DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN
CHAfflP.-PILZ 8 llüflONADES
Bienlandsch mimïl
Directeuren: l VAN NIENES Jr» en B. SCHENK.
Honderd en twintigste Jaargang
^o. 299
1918
ZATERDAG
21 DECEMBER.
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs by vooruitbetaling
per S maanden voor Alkmaar f 1.65, franco door het ge-
heele Rijk f L90.
Afzonderlijke en bewijsnummers 5 Cents.
Prijs der gewone Advertentiën
Per regel f 0.15. Bjj groote contracten rabat. Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N.Y. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voor dam C 9.
Het in exploitatie brengen
van terreinen voor handel en
industrie in onze gemeente.
m ZUIVER CITROENZUUR lerïiardigi,
Baangracht J. B. ACKERMANN, Tel- 536
an&*£f%eaooiat&
Kantoor ALKMAAR
ALLE Bankzaken.
Binnenland.
Dn nummer bestaat uit 3 bladen.
Telefoonnummer 3.
Op den 5en September 1917 besloten B. en
W. van Alkmaar om de heeren G. T. M. van
den Bosch, H. P. Ibink Meienbrink, W. F.
Stoel, P. M. Bosscher en A. Henneman uit te
noodigen om. onder voorzitterschap van wet
houder Jan ae Wit, zitting te nemen in eene
commissie, ten einde de door den heer P. A.
de Lange geopperde denkbeelden inzake het
in exploitatie brengen van terreinen voor
handel en industrie te onderzoeken en daar
over een rapport uit te brengen.
Deze heeren namen hunne benoeming aan
en de commissie vergaderde voor de eerste
maal ten stadhuize op 28 September 1917, in
welke vergadering de heer P. A. de Lange
tot secretaris dezer commissie werd benoemd.
Twee besluiten van groote en verblijdende
beteekenis
Want mag het in het leven roepen van eene
commissie, wier taak het is na te gaan hoe
handel en industrie in onze gemeente het
krachtigst bevorderd kunnen worden, verblij
dend worden genoemd, niet minder was het
besluit toe te juichen den heer P. A. de Lange
in de werkzaamheden dezer commissie een
belangrijk aandeel te doen nemen.
Van hem toch was het initiatief tot dit on
derzoek uitgegaan, hij was het die in Juli van
het vorige jaar in een adres aan den Raad er
reeds op gewezen had, dat het niet wensche-
lijk was, arbeiderswoningen op het gemeente
terrein aan de Hoomsche Vaart te bouwen,
daar dit terrein, voor het transito-verkeer
gunstig gelegen, zich bij uitstek zou leenen
om handel en industrie in onze gemeente van
grootere beteekenis dan tot dusverre te doen
zijn.
De heer De Lange had toen reeds geconsta
teerd hoe het gebrek aan gunstig gelegen ter
reinen het oprichten van nieuwe en het ver
plaatsen van reeds bestaande industrieën uit
andere gemeenten naar Alkmaar verhinderd
had.
Werd hierin geen afdoende verbetering ge
bracht, dan zou Alkmaar nimmer een verza
melplaats van producten uit onze omgeving
en een distributieplaats voor goederen van el
ders kunnen worden, dan zou de droogma
king der Zuiderzee ons geen noemenswaard
voordeel brengen.
De heer De Lange achtte toen reeds ver
breeding en uitdieping der Hoornsche Vaart
en het maken van een toegang voor Rijnaken
van uit het Groot Noord-Hollandsch Kanaal
noodzakelijk. Deze Rijnaken moesten kunnen
manoeuvreeren in een verbreed vak in de
Hoomsche Vaart, zijkanalen zouden in ver
binding met die vaart gegraven moeten wor
den, een spoorlijn met bijbehooren zou door
de' H. IJ. S. M. moeten tot stand gebracht
worden, tusschen de hulpspoorlijnen en de
zijkanalen zouden opslagplaatsen en 1 fabrie
ken moeten worden gebouwd en het terrein
van „Goed wonen" zou voor het goederen
verkeer per as en per vaartuig beschikbaar
gesteld moeten worden.
