ilkmaarscheCoorant
s
Brieven ait Berlija.
BondBrd Era TwlnttgstB iaargan&
Zaterdag 31 Juli
08.
twso.
Uit onze Staatsmachine.
Gemengd Nieuws
ROGOEBROOD-TOE9LAIG.
Gedeputecrde Stateni der provincie Gronin-
en hdblben niet goedgekeurd het 'besluit van
en raad der gemeente Bel'lingwolde, om aan
alle ingezetenen 19 ct. toesl'ag te 'geven op elk
roggdbrood van 2800 gram.
BIJNIA V1EILI0.
Op verzoek van de Amstendaimisclhe politie
is te IJmuiden eeni passagicr van het uit-
gaandi etoouischip „Limlbuxgia" igevankeliik
van boor A gehaaldi wegens een in Duitocn-
land gepleegden belangrijken diiefstal, waar-
voor zijne amnttwxuding was verzocht door de
politie te Charlottenburg. De man ia gesteld'
ter besdiiikkiing van de officier van justitie te
Haarlem.
I'NBHEKERS.
Dank zij de groote opruiming. welke de
Haagsche redherche in den afgeloopen win
ter onder de beruchte inlbrekers daar ter ste-
de heeft gehoudien, bleven inbraken den laat-
sten tijd 'groote zeldlzaaimlheden.
Thans sdhiiint er weer een nieulwe bendd be
zig te zijln, die vooral het Statenkwartier en
omgeving onvedlig maakt. Ln perceel'en aan
Statenlaan, Bentindkstraat en rrankensl'ag is
ingebrolken. Vooral veel tafclzilver werd door
de dieven medegenotmen.
BOSCHBESSEN.
Men meldt uit Apeldoorn aan het Hbld.:
De boschbessenpluk is thans zoo good als
gindigd de vcrzending naar het buitenland
opgehouden. Er werden dit jaar ongehoor-
de pnjzm bestaed 50 cent per pond werd
meermalen uitbetaald, eens ging het eelh tot
80 cent ner pond. De oorzaak hiervan ligt in
hoofdzaak in de scherpe concurrentie tus
schen de georganiseerde en losse opko opera.
Middagi te vijf uur beurdw jongens m
meisjes menigmaal zes k acht gulden. Men
kan dua nagaan, dat er voor een aanzienliik
bedrag dezer kleine, in 't wild groeiende
vruchten in de uitgcstrekte boeadien en par-
ken is bijeengegaard.
SCHEVENIINIGSCHE HAVEN.
Naar de ,,Nl R. Crt." uit betrouwbare bron
verneemt, is eenigen tijd geleden door een
Scheveningschen redder eeni schrijiven gezon-
den aan H. M. de kon'ngin over de Scheve-
ningsche haven, waarin er op gewezen wordt,
dat de toestand in welflcen de haven 'langza
merband is komen te veikeeren, voor alien,
die te Sdheveningen bij de visscherij betrofe-
ken zijn, tot bedenlkelijke, maatschappeldjke en
econoiniische gevol|gen leidit, zoodat havenver-
beterlng als een Wang van zeer groote, al
gemeene beteekenis mag worden geacht.
Dit optreden moet niet zonder uitwerking
zijn gebleven.
Is net blad wel ingeiicht, dbn is te verwach-
ten, dat op de Wateretaatsbegrooting 'n post
zal -warden gebracht welke niet ver van de
2 millioen gAd. zal bnjiven, am tot vcrbetering
van de buitenhaven te Scbeveningen te kun
nen overgaan-.
DE HUURGOMMHStSIIEWET.
Vanweg-e idea Ntedi. Bond van ^epenaion-
neerden is dezer dagen aan de ministers van
justitie en van arbeid eeni adrcs gezonden,
waarin gewezen -wordt ap den nieuwen zwa-
nem draw, die de voorgestelde wijziging van
de 'Huurcomm issiewet van 1917 drag* te
leggen op die landgenooten, welke niet, zoo
als fabrikanten, winkeliere, ajbeidera en go-
salarieerden hun inkomsten kunneni vermeer-
deren, en dus mede in de eerate plaats op de
gepensi onneerden. Het adres verzoekt derhal-
ve ernstig can voor sommige huiseigenaren,
die dit nooddg mochten hebbert, andere maat-
regelen te treffen; zulks te tneer omdat de
meest onontbeerlSjke artikekn voor voedael en
kleeding, imitsgadera de belastingen, nag al-
door hoogere uitgaven vergen.
DE BRABANTEA VOOR IJMUIDEN.
Mien scbrijft uit IJtauiden:
Evenals het eerder binnengekomen zuster-
sihip yjLimburgia", (kwain de „Brabantia"
onverwacbis voor de haven, waar het ten an
ker ging tot still water. Dat het groote en
grootsdie vaartuig om twaalf uur zou biinr
nenfloopen scbeen als een loopend vuurtje in
den omtrek te zijn belkendi geworden, want
toen het werd doorgeschut was eene d'idhte
raenigte op de skis samengestroomd.
