m m
m it
i m
m m
l u
m
m m
a m
B
m m
x m m
m
m
m.
m jk m
a,
mum
mum
a. m
m.
■m M u
m
m m
w
a
"W.
SPAANDER'S
KLEEDING.
B
H
M
Of
m m
Voorzorgen van heden
m a
s ici
m
ill
i M S M
m
1 Q£
Hedtiedloffn.
i m
I
Uit onze Staatsmachine.
Uit het Indlaohe leven.
Landbonw
verzekeren In de toekomst*
goede gezondheid.
W>
m
Rubriek 1. De 11 Texelsche vachted had-
den een gemiddeld gewicht van 5.36 K.G..
de 4 van de vaste wal 5.8 K.G., de 7 van het
eiland 5.1 K.G. Het gemiddeld rendement
was 58.7 pet., voor de vaste wal 62 pet. en
voor het eiland 56.9 pet., terwijl de gemiddel-
de waarde per K.G. was 86.2, voor de vaste
wal 85 en voor het eiland 86.9. Een zeer ver-
schil heerschte er nog tusschen de vliezen on-
derling, n.l. liepen de waardecijfers van de
Vliezen van 225 tot 398.
Eerste prijs M. C. de Graaf te Anna Pau-
lowna, met een vlies van een 2-jarige ram,
wegende 7*/* K G., rendement 60 net., waar
de per K.G. 82.
Tweede prijs D. Pz. Timmerman, te Scha-
gen, met een dito vlies, wegende 7l/« K.G.,
rendement 64.3 peri waarde per K.G. 80.3.
Derde prijs Jb. Eelman Dz., Oosterend,
Texel. i
Eervolle vermelding Fam. Hin, Dijkmans-
huizen, Texel.
Rubriek 2. De 4 Lincoln-vachten wogen
gemiddeld 8 K G., gemiddeld rendement 62.9
pet., gemiddeld waardecijfer per K G. 38.6.
Het waardecijfer per vlies was 199. De kwali-
teit der vliezen hep niet zeer uiteen. Gezien
het groote verschil tusschen de tweede vacht
en de derde in waarde besloot de jury de der
de prijs niet uit te reiken
Eerste prijs D. Appel Az., Twisk, met een
vlies van een 1-jarige ram, wegende 9'/« K.G.
rendement 63.3 pet., waarde per K.G. 37.
Tweede prijs, dezelfde met een vlies van
een 2-jarigen ram, wegende 8 K G-, rende-
DRAAOT
AFDEELING WOL OP DE
Landbouwtentoonstellinq
TE SCHAGEN.
Een product van den landbouw, dat tot nog
toe wel zeer veronachtzaamd is op landbouw-
tentoonstellingen, is zeker wel de wol. Op de
Septembertentoonstelling te Schagen echter
zal deze afdeeling, dank zij de goede samen-
werking van het Tentoonstellingscomite met
de Federatie tot verbetering van den WoLhan-
del in Noordholland, goed verzorgd zijn.
In het programma werden gevraagd: ten
eerste vachtm van Texelsche rammen, dito
van Lincolnrammen, dito van Wensleydale-
rammen en ten tweede collection van 10 vach-
ten. De eerste rubrieken hebben ten doel de
hoedanigheid der wolvacht van geexposeerde
vaderdieren bcter te leeren kennen, de laatste
zou dan aantoonen welke partij voor den han-
del de meeste waarde had.
De aangifte voor deze afdeeling was vol
doende, n.l. waren er aangegeven11 vachten
van Texeische rammen, 4 van Lincolus en 3
van Wensleydale en 4 collection van 10 vach
ten. Al deze dieren werden onder controle der
Wolvereeniging geschorcn, dit had voor Lin-
colns medio April, voor Wensleydalea begin
Mei, voor de overigo ter gewoner tijd in de
maand Juni plaats.
Bij deze controle werden zooveel mogeliik
alle bijzonderheden, welke op de wolquanfi-
teit en -qualiteit van invloed kunnen zijn, aan-
geteekend, ala b.v. leeftijd. lichaamsgewicht,
ras, voedingstoestand, gcslacht, grondsoort
en weersgeStcldlieid op den scheerdag. Deze
gegevens zullen bij de expositie der vachten
worden vcrmeld. Na het scheren werden
door den inspecteur in bezit genomen en
de keuring op een centraal punt bewaard.
