschaffing van
geheime diplomatie, het militairisme bestrij
den en elke poging steunen, die den oorlog
doet beëindigen. Ook willen wij optreden
tegen de uitbreiders van de Indiërs en voor
het het zelfbestemmingsrecht veroveren.
Dat alles zal veel geld kosten, zegt spr. en
het is juist dat men financieel in veel ongun
stiger omstandigheid is gekomen. De crisisr
uitgaven bedragen al 1500.000.000 en daar
door is er zekere schijn, dat er geen meerde
re uitgaven kunnen komen.
De verdedigingsbelasting kan echter tl
70.000.000 per jaar opbrengen.
Wij willen progressie zegt spr. en wij wil
len de groote erfenissen geheel aan de staat
hebbeit.
De O.-W.-belasting heeft nog maar 30
pCt. dus nog 70 pCt. tekort en bracht toch
300.000.000 op. Daar staat dus nog
1000.000,000, aie gemaakt is door de mi
sère en dat is slechts het bekende en de on
bekende O.-W. is ook enorm, De toename
van de vermogens in Nederland wijst er op,
dat er 1207 menschen zijn, die meer dan
50.000 inkomen hebben, 303 zijn er met ge
middeld 189000 per jaar. Er zou geen bo
terham minder gegeten worden, als niemand
meer dan 10.000 per jaar inkomen mocht
hebben.
Wanneer dat gebeurde, zou de staat reeds
343.000.000 per jaar trekken.
Het geld is dus slechts een distributie
kwestie, die Posthuma nog niet oploste.
Over het geld behoeft men zich niet on
gerust te maken.
Ons ideaal is echter niet om het kapitalis
me bewoonbaar te maken. Wij staan deze za
ken voor zegt spr. omdat wij daardoor een
opleving van klassebewustzijn mogelijk ach
ten en wij daardoor de wereld kunnen ver
overen.
De staat heeft voor het kapitalisme een
wedijver van bewapening gebracht, waar
door millioenen geslacht worden.
Dat stelsel mag niet bestaan blijven, om
het weer aan den gang te brengen, om de
arbeiden opnieuw weer uit te buiten.
Het kenmerk van den verkiezingsstrijd is,
dat de arbeidersklasse moet komen tot
machtvorming, om het kapitalisme te vernie
tigen. Wij wenschen, zegt spr., een stelsel
te grondvesten, dat niet zal lijken op het
kapitalisme, dat stelsel van barbaarschheid
en verschrikking. Wij willen de socialistische
maatschappij
(Krachtig applaus).
De heer Bronke, die debat voerde wensch-
te als V. D. enkele punten van Vrijzinnig
Democratisch standpunt te belichten.
Spr. bracht in herinnering, dat niet alleen
de S. D. A. P., doch ook de V. D. wel iets
deed voor het A. K.
Kerdijk, Gerritsen en Drucker streden er
reeds voor, voor de S. D. A- P. bestond, en
ook Bos was daarvoor een kampioen.
In dit verband bracht spr. paragraaf 3 van
het V.D.-Program naar voren.
Inzake woningbouw herinnerde spr. aan
hetgeen Roodenburg daarvoor in de kamer
deal.
Inzake staatspensioen oordeelde spr. dat
Dr. v. d. Waerden niet alles gezegd had.
De S.D.A.P. streed n.l. aanvankelijk voor
pensioen aan de arbeider®.
Ook de V.D. zijn voor vrijmaking en zelf
bestuur van Indië.
Spr. bracht in herinnering wat de V.D.
v. Deventer deed.
Inzake de belasting naar draagkracht
bracht spr. naar voren hetgeen door Mar-
chant en Oudt gedaan was. Ook in dit op
zicht bracht spr. naar voren hetgeen het V.
D.-Program nastreeft.
De niet-socialistische aanwezigen wekten
spr. daarom op hun stem op de V.D. uit te
brengen.
De heer v. d. Waerden concludeerde, dat
de debater zich er slechts toe bepaald had,
mede te deelen, dat ook zijn partij mooie
punten op het program heeft.
