DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. No. 283. 1919 MA ND AG 1 DECEMBER •iift m Oft nu^me' bast^at. u" 23 Mivu'^T^ »t ht) twinti H» »J utti Abonnementsprijs bij vooiuittietaling per 3 mnanden f 2,00, franco por post 1 2,50. Bewijsnummers 5 ct. Advertentieprijs 20 ct. per regel, grootere letters naar plaatsruimte. Brieven franco N V Boek- en Handelsdrukkerij v'h. Harms Coster Zoon, Voordam C 9, Telef. Administratie Nr. 3. Redactfe Nr. 33. Directeur: G. H KRAK. Hoofdredacteur: T|. N. ADEMA. EUITENLANDSCH OVERZICHT. De mijnwerkersstaking in Amerika heeft geen gunstig verloop tot nog toe. De 14 pet. loonsverhooging die is voorgesteld door de regeering, is afgeslagen Wel de werkgevers konden zich met het voorstel vereenigen, maar de mijnwerkers verwierpen het en eisch- ten de 1 pet. verhooging welke door den staatssecretaris is voorgesteld. Dr. Garfield deelde in zijne opgave aan de mijneigenaren en arbeiders mede, dat volgens de cijfers van het statistiekbureau de kosten van het levens onderhoud sinds 1913 gestegen waren met 79 8 pet. en dat de noodzakelijke verhooging der mijnwerkersloonen om deze op hetzelfde peil te brengen 14 pet. moest zijn. Hij drong aan op het instellen van een permanent lichaam met advisecrendc stem, samengesteld uit een even gdoot aantal vertegenwoordi gers van werkgevers en aladders in de mijn industrie, met den secretaris voor binnen- landsche zaken aan het hoofd en wees er op, dat het congres betrouwbare gegevens moest verzamelen betreffende de kolcn^ en cokes industrie en elk kwartaal rapporten moest uitgeven over de productie, de distributie en de nopsiag van steenkool en cokes: De werkgevers en arbeiders kwamen niet tot overe'enstemming en verdaagden de verga dering. inmiddels is de weigering der mijnwerkers en het niet tot overeenstemming komen een grootc slag voor iedereen, want Amerika staat nu voor een kolennood en dat nog wel op den slechtsten tijd van het jaar. De' sneeuw stormen in het Westen kondigen zich reeds aan en de temperatuur zakt onder nul De kou van den komenden winter zit in de lucht en geen middelen voorhanden om zich daartegen behoorlijk te beveiligen De meerderheidsconfercntic te Washington van den Volkenbond werd verdaagd. Zeer vele punten werden sinds de opening van het congres afgehandeld, en het laatste punt der agenda, de bescherming van het moeder schap, werd met slechts een kleine verande ring aangenomen. Er werd een aanvang gemaakt met de be krachtiging van het werk der conferentie na de ratificatie van het vredesverdrag, terwijl de agenda voor de volgende conferentie, die in januari 1920 te Parijs gehouden zal wor den, werd vastgesteld. De ontwerp overeenkomst, waarbij aan vrouwen wordt toegestaan zes weken vóór de geboorte van een kind en zes weken daarna haar werk te laten rusten en waarbij haar waarborgen tegen ontslag worden toegezegd, werd met 47 stemmen aangenomen. Het ware te wenschen, dat de arbeiderscon- ferentics in andere landen Amerika in dit op zicht konden volgen en dat uit den chaos van den tegenwoordigen tijd tenminste dergelijke menschllevende hesluiten mochten geboren worden. Ook de 7witsersche Bondsraad heeft aan de regceringen van de aan den oorlog deelge nomen hebbende mogendheden en oproep ge richt waarin aangedrongen wordt op de spoedige vrijlating van de krijgsgevangenen maar Ire dringend al deze oproepen ook mo gen zijn zc werken nog niet veel uit, o. a meldt de Duitsche Al'gem. Zcitung, dat van "en welwillende houding, waarvan de Presse de pars spreekt, in verband met de nota's be treffende de kwestie der krijgsgevangenen en die van Scapa Flow, niets bekend is. Near van bevoegde zijden wordt verno men uit kringen die met het