De keuring der vliezen vond plaats op 13
Augustus door een handelaar in buitenland-
schc wol, een handelaar in inlandsche wol en
een vechoudcr-wolproducent. Deze jury be-
oordeelde elk vlies afzonderlijk en sprak
daarbij eerst haar oordeel uit bver de fijnheid
als crossbred wol, over de kleur, daarna be
paalde zij het rendement der ruwe wol na
wassching, om vervolgens nog de waarde per
K.G. gewasschen te bepalenf naar een basis
van 100 voor prima kwaliteit op 15 Augus
tus 1920.
Uit de aldus gevonden cijfers werd waarde
van het vlies berekend. b.v. vlies A weegt 5
K.G. rendement 60 pet. waarde per K.G. 80,
de waarde van het vlies is nu 5 maal 0.60
maal 80 is 240. Bij het aldus gevonden cijfer
kon al naar behoefte correctie worden aange-
bracht, zoo werd er voor miskleurigheid 10 h
20 punten afgetrokken, voor onreinheid even-
eens 10 h 20 panten.
Teneinde de vliezen met elkaar te kunnen
vergelijken dienden alien onder zooveel moge
iijk gelijke omstandigheden te komen. Te dien
einde werden de volgende toeslagen gegeven
voor:
Ouderdom 10 h 20 punten.
Vrouweliik gestacht 10 punten, melkgevend
nog bovendien 10 punten.
me tn64.6 pet., waarde per K.G. 40.
Rubriek 3. De 3 Wensleydale-vliezen hid
den elkander zoowel in fijnheid als intype, als
in waarde zeer goed bij het gemiddeld ge
wicht was 6.33 KjO., het gemiddeld rende
ment 57.1 pet., de gemiddclde waarde per
K O. was 39.3 per vlies 147.
Eerste prijs P. v. d. Oord te Barsinger-
horn, met een vlies van een 2-jarige ram, we-
g_cnde^7 K.Q., rendement 58 pet., waarde per
Tweede prijs W. Oroot Jz. te Starnmeer,
met een vlies van een dito dier, wegende 6'/«
K.O., rendement 56.6 pet., waarde per K.G.
36.3, van het vlies 133.
Derde prijs, dezelfde met een vlies van een
Modern (lichtere gronden, kleigrond als uit-
gangspunt aannemend) 15 h 20 punten."
De jury nam derhalve als basis aan, dat de
beste wol kan verkregen worden van66njari-
ge gesneden rammen als weide-schapen ge-
houden op den kleigrond, b.v. in de Noord-
Hollandsche polders.
kander in concurrentie:
a. Gekruiste Texelaars, als weideschn-
pen, in normaal weiderij-bedrijf gehoude
d w.z. omstreeks den scheertijd in schralen
voedingstoestand.
b. Oekruiste Texelaara als weide-schapen
in weelde gehouden.
c Tesselaa/s op een der beste Noord-
Hollandsche fokkerijen als fokschapen gebe-
KiBfd In deze koppel zijn behalve 5 66njarige
-n oudere vliezen aanwezig.
d. Tesselaars (alien 1 jaar oud) van een
in ruimte gedreven Texelsche schapenhou-
derij..
De eerste koppel gaf een gemiddeld ge
wicht van 5.88 K.G. wol, met een rendement
van 63.4 pet per K.G., gewasschen waard
zijnde 80.9.
De tweede koppel leverde gemiddeld 6.28
K G >vol met een rendement van 63 6 pet.,
en" een waarde per K G. gewasschen van
809.
De derde koppel bracht gemiddeld 5.63
KG wol met ten rendement van 63 8 en een
waarde per K G. gewasschen van 80.6.
'De vierde koppel kon slechts een gemid
deld gewicht van 5.18 KG leveren met een
rendement van 56 7 pet., waard zijnde per
K.G gewasschen 94.7.
Na de noodige omrekeningen werden de
rnrien toceckend. resp aan de koppels 2, 3
en 1, terwijl No. 4 een eervolle vermelding
bekwam Hunne resp eigenaais zijn: P.
