nidi tail
De AmstBrdBmsGhB weet
Eoir&rl tvu a titntfciti Asrgug.
Zaterdag 17 Januari.
K til LL ETON.
D« ilooTu in 't Break.
14
Het oude bijbelwoord uit Genesis vertel
ons hoe Lot's vrouw, toen zij bij de verwoes-
ting van Sodom en Oomorra omkeek, in een
zoutpilaar veranderde.
Dat was de s*traf voor hare nieuwsgierig-
heid.
Waarom de schuldige juist in een zoutpi
laar veranderde en wat er verder met die pi-
laar is voorgevallen, vermeldt het verhaal
niet, maar wij kunnen er toch uit leeren, dat
in Lot's tijd het zout reeds een rol van betee-
kenis moet gespeeld hebben.
En zoo is het gegaan door alle eeuwen
heen, want uit tal van oude verhalen blijkt,
dat men het zout gekend en de waarde er
van begrepen heeft.
Eigenlijk zouden wi] het zout een natuur-
product kunnen noemen, want hoewel de
mensch voor het verkrijgen van het zuivere
zout zijn medewerking moet verleenen, geeft
de natuur het als ruwe grondstof en wef in
zulke hoeveelheden, dat men voor een zout-
tekort nimmer bevreesd behoeft te zijn.
Zoowel land als water bevat het voor
ons onontbeerlijke zout. Het wordt in enor-
me hoeveelheden in de zoutmijnen gevonden
en ook uit het zeewater zal men een zeer
goedkoope grondstof kunnen verkrijgen.
In Spanje en Portugal en ook op Sicilie
vangt men het zeewater in de z.g.n. z6nes,
laat het door de heete zonnestralen verdam-
pen en houdt het zout over.
Die zoutwinning vereischt al heel weini
bcdrijfskapitaal en het Portugeesche zou.
dat mcermalen gevraagd wordt, is dan ook
een product dat hoofdzakelijk door den
vrachtprijs een zekere handclswaarde he«ft
gekregen.
Moeilijker is de zoutwinning in de mijnen,
waar de zoutlaag moet losgehakt worden en
me# dus groolere en kleinere ruwe blokken
aflevert, die voor een direct gcbruik ongc-
gcliikt zijn.
Wie bij vergissing het zoutvat wel eens
voor den suikerpot aangezien heeft, weet
ondervinding, aat een schepje zout allesbe-
halve gcschikt is om de smaakzenuwen te
streelen.
Het zout zonder bljvoeging is door niemand
te gebruiken en daarom treft het ons te meer
dat juist het zout benut wordt om aan onze
voedingsmiddelen van dagelijksch gebruik
een behoorlijke smaak te kunnen geven.
In brood, in koek, in speculaas en in zoo
vele lekkernijen die in de banketbakkerswin-
kels ten toon gespreid liggen, heeft de bakker
een hoeveelheid keukenzout verwerkt.
Had hij dat niet gedaan, dan zouden de
nieesten van ons na het eerste hapje van hun
ilagelijkschen boterham den neus opgetrok-
ken hebben.
Trouwens de huisvrouw, die vergeten
heeft wat nogal eens schijnt te gebeuren
oin het zout bij de aardappels te voeeen, be
hoeft zeker niet op lofpredicaties van haar om
den disch geschaarde huisgenooten te reke-
nen
Maar naast de smaakverbetering heeft het
zout nor een andere eigenschap en juist deze
is het die en zoutfabricage van ettelijke mil-
lioent- i gi nmmen per jaar noodzakelijk
heeft gem< <«i
Het zoi -let bederf-werend en het wordt
daaijom geb 'it. tor conserveering van tal-
rijkc verbruiks ilg groenfen, boter,
kaas, vleesch en k> vele andere voedings-
stoffen van dagelijksche behoefte.
De huisvrouw, die haar Mbontjes in den
grootcn steenen pot onder den pekel zet en
haar half varkemtje na bewerking in houten
kuipen aan het zout toevertrouwt, weet, dat
zij daarvan den geheelen winter zal kunnen
profiteeren omdat deze grpenten en dit
vleesch niet aan bederf onoerhevig zijn.
De conservenfabrieken op elk gebied ken-
nen de groote waarde van het zout en weten
er een dankbaar gebruik van te maken.
Een roman uit Masoeren
door
RICHARD SKOWRONNEK.
