DAGBLAD VOOR ALKMAAR
OMSTREKEN
Speciaal adres tooi aanleg ran Tuinen, Boomgaarden en Fmlilnen.
EEtt-PM S UB
Directeuren; K. VAN NIENES Jr. en 0.SCHEE
Be strijd In en bulten Europe.
GOEDKOOPE
Aanbieding in
J. Heitkönig
Honderd en twintigste Jaargang.
ZATERDAG
9 NOVEMBER.
1818.
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs by vooruitbetaling
per 8 maanden voor Alkmaar f 1.65, franco door het ge-
heele Rijk f 1.90.
'Afzonderlijke en bewijsnummers 5 Cents.
Prijs der gewone Adverfentiên
Per regel f 0.15. Bfl groote contracten rabat, Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N.V. Boek- en Handelgdrakkerj
v/h. HERMs. COSTER Ss ZOON, Yoordam C 9.
Uit den Alkmaarschen Raad.
1ste klas snoeiwerk.
?ai XUIVER CITROENZUUR waardig!
Baangracht J,8. ACKERMANil Tel- 538.
KantoorALKMAAR
A%. LE Bankzaken.
Gedurende
November
No 264 Dft nummer bestaat uft 3 bladen.
Telefoonnummer 3.
JdQ<
Nauwelijks uitgerust van de debatten der
vorige week, zijn onze vroede vaderen ander
maal tezamen gekomen om in de stedelijke
vergaderzaal de belangen van Alkmaar's bur
gerij in den breede te bespreken.
De agenda was ditmaal niet groot, maar
zij bevatte eenige punten waarvan in journa
listieke kringen reeds vóór de zitting voor
speld werd, dat er ejccusez Ie mot weer
heftig over geboomd zóu worden.
En waarlijk heeft hun algemeen bekende
welsprekendheid velen onzer gemeentelijke af
gevaardigden weer tot het houden van einde-
tooze beschouwingen verleid.
De heer Westerhof heeft ditmaal wel het
record geslagen. Zijn beschouwingen golden
zonder uitzondering de voornaamste punten
van de agenda en hij heeft wederom bewezen
van alle markten thuis te zijn door met even
veel gemak over de loonen van gemeentewerk
lieden, huurbons voor werklooze "sigarenma
kers, volkswaschinrichtingen, als over het
vetmesten van stedelijke varkens te causeeren.
De heeren Elfring, Sluis en Luiting waren
ditmaal verhinderd de vergadering bij te wo
nen en van de beide laatsten scheen dit den
voorzitter meer te spijten dan van den eerste.
Onmiddellijk toch nadat de heer Elfring
deze gemeente heeft verlaten, met het kcnne-,
lijk doel zich in een andere gemeente te vesti-
;en, maar nog vóór hij den voorzitter van
et ophouden van zijn raadslidmaatschap
lid meer is en dit slachtoffer van artikel 19
der gemeentewet heeft dan ook in plaats van
een convocatie een schrijven van B. en W.
ontvangen met de mededeeling, dat hij is uit
gesloten en een verkiezing voor zijn zet
uitgeschreven worden.
Er wordt met de vaststelling dat de heer
Elfring er niet meer bij hoort zoo'n haast ge
maakt, dat het onwillekeurig den schijn wekt
of B. en W. bang zijn, dat hij zich nog eens
zal bedenken en weer als Allernaarder aan
spraak op zijn nog warmen zetel' zal komen
maken.
Deze haast met de verklaring dat de heer
Elfring zijn raadslidmaatschap heeft verloren,
doet inderdaad eenigszins vreemd aan, als
men bedenkt hoe nog niet zoo lang geleden
een ander raadslid maanden lang in Neer-
Land's hoofdstad verblijf mocht houden, zón
der dat men tot de conclusie kwam, dat er
een nieuwe verkiezing voor zijn zetel moest
uitgeschreven worden.
Evenwel, met het oog op de gemeentewet,
die thans heel nauwkeurig toegepast wordt,
<pn r ~n W. niets verweten worden. De heer
ÉH rg heeft de vereischten voor het raads
lidmaatschap verloren en het is niet volko
men duidelijk, waarom hij nog een telegram
van verhindering heeft ingezonden.
Ook zonder den heer Elfring weet de raad
heel goed moeilijke financieele problemen tot
een oplossing te brengen, al kost het menig
uurtje van noodelooze en nuttelooze bespre
king.
Wat moeten b.v. de gemeentewerklieden
verdienen? Die vraag is gemakkelijker gesteld
dan beantwoord en dit antwoord verschilt
zeer veel of het van een sociaal-democraat
dan wel van het college van B. en W. afkom
stig is.