Stammer, te Schagen, A Brak te St. Maa'rten,
K Tonker te Alkmaar en firma C. R. Keijser
en Co. te Texel.
De aandachtigc bezoekers der afdeeling
Wol 7-ouden wiil wililen wiijfzen op:
1. Hlet groote veisohiil in marktwaarde
tusschen de verBdiillcndo Jowaliteiteo, dit is
hot meest volkomen berwiip hoe onjuist vroe-
gcre handd was, n.l alles 66n prijs, onver-
sthiHiig welke kwaliteit.
2. Het bcwijls. dat In1 deze expositie cele*
vend1 wortl.t, dlat vliezen van la term kinip lang
met altijd minderwaardig zijn.
3. De fijlnsfe wol1 niet altijd1 de grootste
waarde per K.O. in ruwen toestand heeft.
Mien (relieve hier te beschouwen de vliezen
Nk>. 31 en 58,-wicr waarde in ruwen toe
stand respecticvelijlk was: 54.en '50.8.
4. De verschillendc grondsoorten belang-
rijJce imvloedl hebben zowel op de klwaliteit
als op het rendement. Het bewijs hiervoor
leveren de vachten 38.. tot en met 48 tegen-
over de vadhten. 49 tot en met 68.
(E. Dz. GOVERS,
Rapporteur.
DF. \T.EESCH'Ki:URINGSWET.
De rljkswet op de keuring van vee cn
vleesch, die volgend voor jaar In weiklng zal
treden, is in ons bald aldus de heei Dr.
Hoefnagel in „De Vee- cn Vleeochhandel"
reeds artikelagewijze bchandeld.
Van verschillendc kantcn werd ons ge-
vraagd bij wijzc van rccun^ de iekst der wet
tf plaatsea
we zullen dit doen over enkele weken,
verdeeld Vn raden onzen lezers aan de bla-
den, waarin de tekst der wet wordt ge-
plaatst, .wel te bewaren. 't Kan te pas ko
men.
Algemeene bepalirtgen.
Art. 1, 1. Deze wet verstaat onder slacht-
dieren: eenhoevige dieren, runderen, scha-
pen, geiten en varkens.
2. Bij algemeenen maatregel van bestuur
kan deze wet geheel of ten deele voor ten
hoogste twee jaren op andere dieren dan de
in het eerste lid bedoelde van toepassing
worden verklaard.
Art 2. 1. Deze wet verstaat onder:
a. vleesch: gestorven of gedoode slachtdie-
ren of deelen van deze, daaronder begrepen
ongeboren vruchten, mits die dieren of die
deelen noch verduurzaamd, tenzij door af-
koeling, noch toebereid zijn.
Van de voorgaande
hoornen, hoeven, klauwen, <borstels, wol,
huiden, voor zoover deze laatste niet afkom-
stik .zijn van varkens, en andere bij algemee
nen maatregel van bestuur aan te geven, voor
technische doeleinden bestemde, deelen;
b. vleeschwarenverduurzaamd, tenzij
door afkoeling, of toebereid vleesch, ook in-
Kalm at to waclitcn is met aTijd "verstan-
dlig en nooit bij begiAnemde nierkwalen. En
wel, omdat blaas®wakte, rugpijn en rhenma-
tieche pijnen tot de eersto waarschnwingem
van dreigende nieraitpTittimg behooren en de
een i ge veilige weg onmiddellij'ke verzorging ia.
Vorwaarloozing kan leiden tot spit, ischiae
en rheumatiek of tot de ontwikkeling van
waterzucbt, niergruie of -steen, en zalfa voe-
ren tot ongeneeslijke nierziekten.
Grijpt nu in. Helpt de niferen over haac
eerste moeilijkhedJen heen. TJitstel is werkelijk
gevaarlijk.
Eegint nog heden volcboend© Hehaam«be-
tveging te nemen, friseche lucht, geregelde
slaap, geregelde maaltijden (met niet te veel
vleesch), en v udoende water te drink en. Dan
doet gij wat in uw vermogen is oxn meruit
putting te voorkomen.
Om de bestaande nierzwakte te hersrtellen
en do versehijnselen te verdrijven dient gij
de nieren te versterken en heeler door een
knur met Foster's Bugpijn Nieren Fillen
Zij bewezen baat tr geven aan nier';j.ier» ore
de geheele wereld. Zdlfs in gevallen, waar
aan heme! gewarWpt werd. het ten Fos
ter's Pilien den ""b'der een duurenme, ciacbti
ge gezondhei-i h•"•geven.