2)
En nu op eenmaal vrij en op weg naar zijn
geboortegrondMet doorgeloopen voeten en
ledematen lam van het ongewone werk dat het
verre loopen voor hem was, in zijn hart echter
een koortsachtig en rustelooa voortdrijvend
verlangen.
Voor zes dagen had hij een brief ontvan-
gen en toen was weer in hem opgestaan wat
al die jaren lang onder het grijze dekkleed
der gewoonte had begraven geiegen. Zooals
een overstrooming bij't stormen der voor-
iaarswinden dijken en dammen vernielt, zoo
had zich in zijn hart het bloed der vaderen
verheven en het wierp de beletselen omver, die
dwang en vreemde wil tusschen hem en de
plaats hadden opgericht, waar hij krachtens
zijn afkomst thuis behoorde
Je moeder wil de hoeve verkoopen. Aan de
Bogdans. Zij is dit jaar oud en ziek geworden
en wil er voor haar eind voor zorgen, dat jij
niet den weg van je vader en broers opgaat.
Maar ik heb het gehoord en ik laat dezen
brief schrijven door Willameiski, den klerk,
die aan de griffie in Lyck de acten schrijft. Hij
heeft een reerug van mij gekregen als hij de
ze in orde afzendt en Onder belofte dat hij er
met niemand verder over spreekt. Want van
hem weet ik het en het is ernst, want hij heeft
zelf het koopcontract tusschen je moeder en
de Bogdans opgesteld. Achttien duizend tha
ler en ze willen ze contant uittellen. Ze heb
ben veel verdiend deze jaren in de spiritus
en in de thee, want de commandant van de
raschniks in Prawdawola is een goed vriend
van hen en daar waar hun goed aan de grens
komt is nooit een Straschniks te zien. En ze
doen wat ze willen, al moeten ze natuurlijk
mat dan commandant deelea. WW de h^irt
Het zout dart nog aan acdjtm ootferhe-
vig is blijft goedkoop, omdat net in groote
hoeveelheden gewonnen en gemakkelijic ge-
zuiverd kan worden.
Hoe komen fabrieken en handelaren nu aan
het zuivere zout?
Zij betrekken dat van de z.g.n. zoutziede-
rijen, ondernemingen, die reeds van heel ou-
den datum kunnen genoemd worden en die
in vroeger jaren voor menige stad een bron
van welvaart zijn geweest.
Ook Alkmaar had zijn zoutziederijen en
langs de Oudegracht moeten er zelfs een elf-
tal bij elkaar gestaan hebben.
Thans telt onze gemeente er nog slechts
&n, de Zuotzlederij ,fie Eendragt" aan den
Schelphoek, waarvan de firma D. Bosnian
Zoon de eigenares^e kan genoemd worden.
Naar de tegenwoordige leider, de heer C.
Bosnian, ons mededeelde, werkte deze onder
neming reeds in 1782 en werd zij in 1852
door de familie Bosman van een zekere firma
Kooin overgenomen.
Sedert 1895 werkt zij onder den firmanaam
D. Bosman en Zoon en na het overlijden
van zijn compagnon kwam de onderneming
gehee^in handen van den heer C. Bosman
Het spreekt van zelf, dat ook een zoutzie-
derij een seizoenbedrijf is in zooverre, dat op
bepaalde tijden van het jaar het meeste zout
voor bederfwering moet geleverd worden.
Hoe maakt men nu zout?
Zout wordt eigenlijk niet gemaakt, maar
gezuiverd.
Met een zoutwinning uit zeewater houdt
men zich hier te lande niet op en men bepaalt
zich uitsluitend tot het fabriceeren van het
zuivere product uit de ruw aangevoerde
grondstof.
VrOeger kwam die grondstof te Alkmaar
van de Engelsche kust, maar de oorlog heeft
ook hierin verandering gebracht en thans
wordt het ruwe zout uitsluitend uit de mij
nen van Heilbronn betrokken.
Daar zit het in enorme hoeveelheden in
den grond en het is er naar alle waarschijn-
lijkheid reeds duizenden jaren aanwezig ge
weest.
Niet alleen in Duitschland, ook in Neder-
land wordt zout in den grond gevonden, al is
het dan ook niet in zulke groote hoeveelhe
den.
