ma
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De strijd in en buiten Europa.
No. 151
Honderd en twintigste «Jaargang.
DONDER X G
4 JULI.
FEUILLETON.
Tycho Brahe
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs bij vooruitbetaling
per 8 maanden voor Alkmaar f 1.65, franco door het ge-
heele Kijk f 1.90.
Afzonderlijke en bewijsnummers 5 Cents.
Per regel f 0.15. Bij groote contracten rabat. Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N.V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/ii. HEBMs. COSTEB ZOON, Yoordam C 9.
Buitenland.
Binnenland.
Oememrd Nienws.
Telefoonnummer 3.
Frijs der gewone Advertentiën
Wanneer het bericht, dat de plannen voor
het Oostenrijksche offensief in alle onderden
len aan de Italianen verraden waren vóór dat
offensief nog was losgebroken, waarheid be
vat, is het weer een treurig staaltje te meer
van wat er in Oostenrijk op velerlei gebied
mogelijk is.
Wij trékken dan onwillekeurig een verge
lijking met Duitschland, waar de militaire
plannen zoo zorgvuldig geheim gehouden
worden, dat slechts de hoogste autoriteiten
daarvan afweten, waar- het offensief zoo
plotseling en op een zoo onverwacht punt
van het front kan losbreken, dat de vijand
door verrassing bevangen, beduidende ter-
reinstrooken moet prijs geven.
Maar wanneer het Oostenrijksche leger
een groot offensief beraamt en den vijand
onverhoeds denkt te overvallen, komt men
tot de ontdekking, dat alles haarfijn verra
den is, zoodat de verdediger op alle punten
zich terdege heeft kunnen voorbereiden.
Zoo wist de Italiaansche opperbevelheb
ber, dat de Oostenrijksche aanval aan de
Tonale een schijnaanval was en dat de
hoofdaanval aan de Piave en den Montello
zou plaats vinden.
De Italianen waren tot het uur van het of
fensief nauwkeurig op de hoogte, waarom
zij reeds van te voren begonnen met een den
opmarsch van den vijand storend spervuur.
Het moet voor de Oostenrijkers dubbel
verdrietig zijn dergelijke gebeurtenissen te
vernemen.
Dat men bij zijn voorgenomen zegevieren
den opmarsch tegenslag heeft, is reeds bij
zonder onaangenaam, maar wanneer later
blijkt dat alle mooie plannen eenvoudig aan
den vijand verraden zijn, dat mén door dat
verraad alle offers in goed en bloed tever
geefs gebracht heeft, dan moet dat wel een
zoo groote desillusie te weeg brengen, dat
het enthousiasme voor den strijd er ernstig
door bekoeld wordt.
Steeds meer blijkt, dat Oostenrijk in alles
de minderwaardige van zijn bondgenoot is.
Komt het te erg in de knel, dan moet
Duitschland weer op de bres springen om
nog te redden wat er te redden valt.
Zoo ging het op het slagveld en zoo gaat
hef ook waar het de binnenlandsche toe
standen betreft.
Het zelf gebrek lijdende Duitschland
moet zijn broodeloozen bondgenoot, die er
tot het laatste oogenblik maar op los ge
leefd heeft, ten slotte nog van voedsel voor
zien.
Uit Berlijn werd dezer dagen gemeld, dat
thans weer in het gtoote hoofdkwartier be-
Roman uit het laatst der 16e eeuw, naar Xet
Deensch van VILHELM OSTE-RGAARD.
32
HOOFDSTUK XIII.
Een vriend in nood.