Inderdaad een plan van vérstrekkende be
teekenis, maar tevens een plan van welks nut
en voordeel voor ónze gemeente de heer De
Lange zoo overtuigd was, dat hij in een na
dere motiveering van zijn denkbeelden B. en
W. en den raad van de groote beteekenj?
daarvan doordrongen heeft.
'In zijn nadere toelichting heeft de heer De
Lange destijds aangetoond, dat de te Alkmaar,
gebezigde terreinen niet aan het vereischte
van goedkoop transport voldoen. Geen Alk-
maarsche handelaar of industrieel kan aan
den eenen kant van z'n magazijn 't hijschblok
uithangen en de goederen laten neerdalen in
spoor- of tramwagen, en aan de andere zijde
in een eenigszins diepgaand vaartuig.
Het diep vaarwater en de spoorwagen vin
den in Alkmaar overal de opslagplaatsen en
den publieken weg tusschen zich, wat buiten
gewoon hooge kosten met zich medebrengt,
ook aan het onderhoud der wegen.
En zoo verliest deze gemeente de voordee-
len van hare gunsttere ligging, blijven nieuwe
ondernemingen achterwege en is het gevaar
niet gering dat reeds bestaande Alkmaar voor
gunstiger gelegen gemeenten zullen verwisse
len
Meer en meer. wordt coöperatie ingevoerd
en de daarvoor benoodigde bergruimte ont
breekt in Alkmaar ten eenenmale. En zonder
voldoende opslagruimte, berging en koel-
inrichtingen kan onze gemeente, wanneer de
beteekenis der markten achteruit gaat, zelfs
geen distributiecentrum van beteekenis wor
den.
Wanneer de Zuiderzee wordt droog ge
maakt, zal Alkmaar tijdig moeten zorgen, dat
het verbonden wordt met dit nieuwe gebied
met goede land-, water- en spoorwegen en
daarvan kan niet te vroeg werk gemaakt wor
den Het platteland zal nering en bedrijf in
de gemeente doen bloeien, indien wederkeerig
de stad het alle gemakken in gunstig gelegen
terreinen en practische bergplaatsen biedt.
Welnu, de ter weerszijden van de Hoorn
sche Vaart gelegen terreinen zijn groot ge
ver-
vóór
noeg om althans voorloopig in de te
wachten behoeften te voorzien en er is
alles behoefte aan een plan, dat technisch
uitvoerbaar en rendabel js.
Om spoorwegverbinding op dit terrein te
verkrijgen, zou men tot ophooging moeten
overgaan en een productieve werkwijze zou
gevonden worden door op den vasten grond
van liet terrein langs de te graven waterwe
gen kelders, koel- en bergruimten te bouwen.
Zoo zou ten volle en ten allen tijde van de
producten, des lands voordeel getrokken kun
nen worden en de banken zouden de opge
slagen goederen als onderpand willen accep
teeren.
De grond uit de waterwegen afkomstig zou
de tusschen de gebouwen liggende ruimten
belangrijk verhoogen, zoodat groote econo
mische voordeelen met geringe kosten te be
halen zouden zijn.
Bergen en Egmond zullen vrijer kunnen
ademhalen wanneer hei goederenvervoer per
spoor voor een groot öeël oefteei aan het
rangeerterrein aan des Bergwweg mar de
overzijde van hei kanaal gebrast wordt
En wat de bouwmateralei* en brandstoffen
betreft voor welk® handel de Zuiderzee-
plannen van groote beteekenis zijn hier
voor zullen opslagterreinen noodig zijn ter
eener zijde aan hef water gelegen, ter anderer
zijde, in verbinding staande met den ver
keersweg.
De noodzakelijkheid van dit alles had de
heer De Lange onder het oog gezien. En al
deze plannen waaraan wij nu etr loops her
inneren, waren door hem voor de raadsleden
bepleit als zijnde niet alleen volkomen uit
voerbaar maar tevens onmisbaar om. Alk
maar in den strijd om het bestaan de beste
levensvoorwaarden te verschaffen.