Ton "olle kan p dit specale niergenees-
middei verti' uwd wordeu. Hot dient enkel
voor de nieren e* blaas en aiekte-verochijnee-
l'on in verband met doze organ en. Foster'*
Pillon workon boogenaamd niet op die maog.
lovor of lngwanden.
Noomt u in aoht voor namaak. Do eehte
Foster's Rugpljn Nieren Flllen voorzlen van
do handttokening van James Foster op het
otlkot, z'y'n te Alksaaar verkrijgbaar bij
Kiurop en 31othoubor, Langostr. 68 I 1.76
p. doos of f 10.— per see dooeaa
W. Damme.
De heer Prijs heeft met 13 punten uit 18 den
eersten prijs gowonnen, J. H. Vos was tweede.
Do stand bierondcr la uit de party HooglancU
Prcsburg.
Zw. 6, 11, 13, 15/20, 23/25.
W. 22, 26, 27, 28, 32, 34, 35, 38, 39, 40, 48, 49.
Zwart maakte hier een zeer interessanten
slac. die hem een verdiende refnise bracht.
1. 1. 17—21.
2. 26:17 2. 24—30.
3. 35 24 3. 19 30.
4. 28 8 4. 30—35.
5. 22:13 5. 35 42.
6. 48:37 6. 11:42!
Van den heer Kleute uit den Haag, die on»
danka zijn drukke bezigheden nog tyd heeft
kunncn vinden om ons 6eu en under te aturen,
Is het volgvndo:
WiJ zeggen den heer Kleute hartelijk dank
en hopen bij voortduring op zijn medewerklng
te mogen rekonen.
rwrwm
■Ti
Zw. 10. 11, 13. 17, 18. 20, 24, 29, 36.
W. 22, 27, 31, 35, 37, 47/50.
Wit spcelt!
J. 48-42 1. 17 28.
'2. 35—30 2. 24 1 33,
3. 27—22 3. 28:17.
op 18 27 volgt 31:4.
op 36 27 volgt 22 4.
4. 37—32 4. 36 1 38.
5. 42:41
Ter oplossing voor deze week:
Probleem 615 van P. Kleute Jr. den Haag.
Zw. 2, 6, 8, 9, Id, 13, 18, 23, 25, 28.
W. 11, 27, 31, 35, 37, 40, 42, 43, 45, 46, 47.
Opl. voor of op 9 September b. v. d. blad.
ZIEKTKA'ERZORGING.
Daar ziekenverzorging, d. i. in dezen de
geneeskundige verzorging, een volks'belang
en niet in't bijzoaider een arbeidersbelang is,
regelde de Ziektewet dit punt niet.-Medische
hulp. moot gebracht worden onder het bereik
van alien, die deze noodig hebbezi en dan in
dein ruimsten zin, en uit den sard der zaak
komen voor een verzorging met medewerking
of onder regeling van den Staat het eerst in
aanmerking' degenen, die haox bezwaarlijk
zoT.id.en kunnen bekoetigen uit eigen middelen
en d!us allioht om geld te sparen te kort zou-
den sohieten in die zorg en daaidoor onge-
wild de volkskfacht zouden verminderen.
CDaaruit volgt, dat de zieken verzorging,
voor zoover zij op Staatsbemoeiing steam t,
niet alleen de arbeiders en de gezinshoofden
moet betreffen, maax alle ledten van -het gezin
en een vermindering dear kosten en lasten,
daaraan verbonden, is1 het best te bereiken
door een regeling te maken, waardoor die
kosten gezamenlijk worden gedragen door al
ien, die gaholpen moeten worden.
Ten einde tot een regeling der ziekenver-
aorging te kiinnen Ikomen, heeft de Regeering
den veel betreden weg gevolgd- van ins telling
eener S'taatscommiasie en tot eer van deze
Oomimissie moet getuigd' worden, dat zij met
grooten spoed heetft gewerkt. In hoofdzaak
is de regeling, die zij ontwierp, door de Ee-
geering overgenomep en verwenkt tot het
ontwerp: „Regeling der Zieken verzorging"
Slechta voor zoover het betreft den wensch
der finmmii»«ifl om, a la het partieulier initi-
atieif in gebreke bleef, de gemeenten te ver-
plichten riekeninrichtiagen op te richten,
wijkt de Regeering van het voorontwerp af.
