AIKmaarsche Gourant
op Woensdae 17 November 1920.
Honderd Twsa n Twinftgsts Jaargang.
Zaterdag 13 November.
„Spek-en-eleren"
A. SPAANDER 6 Go.
u 268. 1M0.
WAARSCHWINO.
De OOMMISSARIS VAN POLITIE der
Gemeente ALKMAAR, geeft, namena ziin
AMBTGENOOT te TILBURG, belangheb-
benden bij herhalmg in overweging bij laatst-
genoemde inlichtingen in te winuen alvoreni
faandelsrelaties aan te gaan met A. J. H. van
der KERKHOF, vroeger wonende Emma-
straat No. 1, thans Leliestraat No. 54 te
TILBURG.
Alkmaar, 12 November 1920.
De commissaris van politic,
W. Tb. VAN GR1ETHUYSEN.
I.
«Ai tfisg ffle Mat sagsTuk rtm gwhtmraa.
feat lace deurgat stssa
Uit onze Staatsmachine.
Wfcfc-age uft fKJi* kss verleenS; lie IRntt-
ter rraagt nu tevena esn orediet van 2006
ess Xederlandischs teemkuawteaaan tegemeet
ta koaaea.
Ja Wat nu enkele posten aangaat, het
volgende. Voor den afbouw van 3 duikbooten
en twee mijnenleggers, en twee torpedobooten
wordt 1.720.000 aangevraagd. Voor elk
van de veel besproken kruisers „Java" en
Sumatra" ia 3 Pi millioen- noodig. De duik
booten K IV en V zijn gereed en voor de an
dere K VI—XIII is in 1921 nog /4.624.000
vereischt, te zamen 11.624.000, waarvan
de helft ten laste van dc Indische begrooting
komt.
De werf te Hellevoetsluis zal geelectrifi-
eeerd moeten worden en daar zal een nieuwe
stoomwerkplaats moeten komenvoor deze
beide wordt als le termija resp. 200.000 em
197.500 aangevraagd.
Het plan is om het vliegkamp te Schelling-
woude tot een centraal militair watervlieg-
kamp te maken. Verder worden gelden aan
gevraagd voor een andere regeling van de
verzor.ring der geestelijke belangen van de
schepelingen (vlootpredikanten en aalmoeze-
niers).
Het departement van Marine is verdeeld ia
twee hoofdafdeelingenmilitaire en niet-
militaire zaken. Tot de laatste behoort allea
wat op de vciligheid der zeevaart betrekking
heeft, zoals vuurtorens, lichtschepen, beton^-
ning en bebakening, mistsignakn en het
loodswezen.
Zoo heeft deze begrooting een post van
400.000 ten behoeve van een nieuw licht-
schip, 500000 voor stoomloodsvaartuigen,
500000 voor herstel en exploitatie van
loodsvaartuigen. Bovendien ru'len de mist-
seininstallaties en enkele kustlichten verbe-
terd moeten worden.
De bctonning en bebakening van de Tcxel-
sche zeegaten, die tot no gtoe aan paiticulie-
ren werd opgedragen, zal voortaan in eigen
beheer worden uitgevoerd.
I* antalons
i4N6estraat.
Reehtsz*k«n
POGING TOT DOODSLAG.
De 42-jarige ketellapper G. J. Thomas, die
met een woonwagen een zwervend leven
leidt, had zich te verantwoorden terzake po-
ging tot moord op d«a onbezoldigden rijks-
veldwachter der mijn „Wilhelmina", Tognie,
te Sdhaesberg (L.). Op den 18en September
was Tognie met zijn rijwiel op surveillance.
Op den weg van Strythagen naar Schaesberg
ontmoette hij bij den woonwagen beklaagde,
die een rol zink op zijn rug droeg. Beklaag
de. die een zeer gxrvaarlijk mensch is, had
wat gedronken en heeft bovendien een inge-
kankerden haat tegen de politie.
Tognie had hem nog niet lang geleden op
diefstal betrapt.
Beklaagde vroeg op dreigenden toon aan
T.: „Wat kom jij hier doen?", waarop Tog-
niet antwoordde: „Dat gaat je niet aan".
Beklaagde liet toen zijn ro! zink vallen en
sprang met een geopend dolkmcs op Tognie
(Die ongewapend was), toe. Nu volgde een
worsteling, die wel een kwariier duurde. De
veldwachter had de hand met het gcopende
mes weten te grijpen, waardoor zijn vinger
tot op het been werd doorgesneden. Beklaag
de deed alle mogelijke moeite om zijn hand
uit den greep van den veldwachter lo# te
wringen en aiste hem telkens toe: „Ich maak
dich kapot".