Het is de oude geschiedenis, die altijd
nieuw blijft.
Want hetzij men de salarisregeling van po
litieagenten, onderwijzers of gemeentewerk
lieden bespreekt, er is altijd een college van
B. en W., dat, met het oog op de gemeentelij
ke schatkist en de draagkracht der ingezete
nen: een vast omlijnd voorstel doet, er zijn
eenige raadsleden, die meer willen geven dan
B. en W. en eenige sociaal-democraten, die
nóg meer dan de anderen willen toekennen.
m dergelijke gevallen ontbreekt het nimmer
aan citaten uit talrijke economische geschrif
ten of statistieken, aan opsommingen van ge
meenten, die meer of minder geven dan B. en
W. voorstellen, aan herinneringen betreffende
algemeene prijsstijging en duurte van levens^
middelen en last not laest aan debatten over
de vraag of een gemeente in haar loonen al
dan niet met het percentage van den H. O.
behoort rekening te houden.
Opk in de jongste raadszitting hadden de
debatten over de loonsverhooging der ge
meentewerklieden het, we zouden bijna zeg
gen. gewone verloop met het gevolg, dat
noch B en W. noch de sociaal-democraten
een succesje behaalden, maar de h.h. Cloeck
ca. hunne voorstellen zagen aangenomen en
dus de Alkmaarsche gemeentewerklieden hun
tegenwoordige loonen met 4.05 per week
verhoog4 zien en bovendien een beduidenden
toeslag van 1 per kind beneden de 16 jaar
per week zullen, genieten.
Waar thans het weekloon voor den1
minst bezoldigden ambtenaar, zonder eenige
vakkennis en zonder kinderen, reeds f 19,
tot 20,50 bedraagt, verschilt dit slechts wei
nig van het door de werkliedenbonden ver
langde en zullen deze er ongetwijfeld mede
tevreden zijn.
Het blijft slechts jammer, dat de heer Cloeck
zijn voorstel niet splitste, zoodat over den
datum van inwerkingtreding een aparte stem
ming niet meer kon plaats vinden.
In dat geval toch was de kans groot ge
weest, dat door het doen ingaan der nieuwe
regeling op 1 Juli j.l., zooals de sociaal
democraten dit wenschten, de gemeentewerk
lieden een aardig douceurtje voor de komende
moeilijke wintermaanden in handen hadden
gekregen.
Van de gemeentewerklieden naar de ge
meente-varkens, ii n;y a qu'un pas, althans op
onze raadsagenda.
Onmiddellijk na het langdurige en warme
debat inzake loonsverhooging, kwamen de
varkens aan de orde.
Kan de gemeente in de gegeven omstandig
heden met succes varkens fokken?
De heer Westerhof was er van overtuigd,
dat het wèl kon en schilderde er alle voordee-
len van af. Een systeem van varkrasmesterij
geeft z. 1. de gedachte, dat men aan, den
vleeschnood tegemoet komt
De heer Covers was het. daarmee eens, maar
ook de overtuiging toegedaan, dat men aan
de gedachte niets heeft, als varkensvleasch en
spek zelf blijven ontbreken. Dez.e deskundigs
deelde mede, dat door het gebrek aan kracht
voer een- varken voor een lichamelijke ont
wikkeling tegenwoordig tweemaal zooveel
tijd noodïg heeft dan vroeger en becijferde op
dien grond, dat, als men eenigszins van foe-
teekenis mesten wilde, wel 100Ó varkens, en
wanneer men de resultaten over een half jam-
wilde verdeden, zelfs wei 2000 varkens noo
dig zouden zijn.
Het stukje spek, dat de heser Westerhof van
gemeentewege in de spijzen van de Centrale
Keuken verlangde, zou andera onnoembaar
klein wórden, zoo klein, voorspelde de heer
Govers, het het met hrt bloote oog nauwe
lijks te ontdekken zou zijn.
En wat de voeding voor deze varkens be
treft, de schilteboerea halen in Alkmaar den
afval zoo schoon op, dat er absoluut geen
kans is, van' particulier® zijde aan varkens-
voer te komen en de voorzitter, die deze
schilleboeren niet gaarne concurrentie wilde
aandoen, wees er tevens nog op, dat zij melk
aan de gemeente leveren en dus een winst
aan varkensvleesch wel eens een verlies aan
me'k zou kunnen beteekenen.
In den ioop van het debat kwam het tot een
zekere hilariteit, toen het bleek, dat de heer
Govers, de voornaamste bestrijder van het
varkensresten, er zelf zoo'n beestje op na-
hield, dat hij met v' en kriel tot een geleide
lijke maar spoedige uitzetting in alle richtin
gen tracht te brengen.