De vraag, of aan degenen, die in aanmer
king komen om steun voor den Staat te ont-
vangen ten behoove van de zieken verzorging
verplioht moeten worden zich goede genees
kundige ibehandeling te verzekeren, beant-
woordt de Regeering ontikennend. Een vor-
pliiehte verzekaring zal het dus niet zijn. Im-
mars verreweg do meosten, die gehopen wor
den, zijn reeds vrijwiliig lid van een eieken-
fonds; d'at lidmaatschap is oen gewoonte go-
worden. Dovendien, de Ziektewet onthoudt
den afbeider ziukongeld, indien hij niet tot
een ziekenfonds is toegetreden of niet kan
aantoonen dat hij over de gelegenheid om
geneeskundige hulp te krijgen, besohikt. En
ten slotte mnakt de Rijkshulp het zoo aanlok-
kelijik om zich bij een tiekenfonds aan te
•luiten, dat dwang wel niet noodig zal zijn.
Hot wetsontwerp bopaalt zich tot do eigen-
kijka zieken verzorging, xnaatregelen om zieik-
ten te voorkomen schiijft het niet voor.
Hoe zal nu de verzorging gore geld worden?
Deze geheol door don Staat to doen ovorno-
men, acht de Regeering niet gewenscht; ei
kan voortgebouwd worden op den bestaandon
toestand on eel heeft het ziekonfondssteisel
zijn gebreken en al komen er in de zieken-
fondsen misstanden voor, hot instituut zio-
ken'fonde is zoo ingeburgerd, dat het op een
revolutie zou gaan lijken als men het on-
bruikbaar verklaarde.
De grondslag van de verzorgiifg zal duo
zijn het ziekenfonds, maar dat zal aan hooge
eischen moeten voldoen om aanapraalk te
kunnen maken op Rijkshulp. Een f'out in
sommige ziekenfondsen is o.a. dat behalve
geneeskundige ibehandeling ook geldelijke
uitkoeriaig wordt verleend, Dat heeft ten ge-
volge, dat beide, of 66n van*'beide,. te wen-
sohen overlaten. De aard van de deelnemers
brengt mee, dat vooral op de geldelijke uit-
keering wordt gelet en als die wordt opge-
voerd, is ear te weinig over om geneesheeren,
apothekera en vroedvr ouwen voldoende te be-
zoldigen, wat aan de behandeling schade kan
doen. Het -samengaan van geneeskundige
hailp en uitkeering in geld wordt dus ver-
worpen.
De meeste ziekenfondsen beperken bun
bemoeiing verder tot de behandeling door een
huisarte. Hulp van specialisten, opneming in
eeu ziokonbuis oif sanatorium, moderne hulp-
middelen als Rontgonstralon, deainfectie,
•h ogtezon, enz. zijn meestal uitgesloten. Ook
hierin moet verandering komen. Geneeskun
dige verzorging sluit in: gebruikmaking van
al do hulpmiddblen, waar over de wetonschap
bowhikt.
'Hot wetsontwerp eischt daarom regelen,
waaraan een ziekenfonds zal moeten voldoen,
om voor Rijlkisstoun in aanmerking te koinen,
maar nauWkourige opgave van' lietgeen -be-
sohikbaar moet zijn, it onmogolijk, omdat <lo
wotensohap telkons voortschrijdt; bij K. B.
zal dus veel gerogeld moeten worden.
Naast de ibehandeling door huisartsen moet
vorpleging in e&n zivkoninriohtdng mogeiijk
zijn. Maar hiar d'qen zich bozwaren op. Do
middolen van het fonda zijn in don regel niet
van dien aard, dat 'hot zeif een ziekeniurich-
ting expl'oiteart of opneming daarin kan be-
kostigen; bet Rijk zal daarom te hulp moe
ten komen. Bovendlen onflbreekt er aan me-
nigo kleinere zlekoninrichting nog veel en is
vuuik de rudmte onvoldoende.