Tycho Brahe was bezig, zijn gasten rond
te leiden op Uranieborg. Ze hadden met be
wondering de kunstvtaardige inrichting aan
schouwd, waarmede het heele slot van wa
terleiding voorzien was en die op de bene
denverdieping was aangebracht, midden in
een gang, die dwars door het gebouw voer
de 't Was een kunstige figuur met beelden
van vogels en andere dieren; ronddraaiende,
stuurde ze de blinkende waterstralen alle
kanten heen. Daarop had men de groote,
gewelfde kelderruimte vlak onder het slot
bezocht, waar het laboratorium lag en waar
tegelijk een pomp was, zoo kunstig van aan
leg dat het water door onzichtbare buizen
geleid kon worden naar ieder vertrek van
het gebouw. Zoo had men het nu al tot de
bovenste verdieping gebracht in de groote
zomerkamer, die versierd was met prachtige,
met bloemen doorweven tapijten en vanwaar
men het heerlijkste uitzicht had over de
Sond naar de kust van Seeland. Eindelijk
was men nu de observatoria binnengegaan,
die zich bevonden onder de pyramide-vor-
mige daken in dén noordelijken en zuidelij
ken toren. Hier werden een menigte astro-
ncmetrische instrumenten gevonden, die keu
rig bewerkt waren en sommige daarvan nog
sprekingen gehouden zijn over de Duitsche
hulp tot voeding van de Oostenrijksdi-Hon-
gaarsche legers.
Deze besprekingen hebben, naar de Neue
Freie Presse verneemt, tot een- bevredigend
resultaat geleid.
Duitschland is dus andermaal bereid ge
vonden den zwakken broeder te ondersteu
nen.
Maar het zal, voornamelijk wanneer bin
nenlandsche twisten de monarchie nog ster
ker verzwakken, wellicht van harte verheugd
zijn, wanneer het bondgenootschap zoo
spoedig mogelijk verbroken wordt.
Een helper, die niet op eigen beenen kan
staan, heeft men in Duitschland in der strijd
tegen den gemeenschappelijken vijand aller
minst van noode.
Tusscheq Denemarken, Zweden: en Noor
wegen zijn opnieuw besprekingen gehou
den over verschillende maatregelen waar
door men gezamenlijk krachtiger zou kun
nen optreden.
Een gemeenschappelijke handelspolitiek,
een samenwerking inzake sociale politiek en
het vreemdelingenvraagstuk werden aan een
uitvoerige beschouwing onderworpen
In de Scandinavische rijken begrijpt men
heel goed, dat samenwerking thans meer
dan ooit geboden is en dat men gemeen
schappelijk krachtiger zal kunnen optreden
dan wanneer elke staat afzonderlijk zijn be
langen bij de oorlogvoerenden moet gaan
bepleiten.
Ook d:e discussie over gemeenschappelijke
binnenlandsche maatregelen bewijst wel, dat
bij de drie Scandinavische rijken een streven
voorzat om zich steeds nauwer aaneen te
sluiten.
Van> het Oostelijk gevechtsterrein geen
nieuws van beteekenis.
Het Iatliaansche legerbericht maakt slechts
melding van Italiaansche aanvallen bij de be-
neden-Piave, waarbij de Italianen eenig ter
rein wonnen en 1900 vijanden gevangen na-
mm.
Ten Noorden van Moulin-sous-Touvent
hebben de Franschen de Duitsche stellingen
over een front van 3 K.B. tot een diepte van
700 M. genomen.
Een Duitsche tegenaanval bij Vaux mis
lukte. Daarentegen konden de Duitschers een
groot deel van het terrein heroveren, waar
van de Engelschen zich in den avond van 30
meester maakten.
KORTE BERICHTEN. J
In het Lagerhuis heeft George Lambert
versierd met de merkwaardigste voorstellin
gen en figuren.
Tycho Brahe verklaarde de inrichting van
de instrumenten en zijn gelaat straalde van
vreugde en ijver. VeVle knappe uitvindingen
om de nauwkeurigheid der waarnemingen te
verbeteren, had hij aan zijn eigen vernuft te
danken en wat hij zijn gasten meedeelde, was
voor deze alles even nieuw en interessant.
Erik Lange luisterde met de grootste be
langstelling op de fijne, droeve gelaatstrek
ken; zijn reisgenoot, die den vorigen avond
onder den naam van Raimarus Ursus was
voorgeseld, liet het evenmin ontbreken aan
oplettendheid, er was tegelijkertijd een slu
we, loerende uitdrukking in zijn kleine oog
jes, of hij er op bedacht was, toch zooveel
mogelijk voordeel te trekken van den uitleg,
dien de slotheer bij ieder instrument gaf.