kabinet in nau we betrekking staan is de regeering vast be sloten niet toe te geven inzake de uitlevering der 400000 ton bokken, bagger- en scheeps materiaal Het gaat hier niet om een prestige- quaestie, maar om het feit, dat de uitlevering van het geëischt materiaal Duitschlands eco- nortvsch bestaan eenvoudig onmogelijk zou maken Even onaannemelijk is voor de rijks- regeering bepaling uit het aanvullend nrotpi-n1 volgens welke het Frankrijk vrij zou staan te allen tijde een militaire macht mar DiiiitsHitend te' zenden, De rijksrfegee- rin? zoo schrijft hef blad, wil den vrede, mpo eenz:;dige voortzetting van den oorlog Ms vanzelfsprekend wordt, aangenomen, dat de krijgsgevangenen uit Frankrijk worden ge repatrieerd zooals in het vredesverdrag is vastgesteld en niet volgens de nieuwe voor waarden. Lenin is in een rede te Moskou zeer op timistisch gestemd. Hij verklaarde dat de overwinning van het internationale proletari aat nabij was. Thans behoeft nog slechts het Eugclsche en Fransche imperialisme over wonnen te worden. Den honger is men thans te boven. De boeren zlijin- de vrienden: der bols- jewiki. In West Europa zou de revolutie slechts langzaam komen. De communisten zouden echter met un arbeid onvermoeid voortgaan: Voor Leninisten' klinkt dit alles ongetwij feld zeer hoopvol. Of-alles wat de heer Lenin zich voorstelt even nabij de waarheid is, mee- nen wij te mogen betwijfelen, maar de toe komst zal dit moeten loeren. BUITENLAND. WIJZIGING IN HET KABINET. Ecu aantel Fransche ministers en onder staatssecretarissen, die lid van dc oude Ka mer waren, doch bij de jongste verkiezingen niet herkozen zijn, hebben hun ontslag bij Clemenccau ingediend, die voor eenigen hun ner reeds plaatsvervangers heeft aangewezen. FINANCIEELE BESPREKINGEN TUSSCHEN BELGIë en DUITSCHLAND. Over een belangrijke financieele overeen komst wordt tusschen België en Duitschland onderhandeld. Duitschland zou binnen 20 jaar de zes milliard marken terugnemen, welke de Belgische regeering aan het ver keer heeft onttrokken. BINNENLAND. PROVINCIALE STATEN VAN NOORD-HOLLAND. Ged. Staten stellen de volgende subsidies voor: Ten behoeve der Handelsdagschool der Haarlemsche Winkeliersvereeniging voor 1919 J 1200 en in de oprichtingskosten een extra bijdrage van 800; aan de Vakschool voor Verkoopers te Amsterdam voor 1918 en 1919 resp. 200 en 525; aan de Vereeni ging tot instandhouding van het Medisch Consultatiebureau voor Alcoholisme te Am sterdam van 1919 tot wederopzeggens een jaarlijksch subsidie van 1500; aan de ver eeniging „Handelsonderwijs" te Amsterdam met ingang van 1920 tot wederopzeggens 7000 per jaar; aan de Voilksuniversiteit te Amsterdam voor 1920 2000; aan de afd. Hoorn van Volksonderwijs van 1919 tot wederopzeggens jaarlijks 345. Ged. Staten stellen verschillende wijzigin gen in het Pensioer 'egleraent voor: o.a. dat het maximum ambtenaarspensioen worde be paald op 6/« inplaats van a/8 van den pensi oengrondslag en op ten hoogste 400, in plaats van 300. Het weduwenpensioen wordt gebracht op de helft inplaats van 1/a gedeelte van den laatsten pensioensgrondslag van den overle den echtgenoot en het maximum wordt ver hoogd van 800 tot 1200. De weezen-pen sioenen zullen gebracht worden op 1/10 in plaats van op 1/15 deel van den laatsten pensioensgrondslag van den overledene. De bepaling, dat de ambtenaar minstens 5 jaar in vasten provincie-dienst moet zijn voor pensioen, wil men laten vervallen. De pen sioensleeftijd voor verplegenden te verlagen tot 50 jaar achten Ged. Staten ongewenscht. Ged. Staten bieden ter vaststelling aan de 4de Suppl. begrooting der Provincie voor 1919, sluitende in ontvangst en uitgaaf tot een bedrag van 3.584.105.74 K. De 