Nla te zijn doorgevaren ineerde de Braban-
tia nabij de spoortbruig te Velsen om het toe-
vallig van Almsterdam uitgaande Stoomschip
„LilmlburgiaM gelegenheid te geveni tot voorbaj-
varen. Verderop in het kanaal zou dit passee-
ren hoogstwaarschij'nlijk niet zonder averij
hebben kunneni gelbeuren.
Lit laatste stoamsdhip kwam ongeveer vij#
uur door de brug, waarna eemtgenoemd
stoomsdhip onmiddelldjlk de reia naar Amster
dam voortzette.
Het was een mooie aanblik de twee grootste
schepen van de Amsterdainsche vloot zoo
dicht bij elkandcr te zien. Wellidbt zal eene
dergelijke ontmoeting de eerste jaren niet
weer plaata vinden.
D diepgang van het inkomende stoonischip
„Brabantia" bedlroeg 79 decimeter, die van
het uitgaande stoomschip „IAmiburgia" 82
decimeter.
Voor het Noordzedkanaal is het dene aan-
beveling dat sdhepen met dergelijke d'iepgan-
gen zonder te lossen heel naar de hootdstad
kunnen opvaren.
DE EXPEDITIE NAAR SPITSBERGEN.
De heer Diesselhuys, leider van de expedi
te naar Spitsbergen, is met eenige andere le
den van die expedite in Nederland ierugge-
keerd.
De Mont Cenis neemt in't begin van Sep
tember op Spitsbergen een lading kolen in,
die bestemd is voor Noorwegen, waar de prij
zen dermate hoog zijn, dat dit land voorloo
pig als afzetgebied aaugewezen schijnt, en
zal dan midden September in Nederland te
rug zijn met het grootste gedeelte van de ex-
pcditieleden. Van dezen bliiven er ongeveer
20 arbeidera den winter op Spitsbergen over,
om aan de schachtea te werken en voorberei-
dende maatregelen te treffen voor de exploita-
tie in hel volgende jaar. Een Nederlandsche
officier van gezondheid wordt gezocht om de
leiding van die achterblijvenden op zich te ne-
men
De expedite heeft op Spitsbergen zeer uit-
gebreide kolenvelden gevonden; de eigendom-
men van de onderneming zijn inmiddds ge
heel in Nederlandsche handen overgegaan ea
het laat zich aanzien dat de regeling van de
claims in- overleg met andere bezitters een al
ien bevredigend verloop zal nemen. Dit jaar
zal men reeds ongeveer 6000 ton kolen pro-
duceeren.
Zoo vroeg mogelijk in het komende voor-
aar zullen 150 tot 200 arbeidera naar Spits-
gen gaan en dan zal de productie het voir
d jaar opgevoend kunnen worden tot
k 40.000 ton.
De expeditie heeft op Spitsbergen niet. an
der® dsn gaatvrtjheid an f
jaa
ten
X.
DE FILMSTAD BU BEELiUN.
Tk heb me lang tegen de bioscoop verzet,
I naar bet h0Q.pt Dietten alotte wordt men
foor bet merkwaardige ervan toch gepakt De
lioscoop ie een zoo belangrijk onderdeel van
i iet tegenwoordige leven geworden, baar ont-
i rtkkedings-mogelij kbeden, die nog lang niet
ifgesloten zijn, gaan zoo zeer in bet pban-
tastische, d'at ieder op de en of andere manier
nicb met deze vinding wel bemoeien moot.
Zeker, bet is juist, wat mij onlangs een ver
.atandig menscb zeide: Be bioscoop is een
a der civilisatie; en niet een kultuuraan-
fiiegenheid. ToegegevenI Maar men kan,
Iinneer men eenmaal bij zulke fdjne formu-
i/ringen blijven wil, ook zeggenBe civili-
tie van een tijdperk is een uitidrukkmg®-
tm van zajn kultuur. Ntomand, die later
ns een geschiedenis van de ontwikkeling
ia onzen tegenwoordigen tijd scbrijven wil,
i dd eigenaaxdige, probleemxijke en in baar
rt geweldige versehijntoig van de bioscoop
d'e wereld als 'n stoxm veroverd beeft,
innen terzijdie stellen.