Met dem duim van zijn lmkerhand pro-
beerde beklaagde nu om zijn tegenstander
den keel dicht te drukken. Tognie, uitgeput
door de worsteling met den woestaard, voel-
dc zich bcwusteloos worden en snakte naar
lucht met cen laatste wanhopige poging
wist hi? zich van zijn tegsnstander te ont-
Nmb y-j vil tsoBijsts. NiAlsij'ijr tnond
toef hi woeCe Ge banden van het rffw!e!
tot op de velgen door, pakte toen ten bijl an
ivn schop cm liep Tognie aa.
Met de vrouw, waarmedt hij Ittfde (uotn
bene een gehuwde vrouw, noedec van hen
kinderen) wist hij zich torn over de grens in
vciligheid te stellen, doch werd later gepakt.
Het O. M., waargenomen door Mr. Knoep-
kens. wees er in zijn requisitoir op, hoe ge-
vaarlijk het voor de politie is, om zich vooral
m cie grensstreek, ongewapend op weg te bo-
geven
Het heeft weinig gescheeld of hij was ver-
moord. Alleen, omdat hij politicman is, heeft
beklaagde hem naar het leven gestaan. Dat
is iets verschrikkeliiks voor zoo iets is geen
excuua te vinden. Een dergelijk gevaarlijk
p^rsoon moet uit de samenleving gebannen
worden voor langen tijd. Spr. eischte tegen
bt k aagde een gevangenisatraf voor den tijd
v. n ticn jaren.
De uitspraak werd bepaald op 24 Novem
ber.
IngezondeR Stukken
(MmUnit rtrantwtcrdelijkhtid van de Redo*
He. De opnartu in dett rubriek btwifst gttnt-
zinn,- ded de RedaeUe er nude inetemt).
Geachte Redactie!
In Uw blad van. 10 November wordt door
een abonne ook namens belanghebbenden aan
het Bestuur der Algemeene Bewaarschool de
vraag gesteld, of het aanmerkelijk verhoogen
der schoolgelden de eenige weg is, hovenge-
noemde school in stand te houden.
In antwoord daarop dit:
Het College van B. en W. werd op de
hoogte gebracht van den stand der exploita
tie. Genoemd College was van meening dat
in verband met de stijging der inkomsten van
ouders en verzorger* der leerlingen, eene ver-
hooging van schoolgelden zeker niet ongemo-
tiveerd mag heetea. Ook op deze school is de
wet van oorzaak en gevolg van toepassing
d.w.z. dat als oorzaak der siteeds hoogere sa-
larissen, arbeidsloonen enz., de verhoogimg
der schoolgelden moet volgen.
Hiermede is da abonne be-intwoord, dock
zoude ik gaaras gebruikmaken van de gels-
gen heid om te bemerken, dat steeds aaamsr-
king wordt gemaakt bij de verhooging van de
kosten voor het verkrijgen van auttige zaken.
Nog nooit is voorzoover ik weet in Uw blad
iemand opgekomen tegea de prijsverhooging
van de en tree's van bioscopen, theaters enz.,
de grootere kosten der consumptie in koffie-
huizen en die van het tramvervoer naar ooze
ontspanningsplaatsen Bergen en Egmond.
Intussohen is het bezoek aan en het ge
bruikmaken daarvan belangrijk toegenomen.
Zoude ikdaaruit de conclusie mogen trek-
ken dat het publiek wel de hoogere kosten
voor de genotmiddelen overheeft, doch die
voor nuttige zaken gaarne op de schouders
der gemeenschap schuift?
Alkmaar, 12 November 1920.
H. VONK.
Oterleek, 12 November 1920.
M nhcer de Redacteur.
Beleefd verzoek ik u een Ideim platasje
voor onderstaande. Reeds bij voorbaat mijn
dank voor uwe bereidwilligheid.