2e suppL begrooting van het Prov. Ziekenhuis Duinenbosch sluit in ontvangst en uitgaaf tot een bedrag van 1W48.150; en in buitengewone ontvangst-en uitgaaf tot een bedrag van 16,000. De staat van aanbeveling ter benoeming van een lid van den Raad van Toezicht op de provinciale bedrijven in Noord-Holland (va- cature-H. P. Maas Geesteranus, hoofdinge- neur, chef van den dienst van wge en wer ken bij de Hollandsche IJzeren Spoorweg maatschappij, te Amsterdam; 2o. G. Noome, directeur van de N.V. Provinciale Utrecht- sche Electriciteits-Maatschappij, te Utrecht. De staten van aanbeveling voor de benoe ming van vier leden van den Raad van Toe zicht op de provinciale bedrijven (uitbrei ding), bevatten de volgende namen: le Staat: mr. M. Slingenberg, lid der Pro vinciale Staten te Haarlem; 2. W. J. Kern kamp, idem te Edam. 2e Staat. 1. K. ter Laan, burgemeester van Zaandam; 2. E. G. Duyvis Tzn., te Koog ban de Zaan. 3e Staat. 1. R. P. van Royen, directeur der gemeentewaterleidingen te Amsterdam; 2. Ph. Huffnagel, directeur der drinkwaterlei ding vain de gemeente Rotterdam, te Rotter dam. 4e. Staat. 1. Jhr. J. P. W. van Doorn, bur gemeester van Heemstede; 2. J. C. F. Bletz, burgemeester van Weesperkarspel. Gedeputeerde St'atem hebben tier vaststel ling de eerste suppletoire begrooting der pro vincie voor 1920! aangeboden,, sluitende in ontvangst en uitgaaf dot een bedrag van 8.804.843.25. Ged. Staten1 stellen o.a. voor afwijzend te beschikken op het adres der Vereeniging voor Landbouwhuishoudonderwijs te Winkel om verhooging van subsidie. Ged: Staten stellen voor hen te machtigen1, ten laste der Provincie aan te gaan, gekSee- niingen rentende hoogstens 6 pet. van1 zooda nige nominale bedragen als noodig zullen blijken om eene som te verkrijgen ter voldoe ning van: 3.540.000 wegens uitkeering aan het Provinciaal Electriciteitsbedtoijï ten behoeve van de uitbreidiingswerken (aflossing in 40' jaren); 16.000 wegens kosten van buitengewone welken in het Provinciaal Zie kenhuis „Duinenbosch" te Bakkum (als ver luidt 15); 600 kooien van buitengewone werken in het Prov. Ziekenhuis nabij Sant poort (als voren in 20); 2.600.000 wegens uitkeering aan het Provinci aal Waterleidingsbedrijf ten behoeve van de uitbreidingswerken (als voren in 40 jaar); 137.400 wegens kodtem van werken tot' verdediging van het strand en de 'hooge gronden te Muiderberg (als voren in 501 jaar)420.000 wegens kosten van aan koop van een oppervlakte duinen en duin- gromdéni onder Wijk aan Zee en Duin (als voren' in 50 jaar); 15.600 wegens kosten van buitengewone werken in het Provinciaal Ziekenhuis nabij Santpoort (als voren in 20 jaar); 300.000 wegens kosten van buiten gewone werken in het Provinciaal Ziekenhuis te Bakkum (alls voren in 30 jaar). WIJZIGING ONTEIGENINGSWET. In zijn Memorie van Antwoord op het voonloopig verslag der Tweede Kamer in za ke de Waterstaatsbegroodnig, deelt dé minis ter van Waterstaat mede, dat hij met. zijn ambtgenooten van Binnenlandsche Zaken en justitie in overleg is getreden omtrent de wenschelijkheid van een principieele wijzi ging van de Onteigeningswet. INT. TENTOONSTELLING INZAKE VO'L KSil ILTSV E ST I NO: 'De Minister van Arbeid! deelt in zijn ver sohenen memorie van antwoord mede, dat in Februari en in April' 1920 te Londen een> ten toonstelling op het gebied van de volkshuis vesting zal worden gehouden, waaraan Ne derland1 zal deelnemen. 