Behalve eischen ten opziohte van het zie
kenfonds, zullen er ook gesteld moeten wor
den voor fk> ziekeninrichtingen, waarin fonds-
patiSnton zullen worden verpleegd. Maar niet
aan alle ziekoninriohtingen kunnen dezolfde
eischen worden gesteld; slehots enkole er van
zullen aan de. hoogsto eischen van inrichting
kunnen voldoen en wie due van de fondspa-
tLonton een zeer speoiale behandeling noodig
heeft, zal daarhoen vervoerd moeten worden.
Ten einde oveanbelasting van een of andere
zi&keninrichting te voorkomen, kan voor iede-
re inrichting een gebied worden aangewezen,
waaruit patienten kunnen worden opgenomen
in verband met bescbikbare ruimte. Misschien
ia het noodig hier op te merken, dat het niet
in de bedoeling ligt iemand te verplichten
van de ziekemnriohting gebruik te makon,
Maar't is te hopen, dat meer en meer de
overtuiging veld w'int, dat in vele gevallen de
ziekenhuisverpleging te verkiezen ia boven
de verpleging in huie waar vaak de ruimte
en de rust entbreken.
Iedter, die overigena in de termen valit om
van den steun van het Rijk te genieten
er zal een inkomengrens gesteld worden
kan lid worden van een erkend fonda en elke
genoealkundige, apotheker, vroedvrouw enz.
kan als behandelende bij het fond« zij'ner keu-
to worden ingeaohreiven. Zoo vrije dokters-
keuze gewaarborgd. Do leden 'kunnen zieh bij
een der fondsdokters laten inschrijven maar
op nnam van denzelfden geneeskundige mo
gen alles to zamen niet meer dan 4000 perso-
nen staan, Ikinderen of volwassenen. Het
fondsbestuur kan de insohrijving van een
geneeskundige op grond van bepaalde feiten
weigeren, terwijl de huisartis het recht heeft
de insohrijving van een verzekerde op zijn
naam te weigeren.
De premie voor kinderen (beneden 16 jaar
zal lager zijn. dan voor de anderen, maar het
honorarium van den dokter is voor-'kinderen
eui volwassenen gelijk.
De geneeskundige behandeling zal waar-
schijnlijk omvatten behalve de geWone prak-
tnj'k van huisartsen of specialisten op spreek-
uur of aan huie: tandheelkundige hnlp; ver-
loskundige hulp <Joor vroedvr ouwen en zoo
noodig bij stand van oen arts; geneee- en ver-
bandiniddelen; btillen, breukbanden en ver-
dere artikelen: verpleging in ziekenhuizen
en sanatoria; wijkverploguig,
Wat de kosten voor het Rijk aangaat, is er
vooritfopig moeilijk oen schatlting te maken,
Een deel der kosten wordt bestreden door
de contributie der verzekerden. Voor de ad-
ministratiekosten dlenkt de Minister 76 cent
per ingesckreven veszekerde 'bij te dragern
Ook zal het Rijk bijdragen leveren voor bij-
zondere geneeskundige bebandeling voor de
inrichtihg van nieuwe ziekenfondsen; voor
de opneming in ziekeninrichtingen; voor de
aanpassing van deze aan de bij' wet f K. B.
gesteld'e eischen, en voor de oprichting van
nieuwe of de uitbreiding van reeds bestaande
ziekeninrichtingen.
Ht toezicht kan, voor zoover het de zieken
inrichtingen betreft, worden opgedragen aan
de inspecteurs en boofdinspecteurs van den
gezondheidsdienst en aan qen Gezondheids-
raad. "V"oor het toezicht op de ziekenfondsen
zal wel een ander college noodig zijn; de Ra-
den van Arbtid komen daarvoor niet in aan
merking.
Ten slotte zij varmeld, dlat voor erkenning
alleen in aanmerking komen ziekenfondsen,
die rechtspereoonlijkheid verkregen hebben.
Waar die ontibreken dient de gemeente op te
tareden.
VII.
Do naoht is xustig voorbijgogaan en de
ochtendaohemer, die evenmin als de avond-
achemer lang duurt* ia overgegaan in den
dug. Het is zea uur.