Heden kunnen wij melden. dat de brug em
bijbehoorende gedeelten der kluchten, vooral
aan den Schermerkant, voldoende te berijden
zijn, na ongeveer ruim acht weken. Dank zij
gebracht aan het polderbestuur van Heerhu-
gowaard, (waar toch de aanbesteding van uit
is gegaan), en vooral aan het opzicht dat er
bij is geweest (ik geloof van de provincie),
voor de vlugge behandeling en afwer-
king der werken. Soma was er iba of wel
geen man aan het werk, en om de twee, drie
en ten laatste zelfs om de vier dagen ee*
schuitje puin, terwijl de bietenverbouwera er
door moos ten met wagens vol bieten, zoodat
het soms niet was om aan te zien, zooalt de
beesten er door moesten. Het was toch niet
de veronderstelling. dat het den tijd had ea
dat de land- en tuinbouwere maar moesten
wachten met hun werk, het is te .hopen, dat
het provinciaal bestuur daar in het vervolg
regening nrcde houdt en bij hun goedkeu-
ring er dan een bepaalden datum voor zetten
wanneer het klaar moet zijn en dat er met
wegen en bruggen wat meer spoed wordt ge
maakt ala het afsluiting betrrft, want het im
ergerlijk voor een ieder als men dat moet
aanzien. En dan nog, geacht polderbestuur
van Heerhugowaarcf waar blijven onze
banken op de brug, of zijn de leuningen daar
nu niet sterk genocg voor? De banken wa
ren toch nog goed en de gemeente Oterleek
heeft bij den vorigen bouw (ogeveer twintig
jaar geleden) toch f 500 bijg«3ragen. als ik
het goed heb. was dat soms de bedoeling
toen met zitbanken? Het is maar een vraag.
Dan hebben wij heden alhicr een cursus
in het boekhouden, uitgaande van het Nut,
en wel aangenomen in een vergddering van
wel vijf man Een ieder die dien cursus volgt,
is waarachijnlijk onvermogend. want er
wordt daarvoor muar steeds gebruik kemaakt
van het gemeentegebouw (school), hetwelk
zeker ook bij geheime zitting van den Raad
is toegestaan, want wij hebben daar in de
vergaaerverelagen niets van gelezen. En dat
zal de gemeente toch ongeveer wel op 2,50
per week komen aan vuur en licht. Kunnen
zit dat onderling of wel met het Nut, dat niet
jbetalen. aangezien het toch niet onder het
onderwiis behoort. Anders zijn de heeren
raadsleden op ret een of ander nog wel
eenszuinig en nu geven zij het zoo maar
weg, op a an vraag van het Nut Andere ver-
eenigingen, zooals zang, tooneel en muziek,
trek ook uw voordeel en klop ook eens aim.
Men kan nooit weten.
Ja wij zijn toch over geheim bezig, want
de leden. die door de vrijzinnigcn in den
Raad znif gebracht, schijnen ook al heel veel
van geheim beginnen te houden. Zooals ons
uit het raadsverslag bleek, hadden de heeren
de pemcentebegrooting zeker ook al vooruit
in het geheim behanaeld, want het verelag
was totaal niet. Als alles toch geheim gaat,
dan kunnen de verslaggevers wel wepgelaten
worden: want dan is er voor ons ingezete-
nen toch niets aan. Of mogen wij beslist
m'ets weten Het is toch al niet veel wat wij
van de huishouding te hooren kriigen. Dui
wie van de heeren laat zijn stem eens hoo
ren tegen den voorzitter, dat zij teren go-
heim ziin en zooveel mogelijk behandelen im
den r?->d en in het openbaar.
SEN OTERLEEKE*
Icheiveemarkt
door AHTOONi THIRY.
(Nadruk verbodsa.)
Mijn vriend schrijft mij:
„Herinnert gij u Sfcek-en-eiren mogr, den
houtsnijder uit het Volmoleken, die indertijd
de poppen-koppen voor onzen poetjenellen-
thoater sneed? De man is verleden week, 68
jaren oud, in het zothuia te MorUel orerle-
don. God hebbe zijn zielj
De bewaker een cellebroeder dien ik toe-
vallig bij Paatoor Gevers ontmoette, ver-
tdlde mij dat hij zoo kalm en ruatig den dood
i« ingegaan, gelijk hij nog nooit Tan een
krankzinnige gezien had. V66r hij etierf had
hij een lang onderhoud met ingebeelde psrso-
aen, die hij rond zijn doodabed geschaard zag
ataan. en die hij zijn kinderen en zijn klein-
kinderea noemde. Ala dat gedaan wae, rroeg
•hij hen om te bidden. Hij lei aich neer, vouw-
de zijn handen op de borat en ging to en uit,
atil en achoon, zoo ale doet een lamp die geen
>lie meer heeft.
