DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No. 283.
1919
MA ND AG
1 DECEMBER
•iift m
Oft nu^me' bast^at. u" 23
Mivu'^T^ »t ht) twinti H» »J utti
Abonnementsprijs bij vooiuittietaling per 3 mnanden f 2,00, franco por post 1 2,50. Bewijsnummers 5 ct. Advertentieprijs 20 ct. per regel, grootere letters naar plaatsruimte.
Brieven franco N V Boek- en Handelsdrukkerij v'h. Harms Coster Zoon, Voordam C 9, Telef. Administratie Nr. 3. Redactfe Nr. 33.
Directeur: G. H KRAK.
Hoofdredacteur: T|. N. ADEMA.
EUITENLANDSCH OVERZICHT.
De mijnwerkersstaking in Amerika heeft
geen gunstig verloop tot nog toe. De 14 pet.
loonsverhooging die is voorgesteld door de
regeering, is afgeslagen Wel de werkgevers
konden zich met het voorstel vereenigen,
maar de mijnwerkers verwierpen het en eisch-
ten de 1 pet. verhooging welke door den
staatssecretaris is voorgesteld. Dr. Garfield
deelde in zijne opgave aan de mijneigenaren
en arbeiders mede, dat volgens de cijfers van
het statistiekbureau de kosten van het levens
onderhoud sinds 1913 gestegen waren met
79 8 pet. en dat de noodzakelijke verhooging
der mijnwerkersloonen om deze op hetzelfde
peil te brengen 14 pet. moest zijn. Hij drong
aan op het instellen van een permanent
lichaam met advisecrendc stem, samengesteld
uit een even gdoot aantal vertegenwoordi
gers van werkgevers en aladders in de mijn
industrie, met den secretaris voor binnen-
landsche zaken aan het hoofd en wees er op,
dat het congres betrouwbare gegevens moest
verzamelen betreffende de kolcn^ en cokes
industrie en elk kwartaal rapporten moest
uitgeven over de productie, de distributie en
de nopsiag van steenkool en cokes:
De werkgevers en arbeiders kwamen niet
tot overe'enstemming en verdaagden de verga
dering.
inmiddels is de weigering der mijnwerkers
en het niet tot overeenstemming komen een
grootc slag voor iedereen, want Amerika
staat nu voor een kolennood en dat nog wel
op den slechtsten tijd van het jaar. De' sneeuw
stormen in het Westen kondigen zich reeds
aan en de temperatuur zakt onder nul De
kou van den komenden winter zit in de lucht
en geen middelen voorhanden om zich
daartegen behoorlijk te beveiligen
De meerderheidsconfercntic te Washington
van den Volkenbond werd verdaagd. Zeer
vele punten werden sinds de opening van het
congres afgehandeld, en het laatste punt der
agenda, de bescherming van het moeder
schap, werd met slechts een kleine verande
ring aangenomen.
Er werd een aanvang gemaakt met de be
krachtiging van het werk der conferentie na
de ratificatie van het vredesverdrag, terwijl
de agenda voor de volgende conferentie, die
in januari 1920 te Parijs gehouden zal wor
den, werd vastgesteld.
De ontwerp overeenkomst, waarbij aan
vrouwen wordt toegestaan zes weken vóór de
geboorte van een kind en zes weken daarna
haar werk te laten rusten en waarbij haar
waarborgen tegen ontslag worden toegezegd,
werd met 47 stemmen aangenomen.
Het ware te wenschen, dat de arbeiderscon-
ferentics in andere landen Amerika in dit op
zicht konden volgen en dat uit den chaos van
den tegenwoordigen tijd tenminste dergelijke
menschllevende hesluiten mochten geboren
worden.