Maar het geval was werkelijk heel on
schuldig, want de heer Govers bleek op zijn
boerderij slechts over één dikhuid te beschik
ken en d r vele raadsleden, reeds naar een
carbona solliciteerden, is het teverwach
ten, dat er voor den heer Govers zelf niet
veel zal overblijven als dit laatste der krul
staarten een rustplaats in het pekelvat o! in
den schoorsteen zal gevonden hebben.
De adviezen van den deskundige bleken
overtuigend en zelfs de heer Westerhof ver-
eenigde zich ten slotte met het voorstel van
B. en W. om zich niet aan het ontmoedigende
en zeer riscante bedrijf van gemeentelijke var-
ken&meater te wagen.
Of den werkloozen en op wahhtgeld ge-
stelden sigarenmakers al dan niet 'n huurbon
moet gegeven worden, bleek een vraagstuk
waarover de heeren Verkerk en Westerhof
anders denken dan B. en W. en alle andere
raadsleden.
Deze gaan van het standpunt uit, dat waar
zij, die op wachtgeld staan een grootere
sleunuitkeering krijgen dan de andere werk
loozen met steun en huurboü tezamen berei
ken, er geen reden is, den sigarenmakers nog
een extra huurbon te verstrekken.
Men erkent gaarne, dat zij deze in de gege
ven tijdsomstandigheden bek kunnen gebrui
ken, maar ziet niet over het hoofd, dat dit tot
ontevredenheid bij anderen zou kunnen lei
den en dat bovendien de wachtgeldregeling
zelve door het verstrekken van een huurbon
ernstig in gevaar gebracht kan worden. Het
Kon. Nat. Steuncomité heeft reeds vroeger
bewezen geen duimbreed van de door hem
vastgestelde bepalingen te willen afwijken.
Het is inderdaad geen winst voor de ge
meente. als zij aan een categorie werkloozen
eens niets heeft uit te keeren. Was het dit wel,
Beleefd aanbevelend,
P. vAN BODEGRAVEN, Hoep, Schagen.
dan zouden alle arbeiders die geen steun ont
vangen, der gemeente winst bezorgen en
daarom met evenveel recht als tegenprestatie
om een huurbon kunnen verzoeken.
Een kwestie waar langdurig over gedebat
teerd is en die dan ook inderdaad alle aan
dacht verdient, is die van een gemeentelijke
volkswaschinrichting.
De heeren Westerhof en Verkerk hebben
deze kwestie op het tapijt gebracht en dat B.
en W. ze ernstig overdacht hebben, blijkt ze
ker wel uit het feit, dat zij van Februari tot
November bezig geweest zijn met het inwin
nen van deskundige informaties en het opstel
len van een prae-advies.
B. en W. zijn dan ook, evenals de commis
sie voor de publieke weriten. tot de overtui
ging gekomen, dat het denkbeeld hoogst sym
pathiek is, wat evenwel niet wegneemt, dat
zij voorstellen, op het verzoek maar afwijzend
te beschikken.
Eerstens zijn B. en W. van meening, dat
het geen aanbeveling verdient, van de plaat
selijke overheid een exploitante van industri-
eele ondernemingen te maken wannéér het al
gemeen beiang ait niet dringend vordert en
tweedens wenschen zij de reeds te Alkmaar
bestaande waschirrlJiringen geen concurren
tie aan te doen.
Over beide gronden van afwijzing zou
waarschijnlijk veel langer en heftiger gede
batteerd zijn wanneer wethouder De Wit niet
met de meer afdoende reden van weigering
voor den dag gekomen was, dat het oprichten
van een gemeentelijke volkswasscherij thqps
absoluut onmogelijk is, daar de daarvoor be-
noodigde machines nic te verkrijgen zijn.
Na deze mededeel mg kon het debat zich
gevoegelijk beperken tot de vraag of in gun
stiger tijdsomstandigheden een dergelijke in
richting al dan niet in het leven moet worden
geroepen.
De voorzitter was er sterk voor, units het
maar van particuliere zijde gebeurt en luis
terde wantrouwig naar het beioog van dan
heer Westerhof, die uiteen zette, dat waar
iedere deelnemer den kistenden prijs voor
het wasschen van zijn lijfgoed- betaalt, de ge-
heele geschiedenis de gemeente geen cent oe-
hoeft te kósten.
In gedachten heeft hij ongetwijfeld al het
tijdstip zien aanbreken, dat de arbeiders, on
machtig de hooge waschgelden langer te be
talen, bij de gemeente om faciliteiten of sub
sidie zouden komen aankloppen.