In een achuif van zijn kast vond men een
Jik pak brieven, zoo gezegd door zijn kinde
ren en kleinikinderen aan hem gericht, maar
in waarheid allemaal door hem zedf geachre-
ven. Dokter Beeikaert, diie sedert een half jaar
aan het gesticht verbonden is en dien gij wel
konnen moet hij ia ook uit Leuven heeft
ze mee naar huia genomen ter atudie. Ik ga
de naaste week naar hem toe om ze ook eens
ter inzage te krijgen. Ze moeten curieua zijn
Ik schrijf er u dan wel meer over."
II.
In de achterate kamer ran het rerlaten Vol-
moleken, dat, aan een eenzame uithoek der
kleine atad,'daar waar de rerre, groene vlakte
der beemden begint, scheef-ineengezonken
onder een verweerd, be most schaliendak over
een zij-armken der Nethe hing, woonde en
werkte hij, heelemaal op zijn eentje.
Vreemde vertelsels, het eene al fantastiacher
dan 't andere, meeatal over vrijende paartjea
die hij 'a avonda ontmoet had, doch wier zin
ik toen niet vatte, deden over hem den ronde.
Met zekerheid wist men echter alieen dat de
man houtsnijder was van beroep en zeer kun-
stig aangelegd in het ateken van bloemen-
korfkene, fruitguirlanden en leeuwenkoppen
die de meuhelmakera uit de stad bij hem be-
stelden, en ook nog dat hij aan de bakkers de -
houten vormen leverde met haantjea, olifan-
ten, soldaten, bultenaars en tooverheksen
voor hun speculaas en marsepijnen gebak.
Zelden kwam hij buiten, en aan leven ver-
nam men uit zijn vreemdsoortige woonati
nooit iets, dan alleen, in de na-noensche stil-
te, het luidruchtig bedrijf van zijn ouden,
half-ontpluimden fcoren-hanne die van uit het
kreupele appellboomken in het enge, ommuur-
de molenrtuintje den eenzamen voorbijganger
een ?ot geroep van: „kis8-kis«-kDsnitte-
nitti-n.it!" achterna achreeuwde.
Ik wag reeda een groote jongen toen ik
hem voor den eeraten keer ontmoette. Hog
ateeds, al&of het pas van giateren was herin-
ner ik mij den achternoen en ook de vreemde
beklemming die over mijn hert kwam.
W e waren na sehool op weg naar de Molen-
beemden om er salamanders en hagedissen te
vangen, als we hem aan den draai van het
Gasthuisvestje, daar waar den langen witten
muur begint die den Gasthuistuin afsluit,
zagen aankomen.
„Zie nu, Spek-en-eieren ia daar, mannen!"
fhiisterde er iemand; dadelijk viel alle rumoer
in onze kleine bende en er waren er die on-
willens staan bieven, bevagen lijk voor een
versehijning.
Over den amallen, greenen band graa de
langs den muur groeide, trapte hij nader. Het
was een kleine vent, in een langen zwarten jaa
die nauw ,om den halls eloot en met een ver-
kleurd, ouwerwetsch bolhoedeken van achter'
op zijn grooten kop geduwd. Zijn lang, be-
weeglijk gezicht werd rood, de kleine, diep-
gezonken varkensoogskens monsterden ona
wantrouwig; de dune zwarte baard die laag
aan de kin begon beefde en zijn dikke lippen
gingen zenuwachtig open en toe als murmel-
de hij wat in zijn eigen. Maar 't merkwaar-
digst van al was zijn gang. Voor elken stap
die hij deed, trok hij zijn grooten, grofge-
schoeidem voet hoog omhoog en sloeg dien
dan plota met een zwaai plat rooruit, 'lijik
doet een paard met zijn voorste pooten, waar-
bij dan fcelkena het groote, breede bovenlijf
met de hoekige achouders overentweer
zwenkte. „Willen wo hem eens doen loopen?"
fluisterde er een, als hij voorbij waa. „Ziet,
eulle 1"
De jongen bracht de hand aan den mond-
en begon die luidruchtig, met amakkende lip-
pon te kussen.
En waarachtig, bij het eerste getsjirp, ging
or een sohok door Spek-en-oieren zijn lijf:
woedend draaide hij even zijn groot hoofd
naar one om en zette het toen op een loopen
als om dat'geluid te ontvluchten.
Achl het kwakkelend loopen van Spek-en-
eieren, met de armen tastend in het ijle, ala
greep hij naaT iets om zich aan vast te hou-
den, met zijn heenentweer slaanden kop en
die platte, stampende voeten die maar niet
appsr voor uit'wildan
Bsnui^ao. saiav **M WscsauMK sshaVw
isksa, waar ik ki«14 sasc hart srrssr vast
„Schsi sr nu uit I Sohsi er nu uit last kua-
mi, hij aai vallan 1" riep ik angatig.