Spr. neemt aan, dat de V. D. voor beter
onderwijs zijn, maar de moderne kapitalist
is daar voor, omdat hij snapt uit een pien
tere arbeider nog meer te kunnen halen.
Het komt er dus op aan, waarom men
voor beter onderwijs is.
De felste bestrijders van Vliiegens belas-
tingsvoorstellen waren Treub en Bos.
Spr. stemde toe, dat Kerdijk, Gerritsen enz.
hun sporen in den strijd voor het A.K. ver
diend hebben. Spr. bracht echter in herinne
ring, dat de Vrijzinnig Democraten het in
1912 opgerichte A.K.-comité in 1905 in den
steek heten, omdat zij zich met de klasse-
toon van de S.D.A.P. niet konden vereeni
gen.
Daarna deden zij voor het A.K. niets.
In 1912 waren de V.-D. er nog voor dat
de staat voor het pensioen Vs en de arbei
ders 60 pCt. betaalden en bedankte Netscher
als hoofdbestuurslid van Staatspensioennee-
ring.
De voorzitter deelde hierna mede, dat
morgenochtend de vertegenwoordigers van
de vier vakcentrales in de gemeente nog po
gingen zullen aanwenden om hun voorstel
len inzake de gasprijs en de uitkeering aan
werkloozen gewijzigd te krijgen.
Deze zouden om 12 uur op het Doden
veld van hun bevindingen verslag uitbren
gen, waarna de menigte verzocht zou wor
den om in optocht naar den gemeenteraad
te trekken.
Spr. sloot hierop de vergadering.
POLITIEKE REDE VAN DEN
HEER J. KORTHALS ALTES.
Voor de afdeeling Alkmaar der Liberale
Unie trad gisterenavond in de Harmonie al
hier de heer J. Korthals Altes op.
Na door den voorzitter, mr. W. C. Bos
man, te zijn ingeleid, gaf spreker allereerst
een overzicht van de parlementaire gebeurte
nissen sinds 1885.
Hij wees er op hoe de Liberale Unie in
1855 geboren als bolwerk tegen het clerica-
lisme, iin 1894 het conservatieve deel van
zijn getrouwen verloor, de Vrij Liberalen,
die het tempo waarin men op het algemeen
kiesrecht aanstuurde te snel achtten.
Toch kwam van 1897 tot 1901 een libe
raal kabinet tot stand, het ministerie Pier-
son-Goeman Borgcsius-Corl van der Lin
den, dat den eerenaam heeft gekregen van
het ministerie van sociale rechtvaardigheid.
De heer Goeman Borgesius, een der groote
voormannen van de Unie Liberale partij,
heeft toen reeds getoond, dat deze partij het
initiatief tot sociale wetten van groote be-
teekenis wist te nemen.
De leerplichtwet kwam tot stand, waar
door 60.000 kinderen, die van onderwijs ver
stoken bleven, een betere opvoeding konden
krijgen, maar de Sociaal-Democraten brach
ten dit wetsontwerp in gevaar, door daarin
verplichte schoolvoeditog en kleeding te wil
len opnemen. Goeman Borgesius begreep,
dat hij bij de kleine meerderheid die het aan
zijn zijde vond, niet te veel ineens mócht ei-
schen en wilde schoolvoeding en kleeding
aan de gemeenten overlaten. De Sociaal-De
mocraten stemden toen tegen het wetsont
werp en slechts door steun van andere voor
mannen en door de omstandigheid, dat de
afgevaardigde Schimmelpenninck door een
val van zijn paard afwezig was, is het wets
ontwerp destijds in behouden haven geko
men.
Uit dien tijd ook stamt het wetsontwerp
op den persoonlijken dienstplicht, waardor
in 1914 niet alleen meer de arme jongens,
maar ook de zoons van goeden huize naar
de grenzen moesten trekken en mede datee
ren uit die jaren de woningwet en de ge
zondheidswet, waarvan de groote beteekenis
door ieder onbevooroordeelde zal worden
ingezien.