Bit alles is mij pa® een1 dezer d'agen^ weer
Erecbt duidelijk geworden, toen mij een
housiaste bioacoop-vxiend, die reed's lang
hengel naar me uitwierp, in bet omhein-
i rijk der filmikunst voerde, d'at bij lem-
libof, een voorstad van Berlijn gebouwd is
Jen kan zeggen: het is een terrein, dat eer
iLfstandige staat in bet Buitscbe xijksgebied
i; niet 66n biosooopstad; maar meerdere
joscoopateden tezamen, die afgescbe i d en
tn olkaar of in eHkaar overgaande, als bu
en zijn en die daarbaj als't waxe een Metoe
toorsnede van de geheele wereld en de gebee-
le wereldgeschiedenis maken. Werkelijk een
apaxte provincie. Welke xeusacbtige bedlra
fen a an energie, intelligentie, kunstzinnlg
begrip, tecbnisch inxicbt en bandelskennls
rijn hiex verwexkt om aan de genoegen® van
bet publidk, den kijkLust van de massa te vol-
doon, Piiotseling erkeat men de enorme be-
teckeni® van de industries die bier opgebloeid
is, en die iniderdiaad tegenwoordtg niet d'e
laatste plaata in de Buitacb j Industrie in-
neemt. Grooteche ateflier-iglash alien, hoog op-
rijzoad als werekltxmtoonsteMngsgebouwon
ifabrieikisigebouweni, uitmuntend door xoinheid
'en nauwkeurigheid, adimintotratiogebouwen,
deooratioloodKon, koiossale magazijnen, vol.
jgestopt met deooxatiematertaal. Daaxtussohen
loan gikrioel van mensoben. Tooueelspelexs,
vaaronder de beroemdste namon van de Box
lijiid-jhe theater® opduikem Figuxanten, alls
hoole leger®, mannen, vrouwen en1 kinder-en
Haastendl, bevelen gevend, ordenendl, transpi
reerond; bet leger der leidete en helpers, di-
recteuxen, onder-directeruron, b oofdloidera,
wxdergescbiikten, xegieseuren, literatoren, ar-
1 bhitecten, eohilders, modteraenechen. Mede-
ipelere in ooetuums uit alle wereldstreken,
tijdon en ianden. Tusschen hun camevals-
boatbeid elenterend de verslaggever® in oi
viol, die daar buiten an ook dageliik® zijtu
Want nu ie het de beste tajdl voor de film-
m-onschen. In het hart jo van den somer, wan-
neer men in Berlijn op heldere lucht en felle
son rekenen 'kani, word en do toeetellen ge-
<5raaid, dat bet hooTon en zien vergaat. ,Do
wintercampagne wordt voorbereikL Wat van
den herfst af honderdduizonden en tnillioe-
nen menschen aangapen en bewondorend aan.
sohouwen zullen, wordt tbana met een bijna
voorbeeldelooze massa hersenarbeid, licbamo-
Kjko inspanning en geld, Waargemaakt.
Geld! boo 'beult men zicb overal in' Buitsoh-
f: id af, kooxtsig on zenuwmoordend, om met
lit moeilijke en onontboerlijke levensmiddel
>it te komen, hier speelt het hoegenaamd
teen rol. Het grcote gezelscbap dor „TIfa'
lUniversal-Film-Aktiengesellschaft,0)i, d'at
per buiten in Tempelbof regert, heeft, zoo-
is men weetj, een kapitaal van 25 millioen
n&rk. Be monsterfilm „Madama Bubarry"
Be de eonsatie van den voxigen winter was,
leeft ongeveer 1 millioen mark gekost. Maar
iit is nog heelemaal niets. Intneschen zijn
lie prijzen in Buitscbland nogmaals tot in
bet sprookjesacbtige gestagen. Nu wordt
4arbuiten een film „'&umurun" klaarge-
Baakt, naar een d'ramatisch bewO'gen panto-
aime van den Miinchener schrijver Friediricb
Jkeksa, die Max Bernhardt voor 14 jaar in
ajn ..Kameappielbaus" opvoerdfe. Die film
tost rond Wrekend, de kleinigbeid van 8 mil
lioen markrMaar dat wordt nog overtroefd
icor een nieuwe bistorische film, die van
„Anna Boleyn" vertellen zal, een van die ge-
hkkig-ongelukkige vrouwen van Hendrik
Till. Baarvoor zijn niet minder dan 4 mil
lioen mark vastgesteld. In heel Berlij'n kan
met gebouwd worden. Er bestaat een nijpen-
de woningnoo<b die met bonderden echikkin-
gvn en wetten niet uit de wereld te helpen is,
maar hier buiten wordt gebouwd', dat men to
een opbloeiende jonge stad denkt te zijn. Vijf
londerd arbeider®, timmerlieden, stucad'oora,
sehilders, sjouwers, metselaar®, zijn er bezig.
Overal stijgen steiger® in de lucht, die dan
weliswaar niet met steenen muxen, maar met
iraizenhooge decorwanden bekleed worden.