Ala Bpak-an-aiaren aan't Ghasthuia-kapalla-
kan garaakt waa, waarvan da roads, groan®
poort opea atond, greep hij de ijaeren trapleu-
ning, trok zijn eigen da dxia fcredaa; op ea. var-
dween ia het kerkje.
Ik wae blij dat hij hianem waa.
„Hjj valt nog zoo gauw nieit! Hij is nog
nooit gevalleni! G*e naoet er niet bang voor
zijnl" eei de kuaaer. „Maar zot, dien heeft
achrik van kuasendat kan hem niet verdra-
gen; daarom ia hij zoo kwaad op de vrijera!
Past op, ala hij er per maiheur tegen komt,
'a avonda ala hij langa den dijk achter het Be-
gijnhof zijn luchtje gaat scheppen. Dan blaaat
hij gelijk een kat en ala zijn oogen ponjarda
waren, hij stak ze er rats mee dood.Ona mouse
is hem zoo is tegengakomen sn dis is er nu
bang ran. Toch zot, hi, mannen t"
HL
In dis eerste dagen van Mei, zonder dat
iemand er een gebenedijd woordeken van be-
gTeep, waa het gebeurd.
Witters waren op een schoonen morgen
met hun ladders en kalkemmera naar het Vol
moleken ge trokken en hadden de ruige, afge-
sohilferde gevelen met een warm, geeil-wit
koleurken verjongd en opgefrischt. Daarna
waren de ramen en de deurkens helder-groen
opgeschilderd, de kapotte venaterkens kregen
nieuwe ruitjee ingeatoken en in het hofken
kwam een oud# hovenier hat wildgeachoten
appelaarken enoeian en bloemen planten. En
dat allea, naar men vereekerde, gebeurde op
eigen koaten van Spek-en-eieren I
De heele atad liep er naar zien en in de
stamineekene zat men over nieta andera meer
ta practisearea dan over hetgaan Spek-en-
eieren daarmee wel in den zin mocht hebben.
,,Hij heeft groot gelijk dat hij in zoo'n ruil
kot ni-meer wil blijven zitten", bealoten de
meesten. „Daarbij, hij zit toch met centen,
Wit't lang heeft, laat het lang hangen! Laat
hem loa, hij ia preciea nog zoo zot niet!" En
Spek-en-eieren steeg in hun achting.
Maar er waren ook anderen, die bedenkelijk
den kop echudden sn moaapeldea van „ala de
biaeren botten, krijgt men apel met de aot-
ten," en wachtend bleren naar nieuwe dingen.
Doch die nieuwe dingen vielem heelemaal
andera uit dan ze het verwacht hadden.
Mot het verlengen der dagen kwam Spek-en-
eieren meer en meer op atraat en avonda
trok hij permentelijk in een nieuw costuum
naar het Meilof. Hij ging niet-meer loopen
ale de kinderen luidruchtig de hand kueten.
't Geval werd hoe langer hoe vreemder.
't Laatste, wat dezen wonderen ommekeer.
scheen te moeten bezegelen, waa het verschij-
nen van Spek-en-eieren in „DenEngel" ach
ter de Groote Kerk, waar hij regeLmatig twee
avonden in de week een pot bier kwam pakken
en met de kaarten spelen. Zelfs werd hij toen
lid van de Congregatie van den H. Aloysiua.
Het duurde nu niet lang meer of de menschen
waren van hun eerste verwondering bekomen,
de tongen vielen atil en daarmee was Spek-en-
eieren rngeburgerd.
IV.
Jaren kwamen en jaren gingen met bun
licht en hun donker over de kleine etad, en
van het vroegere leven van Spek-en-eieren
bleef er in enkele koppen bijna nieta meer
over dan iets als een verre, onwerkelijke her-
innering, waarover echter nooit meer geapro-
ken werd.
Tot plots, op een mistigen herfstavond, het
heele atedeken in beroering gebracht werd
door een geheimzinnige gebeurtenia.
Een echoenlapper die in den donkeren voor
bij het Volmoleken liep, waarvan de twee
verlichte hoekramen lijk een oogenpaar den
nacht inkeken, had er, zoo meende hij, 't ge-
achrei ran een kind gehoord.