Is het wonder, dat de raad aan deze plan
nen zijn buitengewone aandacht schonk en
men eene commissie benoemde om daarover
zoo spoedig mogelijk een advies uit te bren
gen?
En is het dan ook nog te verwonderen, dat
deze commissie als haar secretaris den man
koos, van wien de stoot tot deze grooische
plannen is uitgegaan?
Hij toch zou niet alleen de beste leidsman
zijn, maar beloofde door zijn persoonlijke
eigenschappen, door zijn vooruitzienden blik
en zijn bekende arbeidskracht tevens de
stuwkracht bij de op handen zijnde werk
zaamheden te worden.
Het is inderdaad gebleken, dat dit juist ge
zien was.
Toen de heer De Lange einde September
van het vorige jaar de redacteuren der plaat
selijke bladen te zijnent noodigde en hen in
korte trekken mededeelde welken omvang de
taak der commissie zou hebben, was het geen
wonder dat hem de vraag gesteld werd wan
neer hij dan wel rost zijn rapport gereed
dacht te zijn.
En de heer De Lange antwoordde tot aller
groote verbazing: „over een jaar."
Welnu, dit jaar is nauwelijks verstreken of
er bereikt ons een boekwerk van niet minder
dan 250 pagina's, een boekwerk dat zuiver
weergeeft wat de commissie in dit jaar ver
richt heeft, welke besprekingen door haar zijn
gehouden, welke enquêtes zijn ingesteld en
welke voorbereidende maatregelen reeds ge
troffen werden.
En dit rapport is zoo systematisch opge
bouwd, zoo duidelijk en overzichtelijk, het
volgt zoozeer de groote lijnen zonder daarbij
de kleine belangen uit het oog te verliezen,
het. motiveert zijn conclusies zoo juist en op
zoo goede gronden, dat wij niet willen nala
ten hier een woord van hulde en dank te
brengen aan de mannen, die hun beste krach
ten gegeven hebben om den weg te zoeken en
te vinden, dien onze gemeente m den komen
den economischen strijd met kracht en energie
zal tnoeien volgen.
Alkmaar is in den dut geweest, het heeft
op goed vertrouwen gelecfa, het heeft de kat
uit den boom gekeken en op anderer daden
gewacht.
Die tijd is voorbij, de vrede is op handen en
met dien vrede komt een opbloei van ons eco
nomisch leven, komt een wedstrijd in het
scheppen van de beste bestaansvoorwaarden
voor handel en industrie.
Wat moet er vlug en goed gedaan worden
om straks niet door anderen verdrongen te
worden?
De commissie van advies voor het in ex
ploitatie brengen van terreinen voor handel
en industrie heeft een vast omlijnd werkplan
ter tafel gebracht.
Wat wil zij en hoe is zij tot hare conclusies
gekomen?
Daarover een volgende maal.
VERLANGT GU
vraagt dan nltslnilend «na (xbrlcaxt,
hetwelk onder voortdurende eontróle staat
van de Firma BROM WANNA alhier.
Het is begrijpelijk, dat men ook in Enge
land met belangstelling de komende dingen
afwacht.
Men heeft zich daar voor den volkeren
bond verklaard maar zich het rech't voorbe
houden inzake de vrijheid ter zee niet met
Wdson's beginselen in te stemmen.
Engeland moet zijn vloot houden, omdat die
vloot, zooals Lloya George het in de verkie
zingsdagen nadrukkelijk heeft uiteen gezet,
voor Engeland nu eenmaal onmisbaar is. Die
vloot zou nimmer agressief maar slechts de
fensief zijn opgetreden en daarom in den ko
menden volkerenbond geen gevaar van betee
kenis opleveren.
Integendeel, de Britsche vloot zou uitne
mende politiediensten kunnen verrichten en
dus zou Engeland in den nieuwen volkeren
bond de rol van politieagent kunnen spelen.