Br heerebbt, zxioals reeds dikwijls genoeg
meeged'eeld is, bij one het gxootste gebrek
a»n Heerdingstoffen. Be netste menschen
loopen in de oudste oostuum® rondl, en wie
zich een pak kan laten keeren, moet al een
welgesteld tijdgenoot zijn. Hier in „Tempei-
hof" bestaan zulke zorgen niet. Voor bonder-
den, voor d'uizend'en van menschen zijn
oostuum® uit alle eeuwen en volkBkleeder-
drachten naar behoefte voorbanden. Het
sobittert van bo-nte eto-ffen, van echte dxa-
peeringen, van mantels en d'oelken. Baar i® de
nSumuriin-stadi" opgebouWd met kromme
steegjea, bouwvallige huisjes, die bijna voor-
wervollen, scbilderacbtige doorkijkjes, slecht
plaveiscl!, echeefboekige muren, naar de ber-
gen voerende paden, die naar O'neindige ver-
:ten ecbijnen te leidien, puntige minarets,
booggewelfde bruggeni, schitterende paleis-
en baremfaoaden, die idcb boven breede ter-
rassen verheffen.
Baarginds, aan dlen and'erem kant van den
landweg, die dWaxs door bet filmland voert,
,i« een nieuwe facadienstad gebouwcL Baar is
niets minder d'an een situk „oud-Engeland",
voor Bolsyn™ bastemdl Mst
buizen, doorgangen, poorten, erkers en gavels
in wascbecbt nagemaakten Tudorstijl, tus
schen gotbiek en renaissance schorumelend,
een zuivere soenerie uit ,^Merry old England"
maar nog grooter gewaagdbeden: bet binnen-
gedeelte van de Westminster abdyl ja
werkelijk, bet heele gotbiscbe geweltf woxdt
natuuxgetrouw in de ooxspronkelijke gxootte
bier nagebootstl Baarnaast de WestminsteT-
facade, waaxaan eenige bonderden beeld-
bouwwerken aangebracbt moeten worden, die
voorloopig nog in bet gras eroinbeen liggen,
gietwerk uit papierm ac'bd, maar precies als
steen er uitziend. Baaxbij een binnenbol van
bet slot, waarvan Hendrik VIII met Anna
ter jacnt uitreed. Een reusachtige tournooi-
plaats met op Irie zijden excmbeen gebouwde
houten galerijen van meerdere verdiepingen,
met uitgesneden balken, pracbtig gevonden.
Bit alles is ontworpen door den onvermoei-
bagen architect Kiurt Ricbter, die met be-
langrijke boeveelbeid kennis en fantasie dCze
oude werelden weet te doen herleven.
Maar dit alles lijkt me nog niet het ge-
widbtigste. Beze reaiistiscbe poigtogen raken
ten slotte de tentoonstellingswerken, die men
van vroeger kent. Van meer belang echtex is
wat daarover been varder daar buiten gepro-
beerd en gepresteerd' wordt. Het to niets
minder dsn een aanloop van de film, om be-
trekkingen tot de moderns kunst aan te
knoopen. D'at breng in de uitbeelding van de
bioscoop geheel nieuwe gedacbten. En voor
beide partijen, voor de kunst en de bioscoop,
openen zicb daarbij hoogst interessanto voor-
uitzicbten. Wanneer men Eurt Richters
scbetsboeken dooxbladert, dan koimt men aan
ontwerpen voor een „Medtea"-film, die, zoo-
als men vertelt, boofdzakelijk in Italie buiten
zal worden opgenomen. Baar stijgen, uit
diepgaande studien, docb tegelijkertijd1 uit
vrije axcbitectoniscbe uitvtodingv lmposante
beeldeu van eagenachtigen belleenscben oer
tijdl op] Aircbaiscbe bouwwerken, gxootsche
vormen, dreigend'e lajnen, grootscb opge-
bouwdi, van heldbaftige houding. Zoo onge
veer zal men indertiid in Mycene of zelfs, in
de eerste belft van de 20e euw voor Obrtotus,
op Kreta gebouwd bebben. Aldus: geen wer-
kelijkbeidsillusies, maar opwekking van bet
varbeeldingsvermogen. Wat een genot snoot
bet voor een bouwmeester rijn dergelijke
stadsafbeeldingen, niet slecbt® als scbetsen
op bet papier te werpen, maar boewel niet in
echt materiaal, tocb eicbtbaar, plastisch en
in geweldige mate, in een dlxad om te rotten I
Dat beeft dan ook oen van de igroote ge-
nieen van bet Jonge Buitscbe axchitectengil
de aangospoord rich met de biorooop bezig to
bouden: Han® Poelzig. Be mogelijkheden,
die bier oluimeren, moesten zijn geest prik-
kelen, die in rijn verlaugen naar bet bouwen
van machtige vormen on massa'®, rijk aan
uitdrukktog, onvoTzad'olijik i®. Boelrig beeft
voor een nieuwe film, wGoletn", den geheim
zinnigen klein-menscb, aohtergron'den ont
worpen, die eon gehool uit eigen innarlijk
ontstaan ooultoeensysteem voorstellen. Be
geschiedenie speelt in de jodenwijk van het
middeleeuwsche Fraag, waar een griezelige
toovenaar den MeiWuit tot menscb bezweert.