't Had hem zoo gepakt, dat hij, meer dood
dan levend op den 'loop ging, 't eerste beate
stamineeken binnentuimelde en er hijgend en
hakkelend zijn bevindingen meedeeldo.
Men had hem eerst niet willen gelooven,
maar op zijn stellige bevestiging, legden de
gasten dan toch hun kaarten neer on trokken
er uit om ook eena even gaan te hooren.
En waarachtigi van uit de verlichte venatera
drong hun een lang gekreun tegen en op zeker
oogenblik hoorde ze duidelijk het atemmeken
dat riep: „Vader, Vader 1 het doet zoo'n pijn I"
In ommezien was al het volk uit de omlig-
gende atraatjes door de ontzette venten aa-
men geroepen en weldra atond het brugaiken
•bij het Volmoleken toptig vol zwarte gedaan-
ten ran angetig-zwijgende wijyen en mannen,
die ook eens kwamen hooren.
Onafgebroken jammerde en kloeg de kin-
derstem verder, nu eena luider en dan weer
even stiller. Wijven begonnen erom te weenen.
Allerlei veronderstelingen werden gedaan
over dit vreemde voorval, maar niemand had
den moed om aan te kloppen en Spek-en-
eiren naar buiten te roe pen om te weten wie
en wat.
T*einde raad besloot men er de politie bij
te halen.
De inspecteur, eamen met vier sgenten,
verscheen weldra en klopte aan.
Het geschrei hield op, het licht ging uit
achter de hoekramen en even later zwenkte
de bovendeur open en liet in het gele schijn-
sel eenor kaara het groote, verwonderde ge
zicht van Spek-en-eieren zien met een pinne-
muts op het hoofd.
Men vroeg hem wat dat kindergeschrei be-
teekende, wie het kind waa dat hij verborgen
hield en daar hij niet antwoorden kon, nam de
inspecteur de kaaa nit zijn hand en dwong
hem te volgen, het heele Volmoleken door.
En toen, in de hoekkamer boven het tuin-
tje, daar waar zomer aan zomer mastouchen-
ronken hun frisache kleuren om de vierkan-
ten vensterken ronkten, vonden ze het
vreemdste schouwspel dat geen levende ziel er
ooit had kunnen verwachten.
Aan de tafel, waarop een schotel met tppe-
len stond, koekjes en kopjes vol geschonken
men koffie, zat een levensgroote pop in een
zeel, verbeeldend een jonge vrouw met de
priemen en een half-afgebreide kous in de
handen. Naast haar, in een groengeachilder-
den, ouderwetechen kinderetoel, epeelde een
kleine pop met een dikwangig engelengezich-
tje, met zijn rateltje, een gxootere nog, in
jongetjeskleeren zat op een houten paard en
zwaaide een zweepjo boven zijn 'kop, en in het
bed, toegedekt onder dekens, vonden zo er een
derden, met windsels rond het hoofd, verbeel
dend een risk meisjs.
▼erefcsmd, met «»;«t soset-sae* vaa. »et-
Wowarssristj. Wlwrma de eiuai rserlees ia
Als ze bsnsden kwamen, Tonden ze sr
Spek-en-eieren, met hst hoofd op de tafel,
•aikksad en weeaetnd als sen kind.
Diienzolfden avond werd de man nog aaar
t Gastbuie gebracht em 'e anderen deags,
langa den langen, rechten ateenweg met zijn
kooge canadas waaruit een dichte bladregea
aeerriteelde, reed men kern naar Mortsel maar
ket Zotkuis.
Sindsdien is S'pWk-ea-eierem im de kleiae
atad bijna vergeten geraakt. Eir gebeurt zoo-
veel op achttien jaren tijd en elkeen verliest
zooveel illueies, dag aan dag bijna, dat bet
meevoelen wel afge&tompt moet worden
En verleden week is hij nu gestorven, om-
ringd van ingebeelde pereonen, die voor hem
baden «n hem uitgeleide deden, achrijft mijn
rriend
EEN EN1 ANDES. UIT DE STAAT8-
BEGBOOTIHG II.
Hoofdstuk V A (Oiulerwija, Kunsten en
Wetenechappen) eiacht 522.003.464 meer dan
het vorige jaar geraamd werd'. De omatandig-
heid, dat alle onderwije zoo langzamerhand
onder dit Hoofldstuk valt en er juist op onder-
wijsgebied allerlei nieuwa gereed ligt of in
voorbereiding ia, moet als verzachtende om-
stindigheid' worden aanpevoerdde ealaria-
kweatien doen zich daarom ook hierbij aterker
gevoelen en bijna allea wat aubsidie beet, is
onider dit hoofdstuk te brengen.