Hi of en daar ligt al een hotelgast in zijn
luierstoel. Hij' ia nog gekleedi in slaapbroek
en kabaja, of ala het een damo ia in saron«
en kabaja. Togenwoordig worden ook zeer
veel j>yama's en kimono's gedragen. Do heo-
ren ziot men gewoonlijk lui liggen, de bloote
voeten op de uitgosiagou loggers van den
stoel. De damet zitten op schommelstoelen en
wiegen wat heen en wear, waarbij do bloote
V etgaa Indisobo dames ^ebben altijd snoe-
perigo kleino voetjes, parole d'honneurl
op en near gaan. Veel gesproken wordt er
niet. Nu hier, dan daar Iklinkt de roep:
Djongois! (Jongenl)
Saja toeanl (Ja mjjnheer l)i
Minta Coppie. (Breng me koffie.)
Toeanl (MijnheerI)
Het is het koffieuurtje, tevens geeuw-
uiirtje, waarin nog zoowat nagodommeld
Wordt, tot het tijd ia weer naar d© badkamer
te gaan en al de slaperigheid van zich af te
spoelen.
xiet hotel is al niet meet zoo vol als giste-
renavond. Eigenlijk is het leeg, want de
•meeste g;wton vorlieten hoc al om 6 uur, daar
de veracWliende expresstreinen om 6 uur af-
rijden. Wij zullen vandaag en misschien mor-
gen, wie weet of dan nog niet een morgen, te
Bandoeng blijven.
Haast hebben we niet. Wat ons in de ,vele
jar on van oaizen Indischen dienst al heel
weinig is over komen, kunnen we nu doen:
Wij reizen op ons gemak en voor ons pleizier.
Eilance, alleen maar op papier 1
Entfin, er is nu eenmaal een leeftijd, waar
in men leeft in vele herinneringen, evenals
er ook eeu was, die onls steeds in de toekomst
deed leven. Alles heeft zijn tijd1 en alles heeft
zijn aangename zijde.
En als. ik hier nu op dezen warmeni zomer-
dag aan mijn schrijftafel zit en overBandoeng
sohriji, dan vergeet ik zoowaar alius om me
heen. Ik weet niet meer van eenheidsworjt
en communismo, van brood- en suikerkaar-
ten on burgerwaeht, van staking en even-
redige vertegenwoordiging, van Wijnkoop en
Spa, van dure aardbeien en erszatzbierl Ik
weet op het oogen'blik alleen maar, dat het
heerlijk is zoo in den vroegen morgen te
Bandoeng eu dat ik, na een strootje (sigaret,
merk Mao Gillavrij van Oenarang) opgesto-
ken te hebben, het hotelerf afwamlel en de
s tad e6ns ga bekijkon.
Na eenlge straten te zijin doorgogaan, die
zoo het gawone aunzien hebben van Indische
straten, en op dit) vroege morgen uur al vol
leven en beweging zijn, voroorzaakt door <ls
schare van desalieden, die van diehtbij en
verre zijn gekomon om bun koopwaar op den
paser aan den man te brengen, waan ik me
plotseling in een gehieel andere omigeving.
Lezer, ge kent de Ouster»che sproken van
Aladin en zijn tooverlamp. Ben ik Aladin on
lwb ik gepoest aan het koparwerk van die
wondere llohtbron?
Ik sta zoo in een niet of althans weinig
Indisohe buurt, dat ik me de oogon even uit-
wrijf en stilsta.
Even in den zak getast en een nieuwe si
garet aangestoken aan het tireurig stompje,
(lat overbleef van de vorige. O, we zijn zul'ke
hartlstoohtelijke rookers dier geurige, maar
voor echt HoLlandsohe monden te schorpe
rookstokjos. En dan verder, heb niouwo Ban
doeng in.
Ovenai keurige villa's, groote en kleine.
omgeven door tuinen met voelkleurige bloo-
men en planten met yeelkleurige bladeren.
Daar staan de heerlijkste rozen te bloeien, en
geraniums, en begonia's. Boven alles uit
wuitft do waaierpalm zachtkens heen en weer.
Ginds een boschje fijne baiuboe, hier de
bezette chevolure soorten. Ik waan me in een
villiastad, een luxeplaats.
En de straten volgen elkander op: de Java-
straat, de T'imorstraat, do Sumatrastraat, de
Oelebesstraat, enz. Te veel om op te ncemen.