Zoo nam Poelzig rijn uitgangepunt van
gothtoohe denkbeelden. Maar nooit beeft die
gotbiek in warkolijkheid zulke buizen en imu
ren voortgebraobtt als dit Ghetto. Slechts uit
sprookjea kent men culke spitsboogven»ter®
en zulk panoolwerk in uitgesneden hoeken,
bewust onsymmetrtoch aangebracht. Slecbts
to sprookjos dluikt een zoo eigenaardig syna-
gogenfront op, gaan zulke gewelfribben in
kronkelonde slangenbewegingen door bet la-
boratorium van een lietig eu boosaardig too
venaar. Geen realistisChe trekkea, geen ver
scheidenbeid van detail®; allies grooto vlak
ken en llijnen, samenvattende uitbeelding,
bouwvormen, die onmiddallijk een symbo-
Itoobe uitdrukktog aannamon.
Dat to bet, wat mij bij al deze bemoellhgen
voor de kunst interessant en voor de bios
coop van grooto toekomstbeteekenis dunikt:
d'at men uit de realiteit naar't vtoionaire te
komen zoekt Reeds in de laatste maanden
deed in Berlijn een film de ronde, die in d'ie
ricbting wees, en die daarom minder de groo
te massa dan wel den kunstvrienden interes-
seerde. Bat was de gruwelgescbiedenls van
„Doktor Oaligari", een boogst opwlndende
aomnambulen-geschiedenis met gebeianzinini-
ge moorden en allerlei verdere verschrikkelij-
ke gebeurtenissen. Be schilder Reimann, die
daarvoor de decoraties optworpen had, nam
een koen 'besluit: bij bracbt ze in den trant
van de voorstellingen, rooak de expressi-
onistiscbe en kubistiscbe sehilders ze bebben
bet groote publiek noemt dat alios bet
liofst eenvoudig ..futuristiscb". Terecbt
scbeen bet den kunstenaar onmogclijk voor
de met alle sensatiemiddelen uitgedacht fan
tastiek van deze spookbtotorie, een gewone
om'lijsting te geven. Zoo baalde bij er de met
den tijdgeest over oonstemmende middelen
der schilderkunst bij groote vormen met
ster'ke omlijningengeometische styleerin-
gen, met voorliefde drieboe'kige gebouwen,
waar de kubtot pleizier in heeft; vermijding
van aifgediane symmetric, verscboven, een
wankelende overgangstoestand als 't ware.
Daarbij nog de opscbriften, die op 't doek
komen in de in dm .mask zijndC wankelende
letters, die c« ontbinding van de oude vaste
vormen ook hier staven. Een en ander toul-
tengewoon effectvol, dxoomerig, spookachtig
en griezelig. Want't gebeel speefl.de op-
dat on® vooral geen griezeling bespaard znl
blijven in een gekkenhuto, en wat we za-
gen, waxen de ballucinaties van een cielszie-
ke. Be geloof, dat geen tentoonstelling van
exentrie'ke modcrne sobilderijen z66veel voor
do populariseering van de nieuwe kunstexperi-
menten kan doen Ells deze film met zijn
grijnzende straten, kamers, gangen, buizen en
landscbappen. Nog was er geen volkomen
eenheid1 in het gebeel: conventloneele beel-
den d'oken af en toe op tegen de vtoionaire.
Maar bet gaf een indlrulk, die men niet lioht
vargeten, zaL
Be filmmenscben zijn nu ijverig aan het
werk, deze lijn verdier te voeren. He boor al
van meerdere, grappig en dol klinkendo
ideeen. Zoo zou men ook graag de mensche-
lijke gestalte bij gelegenibeid uit de werke-
lijkbeidissfeer verheffen. Want bet belpt
niets: de tooneelspelers zijn menschen, en
menschen bebben steedis, zoolang ze leven,
ieta onverstoorbaar realistisch, wat dan to
tegenspraak is met de stylesring der decora-
ties. Een poging in die ricbting to reed's ge-
daan. Men beeft een stuk van Georg Kaiser
venfilmd, een van onze meest sucoesvoflle en
toteressanta vertegenwoorddger® van het
ddehtarlijka axprosiontomo bet tooneal-
apei „ron morgan® bto Mitternacbt", betwelk
de geschiedenis van een bedriegepr maar met
booge literaire eigenscbappen, vertelt en
gebeel in een eigene styleering ver der voert.