Wat het hoog er o nd er w ij aangaat,
stippen wij aan, dat te Leiden de gelegenheid
zal word'en geopend tot opleiding voor nota-
rieele exam ens; slaagt de proef, dan is er mo-
gelijkheid, dat ook aan de andere rijkauniver-
siteiten iets dergelijks zal gebeuren.
Voor Utrecht worden aangevraagd' t^ree
hoogleeraren in de geologie in plaata van
Prof. Wichmann, die aftreedt. Het gebied' der
geologie is zoo uitgeatrekt, dat het door een
professor niet kan worden beheerscht en
dientengevolge ontbreekt in ons land tot nu
toe de gelegenheid1 om de geologieche atudie
in al haar onderdeelea te kunnen rolgen, ter-
wijl wij toch voor Oost-Indie too groete ke-
hoefte hebben aan bekwame geelogen.
Te Groningen wil do Minister een leerstoel
▼eatigen voor Friesche taal- en letterkunde;
aan den te benoemen hoogleeraar zal ook voor
een deel de Germaansche taalwetenechap
worden opgedragen.
Ook wordt een bedrag aanjgevraagtd, dat
besteed' kan worden voor den verkoop van
dissertaties. Et worden n.l. disaertaties van
de pas gepromoveerden uitgewisseld met bui-
tenlandeche univeraiteiten. Daartoe was elke
promovendua verplicht een zeker aantal van
zijn diseertaties koatelooa ter beschikking te
stellen van de universiteit. Maar nu de dxuk-
kosten en de papierprijzen enorm zijn geste-
gen ie het van relen niet te vergen, diat zij
dat oude gebruik betrachten.
Bij M: i d d e 1 b a a r O n d e r w ij a word't
voorgesteld de gemeentelijk.e H. B. S. met 3-
jarigen curs us te Enkhuizen om te zetten in
een Rijks H. B. S. met 5-jarigen cursus.
Het voornemen bestaat om een Oentraal
Inatituut voor lichamelijke ©•pvoeddng op te
richten, dat o.a. ook zal dienen tot opleiding
van leeraren voot de lichamelijke o-pvoeding,
wat weer verband houdt met de piannen om
jongelui van 1519 jaar, die niet aan militie-
dienat onderworpen zullen zijn, te oefenen.
Voorloopig wordt daarvoor f 3000 uitgetrok-
kende aanneming van dien post is de aan-
neming van het beginsel. Het plan is de
Minister doet opening van zaken om te
Utrecht deze opleidingsschool te vestigen.
Voor gebouwen enz. zal noodig zijn ongeveer
2 millioen, voor jaarwedden en d'ergelijke 70
a 80 duizend gulden en Toor bijkomstige za
ken 50 i 60 d'uizend1 gulden. De gemeente
Utrecht wil het terrein leveren gelegen aan
den Erom men Rijn en de toegangen daaTheen
remakkelijk maken en bovendien ten hoogste
2 ton bijdragen.
Voor het Nijverheids- en Hand'elsonderwija
ia ad'miniatratief peraoneel noodig gebleken:
de twee inspecteur# voor de ambachta-,teeken-
en vakacholen, die 275 en 250 acholen onder
zich hebben, terwijl er in 1921 meer d'an 200
handelsscholen zullen zijn, hebben geen tijd
voor al het administritieve werk. En dan zal
te zijner tijd de uitvoering van d'e nijver-
heids-onderwijswet het werk nog vermeerde-
ren. Om het noodige toezicht op de uitgiven
uit te oefenen zal nog een Inspecteur-accoun-
tant worden aangesteld. Voor dit meerdere
personeel is 52000 noodig. En als dan de
nijverheids-onderwijswet in werking komt,
zullen bestaande subsidien moeten worden
verhoogd1 en nieuwe worden toegekend, die te
zamen op 11 millioen worden geachat.
Voor inrichting van Handelsonderwija
wordt 211840 meer aangevraagd.
Wat het Lager Onder^ij# aangaat,
zal voor vergoeding en bijdlragen aan ge-
meenten voor onderwijzerifcraktementen en
schoolbouw 25 millioen noodig zijn, en voor
overeenkomstige bijdragen voor het bijzonder
onderwijs 28 millioen. M{aar daarbij ia dan
nog niet gerekend1 op de gevolgen van de
nieuwe wet op het L. O. en op verhoogde
traktementen.