Het is inderdaad te begrijpen, dat hier piet
alleen sprake is van een bevordering der
volksgezondheid, maar ook van een gemeen
telijke tegemoetkoming bij de tegenwoordige
prijsstijging der wasch-ingrediënten en de
heer Verkerk nam dan ook een zuiver stand
punt in toen hij B. en W. polste over hun be
reidwilligheid tot het verleenen van subsidira
waardoor de arbeiders hun waschgoed in
particuliere inrichtingen zouden kunnen
doen reinigen.
Of deze inrichtingen, nu zij ternauwernood
hun oude klanten kunnen bedienen, bijzonder
op de arbeiderswasschen gesteld zullen zijn,
mag ernstig betwijfeld worden.
En Mr. Leesberg zal het wel niet zoo ver
mis gehad hebben, toen hij betoogde, dat ook
onder de arbeidende bevolking i zelve, waar
men met wasschen voor anderen een bijver
dienste weet te maken, velen alles behalve op
een volkswasscherij gesteld- zullen zijn.
Maar en dit is de kwestie waar het ten
slotte op aan komt alle maatregelen, die er
toe kunnen medewerken de volksgezondheid
te verbeteren, verdienen onvoorwaardelijk
toejuiching. En wanneer wij bedenken hoe
zoo menige arbeidersvrouw, zwak en onder
voed, naast de zorg voor haar groot gezin,
aan de waschtobbe zal moeten ploeteren om
met wéinige en slechte ingrediënten het vuLlr
ste linnengoed te kunnen reinigen, wanneer
wij tevens bedenken hoe die waseh daarna
dampend en geurend aan touwtjes gespannen
in de huiskamer te drogen zal hangen en het
geheele gezin onder den gestadigen vuilwater-
drup aan tafel zal zitten, dan begrijpen wij
welk groot belang voor de volksgezondheid
een inrichting zou scheppen, die al ideze zor
gen uit het arbeidersgezin zou wegnemen.
Wethouder De Wit voelt evenals zijn col
lega's en de voorzitter veel sympathie voor
een volkswaschinrichting, maar hij gaat ver
der, belooft een gunstige overdenking en
gunstige
n als de
nieuwe voorstellen als de tijdsomstandighe
den weer normaal zijn geworden.
Dan zal dus de vraag opnieuw aan de orde
gesteld worden.
En B. en W. zullen goeti doen "inmiddels te
overwegen of het aanbeveling verdient een
inrichting in het leven te roepen waar tegen
■behoorlijken prijs de arbeiderswasch madii-
naal wordt behandeld, dan wel een inrich
ting, die aan alle eischen der hygiëne voldoet
en waar de vrouwen met van gemeentewege
verstrekt heet water en ingrediënten haar
goed op gemakkelijke en eenvoudige wijze
zelf kunnen komen wasschen.
De eerste zal natuurlijk het arbeidersbelang
het meest dienen, hoewel vele vrouwen, die
het waschgeld niet missen kunnen, die nog
voor anderen wasschen, of zich geneertn
haar schamel lijfgoed aan vreemden, te ico
nen, ongetwijfeld aan de laatste inrichting de
voorkeur zullen geven
Maar La allen, gevalle aal dc gemeente !n
het belang der volksgezondheid nuttig werk
zaam zijn, wanneer zij het Rmiacfce 'spseci-
woordi „il faut laver son inge sale én fa
milie" m de practijk niet langer voor arbei
dersgezinnen toepasselijk verklaart.
Ten slotte willen wij nog de aandacht ves
tigen op een, dóór den. raad in hoofdtaak
overgenomen motie van de heeren Lubbe en
Cloeck, die er hun afkeuring over uitspraken,
dat, in verband met de hoogexe botetprijzea,
geen gelegenheid: werd verïemdi de mg gel
dige bons voor natuurboter voor métefige-
boterbons in te wisselen.
De minister heeft blijkbaar een voorgevoel
gehad van wat hem boven hei hoofd hing en
zich gehaast den rechfmatigen toom van
Alkmaar's vroede vaderen te stillen- door het
op denzelfden dag treffen van maatregelen,
die aan het in de motie uitgedrukte verlangen
volledig tegemoet komen.
VERLAAGT OU
vraagt dan nltiinltesd ons l&hiic&st,
hetwelk ouder voortdurecde coütröie staat
va» de Firma BROM WANWA alhier.
Een Wolff-bcricbt uit Berlijn meldt, dat de
keizer, die omtrent den geheel-en toestand
nauwkeurig op de hoogte ia, prins Mm. ver
zocht heeft, zijn ambt van rijkskanselier te
blijven vervuilen tot de keizer voor goed eea
besluit genomen heeft, wat Bloedig te
verwachten ia.