Alleen het derde lia van het gezelschap, de
edelman, Jonker van Naudersberg, scheen
zich geweld te moéten aandoen, om een zoo
geleerd onderhoud met de verschuldigde op
merkzaamheid te volgen. Er kwamen dan
ook veel moeilijke, vreemde "woorden voor:
Pinnacidiën (meetvizieren), transversalen
(vlakken, waardoor een ander, stelsel van
vlakken op de een of andere wijze doorsne
den' wordt); azimuthinstrumenten (werktui
gen om den boog van den horizon te meten,
begrepen tusschen het zuidpunt en het snij
punt van den verticaalcirkel van een hemel
lichaam met den horizon), enz. E>e heer Von
Naudersberg sperde de oogen wijd open en
wreef zich ïangs het voorhoofd:
„Wilt u wel gelooven, heer Jonker, dat
het mij te geleerd is voor mijn gewoon, be
krompen menschenverstand U heeft alle
maal zulke wonderlijke uitvindingen gedaan,
dat er vast en zeker niets overblijft voor uw
opvolgers in de astronomische kunst!"
„Integendeel". Tucho Brahe beschouwde
gevraagd of de Duitsche torpedojagers, nu
Oostende en Zeebrugge gesloten zijn, bij hun
vlucht op 27 Juni de Nederlandse/te neutrali
teit hebben geschonden door de Schelde bin
nen: te varen.
Mac Namara antwoordde dat er van zulk
een incident niets bekend is, evenmin wordt
geloofd dat zulks is geschied.
De Rijksdag behandelde in derde lezing
het Roemeensche vredesverdrag. Von Payer
besprak de positie der regeering ten- opzichte
van het militair opperbevel tegenover uitla
tingen van Scheidema'nn.
In antwoord op het protest der Russi
sche regeering heeft de Entente gezegd dat de
troepen aan de Moermankust nood'ig zijn om
de voorraden oorlogsmateriaal in Archangel
te redden.
Te Londen werdi de interparlementaire
conferentie der geallieerden in tegenwoordig-
middelencontroleur, is overleden.
opend. Bonar Law wees op het groote ge
wicht van dergelijke bijeenkomsten en' zeide,
dat dé geallieerden ook na den oorlog vast
verbonden moesten blijven om de Duitsche
aspiraties naar de hegemonie op handelsge
bied den kop in te drukken.
Een: in dezen geest gestemde resolutie
werd door de conferentie aangenomen.
Albert Thomas verklaarde in een inter
view dat de Britsche arbeidersconferentie
vasthield aan haar besluit geen conferentie
te houden met de Duitsche socialisten, tenzij
deze zich in beginsel aansloten bij de vredes
voorwaarden der Britsche arbeiders.
Bh de algemeene begrootings-debatten
in den Duitschen Rijksdag oefende Sckeide-
mann critiek op de verhouding tusschen le-
gercomtnando en civiel bestuur.
Lord Rhondda, de Engelsche levens
middelcontroleur,is overleden.
Ook in Engeland héerscht veel influen
za. De Manchester Guardian spreekt van
een epidemie. Te Manchester zijn reeds tal
van scholen gesloten en een groot deel van
het personeel van kantoren en fabrieken is
door de ziekte aangetast. Bij de tram verzui
men 280 conducteurs en wagenvoerders,
waardoor de dienst beperkt moest worden.
De Amerikaansche minister van Oorlog
deelde mede, dat meer dan een mlllioen man
naar Frankrijk zijn vertrokken.
Volgens de Köln. Ztg. bespreken de
Russische bladen de noodzakelijkheid van een
bondgenootschap met Duitschland.
Uit Krakau wordt, volgens de Zeit, be
richt, dat te Warschau een samenzwering be
richt, dat te Warschau een samenzwering be-
werpen en den Centralen mogendheden vij
andig gezind" is.
Het Belgische s.s. Chilier werd door een
Duitsche duikboot in den grond geboord.
Uit Stockholm wordt gemeld, dat Fin
land door een: hongersnood bedreigd wordt.
Een groep Finnen en Duitschers 'na
dert, volgens een Temps-bericht uit Christia-
nia de 'Moermankust en rukt tegen Petsjen-
ga op-
DUITSCHE OORLOGSSCHEPEN OP
DE SCHELDE?