Ook de 7witsersche Bondsraad heeft aan
de regceringen van de aan den oorlog deelge
nomen hebbende mogendheden en oproep ge
richt waarin aangedrongen wordt op de
spoedige vrijlating van de krijgsgevangenen
maar Ire dringend al deze oproepen ook mo
gen zijn zc werken nog niet veel uit, o. a
meldt de Duitsche Al'gem. Zcitung, dat van
"en welwillende houding, waarvan de Presse
de pars spreekt, in verband met de nota's be
treffende de kwestie der krijgsgevangenen en
die van Scapa Flow, niets bekend is.
Near van bevoegde zijden wordt verno
men uit kringen die met het kabinet in nau
we betrekking staan is de regeering vast be
sloten niet toe te geven inzake de uitlevering
der 400000 ton bokken, bagger- en scheeps
materiaal Het gaat hier niet om een prestige-
quaestie, maar om het feit, dat de uitlevering
van het geëischt materiaal Duitschlands eco-
nortvsch bestaan eenvoudig onmogelijk zou
maken Even onaannemelijk is voor de rijks-
regeering bepaling uit het aanvullend
nrotpi-n1 volgens welke het Frankrijk vrij
zou staan te allen tijde een militaire macht
mar DiiiitsHitend te' zenden, De rijksrfegee-
rin? zoo schrijft hef blad, wil den vrede,
mpo eenz:;dige voortzetting van den oorlog
Ms vanzelfsprekend wordt, aangenomen, dat
de krijgsgevangenen uit Frankrijk worden ge
repatrieerd zooals in het vredesverdrag is
vastgesteld en niet volgens de nieuwe voor
waarden.
Lenin is in een rede te Moskou zeer op
timistisch gestemd. Hij verklaarde dat de
overwinning van het internationale proletari
aat nabij was. Thans behoeft nog slechts het
Eugclsche en Fransche imperialisme over
wonnen te worden. Den honger is men thans
te boven. De boeren zlijin- de vrienden: der bols-
jewiki. In West Europa zou de revolutie
slechts langzaam komen. De communisten
zouden echter met un arbeid onvermoeid
voortgaan:
Voor Leninisten' klinkt dit alles ongetwij
feld zeer hoopvol. Of-alles wat de heer Lenin
zich voorstelt even nabij de waarheid is, mee-
nen wij te mogen betwijfelen, maar de toe
komst zal dit moeten loeren.
BUITENLAND.
WIJZIGING IN HET KABINET.
Ecu aantel Fransche ministers en onder
staatssecretarissen, die lid van dc oude Ka
mer waren, doch bij de jongste verkiezingen
niet herkozen zijn, hebben hun ontslag bij
Clemenccau ingediend, die voor eenigen hun
ner reeds plaatsvervangers heeft aangewezen.
FINANCIEELE BESPREKINGEN
TUSSCHEN BELGIë en DUITSCHLAND.
Over een belangrijke financieele overeen
komst wordt tusschen België en Duitschland
onderhandeld. Duitschland zou binnen 20
jaar de zes milliard marken terugnemen,
welke de Belgische regeering aan het ver
keer heeft onttrokken.
BINNENLAND.
PROVINCIALE STATEN VAN
NOORD-HOLLAND.
Ged. Staten stellen de volgende subsidies
voor: Ten behoeve der Handelsdagschool
der Haarlemsche Winkeliersvereeniging voor
1919 J 1200 en in de oprichtingskosten een
extra bijdrage van 800; aan de Vakschool
voor Verkoopers te Amsterdam voor 1918 en
1919 resp. 200 en 525; aan de Vereeni
ging tot instandhouding van het Medisch
Consultatiebureau voor Alcoholisme te Am
sterdam van 1919 tot wederopzeggens een
jaarlijksch subsidie van 1500; aan de ver
eeniging „Handelsonderwijs" te Amsterdam
met ingang van 1920 tot wederopzeggens
7000 per jaar; aan de Voilksuniversiteit te
Amsterdam voor 1920 2000; aan de afd.
Hoorn van Volksonderwijs van 1919 tot
wederopzeggens jaarlijks 345.