Zeker, evenals aan allen menschelijken ar
beid, kleven aan die wetten fouten, maar dat
neemt niet weg, dat wij hen dankbaar moe
ten blijven, die het initiatief tot deze betee-
kenisvolie verbeteringen op sociaal gebied
hebben genomen.
Spreker herinerde vervolgens aan de On
gevallenwet, de wet die er voor waakte, dat,
wanneer door de voordeur het ongeluk bin
nenkomt, tegelijkertijd door de achter
deur de armoede de bewoners kan toegrijn
zen. Op een congres van Sociaal-Democra
ten heeft een der afgevaardigden deze wetge
ving kool genoemd, maar het was niemand
minder dan Troelstra, die daarop erkennen
moest, dat deze kool dan toch met een flink
stuk worst ter tafel gebracht werd.
Spreker herinnerde vervolgens aan de af
scheiding der Vrijzinnig-Democraten in
1901, ook al weer door oneenigheid over het
kiesrecht.
Zoo verdeeld, moesten de vrijzinnigen het
onderspit wel delven en plaats maken voor
een rechts kabinet, het ministerie-Kuyper, dat
denkbeelden huldigde, die indruischten te
gen alle begrippen van vrijheid en vrijzin
nigheid.
preker herinnerde vervolgens aan het
bianco artikel 80 in verband met het in 1905
op den voorgrond getreden ministerie
Rink-De Meester, dat slecht» over een kleine
meerderheid beschikte.
Dit ministerie brachten de Sociaal-Demo
craten ten val door in 1908 de oorlogsbe-
begrooting van minister Van Rappard te
verwerpen, waarna tot 1913 het ministerie-
Heemskerk is opgetreden. Het won de gunst
van de kleurlooze middenstof en zou zeker
ons land met vele slechte wetten verrijkt heb
ben, ware er wat grooter initiatief van uit
gegaan. Wat minister Heemskerk wilde is
van algemeene bekendheid De bijzondere
school zou regel moeten worden, wie kerke
lijk bedeeld werd zou het kiesrecht moeten
hebben en niet wie door particulieren of uit
dc staatskas werd bedeeld.
Uit dien tijd dateeren ook de Taltna-wet-
ten, de eenzijdige bakkerswet en de ouder
domsvoorziening, gebaseerd op loondienst,
waarbij met de vrouw geen rekening werd
gehouden. Minister van financiën was des
tijds de heer Kolkman, die door dr. Kuyper
een spelend minister van financiën werd ge
noemd. Toen kwam ons vrijhandelstelsel
in gevaar en meer en meer begrepen de vrij
zinnigen, dat samengaan geboden was.
In 1912 werd tot de concentratie besloten,
tot 't gezamenlijk optreden tegen het clerica-
lisme en de Sociaal-Democratie, de predi
kers van den klassenstrijd, die een hersen
schimmig einddoel najagen. De vrijzinnigen
wenschten algemeen kiesrecht, stemplicht,
evenredige vertegenwoordiging, wegneming
van den slagboom voor het vrouwenkies
recht en staatspensioen zooals de bond dat
weiischt.
Hoe het in 1913 is geloopen is bekend.
Dr. Bos wilde den Sociaal-Democraten een
drietal portefeuilles aanbieden, maar het
congres in Zwolle heeft de aanneming daar
van onmogelijk gemaakt. De Sociaal-Demo
craten hebben dus de consequentie der her
stemmingen niet aanvaard.
Het extra parlementaire kabinet Cort van
der Linden werd gevormd uit mannen, die
buiten den politieleen strijd stonden. Zoo
kregen wij o. a. Treub, die nu een nieuwe
partij heeft gevormd en zich niet met de
ouderdomsvoorziening der concentratie kon
vereenigen.
De Liberale Unie heeft het eerst van alle
vrijzinnige partijen, reeds in 1909 het staats
pensioen aanvaard.