In het Britsche Lagerhuis vroeg, naar
Reuter seint, of, nu Ostende en Zeebrugge
zijn gasten met
■chts
slechts den we
emstigen blik. „Ik wijs
Hoe meer het mij
deze instrumenten tot volkomenheid te" bren-
gelukt,
gen, des te verder zal men kunnen doordrin
gen in de wtv nschap van de eeuwige wet
ten, die gelden voor de bewegingen, de on
derlinge afstanden en de bannen van hemel
lichamen. Zelf kan ik nog voortdurend
verarlderingen en verbeteringen aan mijn ge
schriften toevoegen, naarmate mijn1 werktui
gen mij in staot stellen tot fijner en nauw
keuriger waarnemen."
Ze traden nu een vertrek binnen, waarvan
de wanden met goudleer bekleed waren.
Fvenals in de andere kamers viel het licht
binnen door gekleurde glasruitjes, wat een
eigenaardig, mvstiek schijnsel wierp op alle
voorwerpen. Tusschen vele andere schilde
rijen lftng er ook een voorstelling van een
hond. die zat te blaffen tegen de volle maan
en waaronder de volgende inscriptie stond:
„Nil morer nugas". (Ik geef niet om praat
jes).
De Oostenrijksche edelman was nieuws
gierig bliiven staan.
U heeft veel van dergelijke allegorische
voorstellingen met wijze spreuken er onder,
welgeboren heer Tycho Brahe, en ik denk,
dat die niet alleen betrekking hebben op de
geleerde kunsten en wetenschappen, maar
ook op eigenaardige gebeurtenissen in uw
leven."
„Dat hebt u niet verkeerd gezien. Ik ben
voortdurend blootgesteld aan laster: en wat
dit betreft lijk ik dus -op den hond Maar zelf
heb ik er niet veel meer schade bij geleden,
dan de volle maan, die maar onverstoord
bliift neerstralen op het dier."
Tveho Brahe wilde zijn gasten verder
rondleiden, maar, terwijl hij het aangren
zend vertrek met hen binnentrad, kwam
Vrouw Kir&tine hem al tegemoet. Zij scheen
waren afgesloten, de Duitsche torpedoja
gers, die op 2 Juli ontsnapten, de Neder-
landsche onzijdigheid hadden geschonden
door de Schelde op te varen.
Minister Mac Namara antwoordde: Hier
is niets bekend van eenig incident van dien
daad en men gelooft niet, dat zich dat heeft
voorgedaan.
Lambert vroeg daarop of Zeebrugge en
Ostende werkelijk gesloten zijn voor Duit
sche torpedojagers, waarop de minister ant-
woorddé, dat hij niets kon toevoegen aan
hetgeen hij de vorige week had gezegd over
het „opkurken" van torpedojagers, maar als
Lambert er den chef van den marinestaf
naar zou vragen, zal hij hooren waarom
men meent, dat niets van dien aard (n.l. van
het opvaren van de Schelde) is geschied.
MAXIMUMPRIJS VOOR AARDAPPELEN
De minister van Landbouw heeft voor
aardappelen, oogst 1918, vastgesteld een
maximum kleinhandelsprijs met ingang van
heden 4 Juli 1918 van 11 cent per K.G.;
met ingang van 9 Juli van 10 cent per K.G.
en met ingang van 11 Juli van 9 cent per
K.G.
MESTSTOF.
In opdracht, van den minister van land
bouw nemen hoogleeraren in de scheikunde
aan dé Technische Hoogeschool te Delft
proeven om faecaliën en afvalproducten van
verschillende fabrieken te verwerken tot stik-
stofhoudende meststof. Men hoopt het vol
gende jaar voor een groot deel in de behoefte
van den landbouw aan die meststof te kunnen
voorzien.
VOLKSBISCUITS.
De minister van landbouw heeft een distri
butieregeling voor volksbiscuit vastgesteld,
luidende
Art. 1. Onder „volksbiscuit" wordt ver
staan de biscuit, bekend onder den verzamel
naam „Social".
Art. 2. Volksbiscuits mogen: slechts worden
afgeleverd in of uit blikken, welke aan de vier
zijden beplakt zijn met strooken, waarop ver
meld staat het woord „volksbiscuit", het Ne-
derlandsche wapen:, een afbeelding van de
volksbiscuit en de maximum kleinhandels
prijs.