Maar wanneer we vertellcn, dat te Boeke-
lo in Overijsel de grond zout bevat in een
hoeveelheid die voor 9000 jaren voldoende
is om aan de jaarlijksche Nederlandsche be
hoefte te voldoen, is het duidelijk, dat men
nog niet bedenkelijk behoeft te kijken, als
thuis per ongeluk het voile zoutvaatje eens
van de tafel komt te vallen.
Door het concessie verleenen voor het ex-
ploite'eren van deze zoutgronden, heeft men
er voor gezorgd, wat het zout betreft, niet
;er van het buitenland afhankeliik te zijn.
Feitelijk kost in Boekelo de pekel niets.
Men perst er het water in den grond en
het komt er door een buis als zuivere pekel
weer uit.
De Koninklljke Nederlandsche Zoutindusr
trie, die k*1 v Ige jaar haar arbeid is be-
gonnen, is aan ook een gevaarlijke collega-
concurrent voor de zoutzieders, zoo gevaar-
lijk zelfs, dat de laatsten de verplichting op
zich genoinen hebben een deel van haar fa-
brikaat te betrekken en voor een vastgestel-
den prijs in den handel te brengen.
De zoutzieders, die zelf zout maken en in
een Zoutconventie zijn verbonden, zijn dus
uitsluitend de klanten van de „Koninklijke".
Maar over het algemeen zijn zij over het
gehalte van het hun opgedrongen fabrikaat
niet bijster tevreden en fabriceeren zij daar-
naast zout dat van deugdelijker kwaliteit kan
genoemd worden.
Een zoutziederij, zooals „De Eendragt" op
den Schelphoek, is een heel interessant be
drijf.
Men treft er groote houten bergruimten
aan - zelfs de planken zijn, om het roesten
van iizer te voorkomen, met houten pennen
aan elkaar verbonden welke de zoutzieder
kort maar krachtig „Den" noemt.
Elke ,,Den" herbergt een bepaald soort
voor het gebruik gereed zout en zoo zien wij
het zout van Boekelo, kaaszout, boterzout,
keukenzout of grof zout, dat voor Leidsche
en Zuid-Hollandsche kaas gebruikt wordt.
De ruwe ongezuiverde grondstof vinden
wii in een ander gewelf.
Het is het vuilgroenkleurige zout uit de
mijnen van Heilbronn, dat vroeger in stuk-
cen van 100 KG. of zwaarder, maar tegen-
maar er blijft genoeg voor ze over en ze heb-
>en al hun zakken vol papieren roebels en
thalers. En de jongens loopen nu te pronken
en stellen zich aan alsof hun voorouders
nooit daglooners bij jouw voorvaders waren
geweest en als een ervan er over begin,t dat
ij misschien, als God genadig is, naar huis
zoudt kunnen komen, dan lachen ze en zeg-
gen dat ze een huis bij de school voor je zul-
en bouwen en je drie morgen land zullen ge
ven. Daar moet je dan maar aardappelen po-
ten en een koe houden en de kinderen uit het
a b c-boek leeren. Toen ben ik toch zoo toor-
nig geworden en ik besloot, je (lit te laten we
ten. Maar tegen de Bogdans heb ik gezegd,
dat er nog een Baginsky in leven is en dat die
hun zelf een pak ransel zal geven in plaats
van hun jongens. Nu weet je genoeg om je be-
sluit te nemen of je een schoolmeester wilt
worden of als heer en meester op je vaders
hoeve wonen. Vanaf voile maan zal ik acht
nachten lang op je wachten, tusschen't Broek
en't bosch, waar de twee groote berken
staan.
Ik groet je en .wil je dienen, zooals ik je
vader heb gediend.
Samuel Guzek,
vroeger knecht bij Baginsky.
P.S. Hooggeachte Heer Baginky!
Wil zoo goed zijn den slechten stijl van de
zen brief te verontschuldigen. Maar Guzek
jovengenoemd heeft de opstelling niet aan mij
overgelaten, maar hij heeft er op gestaan, mij
den brief met zijn eigen woorden te dicteeren,
nog wel in de Poolsche taal, waarbij ik even-
wel. moet opmerken, dat ik bij het vertalen in
het Duitsch mij veroorloofd heb verscheiden
al te ruwe uitdrukkingen te verzachten. Tegen
en voorgestelden verkoop van uw vadenijk
goed zult u alleen bij proces iets kunnen uit-
richten, want de bovengenoemde Bogdan van
c e kuil van Baginsky is uw voogd en natuur-
ljk v66r den verkoop.