Toch is het hier zoo'n luxestad niet.
Luxe veronderstelt, dat de bewoners kapi-
talisten zijn, die leven in. weel'de en overdaad.
Konden we oens in die miooie huizen zien,
wo zouden gauw ontwaren, dat er van luxe
al heel weinig sprake is. O, zekor, alles is keu-
rig en netjes, met smaak gerangsehikt, gotui-
gende van de beschaving dor bewoners. Maar
toch, alles is eenvoudig en degelijk.
'Het zijn dan ook niet de rijkaards, die
hier wonen en er leven van de renten van
groote kapitalen, resultant van dikke dividen-
den uit euiker- of tabaksondernemingen. De
bewoners zijn 'harde workers, die straks naar
bun bureaux, scholen of kazernes gaan. Want
hier wonen de officieren, de ambtenaren, de
opderwijzers en leeraren, de beambten op
handelskantoren en ook de gepensionneerden,
die het milde klimaat der Bandongsche hoog-
vlakte verkiezen boven bet gure Hollandsche
klimaat, of die zich moeilijk kunnen loima-
ken van diem Indischen grond, waar ze jaren
gearbeid hebben, hun kinderen wonen en nu
werken, meestal ook hun echtgenooten gebo-
xen en getogen zijn. Bescheiden zijn gewoon-
lijk de salariissen en hoog de huishuur. Zelf
bewoonde ik eenmaal zulk een nette woning,
welke men ook in het nieuwe gedeelte van
Weltevreden, Semarang en Soerabaia aan-
troft en men legt er dan zoo ongeveer f 130
150 per maand neer voor den huisbaas.
Neen, in luxe wordt hier niet geleefd.
Maar er wordt good en geZond geleefd en
men is er gelukkig.
Nu is het nog vnoeg en de meeste bewoners
zijn nog achter, genietend van hun morgen
koffie. Enkelen wandelem wat door hun tuin
•heen, de kinderen spelen en de dames zijn
bezig met de verzorging der bl'oemen.
Het ziet er zoo r us tig en gezellig uit. Men
voelt het, dat bet hier goed wonen is.
Laat one verder wandelen.
Welk reusachtig gebouw mag dat zijn, dat
daar zoo paleisachtig staat, als een reus te
Anidden van dwergen? Het is het paleis van
Oorlog.
Bandong is tegenwoordig het centraal punt
voor den militaixen dienst in Indie. Dat ge
bouw bevat de vereehillende departementen
van oorlog, 8 in getal, die van Batavia naar
de hoogvlakte zijn overgebracht. Ginds staat
een ander, doch kloiner paleis. Het is de wo
ning van de leger-oommandant.
Het paleis van oorlog is hier heel wat
fraaier dan het ministeriee van oorlog op het
Flein in den Haag. We badden oens gelegen
heid, kort voor het in gebruilk werd genomen,
het te bezichtigen en de herinnering aan dat
bezoek is nog zeer levendig.
Do kantoren zijn alle ruiin en lUchtig en
sierlijk gomoubeld. Wat vooral treft is de
lambriseering eu bevloering in zalen en gan-
gen. Zoo lots vindt men in N'ederland ner-
gena. Hut matgule groen trekt overal de aan-
daoht. Het is Wadjak mariner uit de marmer-
groeven bij Fattjitan in de rosidentie Kediri.
Artistiek en smaakvol. Vooral treft het hoe
hier en daar do aderen afgewissold zijn door
vlekken, die diervornion vertoonen. De in-
drukken van verateoningen. Dit manner zal
daar door minder gesohikt zijn voor tafelbla-
den, b.v. Daar zouden die vlekken ontsieren,
doch hier waar zulke groote oppervlakten
marmer zijn, doen zo alleen eigonaardig, niet
onaangenaam of leelijk aan.
Dit gebouw bewijst wel, dat IndiS gebroken
heeft met een leelijk systeem, n.l. dat van
weinig zorg te hebben voor do oftficieele ge-
bouwen. Het brengt dan ook bij den bouw
niet zoo heel veel kosten meer mee, wanneer
men tracht hot oog ook wat te gunnen.
Assen. (A. v. W.
zij
tot