Maar het is begrijpelijk, dat vele staten in
Europa van Engeland als politieagent niet
gediend zijo en liever een ordebewaarder zien
aangesteld, die wat minder' uitgesproken sym-
pathieën en antipathieën heeft
Volgens den Londenschen correspondent van
de Manchester Guardian zou 't Britsche mi
nisterie van buitenlandscbe zaken voor het
Volkerenverbond een commissie ad hóe wil
len benoemen, die in 'n neutraal land zitting
zal houden, geschillen zal onderzoeken en
aanbevelingen aan de mogendheden doen. Zij
zou vertegenwoordigers van elke natie moeten
omvatten en later een meer vertegenwoordi
gend en democratisch karakter kunnen krij
gen.
Wanneer Wilson in Engeland komt zal
men hem polsen over de Britsche politiek ten
opzichte der bolsjewiki in Rusland. Volgens
de Daily News zal Wilson moeten zeggen of
er geen ander middel is om Rusland te helpen
dau het aan te vallen
Maar de Manchester Guardian meent, dat
als er een groote poging ondernomen wordt
om de bolsjewiki omver te werpen en Ameri
ka daaraan deelnam, het Amerikaansche
aandeel heel groot, zou zijn.
Het blad meent, dat Wilson zijn plannen
gewijzigd heeft en vroeger dan eerst bepaald
was te Londen zal komen om over deze kwes
tie te beraadslagen en een beslissing te nemen
nog vóór de conferentie over de vredespreli-
minairen zal beginnen.
Het congres der arsolraden te Berlijn heeft
wel een eigenaardig verloop Door de oppo
sitie der onaihankeiijken maakten dezen geen
deel uit van den centralen raad en men be
greep algemeen dat hun partij toch eigenlijk
ie sterk was om daarin niet vertegenwoordigd
te zijn en dat de Spartacusgroep het meest
van de oneenigheid tusschen meerderheids-
socialisten en onafhankelijken zou profitee
red
Het voorstel der onafhankelijken om de
bondsstaten op te heffen, werd met groote
meerderheid verworpen.
Over de kwestie der socialiseering van het
oeconomische leven ontspon zich een wijd-
loopige gedachtenwisseling, waarbij de mees
te sprekers als hun meening gaven, dat socia-
liseertng slechts geleidelijk en zonder over
haasting kan worden toegepast/als ze niet
tot een ineenstorting zal leiden.
Ten slotte werd een voorstel eenstemmig
aangenomen, krachtens hetwelk de daartoe
rijpe bedrijven, vooral de mijnen, onmiddel
lijk door den Staat zullen worden genaast.
Het voorstel, aandringend op hervatting
van de betrekkingen met de sovjetregeering,
werd naar de regeering gezonden.
Op het laatste oogenblik scheen nog een
verzoening tusschen meerderheidssocialisten
en onafhankelijken mogelijk. Er werd een mo
tie ingediend voor samenwerking van beide
partijen bij de verkiezingen, waarbij een
woordvoerder der onafhankelijken een toena
dering bepleitte. Maar Ledebour, die na hem
sprak, maakte in zijn woede de meerderheidB-
socialisten uit voor alles wat leelijk is, onder
steund door 't gehuil en geloei van de hulp-
troepen der Spartacuslieden op de publieke
tribune
President Leinert stond machteloos en toen
Scheidemann, de meest gehate der meerder
heidssocialisten, probeerde te antwoorden,
werd het tumult zoo erg, dat niemand zich
meer verstaanbaar kon maken. Op de publieke
tribune huilde, gilde en floot men en in de
vergaderzaal werden de afgevaardigden bijna
handgemeen.
Ten slotte slaagde Scheidemann er in zich
verstaanbaar te maken en betoogde, dat het
congres geen plaats was om over samenwer
kingsvoorstellen te spreken en dat de uit
komst der poging ook leerde hoe men de
scheuring slechts erger gemaakt had.
Nadat het tumult in de zaal ten slotte wat
bedaard was, slaagde de voorzitter er in, het
congres te sluiten.
Het congres eindigde met een hoezee op de
revolutionnaire socialistische vereenigde re
publiek.
De Britsche bladen bevatten geestdriftige
«a (SzecUetv&'u&aüj top t&53.