Spreker herinnerde vervolgen® aan de
moeilijke omstandigheden waaronder het ka
binet Cort van der Linden door het uitbre
ken van den wereldoorlog geregeerd heeft.
Het had zeer moeilijke vraagstukken betref
fende defensie, financiiën en voeding op te
lossen en al is spreker als alle Hollanders
critisch gestemd, dit neemt niet weg, dat hij
dankbaar erkennen wil, dat het huidige mi
nisterie veel goeds tot «tand bracht en vol
gens den in 1913 gebleken volkswil is opge
treden.
Spreker herinnerde slechts aan het staats
pensioen, art. 192, de landarbeiderswet en
het Zuiderzee-vraagstuk, waarvoor minister
Lcly alle hulde toekomt.
Thans wordt de stembusstrijd op den ba
sis van het algemeen kiesrecht gevoerd en
conetateeren wij niet minder dan 22 partijen.
Spreker herinnerde er aan hoe er in het
groote Amerika slechts 2 partijen zijn en
drong ten krachtigste op wegdoezeling van
de kleine verschillen aan. Laten wij in het
kleine Nederland, een wit vlekje op de met
zwarte kleuren bedekte oorlogskaart, alle
kleine verschillen vergeten en ons beijveren
om slechts de groote lijnen te zoeken. Laten
wij geen machtelooze partijtjes stichten,
waarbij het groepsbelang den doorslag
geeft, maar latei wij zoeken naar wat ons
ten slotte allen moet samenbrengen.
Is het symbool van ons wapen niet een
bundel pijlen, die elk voor zich gemakkelijk
gebroken kunnen worden, maar niet geza
menlijk?
De Liberale Unie staat nu alleen in den
strijd, want de broeders uit het oude vrij
zinnige gezin, de Vrijzinnig-Democraten, be
stoken de partij en verwijten1 haar allerlei fu
tiliteiten. Die verdeeldheid zal de vrijzinni
gen stemmen kosten.
Maar de Liberale Unie gevoelt zich krach
tig. Zij breidde zich den laatsten tijd uit
met honderden afdeelingen en duizenden
nieuwe leden.
En ook in de toekomst zal de Liberale
Unie door haar program van actie sterk
staan. Spreker heeft weinig eerbied voor
een man als Treub, een minister van de
Kroon, die, ongeacht de groote mannen diie
daarvan deel uitmaken alle politieke partijen
afbreekt, met één vuistslag neersabelt en
geen debat toestaat om ook anderer mee
ning daartegenover te stellen.
De Liberale Unie houdt wel degelijk reke
ning met de tijdsomstandigheden. Het staats
pensioen moet verbeterd worden. De 26 miJ-
lioeri moeten 30 millioen worden en dan
kan het staatspensioen niet aan 150000 maar
aan 300000 ouden van dagen gegeven wor
den, niet alleen aan loonarbeiders, maar aaa
alleen die daaraan behoefte hebben. Spre
ker, die uitvoerig het in ons blad reeds be
sproken program van actie naging, bepleitte
o a. het oprichten van volkssanatoria, waar
door de tuberculose in de kiem kan worden
bestreden Een ministerie van onderwijs zal
goed onderwijs en betere aalarieering van de
leerkrachten moeten brengen. Het onderwij»
moet van dien aard zijn, dat men bij het fa-
briceeren van Hollandsche producten beter
dan. vroeger met het buitenland concurree-
ren kan.
Het moet bv. niet meer kunnen voorko
men, dat de Deensche kaas die men in Chi
na koopt beter is dan de Hollandsch®,
welke men daar aanbiedt.
In breede trekken ging spreker vervolgen»
verschillende punten van het program vaa
actie na de zorg voor een betere afwatering,
de vfrhooging der productie, delfstoffen,
electrificatie en bedrijrsvrijheid. De midden
stand moet krachtig zijn wil een land
groote schokken doorstaan kunnen. Het 1»
Ruslands ondergang geweest dat het geen
krachtigen middenstand had en het was een
zegen voor China en Japan. De middenstand
moet van riikswege gesteund worden, dc
salarissen der ambtenaren herzien. Het zal
moeten komen tot een heffing ineens en tot
belastingen naar draagkracht, aan den vrijen
handel zal men moeten vasthouden. In Indi»
moet het tot decentralisatie komen en da
volksraad moet daarbij uitgebreid worden.