Ged. Staten stellen verschillende wijzigin
gen in het Pensioer 'egleraent voor: o.a. dat
het maximum ambtenaarspensioen worde be
paald op 6/« inplaats van a/8 van den pensi
oengrondslag en op ten hoogste 400, in
plaats van 300.
Het weduwenpensioen wordt gebracht op
de helft inplaats van 1/a gedeelte van den
laatsten pensioensgrondslag van den overle
den echtgenoot en het maximum wordt ver
hoogd van 800 tot 1200. De weezen-pen
sioenen zullen gebracht worden op 1/10 in
plaats van op 1/15 deel van den laatsten
pensioensgrondslag van den overledene.
De bepaling, dat de ambtenaar minstens 5
jaar in vasten provincie-dienst moet zijn voor
pensioen, wil men laten vervallen. De pen
sioensleeftijd voor verplegenden te verlagen
tot 50 jaar achten Ged. Staten ongewenscht.
Ged. Staten bieden ter vaststelling aan de
4de Suppl. begrooting der Provincie voor
1919, sluitende in ontvangst en uitgaaf tot
een bedrag van 3.584.105.74 K.
De 2e suppL begrooting van het Prov.
Ziekenhuis Duinenbosch sluit in ontvangst
en uitgaaf tot een bedrag van 1W48.150;
en in buitengewone ontvangst-en uitgaaf tot
een bedrag van 16,000.
De staat van aanbeveling ter benoeming
van een lid van den Raad van Toezicht op de
provinciale bedrijven in Noord-Holland (va-
cature-H. P. Maas Geesteranus, hoofdinge-
neur, chef van den dienst van wge en wer
ken bij de Hollandsche IJzeren Spoorweg
maatschappij, te Amsterdam; 2o. G. Noome,
directeur van de N.V. Provinciale Utrecht-
sche Electriciteits-Maatschappij, te Utrecht.
De staten van aanbeveling voor de benoe
ming van vier leden van den Raad van Toe
zicht op de provinciale bedrijven (uitbrei
ding), bevatten de volgende namen:
le Staat: mr. M. Slingenberg, lid der Pro
vinciale Staten te Haarlem; 2. W. J. Kern
kamp, idem te Edam.
2e Staat. 1. K. ter Laan, burgemeester van
Zaandam; 2. E. G. Duyvis Tzn., te Koog
ban de Zaan.
3e Staat. 1. R. P. van Royen, directeur der
gemeentewaterleidingen te Amsterdam; 2.
Ph. Huffnagel, directeur der drinkwaterlei
ding vain de gemeente Rotterdam, te Rotter
dam.
4e. Staat. 1. Jhr. J. P. W. van Doorn, bur
gemeester van Heemstede; 2. J. C. F. Bletz,
burgemeester van Weesperkarspel.
Gedeputeerde St'atem hebben tier vaststel
ling de eerste suppletoire begrooting der pro
vincie voor 1920! aangeboden,, sluitende in
ontvangst en uitgaaf dot een bedrag van
8.804.843.25.
Ged. Staten1 stellen o.a. voor afwijzend te
beschikken op het adres der Vereeniging voor
Landbouwhuishoudonderwijs te Winkel om
verhooging van subsidie.
Ged: Staten stellen voor hen te machtigen1,
ten laste der Provincie aan te gaan, gekSee-
niingen rentende hoogstens 6 pet. van1 zooda
nige nominale bedragen als noodig zullen
blijken om eene som te verkrijgen ter voldoe
ning van: 3.540.000 wegens uitkeering
aan het Provinciaal Electriciteitsbedtoijï ten
behoeve van de uitbreidiingswerken (aflossing
in 40' jaren); 16.000 wegens kosten van
buitengewone welken in het Provinciaal Zie
kenhuis „Duinenbosch" te Bakkum (als ver
luidt 15); 600 kooien van buitengewone
werken in het Prov. Ziekenhuis nabij Sant
poort (als voren in 20); 2.600.000
wegens uitkeering aan het Provinci
aal Waterleidingsbedrijf ten behoeve
van de uitbreidingswerken (als voren
in 40 jaar); 137.400 wegens kodtem van
werken tot' verdediging van het strand en de
'hooge gronden te Muiderberg (als voren in
501 jaar)420.000 wegens kosten van aan
koop van een oppervlakte duinen en duin-
gromdéni onder Wijk aan Zee en Duin (als
voren' in 50 jaar); 15.600 wegens kosten
van buitengewone werken in het Provinciaal
Ziekenhuis nabij Santpoort (als voren in 20
jaar); 300.000 wegens kosten van buiten
gewone werken in het Provinciaal Ziekenhuis
te Bakkum (alls voren in 30 jaar).