Art. 3. Volksbiscuits mogen niet worden- af
geleverd vermengd met andere soorten- bis
cuits, met koekjes of andere soorten banket
waren.
De .minister heeft voor „volksbiscuit" vast
gesteld oen maximum igroothandelsprijs van
1.12% per K.G.; een maximum .tusschen-
handelspnjs van 1.20 per K.G. en- een
maximum kleinhandelsprijs van 1.50 per
HET UITVAREN ONZER STOOM-
TREILERVLOOT.
Naar het Hbld. verneemt, is door de Mi
nister van Landbouw aan ae igenaren van
de stilgelegde stoomtreilervloot bericht ge
zonden, aat zijnerzijds geen bezwaren be
staan, om de stoomtreilers te laten uitvaren,
indien de Minister van Binnenlandsche Za
ken mededeelt, dat het ter visscherij uitzen
den der schepen zonder gevaar voor op
brenging of torpedeering door één der oor
logvoerende mogendheden kan plaats heb
ben.
iets op 't hart te hebben, wat ze hem vol
strekt zeggen wilde; althans gaf hem ter
sluiks een wenk, en, terwijl Erik Lange én
de vreemde edelman zich verdiepten in de
Latijnsche verzen en inscripties, die overal
waren aangebracht boven deuren en nissen
en boven de open schouw, fluisterde ze hem
in het oor:
„Pcder Femlpse wacht in de kamer hier
naast Kan je hem de gastên niet een uurtje
laten bezig houden?"
„Waarom, liefste?" Tycho Brahe keek zijn
vrouw verwonderd aan.
„Wordt nu maar niet boos. beste man
En liefkozend streek ze met ae hand over
zijn arm. „Maar er is een heele troep boe
ren, die maar steeds aandringen om je te
spreken te krijgen, daar je toch hun wettige
heer en overheid zijt en ze niet langer kon
den wachten, met je hun geval voor te dra
gen."
Tycho Brahe haalde vol ergernis de
schouders op:
„Waarom gaan ze niet naar mijn rent
meester? Tot hem konden ze zich wenden
als ze iets te klagen hebben. Dat heb ik hun
vroeger ook al gezegd."
„Maar de rentmeester kan hen toch niet
helpen, zooals jij?" pleitte Vrouw Kirstine.
„Toe, luister nu maar eens naar wat dié
arme menschen op 't hart hebben."
Tycho Brahe schudde misnoegd t hbofd.
Maar de vriendelijk-kalmeerende woorden,
die zij nu weer, als Zoo dikwijls, tót hem
sprak, misten niet hun uitwerking. Hij ver
ontschuldigde zich tegenover zijn gasten,
terwijl hij zei, dat een van zijn assistenten
hun de overige inrichting van het slot zou
laten zien, tot hij terugkeerde.
Bij den hoofdingang van Uranieborg had
zich een schare verzameld, die voor het
grootste deel met recht gebogen ging onder
Volgens door eerstgenoemde Minister be
komen inlichtingen worden reeds stappen
gedaan om het daarheen te leiden^ dat men
zoowel met Engeland als met Duitschland
tot eene bevredigende overeenkomst geraakt.
AMERIKAANSCHE VLIEGERS
OPGEPIKT.
Volgens rapport van den gisteren te
IJmuiden binnengekomen stoomtreiler
„Neutraal", heeft de bemanning van dit
vaartuig in de vrije vaargeul een groot Ame
rika ansch watervliegtuig met defecte machi
ne drijvende gevonden. De inzittenden, vijf
personen, verzochten den schipper van den
treiler hen over te nemen, waaraan gevolg
werd gegeven. Op verzoek van de Amerika
nen werd het vliegtuig daarna door den
stoomtreiler doormidden gevaren, waarna
het spoedig zonk. Later zijn de geredde vlie
gers aan een passeerend Engelsch oorlog*
schip overgegeven.
DE DU ITSCH—NE DE RL A NDSCHE
ONDERHANDELINGEN.