'Eenige gemeenten zullen gezamelijk een inzending voor deze tentoonstelling gereed maken. ZOME'RD IEINSTREIG E L ING 1920. Naar men verneemt, ligt het in de bedoe ling van die Directie der Neder1: Spoorwegen om, ind'ien de koltenvoorziening 'het sk even toelaat met den zomerdienst, die 1 Mei 1920 zal ingaan, het geheele treinverkeer weer op den voet van vroeger te regelen. Al le beperkende bepalingen zullen' dan worden opgeheven. IDe snelheid' dér personentreinen zal dan weer tot 75 a 90 K.M. per uur worden opge voerd. STADSNIEUWS. Dit alles heeft nieitls te maken met uw per soon mijnheer Wendelaar. Toen wij uwe bemo^aunig hoorden, grepen wijl naar den Staatsalmanak en vonden U als referendaris aan het Departement van Oorlog. Ongetwij feld hebt gij daar een belangrijken werkkring trvuld, die niet het minst in de tijden van gruwelijken oorlog, die achter ens liggen veel arbeid en veel vernuft, veel toewijding en veel takt van U zal hebben gevorderd. Dat gij nu, in den moeilijken tijd van vrede na den oorlog U aan de taak wilt wijden de ge meente Alkmaar te helpen besturen, een taak die zeker niet minder van uwe krachten zal vragen nu weer opbouw moet plaats hebben van zooveel, wat tengevolge van den oor logstoestand ook in de gemeentelijke huishou ding is verstoord, dat doet ons veel goeds va-A U vernachten. De praktijk van de ge meentehuishouding is U onbekendgij zult U' daar geheel moeten inwerken. Die moeilijk heid echter, daarvan ben ik volkomen zeker, zult gij spoedig overwinnen. Al waart gij ons tevoren onbekend, uw goede naam is U voorafgegaan; en een goede naam. zegt de Prediker, is beter dan olie. ilk wil U dus van deze plaats een hartelijk welkom in ons midden toeroepen. En dat welkom houdt in eene belofte om naar de ma te van onze krachten, in volle oprechtheid en toewiiding met U medc te werken tot de be vordering van het welzijn van deze gemeente. F.r is hier veel te arbeiden; veel nieuws te doch. yeel in te haicn wat verzuimd is. In den korten tijd dat ik de functie van burge meester heb waargenomen heb ik meer dan oit gevoeld welken last die taak op de schouders legt en ik ben verheugd, dat ik dien 'ast thans aan U kan overdragen Maar met dien last geeft het burgemeestersambt ook veel voldoening Belangwekkend is uw nieuwe werkkring in hoorre mate De sted Alkmaar is door de kracht harer bevolking, door, hare bij uitstek gunstige ligging, door haar lang verleden, door de nijverheid van het voorgeslacht en de zorg en toewijding van hen die ons onmiddellijk zijn voorafge gaan tot het centrum geworden van het noor delijk deel van iNoord-Hblland' Die plaats onder hare zustersteden die reeds veroverd is te helpen handhaven, krachtig mede te wer ken tot de uitbreiding en verdere ontwikke 'ing van het werk der Vaderen, dat is uw schoone taak Benijdbaar 's het daaraan zijne Vrachten te mogen wijden op zoo jeugdigen mannehiken leeftiid Ik h"pp dat hef U gege ten moo-c zün die eigen schaopen te bezitten, die U maken tot een goed burgemeester1 een bekwaam en taktvol Voorzitter van den Raad. een werkkracht in het Co'lege van Burge meester en Wethouders Dat gij een goed burger van deze stad zult zijn, dat weten wij reeds. En hiermede. Mr Wendelaar verklaar ik U Geïnstalleerd als Burgemeester van Alkmaar en verzoek ik U van mii de ambtsketen over te nemen en den Voorzitterszetel te willen bezetten (Applaus). Mr. Wendelaar voldeed hierop aan "het ver zoek van den waarncmenden burgemeester en> sprak dé volgende rede uit Dames en Heeren vertegenwoordigers van de bevolking van Alkmaar! Staande op de plaats, 20 jaar lang ingeno men door mijn afgetreden voorganger, wil ik beginnen met u zijn persoon in herinnering te brengen: Burgemeester Ripping heeft ge durende de meest productieve periode van zijn leven zich met hart en ziel aan Alkmaar gegeven en het is niet dan tot zijn leedwezen, dat hij zich door zijn gezondheidstoestand genoopt zag zijn ontslag te vragen. De harte lijke hulde hem in deze zaal bij zijn afscheid gebracht, geeft