BREEDSTRAAT 11.
VERHUREN VAN SAFELOKETTEN.
artikelen over maarschalk Haig en zijn le
geraanvoerders, die te Londen zijn aangeko
men om zich naar het koninklijk echtpaar te
begeven.
De Daily News zegt o. a., dat zij niet wil
trachten om te schatten wat Engeland en de
beschaving aan 'Haig verschuldigd zijn. In
de -meest duistere dagen van den oorlog ia
Haig's kalm vertrouwen schitterend geweest
en in het uur der overwinning is zijn beschei
denheid niet minder, schitterend.
In België en Frankrijk zijn er natuurlijk
heel wat oorlogsslachtoffers, die alles behai-
ve vergevensgezind zijn De Belgische minis
terraad heeft maatregelen genomen tegen de
ambtenaren en agenten in staatsdienst, die
met de Duitsche overheid hebben samenge
werkt en nu oogenblikkelijk zullen worden
afgezet
Men treft reeds maatregelen om den in
vloed der Duitschers in België voor onbe-
paaiden tijd te weren.
De vakvereeniging van architecten in Bel
gië heeft besloten het gebruik van bouwmate
rialen, die uit vijandelijke landen afkomstig
zijn, te verbieden.
Daarentegen komen er krachtige pleidooien
om de Duitschers zoo zwaar mogelijk voor
de door hen aangerichte schade te laten boe
ten
In de Fransche Kamer is een schatting ge
maakt van de verwoestingen door den vijand
in Noord- en Oost-Frankrijk bedreven, waar
bij bij men tot een som van niet minder dan
65 miljard kwam. Van vergoeding van een
dergelijke som zal natuurlijk in een afzien
bare reeks van jaren geen sprake kunnen zijn.
KORTE BERICHTEN.
Hertogin Adolf Frederik van Mecklen
burg is op 17 December van een dochter be
vallen. De groothertogin was reeds zeer zwak
en kreeg bovendien longontsteking, waaraan
zij in Rostock is overleden.
De overleden hertogin Victoria Feodora v.
Mecklenburg was sedert 27 April 1917 ge
huwd met hertog Adolf Friedrich van Meck
lenburg, den broer van Prins Hendrik der.
Nederlanden. Zij was een prinses van Reuss
en werd 21 April 1889 geboren.
De mijn werkersstaking in het Ruhr ge
bied is geëindigd.
In de redevoeringen van den koning
van Italië en Poincaré, op de soirée in het
Elysée. werd met nadruk een blijvend bond
genootschap tusschen Italië en Frankrijk
aangekondigd, ter versterking van het Latij
sche ras.
Koning Albert heeft te Arlon tot den
Luxemburgschen minister-president een rede
gehouden, waarin hij getuigde van België's
sympathieën voor Luxemburg en zijn bereid
willigheid de Luxemburgsche belangen te
verdedigen.
De toestand der voormalige Duitsche
keizerin moet levensgevaarlijk zijn.
De nationale vergadering te Weenen
nam verschillende wetten aan, o.a. op den
kinderarbeid en op de invoering van den 8-
urigen werkdag, waarbij de staatssecretaris
voor cie sociale verzorging wees op de gewel
dige werkloosheid in Weenen tengevolge van
het kolengebrek.
De Bolsjewijd zijn de Dana overge
trokken en rukken op Libau aan.
Duitschland gaf aan vertegenwoordi
gers der Entente te Brussel, 380 millioen M.
terug.
De Hongaarsche regeering heeft de En
tenteregeering met nadruk gevraagd of het
optreden van de Roemeensche, Servische en
Tsjechische bezettingstroepen, in strijd met
net verdrag van Belgrado, geschiedt op haar
last, zooals de betreffende commandanten op
het Hongaarsche protest hebben geantwuoid.
De Belgische katoenindustrieelen heb
ben zich vereenigd om tezamen deze. industrie
in België weer tot bloei té brengen.
Bij den aftocht der Duitsche troepen
Oekrajina ontstonden gevechten tusschen de
ze troepen en bolsjewiki. De laatsten werden
verslagen en lieten 15 kanonnen in Duitschs
handen.