WIJZIGING ONTEIGENINGSWET.
In zijn Memorie van Antwoord op het
voonloopig verslag der Tweede Kamer in za
ke de Waterstaatsbegroodnig, deelt dé minis
ter van Waterstaat mede, dat hij met. zijn
ambtgenooten van Binnenlandsche Zaken en
justitie in overleg is getreden omtrent de
wenschelijkheid van een principieele wijzi
ging van de Onteigeningswet.
INT. TENTOONSTELLING INZAKE
VO'L KSil ILTSV E ST I NO:
'De Minister van Arbeid! deelt in zijn ver
sohenen memorie van antwoord mede, dat in
Februari en in April' 1920 te Londen een> ten
toonstelling op het gebied van de volkshuis
vesting zal worden gehouden, waaraan Ne
derland1 zal deelnemen.
'Eenige gemeenten zullen gezamelijk een
inzending voor deze tentoonstelling gereed
maken.
ZOME'RD IEINSTREIG E L ING 1920.
Naar men verneemt, ligt het in de bedoe
ling van die Directie der Neder1: Spoorwegen
om, ind'ien de koltenvoorziening 'het sk
even toelaat met den zomerdienst, die 1 Mei
1920 zal ingaan, het geheele treinverkeer
weer op den voet van vroeger te regelen. Al
le beperkende bepalingen zullen' dan worden
opgeheven.
IDe snelheid' dér personentreinen zal dan
weer tot 75 a 90 K.M. per uur worden opge
voerd.
STADSNIEUWS.
Dit alles heeft nieitls te maken met uw per
soon mijnheer Wendelaar. Toen wij uwe
bemo^aunig hoorden, grepen wijl naar den
Staatsalmanak en vonden U als referendaris
aan het Departement van Oorlog. Ongetwij
feld hebt gij daar een belangrijken werkkring
trvuld, die niet het minst in de tijden van
gruwelijken oorlog, die achter ens liggen
veel arbeid en veel vernuft, veel toewijding
en veel takt van U zal hebben gevorderd. Dat
gij nu, in den moeilijken tijd van vrede na
den oorlog U aan de taak wilt wijden de ge
meente Alkmaar te helpen besturen, een taak
die zeker niet minder van uwe krachten zal
vragen nu weer opbouw moet plaats hebben
van zooveel, wat tengevolge van den oor
logstoestand ook in de gemeentelijke huishou
ding is verstoord, dat doet ons veel goeds
va-A U vernachten. De praktijk van de ge
meentehuishouding is U onbekendgij zult U'
daar geheel moeten inwerken. Die moeilijk
heid echter, daarvan ben ik volkomen zeker,
zult gij spoedig overwinnen. Al waart gij
ons tevoren onbekend, uw goede naam is U
voorafgegaan; en een goede naam. zegt de
Prediker, is beter dan olie.
ilk wil U dus van deze plaats een hartelijk
welkom in ons midden toeroepen. En dat
welkom houdt in eene belofte om naar de ma
te van onze krachten, in volle oprechtheid en
toewiiding met U medc te werken tot de be
vordering van het welzijn van deze gemeente.