het bewijs, dat men zijn wer ken en streven heeft gewaardeerd en dat men hem dankbaar is voor het vele goede, dat hij alhier heeft tot stand gebracht. Na het geen ik van Alkmaar heb gezien en ver nomen', is het mijl eem behoefte mij bij die welverdiende hulde aan te sluiten en daaraan toe te voegen een woord van dank voor den ALIMAARSCIE SERVIë EN HET VREDESVERDRAG. Het Persbureau publiceert een nota, waarin als reden voor de niet»onderteekening door Servië van het vredesverdrag wordt opgege» ven, dat o. a. den Serviërs een extra Over* drag moest worden onderteekend, volgens jietwelk den Serviërs de betaalde schadeloos» stelling gecompenseerd zal worden door de schulden, die op het nieuwe gebied van het Koninkrijk vallen. De regeering erkent overi» gens wel de schulden van haar nieuw gebied. De kwestie loopt over de wijze van betaling. De prins»regent heeft verklaard, dat hij het zijn plicht acht naar Parijs te vertrekken. DE CONFERENTIE TE WASHINGTON. De Duitsche delègatie voor de arbeuls»cun» ferentie te Washington heeft een draadloos telegram gezonden aan deze conferentie, waar» in er op gewezen wordt, dat zij sliechts door de verkeersmoeilijkheden niet eerder dan 18 Nov. van Gothenburg zouden kunnen vertrek» kên, waardoor zij te laat zou geKomen zijn voor de conferentie, die einde November reeds gesloten zou worden. Er wordt in het bijzonder op gewezen, dat dit de eenige reden is, waarom Duitschland niet op de conferentie vertegenwoordigd was. DE VOEDSELVOORZIENING VAN POLEN. Uit Warschau komen berichten van ver» schrikkelijke toestanden in de voedselvoor» ziening. Op het oogenbiik kost een brood van 800 gram 15 tot 18 Mark. DE MOORD OP TISZA. De onderzoekingen, in verband met den moord op Graaf Tisza, hebben tot een sensa» tioneele ontwikkeling geleid. De moordenaar van graaf Tisza Stephan Debo heeft zich na den moord eenige dagen in het paleis van graaf Karolyi opgehouden, waar hij door de vrouw van Karolyi werd verborgen. DE SOCIALISTEN IN DE REGEERING. Op het gister gehouden buitengewoon socia» listisch congres werd gestemd over de deelne» ming aan de regeering door de socialisten. Een door den heer Jacqmotte ingediende mo« tie, welke voorstelt geen deel aan de regeering te nemen, werd verworpen met 401 tegen 152 stemmen en 15 onthoudingen. DE OPPERSTE RAAD. De Opperste Raad der geallieerden verga» derde Zaterdag. Hij heeft de besprekingen voortgezet betreffentle de verdeeling van het materiaal van de slooping van de Duitsche schepen en duikbooten. Opnieuw bestudeerde, de Raad den binnenlandschen tpestand in Roe» menië en besloot Zondag de laatste nota van den raad aan de regeering te Boekarest te pu» bliceeren. Ten slotte besloten de vertegen» woordigers dergeallieerden, dat de kosten voor het onderhoud van de Russische krfjgs» gevangenen in Duitschland op de Duitsche regeering zouden komen, evenals de onkosten voor de bijzondere commissies te Berlijn EEN WAPENSTILSTAND. Door bemiddeling van de intergeallieerde militaire missie werd een wapenstilstand afge» sloten tusschen Duitschland en Lithauen. De regeling waarborgt, dat de Duitschers tot den 13en De. alle gebied van Lithauen verlaten zullen hebben. SAMENSMELTING. In Würzburg is op een bijeenkomst van de afgevaardigden van de 430.000 man sterke Duitsche spoorwegwerkers»vereeniging met de afgevaardigden van den 85.000 man sterke Duitschen bond van het personeel der vér» voermiddelen tot samensmelting op 1 Juli 1920 besloten. Hierdoor gaat de wensch van de Noord» en Zuid»Duitsche spoorwegarbeiders in vervulling. DE LITHAUSCHE EISCHEN AANVAARD. De Duitsche regeering stemt toe in de eischen van Lithauen. Al het oorlogsmateriaal en het spoorwegmateriaal, dat