De schikking tusschen Nederland en
Duitschland, die den uitvoer van een nog
onbepaalde, maar vermoedelijk 2500 h 3000
wagons groote hoeveelheid jonge aardap
pelen en den invoer van 50.000 ton steenkool
regelt kan slechts worden opgevat als een
vooruHloopen op de algemeene regeling,
waarover nu reeds sedert langen tijd bespre
kingen worden gevoerd. Los van deze alge
meene overeenkomst kan men de schikking
al staat zij formeel op zich zelf niet be
schouwen de door Duitschland' nu te leveren
steenkool zal bij de totstandkoming van een
Abkommen worden afgetrokken van het rant
soen, dat ons word't toebedeeld. Ook zal de
prijs dezelfde zh'n als van de later in te voe
ren brandstof. Uiteraard is die prijs thans
ook nog niet vastgesteld. (Hbl.)
HET CONVOOI TERUOGEROEPEN.
Het s.s. „Noordam" dat te kwart voor
tien gisteravond uit Rotterdam vertrok, wat
om half twaalf in zee maar is later weer in
den Waterweg geankerd.
Het s.s. „Benkalis," dat ala kólenboot voor
het convooi dienst doet, is te half tien gis
teravond ujt IJmuiden vertrokken, en een
uur later weer uit zee teruggekeerd.
Ook dé Hertog Hendrik kreeg bevel terug
te keeren.
BESTELBILJETTEN VOOR VEEVOEDER.
Het Rijkskantoor voor Veevoeder te 's-Gra-
venhage maakt bekend, dat bestelbiljetten
voor veevoeder, te leveren in de maanden
Augustus en September a.s„ moeten worden
inged'end uiterlijk 17 Juli bij de Veevoeder-
bureaux in den lande, waar van 8 Juli 10
uur v m. af formulieren en inlichtingen ver
krijgbaar zijn.
De minister van landbouw heeft be
paald dat de in de beschikking van 1 Mei
voor levering in April en Mei vastgestelde
maximumprijzen tevens gelden voor de in
Tt'li geleverde slachtrunderen.
HOOIOOGST.
In Zeeland is men: thans druk bezig met
het inzamelen van het weidehooi; het klaver-
hooi is eerst binnengehaald van de eerste
den laat des levens. Zij droegen grof-wollen
kielen en de half-hooge, spits toeloopendë
hoeden hielden zij in de hand. Ze waren lul
de aan het spreken, maar, fiiet zoodra ver-
loonde de slotheer zich op de trap, of ze
hielden op, en een van hen trad naar voren
op den Jonker toe. Het was een oude man
en de lange, witte haarlokken vielen hem tot
op de schouders; toch scheen hij eenige
meerdere waardigheid te bezitten dan de
rest.
.Genadige heer", sprak hij op bescheiden,
maar toch niet al te deemoedigen toon. „De
anderen hebben mij tot hun zegsman geko
zen. om u onze klachten over te brengen..."
„Weer nieuwe klachten?" viel Jonker Ty
cho uit, meer ongeduldig dan boos „Nooit
weet jullie eens met iets te voorschijn te ko
men, dan met klachten en nog eens klachten.
Jullie rooft mij meer van mijn kostbaren
tijd. dan ik wel berekenen kan. Wat scheelt
er nu weer aan datje het niet met mijn rent
meester verhandelen kunt?"
„Genadige Jonker", hernam de grijze
boer, „we zijn overtuigd, dat u het beter met
ons meent, dan de rentmeester; die legt on*
steeds meer belasting op, de eene al druk
kender dan de ander. Zoolang u bezig waart
met den bouw van dit prachtige kasteel,
kwam er nooit een eind aan al het werk, dat
wij verrichten moesten en de schatting,die
wij moesten opbrengen, en dat viel ons ten
slotte zoo zwaar, dat onze klachten zelfs
den koning wek bereiken moesten. En toen
heeft Zijn Genade een verordening gegeven
en we weten ook heel goed, dat u zich daar
aan houden wilde, maar uw rentmeester
Ook de maten en gewichten schond hij
Ja, u, groote heeren, misbruikt en vertrapt
ons maar en toch zoudt u moeilijk buiten
pns kunnen.,...-"
Jonker Tycho had het voorhoofd in rim-
GODRA