F.r is hier veel te arbeiden; veel nieuws te
doch. yeel in te haicn wat verzuimd is. In
den korten tijd dat ik de functie van burge
meester heb waargenomen heb ik meer dan
oit gevoeld welken last die taak op de
schouders legt en ik ben verheugd, dat ik
dien 'ast thans aan U kan overdragen Maar
met dien last geeft het burgemeestersambt
ook veel voldoening Belangwekkend is uw
nieuwe werkkring in hoorre mate De sted
Alkmaar is door de kracht harer bevolking,
door, hare bij uitstek gunstige ligging, door
haar lang verleden, door de nijverheid van
het voorgeslacht en de zorg en toewijding
van hen die ons onmiddellijk zijn voorafge
gaan tot het centrum geworden van het noor
delijk deel van iNoord-Hblland' Die plaats
onder hare zustersteden die reeds veroverd
is te helpen handhaven, krachtig mede te wer
ken tot de uitbreiding en verdere ontwikke
'ing van het werk der Vaderen, dat is uw
schoone taak Benijdbaar 's het daaraan zijne
Vrachten te mogen wijden op zoo jeugdigen
mannehiken leeftiid Ik h"pp dat hef U gege
ten moo-c zün die eigen schaopen te bezitten,
die U maken tot een goed burgemeester1 een
bekwaam en taktvol Voorzitter van den Raad.
een werkkracht in het Co'lege van Burge
meester en Wethouders Dat gij een goed
burger van deze stad zult zijn, dat weten wij
reeds.
En hiermede. Mr Wendelaar verklaar ik U
Geïnstalleerd als Burgemeester van Alkmaar
en verzoek ik U van mii de ambtsketen over
te nemen en den Voorzitterszetel te willen
bezetten (Applaus).
Mr. Wendelaar voldeed hierop aan "het ver
zoek van den waarncmenden burgemeester
en> sprak dé volgende rede uit
Dames en Heeren vertegenwoordigers
van de bevolking van Alkmaar!
Staande op de plaats, 20 jaar lang ingeno
men door mijn afgetreden voorganger, wil ik
beginnen met u zijn persoon in herinnering
te brengen: Burgemeester Ripping heeft ge
durende de meest productieve periode van
zijn leven zich met hart en ziel aan Alkmaar
gegeven en het is niet dan tot zijn leedwezen,
dat hij zich door zijn gezondheidstoestand
genoopt zag zijn ontslag te vragen. De harte
lijke hulde hem in deze zaal bij zijn afscheid
gebracht, geeft het bewijs, dat men zijn wer
ken en streven heeft gewaardeerd en dat
men hem dankbaar is voor het vele goede, dat
hij alhier heeft tot stand gebracht. Na het
geen ik van Alkmaar heb gezien en ver
nomen', is het mijl eem behoefte mij bij die
welverdiende hulde aan te sluiten en daaraan
toe te voegen een woord van dank voor den
ALIMAARSCIE
SERVIë EN HET VREDESVERDRAG.
Het Persbureau publiceert een nota, waarin
als reden voor de niet»onderteekening door
Servië van het vredesverdrag wordt opgege»
ven, dat o. a. den Serviërs een extra Over*
drag moest worden onderteekend, volgens
jietwelk den Serviërs de betaalde schadeloos»
stelling gecompenseerd zal worden door de
schulden, die op het nieuwe gebied van het
Koninkrijk vallen. De regeering erkent overi»
gens wel de schulden van haar nieuw gebied.
De kwestie loopt over de wijze van betaling.
De prins»regent heeft verklaard, dat hij het
zijn plicht acht naar Parijs te vertrekken.
DE CONFERENTIE TE WASHINGTON.
De Duitsche delègatie voor de arbeuls»cun»
ferentie te Washington heeft een draadloos
telegram gezonden aan deze conferentie, waar»
in er op gewezen wordt, dat zij sliechts door
de verkeersmoeilijkheden niet eerder dan 18
Nov. van Gothenburg zouden kunnen vertrek»
kên, waardoor zij te laat zou geKomen zijn
voor de conferentie, die einde November
reeds gesloten zou worden. Er wordt in het
bijzonder op gewezen, dat dit de eenige reden
is, waarom Duitschland niet op de conferentie
vertegenwoordigd was.