Daarbij bebben zicb nu de voor de film op-
ttredenden niet alleen fantasti'acb gecoslu-
meerd, docb zicb zelf, bun gezicbten, bun
banden, zonder erbarmen tot bet onwerkelijke
bescbilderd. Bij een gelegenheid ontwikkelde
zicb zelfs bij een der filmmenscben, die *l4ijd
met de wildste projeoten rondloopt de ge-
dachte, of men niet door bet aanbrengen
van een prisma voor de photografiscbe lens
ook dc mensobeUjke gestalten geometriscb-
kubiettocb zou- kunnen maken? Of dat moge-
lij'k to, weet ik niet. Maar de plannen zijn
zoo buitengewoon, dat ik er niet van losko-
men kan. Men bedlenke wat voor working dat
zou zijn, wanneer men levende figuren In <le
verwringtogen, die wij uit modCrne scbilde-
rijen kennenv in bewegtog en bedrijvigbeld
zien 'konl Een beangstigend vooTuitiicbt.
Dit alles zal misscbien de bioscoop to nieuwe
banen leiden, of tenminste tot een afschei
ding van bepaade filmsoorten brengen. Wat
ifilmwerkingen van kunstwerkingen Scheldt,
is toch haar duidelijk makende, zelfs te be-
grijpelijke reeele werkelij'kheid. Haar weg is
direct. Maar de weg der kunst is steeds in
direct en loopt over bet zinnebeeldlge. Komt
nu door het werken met bslangrijke kunstzin-
nige kracbten werkelijk een bervorming tot
stand dan zou langzamerband wel de taal der
bioscoop verbeven en veredeld worden, en zij
zou zicb dan langenmerhand tocb ook werke
lijk tot een cultuur-aangelegenbeid kunnen
ontwikkelen. Maar boe d'an ook: bet to een
sensatie zonder weerga eens in dezen boek te
kijken. Bet theater to al een gekke vroolijke
wereld. Docb deze filimprovincie Tempelbof
is nog veel gekker en vxoolijker. Overal is
bier bloeiend leven, gxootste bedrijvigheid.
Geen menscb bemoeit zicb met dat, wat bui
ten gebeurt. Men is vroelij'k en opgewekt en
beeft maling aan politiek, prijzen en levenn
moeilijkbeid e. d. Ik zag een „S'umurun"-re-
petitie. Een heel leger va nmenschen was be-
steld!. Dat liep, drong en wrong zich door de
orientaalsche stad' als waren zij zelf door de
gemaskerde huizen al reeds met een exotische
stemming bezield. Hoog t8 p'aaxdl verso bij nt,
door de menigto jubelend begroet, Carl Cle
wing, een van onze meest geliefde tooneel
spelers, de vlarn van onze jonge metoje®, als
sjei'k, stralend uitgedo®t, ®cbitterendl en be^
tooverend. Hem nadert Pol a Negri, een film-
ster, in boogst luchtig oostuum, als Soimu
rum. „Vooruit niu l" roept de regis®eur
want juist konat een eonnestraal door de
wolken van den half bede'kteu hemel. En op-
eens zet de geweldige machine zicb in bewe
gtog. Er word't gedrnaid aan de toestellen,
dat de operateuT® mijns inzien® kraimp in de
armen krijgen moeten. Bote weer een
wolk. De zon to weg. Allen gaan uit elkaar.
„V«rvloekt tocbt" roopt do stxalonde jonge
sjeik, boog te paardl en dir®aft over de plaats,
dat de Oostereche kindercn laohend en gil
lend wegspringen. Bumurun ecbter gaat ter
zijde, waar uit een echuilhockje een dienst-
meisje Tcomt die op een blad sobminkdoosjes,
poedCrdoosjes, epiegel en dergelij'ke lietige
toiletdangen klaar boudt. Ban komt de zon
weer, en opnieuw begint de dan®
Dir. MAX OSBQRN.
DE EEKENIKAMBR EN DE DEPAR/IE-
MMNTENl
Hebbon wij tot nog toe in deze rubriek al
leen geaproken over ingediende wetsontwer-
•pon, voor d'itmaai bopalen wij one tot een
oogenschijnlijk onnoozel stukje uit de Bijla-
gen tot de Hiandelingen der Staten-Generaal.
Het to bet Rapport der Commissi© ait de
Tweede Kamer omtrent bet „Verslag der
Algemeene Rekenkamer nopens baar werk-
zaambeden over het jaar li&18.
Meermalen to, ook door on®, gewezen op
bet werk der Rdkenkamor en hulde gebracbt
aan dat college voor de wijze, waarop zij haar
taak vervult. Die taak to bet nagaan van de
rdkeningen ten laete van den Staat en bet
maken van opmarkingen omtrent de wijze,
waarop 'e lands gelden worden 'besteed. Het
ligt in den aard1 der zaak, dat die controle en
de soort van de bedenkinigen der Rekenkamer
niet al'tijd in den srnaak valen van de betrok-
ken ministeries Maar dat mag geen aanlei-
ding zijn, dat een of ander department do
Rekenkamer negeert, alsof men anet een las-
tigen bemoeial te doen bad. De Rekenkamer
behoort nu eenmaal tot de „Hooge Colleges
van Staat" en beeft recht op een behande-
ling, die met baa/ waardigheid in overeen-
stemming to.