Terwijl ik u, zeer geachte heer Baginsky,
nogmaais de verzekering geef van mijn volko-
men discretie en mij wel zeer houdt aanbevo-
len voor het opatellen van eventueele bezwaar-
woonTig in vwl kietnere atoefing wwdt ge
leverd.
De groote stukken worden in hoofdzaak
nog aan veehouders verstrekt, die ze ergens
neerleggen waar de koeien ze gemakkelijk
bereiken kunnen.
Een koe heeft zoo nu en dan behoefte aan
zout en kent in die oogenblikken geen groo-
ter tractatie dan met de ruwe tong
cen groot blok Heilbronn-zout te mogen lik-
ken.
Smaken verschillen.
Maar om op de zoutziederij terug te ko
men, willen wij even vertellen hoe uit het ru
we zout de zuivere pekel gemaakt wordt.
De ruwe stukken zout worden in reusach-
tige houten bakken gebracht. waarna er zee-
water over uitgegoten wordt
Een motorboot der onderneming voert dit
zeewater uit Den Helder aan en door breede
buizen wordt het opgepompt en over he
zout uitgegoten.
Dat water verzadigt zich met zout, het
wordt daarna gefiltreerd door stroo en zeilr
doek en verzamelt zich dan in den z.g.n. pe-
kclput.
Het spreekt vanzelf, dat zoolang zeewater
over het zout wordt gegoten, totdat de „pe-
kelweger" een te gering gehalte aanwijst.
Dan wordt met duinjvater nagespoeld en
de zoutstukken, waaruit het vuil allengs be-
zonken is, worden alle jaren verwijderd,
zoodat steeds voor versche en bruikbare
grondstof kan gezorgd worden.
De pekel die acht uur staan moet
komt van pekelput No. 1 na filtratie in pekel-
Rut No. 2 en na laatste filtratie in'/ pekelput
(o. 3
Deze breede en diepe put bevat dan het
zuivere pekelwater, dat vroeger met behulp
van trekkende paarden, maar in onzen mo-
dernen tijd door middel van een motor op
gepompt en in reusachtige metalen kuipen ge-
voerd wordt. HI
Onder deze kuipen heeft de stoker groote
vuren aangelegd, die met behulp van z.g.n.
onderblaas-inrichtingen die door een mo
tor gedreven hetzelme werk doen als de
blaasbalg bij het smidsvuur korte rechte
vlammen uit de gestookte bruinkool geven.
De pekel in de kuipen wordt dus zoo
krachtig verhit, dat de vloeistof indampt,
waardoor de zoutkristallen zich alscheiden.
Vlug indampen dus sterk verhitten -
geeft kleine zoutkristallen, langraam indam
pen 1 evert de grovere soortcn, waarbij men
zeer mooie groote zoutkristallen kan verkrij
gen.
Ieder heeft wel eens een gemeentewerkman
ezien, die aan den leant van een vaart staan-
:e, een lange hark uitwierp, om daaraan
drijvend vuil naar zich toe te halen en langs
den wallekant neer te sdiudden.
Precies eender staat maar dan in een
witte dampwolk bijna onzichtbaar de
zoutziedersknecht met een dwarsplank aan
een langen houten stok een z.g.n. „schoon-
haler" of ,?bijhaler" aan den rand van de
enorme kuip en haalt langzaam maar zeker
het gekristalliseerde zout uit den pekelvijver
naar zich toe, \yaarna hij het langs den kant
tot sneeuwwitte bergen sitapelt.
Deze komen in de z.g.n. „Stoep", een hou
ten reservoir met dubbelen bodem, waarvan
de bovenste van kleine openingen voorzien
is, zoodat het overtollige pekelw
genheid krijgt om weg te loopen.
De reeds eenmaal gebruikte pekel wordt
weer opgevangen en kan wederom dienst
dpen ter bereiding van grovere zoutsoorten
Een kuip met een pekelmassa voor langza-
me kristallisatie geeft in de van daglicht ver-
stoken ruimte den indruk van een. reusachti-
gen put, met hoogopstaanden rand en de pe
kelmassa ligt er roerloos en blank als zuiver
water, waarin men zich spiegelen kan.