DE VOEDSELVOORZIENING VAN
POLEN.
Uit Warschau komen berichten van ver»
schrikkelijke toestanden in de voedselvoor»
ziening. Op het oogenbiik kost een brood van
800 gram 15 tot 18 Mark.
DE MOORD OP TISZA.
De onderzoekingen, in verband met den
moord op Graaf Tisza, hebben tot een sensa»
tioneele ontwikkeling geleid. De moordenaar
van graaf Tisza Stephan Debo heeft zich na
den moord eenige dagen in het paleis van
graaf Karolyi opgehouden, waar hij door de
vrouw van Karolyi werd verborgen.
DE SOCIALISTEN IN DE REGEERING.
Op het gister gehouden buitengewoon socia»
listisch congres werd gestemd over de deelne»
ming aan de regeering door de socialisten.
Een door den heer Jacqmotte ingediende mo«
tie, welke voorstelt geen deel aan de regeering
te nemen, werd verworpen met 401 tegen 152
stemmen en 15 onthoudingen.
DE OPPERSTE RAAD.
De Opperste Raad der geallieerden verga»
derde Zaterdag. Hij heeft de besprekingen
voortgezet betreffentle de verdeeling van het
materiaal van de slooping van de Duitsche
schepen en duikbooten. Opnieuw bestudeerde,
de Raad den binnenlandschen tpestand in Roe»
menië en besloot Zondag de laatste nota van
den raad aan de regeering te Boekarest te pu»
bliceeren. Ten slotte besloten de vertegen»
woordigers dergeallieerden, dat de kosten
voor het onderhoud van de Russische krfjgs»
gevangenen in Duitschland op de Duitsche
regeering zouden komen, evenals de onkosten
voor de bijzondere commissies te Berlijn
EEN WAPENSTILSTAND.
Door bemiddeling van de intergeallieerde
militaire missie werd een wapenstilstand afge»
sloten tusschen Duitschland en Lithauen. De
regeling waarborgt, dat de Duitschers tot den
13en De. alle gebied van Lithauen verlaten
zullen hebben.
SAMENSMELTING.
In Würzburg is op een bijeenkomst van de
afgevaardigden van de 430.000 man sterke
Duitsche spoorwegwerkers»vereeniging met de
afgevaardigden van den 85.000 man sterke
Duitschen bond van het personeel der vér»
voermiddelen tot samensmelting op 1 Juli 1920
besloten. Hierdoor gaat de wensch van de
Noord» en Zuid»Duitsche spoorwegarbeiders
in vervulling.
DE LITHAUSCHE EISCHEN AANVAARD.
De Duitsche regeering stemt toe in de
eischen van Lithauen. Al het oorlogsmateriaal
en het spoorwegmateriaal, dat toebehoort aan
de Duitsche troepen in Rusland, zal aan
Lithauen overgegeven worden en de ontrui»
ming van de bezette gebieden moet onder con»
trole van de Lithausche regeering geschieden,
en binnen een zekeren tij, die intusschen nog
niet vastgesteld is, gebeurd zijn. Van hun kant
verbinden de Lithauers zich, om het offensief
te staken, zich binnen de demarcatielijn te
houden en aan de Duitsche troepen in Rusland
vrij vervoer toe te staan naar Duitschland op
de Lithausche spoorwegen. De intergeallieer»
de commissie voor de Baltische provinciën zal
de vervulling van deze voorwaarden moeten
controleeren.
VERZET VAN DUITSCHE KRIJGS»
GEVANGENEN.