De „Manchester Guardian" gelooft dat
Wilson's yervroegd bezoek aan Londen betee-
kent, dat de president vooraf met Lloyd
Oeorge overeenstemming wil bereiken over de
opvatting van zijn bekende beginselen.
Graaf Brockdorfi Rantsau ia tot
Duitsch minister van Buitesdandschs Zaken
benoemd.
De Duitsche regeering heeft bij de in
ternationale wapensttlstandscommissie ge
protesteerd tegen het, optreden van de Fran
schen in Elzas-Lotharingen.
Staten Generaal.
TWEEDE KAMER.
Zitting van Vrijdag.
De Voorzitter deelde mede, dat du
Kamer uiteen zal gaan tot 14 Januari. Dan
zullen de rest der staatsbegrooting en enkele
andere ontwerpen worden afgedaan en zullen
eenige ontwerpen w.o. de zeelieden- en zee»
visschersongevallen-verzekering, de plaats-
kaartenbelasting en de spoedig te verwachten
verhooging der inkomstenbelasting, de wijzi
ging der verdedigingsbelasting en de verhoo-
ing van den accijns op het gedistilleerd, in
de afdeelingen worden onderzocht.
Vervolgens kwam aan de orde de begroo-
ting van onderwijs, kunsten en wetenschap
pen. De heer Van der Molen hoopte dat
dit departement definitief zou blijven. Het
werkplan van den minister achtte hij voorloo
pig bevredigend. Hij drong aan op spoed met
de indiening van een ontwerp tot verbetering
der salarissen van bijzondere onderwijzers.
Spr. zou wellicht kunnen meegaan met de
uitbreiding van den leerplichtigen leeftijd tot
14 jaar.
Mevrouw Groene weg vroeg meer aan
dacht voor het voorbereidend onderwijs dat
kosteloos moet zijn, werkelijk moet voorberei
den tot onderwijs waartoe ae gemeenten gele
genheid moeten geven zoo noodig waarvoor
de staat de salarissen en examens moet rege
len.
De heer A Staalman bepleitte verbe
tering van de lichamelijke opvoeding ten aan
zien waarvan eenheid en leiding ontbraken.
De heer De Buisonje wenschte verlen
ging van den leerplichtigen leeftijd tot 14
jaar met 2 jaar verplicht herhalingsonder-
wijs. De positie van het bijzonder onderwijs
eischt volgens hem zoo spoedig mogelijk ver
betering.
De heer VanWljnbergen betuigde in
stemming met het optreden van den min. en
diens werkplan. Hij wilde geen overheidsexa-
mens voor voorbereidencf onderwijs. Spr.
drong aan op subsidieering van onderwijs
inrichtingen volgens vaste regelen.
De heer De Savorn in Lohman be
tuigde instemming met het voornemen' tot
instelling van een onderwijsraad. Hij vroeg
wat er waar is van het gerucht dat de regee
ring op instigatie van den heer Otto salaris
sen heeft betaald aan de Belgische onderwij
zers in de vluchtoorden, hetgeen den Staat
op een paar millioen is komen te staan. Spr.
betoogde uitvoerig het goed recht van bijzon
der onderwijs.
ketelaar hoopte evem
ent zal blijven. Hij drong aa
uitbreiding van den leerplicht tot net 14e
De heer Ketelaar hoopte eveneens dat
het departement zal blijven Hij drong aan op
jaar. Hij had de uitlating van den heer Os-
sendorp omtrent verplicht neutraal onderwijl
met verwondering gehoord. Spr. was voor sa
menkoppeling van "salarisverbetering met de
nieuwe schoolwet.
De heer Van Ravesteijn betoogde de
noodzakelijkheid van kosteloos neutraal on
derwijs tot 18 jaar met kostelooze voeding en
kleeding. Hij wilde verplicht voorbereidend
onderwijs en democratiseering van het hooger
onderwijs.
De hés? Duysjaes van Twist Tm
A
ALKMAAKSCII
COURANT
iSS
f m
vijs.