Buiten het „fabrieks"terrein treft men een
reservoir met duinwater aan, waarin de
„schoonhalers" of „bijhalers" van het zich
daaraan vastgezet hebbende zout gereinigd
worden.
Een zoutziederij, zoodls „De Eendragt", is
als't ware een verzameling van groote hou
ten fabrieksruimten eh telkens ontdekt men
bij het openen van een deur weer een pekel-
vijvertje, dat door vlugge of langzame in-
damping tot afscheiding van fijnere of groo-
tere zoutkristallen kan gebracht worden.
„De Eendragt", die uitsluitend voor bin-
nenlandsch gebruik levert, drijft naast het
door haar gefabriceerde ook handel in land-
bouw- en Portugeesch zout, waarvan het laat-
schriften mitsgaders het verschaffen van juri-
disch advies, teeken ik mij met de meeste
hogachting Uw dw. dienaar,
August Willameiski,
rechtskundig adviseur te Lyck.
(Met aanwijsbaar succes opgetreden in ge-
vallen die door de eerste rechtSgeleerden op-
gegeven respectievelijk verloren waren).
N.B. Mijn kantoor bevindt zich bij de
Duitsche poort in het huis van den koopman
Kraskasch, alwaar op verlangen honderden
dankbetuigingen ter mzage liggen.
Van den heelen langen brief waren hem
slechts de eerste woorden bijgebleven: „je
moeder wil de hoeve verkoopen!"
Zijn hoeve waar niemand buiten hem eenig
recht op had, niemand op de heele wereld.
Ook zijn moeder niet! Haar plicht was het ge
weest zijn erfdeel voor hem te behoeden en te
bewaren tot hij tot man gerijpt was, en on-
aangetast had zij het hem op te leveren, als hij
op den dag van zijn mondigheid voor haar
trad 1
Een oogenblik aa'rzelde hij of hij met den
brief naar den directeur van het seminarie
zou gaan en om verlof zou vragen, slechts
voor een paar dagen of weken, tot het hem
mocht gelukt zijn zijn moeder tot andere ge-
dadhteu te brengen. Zij wilde immers de hoe
ve verkoopen, dit stond in den brief, zijn hoe
ve, en als de anderen verlof kregen voor hu-
welijks- en doopfeesten, dan mocht het hem
in zulk geval toch niet geweigerd worden!
Halverwege keerde hij echter om, want het
antwoord dat de directeur hem geven zou, kon
hij zich van te voren al wel indenken: „lieve
jongen, je moeder zal voor deze handelwiize
stellig haar gegronde redenen hebben en het
past u, dit gehoorzaam te aanvaarden, maar
niet u koppig te verzettenEn hij drukte zijn
tanden vast op elkaar en schoof het dichtge-
vouwen papier weer in zijn borstzak. 'sNacnts
echter, toen in de slaapzaal alles rustig was
geworden, stond hij van zijn legerstede op,
trok zijfa beste kleeren aan en klom behoed-
zaam uit het raam Toen hij schrijlings op
den hoogen muur zat, die hem zoolang van
ste in zi^n naam reeds het land van heTkomst
verraadt en o. a. voor de visscherlj en he
conserveeren van bloemkool gebruikt wordt.
Wie na het lezen van het bovenstaande nog
niet van het interessante van het zoutzieders-
bedrijf overtuigd is, vrage den heer Bosman
eens een kijkje in deze onderneming te mo
gen nemen.
Hij zal dan op zijn rondwandeling tot de
overtuiging komen, dat er heel wat vakken-
nis en routine noodig geweest is om uit de
vuil-groene brokken mijnzout de sneeuw
witte, fijne kristalletjes te fabriceeren, die in
het geslepen zoutvaatje op den middagdisch
den aanzittenden een sinakelijken maaltijc
verzekert.
hi.
Rokin-verminking en cent be-
lanerijke wijziging in de binnen-
stad. De stakingsoacil. Nog eens
de tooneelistenstaking. Twee con-
gressen: de Mizrachie Wereld-
con\erentie en bet congres voor
Iniellectueelen.