Het is dian ook zser omwasricMglfifi dat
de keizer nog eenige poging zou doen, sicH
te handhaven. De toestanden in Dufe<Maitd
zijn van dien aard gewoxdss, dat zjjja af tra-
den,op het oogeablik voor het rijk gsv&arlipgj
onlusten z!ai kuanaa vcorfcomoa.
QffiriSel wards sans cl Des
ign gemeld,
dat da Keizar is etgafreden,
Ook de Hertog van Brasswijk en zijn op
volger deden afstond van dm troon.
De opperbevelhebber in de Marken, gene-
reel Ven Litringea, h afgetreden^
De 'scdaal-democratea in DuitedsfetS, die
met zorg het aan alle njéan maar buiten
slaan van de vismat® der ra^ï-afc aan
schouwen, hebben het bhaasdiingswarL
als uit hun manifest blijkt, met kradst te»
hand genomen. Het kan inderdaad- eet kwes
tie van uren zijn hoe lang de bezadigde ele
menten nog de overhand khotsden en- breed»
kringen des volks zagen met spanning naat
het keizerlijk besluit van aftreden uit.
De onlusten in DuitscMand worden is mid
dels van steeds grooteren omvang. Het Duit-
J%an&0^>88O@{atiQ-
ca (StcdieUfcctcMymp 1853.
BREEDSTRAAT \i
VERHUREN VAN SAFELOKETTEN.
Wij maakten in ons vorig nummer reeds
melding van het iltimatum der Duitsche so
ciaal-democratische partij, waarin ten krach
tigste op het bewaren der orde en op het
aftreden van keizer em kroonprins wordt aan
gedrongen.
De besturen der partij en Rijksdagfractie
eisebten van den Rijkskanselier vrijheid) van
vergadering, het aanmanen van politie en mi
litairen tot de uiterste bedaardheid-, het af
treden van keizer en kroonprins, versterking
van den invloed der socialisten in de regee
ring en reconstructie van het Pruisische mi
nisterie in overeenstemming met de meerder
heidspartijen in den Rijksdag.
Komt op deze eischen geen bevredigend-
antwoord in, dan treden de socialisten uit de
regeering, wat wef het) begin van een revolu
tie op groote schaal zou beteekenen.
De keizer zal zich- thans niet langer voor
stellen, dat hij als democratisch vorst zijn
plaats in het nieuwe staatsstelsel zal kunnen
behouden, al is het begrijpelijk, dat het hem
heel wat kosten- zal om het besluit te nemen
voor zich en zijn zoon den troon zijner vade
ren voor goed1 vaarwel te zeggen.
De Rijkskanselier schijnt te begrijpen wat
deze stap voor den keizer beteekent en hij
heeft hem zijn besluit blijkbaar gemakkelijk
willen maken, door zelf zijn ontslagaanvrage
in te dienen.
sche volk en vooral de Duitsche soldaten, ja
ren lang in de boeien van militairisme en
jonkerdom gevangen gehouden, in moeilijke
en gevaarlijke oorlogsjaren, te land en ter
zee tot onmenschelijke. handelingen gedwon
gen, heeft zich eindelijk vrij gemaakt Het
werpt de kluisters af, het ziet de machtigste
conservatieven, de als godheden verarde ge
neraals van hun voetstuk vallen. Een vrij
heidsroes heeft de massa aangegrepen, en de
gedachte komt naar voren, dat allen, die
voor dezen
woordelij
De arbeiders in de Berlijnsc&e Tar>rïeken
verwittigden de meesterknechts, dat zij dada
lijk het werk zouden neerleggen als het ant
woord van den kiezer uit het groote hoofd
kwartier in den namiddag niet was aangeko
men.
De voornaamste punten der stad en de
voornaamste gebouwen waren door militairen
bezet, die zoo weinig mogelijk opvallend op
binnenplaatsen en in -ledige winkels geher
bergd zijn. Een sterke politiemacht, bereden
en te voet, verhinderde de samenscholingen.
Vele menschen wilden de hoofd! stad verla
ten, maar het sneltreinverkeer staat stop en
het telegraafverkeer was ernstig gestoord.
Over geheeel Duitschlandi beeft het oproer
zich reeds uitgebreid.
In Bremen werd op het stichten van een so-
rialistisdle republiek aangedrongen, militaire
gevangenen bevrijd en de burgerlijke gevan-
bij
AMSTERDAM,
Damstr. 1.
UTRECHT, Hoiligowog 60.
r
ALKMAARSCHE
URANT
MANTELS