Jaarlijks brengt de Rekenkamer vexslag
uit aan de Koningin omtrent baar werkzaam.
heden; zij- vindt daarbij ook gelegenheid baar
grieven en beden'kingen te uiten. Dat ver slag
woxdt meegedeeld aan de Tweede Kamer en
deze benoemt een Commtosie om bet verslag
na te gaan en rapport uit te brengen omtrent
baar bevindingen.
Het rapport over bet Verslag van 1018 is
maar kort; bet to ecbter een hulde aan de
Rekenkamer en to een vijftal punten een
verwijt aan enkele departementen wegens de
laakbaxe geringschattende behandeling, waar
san de Rekenkamer van de zijde der Departe
menten Mootetond
Wij willen die punten in *t kort nagaan.
1. Zooals men weet, heeft de Staatecom-
missie indertijd een algemeene regeling ont>
worpen voor de traktementen van Burgerlijke
Rijksambtenaren en beambten. Het concept
van die regeling gaf de Rekenkamer aanlei-
ding de opmerlking te maken, dat de salaris-
regeling voor de leden der Rekenkamer niet
gelukkig was. Zij nam er genoegen mee voor
de tegenwoord'ige leden, maar vreesde, dat in
't vervolg de keuze van leden bij vacatur®,
zeer beperflrt zou zijn wanneer de traktemen
ten werden vastgesteld; overeenkometig bet
voorstel.
De brief van 115 Alpril 1018, waarbij deze
bedenkingen gemaakt werden, bleef onbeant-
woord en de ontworpen regeling werd wet.
Toen die wet gewijzigd moest worden, her-
haild'o de Rekenkamer haar bedenkingen en
argumenteerde die, maarook op een na-
der sobrijven kwam geen1 antwoord. De Re
kenkamer werd d'oodgezwegen.
Be Oommieede uit de Tweede Kamer laakt
dit gebrek aan deferentie voor dit Booge
College ten zeerste en wijet er op, dat ten
gevolge van dit doodzwijgen de Rekenkamer
in de onmogeTijkbeid to geraakt om baar be-
langen bij de Tweede Kamer te bepleiten-
Hat eal, verwaebtan wij; blijksa dat «r nog
reobter® te Berlijn" eijn.
II. Hot tweede punt betreft de rang-
scbikking der Referendarisa en bjji de Reken
kamer in de scbalen van bet Bezoldigingsbe-
sluit. Beze ambtenaren bleken nL ten acbter
gesteld te zijn ten opzichte van de overeen-
komstige ambtenaren bij de Departementen, j
die minder werk badden en van wie eoms
minder werd geSiscbt.
De Rekenkamer wees op deze onbillijkheid
en vreesde, dat zij bij bet l'agere salarto niet
altijd op uitstekend personeel kon rekenen.
Een ambtenaar verdween zelfs al zeer epoe-
dig.
De brief bleerf onbeantwoord. Vier maan
den later vroeg de Rekenkamer of zij mocbt
weten, waarom baar Eidvies niet was gevolgd.
Geen antwoord.
Weer 4 maanden later moest bet beaoldl-
gingsbesluit berzien worden en de Rekenka
mer klopte nogmaals aan en voerde argu-
menten aan voor baar meening. Be Minister
bewaarde bet etilzwijgen.
Maar toen de loop dezer zaak in bet verslag
der Rekenkamer kwam, verzekerde de Minis
ter van Financien, dat deze zaak zijn voile
aandacbt bad.
Bfljjkbaar vindt de Commtosie uit de Twee
de Kamer de behandeling nogal k>mp en zij
dtingt er bij1 den Minister op aan, dat er een
•ind zal worden gemaakt aan deze ,.ifwij king
van den goeden regel der gelijkheid".
HI. Wij bebben indertijd staaltje® gege-
ven van de eigenaardige wijze om geen
harder woord te gebruiken waarop con
trole werd uitgeoefend op de adZnintotratie
van vele tijdelijke cristokantoren. Er ie ge
wezen op bet feit, dat eoms na een jaar de
noodige bescbeiden aan de Rekenkamer wer
den overgel'egd, ja zelfs eerst nadat bet kan-
toor al was opgebeven. Sommige van die
kantoren badden in't gebeel geen aanwijzing
ontvangen voor de inrichttog der administra-
tie, dat groote verwarring daarvan het ge-
volg was, la at zich begrijpen; zelfs 'bleek het,
dat er kantoren waren waar alle begrip van
administratie ontbrak.