toebehoort aan de Duitsche troepen in Rusland, zal aan Lithauen overgegeven worden en de ontrui» ming van de bezette gebieden moet onder con» trole van de Lithausche regeering geschieden, en binnen een zekeren tij, die intusschen nog niet vastgesteld is, gebeurd zijn. Van hun kant verbinden de Lithauers zich, om het offensief te staken, zich binnen de demarcatielijn te houden en aan de Duitsche troepen in Rusland vrij vervoer toe te staan naar Duitschland op de Lithausche spoorwegen. De intergeallieer» de commissie voor de Baltische provinciën zal de vervulling van deze voorwaarden moeten controleeren. VERZET VAN DUITSCHE KRIJGS» GEVANGENEN. De zeelieden, die de Duitsche vloot in Scapa Flow tot zinken hebben gebracht en thans ge» interneerd zijn in het kamp bij Oswestry, Heb» ben den laatsten tijd op rumoerige wijze hun verlangen kenbaar gemaakt, evenals de overi» ge Duitsche krijgsgevangenen vóór Kerstmis naar huis te worden gezonden. Dinsdag jl. wel» gerden zij aan de gegeven bevelen te gehoor» zamen en wilden hun werk neerleggen, maar toen troepen met de bajonet op 't geweer ver» schenen, hervatten zij dralend het werk. Op het oogenbiik zijn zij weer als gewoonlijk aan den gang. DE MOORDENAAR VAN ROSA LUXEMBURG GEWi. In de militaire gevangehis te Hannover is vice»Feldwebel Otte binnengebracht onder verdenking, de moordenaar van Rosa Luxem» burg te zijn. Otte was langen tijd geleden uit Berlijn gevlucht en had zich onder een val» schen naam in Hannover opgehouden. Hij heeft bekend de moordenaar van Rosa Luxem» burg te zijn. HEFFING OORLOGSWINSTBELASTING. Het Tweede Kamerlid De Wilde heeft tot den minister van Financiën de volgende vra» gen gericht: „Is de minister bereid te bevorderen, dat aan de Inspecteurs der belastingen worde op» gedragen een meer uniforme toepassing van het begrip „vermeerdering van inkomen of winst als onmiddeiujK of middellijk gevolg van den oorlogstoestand" (art. 1 der wet tot hef» fing eener Oorlogwinstbelasting) te doen gel» den speciaal ten aanzien van het salaris van personeel in dienst van naamlooze vennoot» schappen (directeuren, procuratiehouders, hoofdvertekenwoordigers, enz.)? Is de minister niet van meening, dat, indien in de laatste jaren het salaris van dit personeel verhoogd is en in overeenstemming gebracht met de dure tijden, eerst oorlogswinstbelas» ting behoort te worden betaald, voor zooverre die verhooging een verdubbeling te boven gaat, althans waar net salarissen betreft bene» den de f 10.000, zoodat bijv. het salaris van een directeur, wiens salaris van 4000 tot '8000 geklommen is, beschouwd' moet wor» 'den niet onder het in art. 1 der wet bedoelde begrip te vallen?" INSTALLATIE NIEUWE BURGE» MEESTER. Onze burgemeester, Mr. W. C. Wendelaar, arriveerde heden met den trein van 12.52 uur met zijn echtgenoote en zoontje in de ge» meente, wérd daar ontvangen door den bode van 't stadhuis, den heer Bakker, waarna per rijtuig naar het stadhuis werd gereden. In de raadszaal had daarna onder enorme bèlangstelling, waaronder die van de ouders van Mr. Wendelaar en diens echtgenoote en tal van familieleden, de installatie plaats van onzen nieuwen burgemeester. Van de raadsleden was alleen de heer Thom» sen wegens ziekte afwezig. De waarnemende voorzitter, de heer Mr. W C. Bosman, opende de buitengewone raadszit» ting, belegd tot de installatie van den nieuwen burgemeester en verzocht de heeren v. d. Bosch en Verkerk met den secretaris den bur» gemeester binnen te leiden. Nadat dit was geschied, nam de burgemees» ter iegenover Mr. W. C. Bosman plaats, die de volgende rede uitsprak: Mijnheer de nieuw benoemde Burgemeester, Binnengeleid in den Raad dezer gemeente, tot wiens voorzitter gij benoemd