De zeelieden, die de Duitsche vloot in Scapa
Flow tot zinken hebben gebracht en thans ge»
interneerd zijn in het kamp bij Oswestry, Heb»
ben den laatsten tijd op rumoerige wijze hun
verlangen kenbaar gemaakt, evenals de overi»
ge Duitsche krijgsgevangenen vóór Kerstmis
naar huis te worden gezonden. Dinsdag jl. wel»
gerden zij aan de gegeven bevelen te gehoor»
zamen en wilden hun werk neerleggen, maar
toen troepen met de bajonet op 't geweer ver»
schenen, hervatten zij dralend het werk. Op
het oogenbiik zijn zij weer als gewoonlijk aan
den gang.
DE MOORDENAAR VAN
ROSA LUXEMBURG GEWi.
In de militaire gevangehis te Hannover is
vice»Feldwebel Otte binnengebracht onder
verdenking, de moordenaar van Rosa Luxem»
burg te zijn. Otte was langen tijd geleden uit
Berlijn gevlucht en had zich onder een val»
schen naam in Hannover opgehouden. Hij
heeft bekend de moordenaar van Rosa Luxem»
burg te zijn.
HEFFING OORLOGSWINSTBELASTING.
Het Tweede Kamerlid De Wilde heeft tot
den minister van Financiën de volgende vra»
gen gericht:
„Is de minister bereid te bevorderen, dat
aan de Inspecteurs der belastingen worde op»
gedragen een meer uniforme toepassing van
het begrip „vermeerdering van inkomen of
winst als onmiddeiujK of middellijk gevolg van
den oorlogstoestand" (art. 1 der wet tot hef»
fing eener Oorlogwinstbelasting) te doen gel»
den speciaal ten aanzien van het salaris van
personeel in dienst van naamlooze vennoot»
schappen (directeuren, procuratiehouders,
hoofdvertekenwoordigers, enz.)?
Is de minister niet van meening, dat, indien
in de laatste jaren het salaris van dit personeel
verhoogd is en in overeenstemming gebracht
met de dure tijden, eerst oorlogswinstbelas»
ting behoort te worden betaald, voor zooverre
die verhooging een verdubbeling te boven
gaat, althans waar net salarissen betreft bene»
den de f 10.000, zoodat bijv. het salaris van
een directeur, wiens salaris van 4000 tot
'8000 geklommen is, beschouwd' moet wor»
'den niet onder het in art. 1 der wet bedoelde
begrip te vallen?"
INSTALLATIE NIEUWE BURGE»
MEESTER.
Onze burgemeester, Mr. W. C. Wendelaar,
arriveerde heden met den trein van 12.52 uur
met zijn echtgenoote en zoontje in de ge»
meente, wérd daar ontvangen door den bode
van 't stadhuis, den heer Bakker, waarna per
rijtuig naar het stadhuis werd gereden.
In de raadszaal had daarna onder enorme
bèlangstelling, waaronder die van de ouders
van Mr. Wendelaar en diens echtgenoote en
tal van familieleden, de installatie plaats van
onzen nieuwen burgemeester.
Van de raadsleden was alleen de heer Thom»
sen wegens ziekte afwezig.
De waarnemende voorzitter, de heer Mr. W
C. Bosman, opende de buitengewone raadszit»
ting, belegd tot de installatie van den nieuwen
burgemeester en verzocht de heeren v. d.
Bosch en Verkerk met den secretaris den bur»
gemeester binnen te leiden.
Nadat dit was geschied, nam de burgemees»
ter iegenover Mr. W. C. Bosman plaats, die
de volgende rede uitsprak:
Mijnheer de nieuw benoemde Burgemeester,
Binnengeleid in den Raad dezer gemeente,
tot wiens voorzitter gij benoemd zijt bij Ko»
ninklijk Besluit, wil ik U namens den Raad
met die benoeming gelukwenschtn. En ik wil
er dadelijk aan toevoegen, dat de keuze van
de Rijksregeering, die op U gevallen is, moge
blijken eene gelukkige te zijn voor onze Ge»
meente.