Voo^te heeft de Rekenkamer gewezen op
de ontzaglijk verkwistende wijze, waarop vele
kantoren en gebouwen werden ingericht; er-
gerlijke staaltjes daarvan zijn in bet vsrslag
der Rekenkamer te vinden.
Niet steed® werd op de bedenkingen der
Rekenkamer geantwoord en als dat geschiec-
de, was bst antwoord in meer dan ttn opeicbt
onvolledig of onbevredigend.
De Oommissie uit de Tweede Kamer epreeflrt
baar inetemming uit met de opmerkingen
van de Rekenkamer en meent, d'at deze wat
booger waaxdeering en ernetiger beantwoor-
ding verdiendi badden, dan de Minister van
Landbouw bun waardig keurt.
IV. De Rekenkamer bad; erastige bed en
kingen tegen de zeer onvolledige wijze, waar
op inlichtingen gegeven werden en te 'krijgen
waren over de varpflieegkosten voor Voogdij-
kinderon, die aan vereenigingen en ®tiohtin-
gen zijn toegewozen. Het bleelk veelal niet, of
die kin der en den leeftijd van 18 jaar badden
bereikt; staten die daaromtrent inlichtin
gen gaven, waxen niet to krijgen. Op vragen
van de Rekenkamer werd door bet departe-
ment van justatie niet of eerst na verloop
van geruimen tijidl geantwoord en die vertra-
ging bad o. a. ten gevolge, dat in zekex geval
geduxende 10 jaar een- eubeidie van te zamen
ongeveer 6000 te veel was betaald.
De Commtosie boopt het to zeer parle-
mentair gezegd dat aan die chrontoche
vertraging een einde zal komen.
V. Het blijlrt nogal eens voor te komen,
dat vrij eigenmacbtinge bandeltogen van een
der Minister® een offer van bet Rij'k eischen
O.a. worden soma gratificatien toegekend
omdat door den Minister de koninklijke weg
van aanvrage bij' de Staten-Generaal om een
of andere reden goschuwd wordt.
De Rekenkamer laat niet na in dergelijke
gevallen, waarin op onregelmatige wijze over
's lands geld wordt beschikt, baar stem daar-
tegen te verheffen. Veel succes heeft zij daar
niet mee. In bet verslag der Rekenkamer
over 1018 worden een paar staaltjes aange-
baald en het antwoord van de Ministers van
Marine en Coring zou men in dagelijkeche
taal kunnen samenvatten in deze woorden:
„da£ir heb je niets mee te maken; dat zijn mijn
zakeri". Dat de Rekenkamer tegen een derge
lijke opvatting protesteert, zal wel geen ver-
wondering wekken.
De Commtosie uit de Tweede Kamer sohrijft
naar aanleid'ing daarvan kort en bondig: „De
Commtosie vereenigt zicb -gebeel met de
zienswijze der Algemeene Rekenkamer, in
deze paragraaf ontwi'kkeld.
Wij zulllen geen commentaar loveren op
bet bovenstaande. Maar wij, die jarem acbter-
een, on® de moeite getroosten om de versla-
gen der Rekenkamer na te gaan, bebben met
genoegen kennie genomen van hot rapport
der Oommissie, die bestond uit de heeren
Snoeck Henkemans, Heomskerk, Albarda,
Bresselbuy® en Decker®.
DE REGENACHTIGE HONSDAGEN.
Terwijl men op vele plaatsen in Drenthe dit
jaar vroegtijdig was begonnen met koren
maaien, omdat er zooveel roggc en haver lege*
rig was, rijpte bet koren, vooral de rogge, niet
snel aan en wordt de bewerking door regen
vertraagd. Er komt veel koren in hokken op
het land dat by het maaien niet goed wind*
dtoog was, hetwelk in een niet drogenden tijd
nadeelig terug werkt. Komen er in de volgen*
de week geen flinke drogende dagen, dan zal
dit het lnhalen zeer vertragen.
De haver leea dit jaar veel meer aan legeren
dan in andere jaren, wanneer dit gewas ook le*
gerig was. Oorzaak daarvan is dat bet gewaa
grootendeels niet in zijn geheel is tan den
grond gezakt, maar dat de Stengels geknikt
zijn, zoodat zjj ter balver boogte nog rechtop
staan, en de bovenhelft aan den grond ligt. Dit
beeft tengevolge dat het gewaa wel zeet slecht
moet worden gemaald en dat men zeer verwar*
de schoven krijgt. Zoowel stroo* als korrelop*
brengst van den haveroogst vullen hierdoor
wel zeer tegen. Het gewas heeft veel te vroeg
gelegerd. De roggeoogst valt bij de bewerking
niet tegen. Men vindt algemeen zwaar stroo
met puik gevulde aren, maar de regenachtige
Hondsdagen doen ook hleraan veel schado.