Het eubsidie voor het schoolfonds voor
schipperskinderen te Groningen wordt van
4300 op 10.000 gebracht en de Leidsche
kweekschool voor Bewaarschoolhouderessen
eiacht 3500 meer dan vroeger.
Wat Eunaten en Wetenechappen
aangaat, stippen wij enkele poeten aan.
Voor het onderhoud en de inetandhouding
van historische ged'enkteekenen en gebouwen,
die geschied'kundige of kunstwaarde hebben,
wordt 425000 uitgetrokken.
De Hteilig-Landstichtring te Hijmegen wordt
bedacht met 1000 en het Openlucht-mu-
seum te Arnhem zal gedurende 3 jaren tel-
kens 2000 krijgen voor restauratie van de
poppen in zake kleederdrachten, die het
Rijk in bruikleen heeft.
Voor do uitgave van het Wooidenboek der
Noderlandsche taal word't 5000 meer gege-
von, omdat de uitgave niet tiit kan, en voor
de uitgave: Liederen van Groot Nederland
staat 600 meer aangegeven.
Het Algemeen Hederlandsch Verbond
krijgt 10000, het Eoloniaal Inatituut ook
10000; het Nederlandsch Tooneelverbond
3000 voor d'e TooneelschoolHeemachut
5000; de Vereeniging Hendrick de Eeyzer
ook 5000.
De Minister stelti voor de subsidies root
erkeaten. be kreoMMt van 74M6 14666ft.
Te 1M0 is see ese Hal leMasdruedifee see
Ten alotte teekeen wij nog til, it) toot
aubeidien aan. Volkaunivaraiteiten1 26006
wordt aangevraagd.
Hoofdatuk VT (Mkrime). Met dit Hoefd-
atuk ia bet dit jaar wat eigenaardig get tei d.
Voor 1920 is de begroeting maar voorloo
pig vastgesteld; de eigenlijke Mariaebo-
grooting voor 1920 heeft op rich lateo wach-
ten, doordat d'e Minister van Marine aftrad
en het departement tot nog toe door den der
andere ministers, het laatst door den nieuwen
Minister van Oorlog is beheerd. Die heeft
dan ook als Minister van Marine ad interim
de begrooting voor 1921 doen indienen. In-
tusschen ia bealoten de ministeries van Oor
log en Marine te rereenigen tot *en departe
ment van Defensie en wanneer de noolige.
maatregelen genomen zijn, zal de tegenwoor-
dige Minister van Oorlog, tevena Miniater
van Marine ad interim wel aan 't hoofd ko-
men van het geoombineerde departement van
Defensie. 't Ie niet onwaarachijnlijk, Oat
dit wacht op den afloop van de behandeling
van de beide hoofdatukken VI (Marine') en
VIII (Oorlog) want in beidte begrootingen in
verband met een reeds door ons beaproken
wetsontwerp in zake „oorlog", legt deze Mi
nister zijn piannen bloot. Moehten die niet
naar den smaak zijn van de Tweede Earner,
dan zou waarachijnlijk een ander moeten
worden gezocht, die zijn geluk met betrekking
tot het defensie-vraagatuk oou willen probee-
ren.
Voor Marine wordt voor 1921 een bedtag
van 4.260.563 meer gevraagd dan voor
1920, maar daarvan komt maar 324.944
meer voor zuiver militaire zaken.
De Minister wil geen scheiding tusschen de
Hederlandsche en d© Indische Marine; alleen
zou hij in Indie, zooveel hij kan, van Nederl.-
Indlech of Indisch personeel gebruik willen
maken. Hij is verder een vo ore tender van
zoogenaamd klein mateiriaal, de groote, reus-
achtige, oorlogsachepen zijn te duur veor
one. De taak van de vloot ie echter ia one
land een andere d;an in Indie, hier in da
groote vraag de kuetverdediging. Daarom zijn
hier noodig: mijnenleggere/ duikbootea, be-
wakingavaartuigen en vliegtuigen. Voor
Indie zijn bovendien noodig torped'ojagera en
snellle kruiaere, voor de verkenning aullen
ook koopvaardera en een goede kuatwacht
kunnen dienat doen. Er is een inter-depaxte-
mentale commiasie bezig om een plan op te
maken, waarbij d© auinigheid zal worden be-
tr&clit>
XIB ETALA6E
vaiaf f 9.50 tot f 4ft.-.
Iksnlwii vner ia oeaame.