zijt bij Ko» ninklijk Besluit, wil ik U namens den Raad met die benoeming gelukwenschtn. En ik wil er dadelijk aan toevoegen, dat de keuze van de Rijksregeering, die op U gevallen is, moge blijken eene gelukkige te zijn voor onze Ge» meente. Tot nogtoe hebben de Nederlandsche ge» meenten er in berust, dat de gewichtigste bc stuursfunctie in de gemeente, de burgemëes» tersbetrekking, zonder medewerking harer» zijds, ja zelfs zonder dat zij geraadpleegd wordt, door de Rijksregeering wordt begeven, als gold het de benoeming van een Staatsamb» tenaar, voor den Staat werkzaam en door hem bezoldigd. In dit opzicht, als in enkele andere groote beginselen, is de ontwikkeling van ons Staatsrecht wel zeer achterlijk gebleven en komen wij nauwelijks in den staart van de an» dere volken, aan wier spits wij in andere op» zichten denken te staan. Ik zal niet spreken van het aristocratisch Engeland, of van h(et republikeinsch Frankrijk, waar de burgemees» ter wordt gekozen uit en door de gemeente, maar zelfs in het autoritaire Pruisen van den Keizertijd geschiedde de benoeming van den burgemeester door den Raad onder bekrachti» ging van de Kroon, of werd hij uit een voor» dracht van een drietal door de Kroon aange» wezen. Overal heeft het beginsel van het ge» meentelijk zelfbestuur meegebracht dat de burgers hunne bestuurders zelf aanwijzen, een beginsel waarvan ook onze gemeentewet uit» gaat, waar de raadsleden door het recht» streeksch stemrecht worden gekozen en de Wethouders door den Raad uit zijn midden worden benoemd. Aan het hoofd der gemeente, zegt art. 143 van de Grondwet, staat een raad welks „leden „rechtstreeks voor een bepaald aantal jaren „worden gekozen door de mannelijke ingeze» „tenen der gemeente." Alleen voor den Voor» zitter van den Raad wordt een uitzondering gemaakt, die door den Koning benoemd wordt en de Grondwet voegt er bij dat die benoé» ming kan geschieden ook buiten de leden van den Raad. Dit voorschrift dagteekent van de Grondwet van 1848. Reeds toen werd veron» dersteld dat de Koning zooveel mogelijk de wenschen der burgerij zou vervullen en te r»« de zou gaan of onder de leden van de gemeen» telijke vroedschap geen burgemeester zou zijn te vinden. Van die raadpleging, die de Grond» wet van voor 70 jaren reeds veronderstelde, is echter in de praktijk niets terecht gekomen; integendeel, de ontwikkeling van ons Staats» recht, voorzoover de burgemeestersbenoeming betreft is in averechtsche richting gegaan: in plaats van naar den kant der democratie en zelfbestuur is beschikking gekomen van hoo» ger hand. De gemeenten krijgen hun burge» meester toegezonden, zonder dat zij vooraf omtrent den functionaris, die een belangrijke taak in de gemeentelijke huishouding heeft te vervullen, zijn gehoord. De man belast met de uitvoering van 's Raads besluiten kan zijn een vreemdeling in Jerusalem, wiens opvattingen niet strooken met den geest van de plaat» welke hij zal medehelpen besturen: de gemeen» te heeft dat te aanvaarden. Zij heeft haren Burgemeester te bezoldigen, maar zij heeft oVer de keuze niets te zeggen. Is het wonder, Mijnheer dq Burgemeester, dat er stemmen zijn opgegaan en van de meest gezaghebbenden, die tegen deze achterlijkheid in onze Staatsrechtelijke ontwikkeling zijn op» gekomen? Wel verwonderen mag het, dat de gemeentebesturen zelf totnogtoe in deze prak» tijk hebben berust. En het is dan ook volko» men gewettigd dat ik van deze plaats opkom tegen het stelsel, waarin de gemeenten als on» mondige kinderen worden behandeld en over hare groote belangen buiten haar om van hoo» ger hand, waar men niets van de gemeente weet, wordt beschikt.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1919 | | pagina 1