Dc Liberale Unie heeft een schitterend
verleden een krach tbewust heden en een1
toekomst langs groote lijnen en vol perspec
tief. 1
De Economische Bond maakt de scheu
ring in de vrijzinnige gelederen nog grooter.
Spreker juicht het toe, dat een man als Treub
in de Kamer komt, maar betreurt het, dat
daarvoor een nieuwe partij gesticht moet
worden, die een nieuwe scheuring-in de vrij
zinnige gelederen brengt. Is de Economische
Bond alleen noodig om Treub in de Kamer
te krijgen, dan acht spreker hem verderfelijk.
De Economische Bond opent geen nieuwe
gezichtspunten, hij is overbodig en schade
lijk. Hij heeft de meeste punten overgeschre
ven en de andere paragrafen zijn caout»
chouc-paragrafen, die voor de meest tegen
strijdige opvattingen ruimte laten.
Zoo traden te Hoorn en te Harder
wijk sprekers van den Economische!
Bond op, waarbij de .een betoogde, dat het
tot inkrimping der weermacht zou moeten
komen en de ander, dat er aan onze weer
macht niet voldoende geld kan worden be
steed. Die weermacht-paragraaf wordt de a s.
splijtzwam in den E. B. en Treub zal zichzelf
weer bij de sterkste groep aansluiten, die
hem in de Kamer kan brengen.
De vrijzinnigen moeten niét verdeeld wor
den zij moeten gezamenlijk optrekken tegen
het clericalisme en de sociaal-democratie. De
kerk mag den staat niet beheerschen, want
dan worden de minderheden onderdrukt en
wij moeten evenzeer front maken tegenover
dc S.D.A.P.
De Liberale Unie. de groote romp van de
van 1885, die in kracht is toegenomen,
alger
komt op voor de rechten van het algemeen,
voor arbeider en industrieel, koopman, win
kelier, boer en ambtenaar, zij wil een1 regee
ring door het volk, van het volk en met het
volk, zij zoekt het algemeen belang onder
hef machtige beginsel der vrijheid. (Ap
plaus).
Mevrouw Brunner Brouwer, reeds nu het
woord verkrijgende, wilde in hot licht stel
len'. dat haar inzien® dc* jeugd voor den eco-
nomischen strijd verkeerd wordt opgevoed.
Zij heeft mét vele buitenlanders gecorres
pondeerd en van verschillende zijden wees
men er haar op, dat de Hollandsche jongens
wanneer zij van school komen, voor de prac-
tijk niet deugen.
Met uitbreiding van den leerplichtigen
leeftijd en het geven van herhalingsonderwijs
verbetert inen dat niet. De practische oplei
ding moet beter zijn. Een groot industrieel
uit het buitenland zeide aan spreekster, dat'
hij meer had' aan een goeden meestersknecht,
dan aan een Holiandschen ingenieur Die
bleek soms niet eens den prijs van het ijzer
tc kennen Dat Japan succes in den oorlog
had dankt het aan de soberheid in de op
voeding van de jeugd. Handenarbeid is even
noodig als hersenarbeid. In Indië bleken de
planters de opleiding der uit Nederland ge
zonden jongelieden slecht te achten, zij
staan vreemd voor den practischen arbeid.
Een planter in Deli toonde spreekster het
verschil tusschen een Duitsche en een Hol
landsche jongen. De eerste kan een brief
schrijven, weet hoe hij zich moet presentee
ren en wanneer hij den nek moet buigen.
Een Hollandsche jongen weet dat niet
Spreekster achtte een betere practischer op
leiding der Hollandsche jongens dringend
noodzakelijk. (Applaus).
De heer Derksen achtte het moeilijk tegen