De lokale Amsterdamsche bladen bevatten
een jammerklacht van het bestuur der buurt-
vereeniging „Het Rokin," en deze klacht
vindt bij mij een gewillig oor. Sinds jaren al
is deze eigenaardige, boomlooze gracht in
het hart der stad zoo goed als onoruikbaar
gemaakt als vaarwater. Ter wille van het
verkeer aan de zoogenaamde drukke zijde is
de oppervlakte van deze oude verbinding tus
schen Amstel en IJ hi smaller gemaakt. Bo-
vendien liet men (lees:Jiet ons Gemeentebe-
stuur) haar stelselmatig vervuilen, en sedert
jaren is nu al het plan nangende om het Ro
kin eerste gedeelte te dempen. De ver-
eeniging .,Het Rokin" heeft hieraan zelve
meegewerkt. Zij begreep niet dat deze strook
water, in het midden der oude stad, aan dat
kwartier een eigenaardig, echt-Amster-
damsch karakter verleent. Zij zong mee in
het koor van degenen die nog altijd in een
boulevard het toppunt hunner wenschen
zien. En nu krijgt zij de bout op den kop. B.
en W. hebben aan de Rotterdamsche Bank-
vereeniging, die, zooals men weet, een groot
gebouw heeft aan de stille zijde van het Ro
kin (vlak bij den Dam) vergunning verleend
een houten hulpgebouw boven het water voor
haar deur te plaatsen, ter voorziening in de
voor haar steeds groeiend bedrijf ze*:; uviod-
zakelijke kantoorruimte.
Die vergunning is geheel buiten den Raad
om gegaan, en zoo ziet men dan ook reeds,
sinds korten tijd, de koppen van tientallen
hei-palen boven het Rokinwater uitsteken. Op
deze palen zal het ,,tijdelijk" gebouw komen
te rusten. Ik haal net wootd: tijdelijk aan.
Want men kan er staat op maken dat dit
„tijdelijk" van langen duur zal zijn. De de-
finitieve uitbreiding van de Rotterdamsche
Bankvereeniging schijnt namelijk mettertijd
in een ander gedeelte van de stad te zullen
geschieden. Daarvoor heeft men het oog op
de Spuistraat eerste gedeelte. Het ligt na
melijk in de bedoeling dit gedeelte van de
Spuistraat waar nu de trams naar Haar
lem en Zandvoort vertrekken te onttrekken
aan den publieken dienst. d. w. z. vergunning
te verleenen om het begin van de Spuistraat
voor bouwterrein te bestemmen. Hier, en op
het terrein dat vrijkomt, na afbraak van het
geheele aan den Smgel grenzende bouwblok,
zou eventueel het nieuwe bankgebouw verrij-
zen. Het lijkt mij wel eene verbetering van
den lokalen toestand daar ter plaatse: de
Spuistraat (oudtijds Nieuwe Zijds Aditer-
lurgwal) is een vervelende, doode- straat.
Vlaar er kunnen natuurlijk nog iaren over
men gaan, v66r alles voor elkanaer is, v66r
de onteigening is verkregen. En hi dien tijd
zullen de Rokm-bewoners met de Rotterdam
sche Bankloods opgescheept zitten; zal onze
city ontsierd zijn. met een reusachtig houten
lulpgebouw, dat er in den loop der jaren na
tuurlijk ook niet mooier op zal worden. Te-
recht herinnert de vereeniging „Het Rokin"
eraan hoe lang tijdelijke gebouwen soma te
Amsterdam blijven staan. Men denke aan
het hulppostkantoor en de hulpkorenbeurs
aan het Damrak.
Overigens is het wel aardig hierbij even te
memoreeren dat het eerste gedeelte van het
Rokin al eens overbouwd was. Hier heeft in-
dertijd de Beurs van Hendrick de Keyser ge-
de vrijheid gescheiden had gehouden, wierp
lij een vastberaden koppigen blik het
venster aan den overkant, waarachter zijn di
recteur nog bij het schijnsel van de lamp de
Duitsche opstellen der laatste week corrigeer-
de: Dezen keer zouden ze hem niet weer van-
gen!
Aan den zoom van het stadsboschje sneed
lij zich een stok, stevig genoeg om er een
wolf mee te verslaan en toen hij dien als om
lem te probeeren in zijn rechtervuist zwaaide.
spanden zijn spieren zich en een nooit gekend
jevoel stroomde hem door de aderen: Wee
lem, die hem in den weg zou treden!