Tot nogtoe hebben de Nederlandsche ge»
meenten er in berust, dat de gewichtigste bc
stuursfunctie in de gemeente, de burgemëes»
tersbetrekking, zonder medewerking harer»
zijds, ja zelfs zonder dat zij geraadpleegd
wordt, door de Rijksregeering wordt begeven,
als gold het de benoeming van een Staatsamb»
tenaar, voor den Staat werkzaam en door hem
bezoldigd. In dit opzicht, als in enkele andere
groote beginselen, is de ontwikkeling van ons
Staatsrecht wel zeer achterlijk gebleven en
komen wij nauwelijks in den staart van de an»
dere volken, aan wier spits wij in andere op»
zichten denken te staan. Ik zal niet spreken
van het aristocratisch Engeland, of van h(et
republikeinsch Frankrijk, waar de burgemees»
ter wordt gekozen uit en door de gemeente,
maar zelfs in het autoritaire Pruisen van den
Keizertijd geschiedde de benoeming van den
burgemeester door den Raad onder bekrachti»
ging van de Kroon, of werd hij uit een voor»
dracht van een drietal door de Kroon aange»
wezen. Overal heeft het beginsel van het ge»
meentelijk zelfbestuur meegebracht dat de
burgers hunne bestuurders zelf aanwijzen, een
beginsel waarvan ook onze gemeentewet uit»
gaat, waar de raadsleden door het recht»
streeksch stemrecht worden gekozen en de
Wethouders door den Raad uit zijn midden
worden benoemd.
Aan het hoofd der gemeente, zegt art. 143
van de Grondwet, staat een raad welks „leden
„rechtstreeks voor een bepaald aantal jaren
„worden gekozen door de mannelijke ingeze»
„tenen der gemeente." Alleen voor den Voor»
zitter van den Raad wordt een uitzondering
gemaakt, die door den Koning benoemd wordt
en de Grondwet voegt er bij dat die benoé»
ming kan geschieden ook buiten de leden van
den Raad. Dit voorschrift dagteekent van de
Grondwet van 1848. Reeds toen werd veron»
dersteld dat de Koning zooveel mogelijk de
wenschen der burgerij zou vervullen en te r»«
de zou gaan of onder de leden van de gemeen»
telijke vroedschap geen burgemeester zou zijn
te vinden. Van die raadpleging, die de Grond»
wet van voor 70 jaren reeds veronderstelde, is
echter in de praktijk niets terecht gekomen;
integendeel, de ontwikkeling van ons Staats»
recht, voorzoover de burgemeestersbenoeming
betreft is in averechtsche richting gegaan: in
plaats van naar den kant der democratie en
zelfbestuur is beschikking gekomen van hoo»
ger hand. De gemeenten krijgen hun burge»
meester toegezonden, zonder dat zij vooraf
omtrent den functionaris, die een belangrijke
taak in de gemeentelijke huishouding heeft te
vervullen, zijn gehoord. De man belast met de
uitvoering van 's Raads besluiten kan zijn een
vreemdeling in Jerusalem, wiens opvattingen
niet strooken met den geest van de plaat»
welke hij zal medehelpen besturen: de gemeen»
te heeft dat te aanvaarden. Zij heeft haren
Burgemeester te bezoldigen, maar zij heeft
oVer de keuze niets te zeggen.
Is het wonder, Mijnheer dq Burgemeester,
dat er stemmen zijn opgegaan en van de meest
gezaghebbenden, die tegen deze achterlijkheid
in onze Staatsrechtelijke ontwikkeling zijn op»
gekomen? Wel verwonderen mag het, dat de
gemeentebesturen zelf totnogtoe in deze prak»
tijk hebben berust. En het is dan ook volko»
men gewettigd dat ik van deze plaats opkom
tegen het stelsel, waarin de gemeenten als on»
mondige kinderen worden behandeld en over
hare groote belangen buiten haar om van hoo»
ger hand, waar men niets van de gemeente
weet, wordt beschikt.