En toen was hij verier getrokken over den
straatweg die naar zijn' geboorteplaats leid-
de, overdag onder de bedekking van didite
dennen en's nachts op marsch zoolang zijn
voeten hem dragen konden. Een handvol
>oschbessen als ontbijt en een paar koolrapen
als avondmaal. en wanneer zijn afgematte le-
den den dienst wilden weigeren, als een
zweepslag de woorden: „Je moeder wil de
hoeve verkoopen!"
Tusschen twee krachtige berkestammen, die
dicht naas|t elkander aan den weg stonden
aan de zijde van het Broek, ontwaarde hij
langzamerhand een donkere gestalte. Eerst
een onderzoekende blik van onder den ver-
weerden hoed, dan als een juichkreet: ,,Wel-
kom, ionge heer. oo ie geboortegrond!"
hij wilde den ouden man in zijn armen slui-
ten, maar deze trad een schrede terug en hief
waarschuwend zijn hand op. Uit het vooruit-
springende deel van het woud, wat lager, een
paar honderd schreden verder op den weg,
was de scherpe schreeuw van een nachtuil
opgestegen.
„Later, jonge heer, later! Nu is't niet goed
om op den straatweg in het maanlicht te
staan, want er is iets vreemds gaande in het
woud. De uil, die daar beneden riep, heeft
van schril^ een schreeuw geuit en niet als an-
ders, wanneer hij op de muizzenjacht is!"
Wel een uur lang waren zij op den weeken
moerasgrond voorigegaan. Voorbij de groen
staan, onder- sfc fc-et
met buskruit geleden scfaip zou hebben esle-
gen, dat Jacob van Lsnnep e-aspirmcc m
zijn historisch tooneelspel: „Een Am*tedaa>
sche jongea of het'Buakruit-verraad" Het
snood bedrijf zou toen ontdekt zqn door *n
Amsterdamschen straatjongea, m uit erkea-
telijkheid'zou de Vroedscbap aan de Amster
damsche jeugd permissie hebben gegeven o.u
eenmaal per jaar te komen troraraelen op de
beurs. Dit oude gebruik is, nu al weer ver-
scheidene jaren geleden, afgeschaft Maar ik
lerinner mij nog heel goal het oorverdoo-
vend lawaai dat wij, Amsterdamsche jon-
gens, op zoo'n trommeldag op de beur«
plachten te maken.
De stakingBbadi waan o? het oogacriis
te Amsterdam rond en dreigt tal van slacht-
offers te maken. De vorige week schreven wij
reeds over de tooneelisten-st,iking. Het is
niet onmogelijk en zelfs zeer waarschijnlijk
dat daar binnenkort nog twee stakingen
komen, namelijk eene staking in het haven-
bedrijf en een strike van de gemeeaUwerklie-
den, altbans van een deel van hen Eene
door 3000 bootwerkers bczcchte vergaderina
heeft de tegenvooratellen van de werkgever?
verworpen, zulks in aansluiting met hetgeea
te Rotterdam geschiad is. En de gecombineer-
de besturen van de Amsterdamsche Federa-
tie van Personeel in Openbaren Dienst heb
ben verklaard dat h. i. de finaudeele toestand
der Gemeente Amsterdam geen beletsel mag
zijn voor de inwilliging van hunne volledige
looneischen, reden waarom zij die eischea
dan ook onverzwakt handhaven, en bereid
ziin daarvoor eene staking te aanvaarden.
Wij kunnen er binnenkort dus van lustenl
'at de staking der acteurs en actrices be
treft, die duurt, op het oogenblik dat wij dii
schrijven, nog onverminderd voort, tot groo
te vreugde vooral van alle bloscoop-houder
die er wfel bij varen Zelfs is de afstand run-'
schen de beide striidende partijen nog ver-
groot. Niet alleen de tooneslspelem,
airecteurec hebben qu hue stakingscr-aiitA
waarin de twee felle concurrenten: Rayaardi
en Verkade, broederlijk samenwer't-m
comite's verspreiden zeer ijverig commui,*
qu6*8 in de pers, met de verzekerhig dat hun
zaak er allergunstigst voorstaar gunsti-
ger dan die van hunne tegenpartii bMoelf)
zij natuurlijk. De Ned. To-oaselkunstenaars-
vereeniging maakt bekend dat zij ait a'le
kricgen der maatschappij (o.a. van het Ver-
van Nederlandsche Kiinstesaersver-
iyclonette, hem in -1910 als natiopaal hiilde"
ilijk bij zijn gouden tooneeljubilcum aange-
boden, ten bate van de ondcrsteuningakas
1.1. m bet
verkoopen. Bovendiea is Maandag 1.1. in het
Grand-theatre de eerste der matin&s gehou
den, waarvan de opbrengst aan de weer-
standskas ten goede komt.
Ook de directeuren hebben natuurlijk hun
weerstandskas, en hierin zou in enkele da
gen reeds 60.000 aan contanten zijn ge-
stort. En zij zijn niet minder actief clan de
acteurs. Een paar dagen geleden noodigde
de heer Verkade de redaches der bladen uit
tot eene bijeenkomst, waarin de heer Randle
Ayrton, vice-president yan de Engelsche Ac
tors Association, en acteur van de Rosa Lynd
Company, het Londensch tooneelgezelschap
dat in ons land eene tournte maakt, mode-
deelingen zou doen omtrent die Association.
De bedoeling van die bijeenkomst was
blijkbaar de Engelsche tooneelspelers-vak-
vere^oiging als gunstige tegenstelling tegen-
over de Nederlandsche te plaatsen.
En op een anderen dag werd de pers weer
gelnviteerd tot biiwoning van eene vergade-
ring, waarin de heer Croesen, directeur der
Centrale Werkgevers-Risico Bank, eene uit-
eenzetting gaf van de eischen waaraan een
r,oed pensioenfonds moet voldoen. Dit blijk
baar om te doen gevoelen dat de verlangens
van de acteurff op dit punt verkeerd zijn.
Zoowel de acteurs als de directeuren zitten
nu ze6r hoog te paard. Als om strijd hebben
zij de bemiddeling van bet Ned. Tooneelver-
bond afgewezen. Er moet blijkbaar ,j>loed
vloeientot schade natuurlijk van beiae par
tijen. Want het beste deel van het seizoea,
waarvan beide partijen het moeten hebben,
gaat aldus ongebruikt, dat is renteloos, voor-
glanzende waterpoel, op een voetpad
:usschen veriaten turfstekerijen door, ovu
greppels spingend en langzaam 'met voor-
zichtig tasteuden voet over meedeinend vlecht-
werk van mos en graswortels heen, waaron-
der't verraderlijke moeraswater borrelde. Al-
lerlei nachtgedierten kruisten hun pad, en
overal uit net en biezen sfegen geheimzinni-
ge geluiden op, wier beteekenis den oninge-
wijde ontgdng. Zwaar zette zich de nevel vast
in kleederen en haar, en boomen en struiken
namen in't bedriegelijk maanlicht allerlei
spookachtige gestalten aan. Stilzwijgend
schreed de ouae vooruit, slechts van tijd to*
ijd hief hij als waarschuwing om voorzichtig
Aan den rand van een met biezen begroei-
de watervlakte bleef hij eindelijk staan eu
stiet op zijn gekromden vinger een schel ge-
luit uit Ver weg achter den nevel sloeg een
lond aan, een kort opblaffen slechts, dat on-
middellijk weer verstomde.
,,'t Is in orde, jongeheer, en dadelijk zal je
eten en drinken hebben."
Hij ging 'n paar schreden den oever langs,
en zijn oogen boorden zich in de langs hem
leentrekkende nevels, als zochten ze aan den
tegeuover geiegen oever een wegaanduiding
Toen bood hij zijn metgezel de hand en ging
hem voor in het moerassige water.
„Let op, jonge heer, en ontboud het voor 't
vervolg: als de groote wilgegroep hier aan
den oever midden tegenover de witte berk
staat, dan heb je vasten grond onder je voe
ten tot ginds naar het eiland toe. En daar
aan den overkant is een soort van zomerkwar-
tier, fijn hoor je, waarvan geen boschwachter
of grenswachter wat weet, want de blinde mol-
en verbeelden zich dat het water rondom het
eiland zoo diep is als een kerktoren, en daar-
onder weeke moerasgrond, waarin alles ver-
zinkt wat er in terecht komt. Maar ik zeg je,
wees niet bang, al komt't ook onder de ar
men, je vader is dezen weg heel wat keeren
voor jou gegaan 1"
fWordi Vervolgd)
wielen, mctorrijwielfn, zelfs. auto® udeu
worden ter beschikking van het stakuigsco-
mite gesteld. en Lbuis Bouwmeester zal de
qa a r w—
