DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
*0, w:
WOENSBAG DirecteurG. II. KKAK. HoofdredaetourTJ. N. ADKMA.
2 KOYEMBER
D» nagfflstff aertttfti m S Madac
Hoitderd drie en twmtigate juargmi?
1921
Abonnomentsprijfl blj rooniitbetnling per 3 manrulon t 2.—, fr. per post f 2.50. Bowijsn. 5 ct. Advortontiopr. 25 ct. p. rogol, grootoro letters naar plaatsraimte.
ftiievexi franco N.V. Book- on flandeMr. v.h. Pferms. Coster Zoon, Voordam C 9, Tel. Adn^nistr. No. 3. Rodactie No. 33.
Bultenland
DE MISLUKTE STAATSGREEP.
De gezantenconferentie, die zich tot dua-
ver beperkte in zijn eisch tot een vervallen
verklaren van koning Karl, heeft nu beslo-
ten oin hot vervallen verklaren van hot heele
gezin Habsburg door de Nationale Vergade-
ring te verlangen.
De „Times" verneemt uit Boedapest:
Ex-koning Karl heeft zich nog steeds niet la-
ten bewegen oin vrijwillig afetand te doen
van den troon. De besprekingen met hem
worden nog steeds voortgezet. De Hongaar-
sche regeering is echter vast besloten om hem
desnoods van den troon vervallen te verkla
ren door de Nationale Vergadering, die zoo
spoedig mogelijk z,al wordes* bijeen geroe-
pen. Van het vervallen verklaren van den
troon van alle Habsburgers wilde de Hon-
gaarsche regeering aanvankelijk nog niet we-
ten, maar de ministeiTaad kwam gisternacht
tocli eenstemmig tot het besluit om ook do
zen eisch der geallieerden in te willigen.
Karel en Zita zijn aan boord gegaan van
de Engelsche kanonneerboot en naar Galatz
vervoerd. En dan naar Madeira? Een roem-
loos einde van een eerzuchtigen droom.
De „Vorwarts" meldt uit Boedapest: Se-
dert eenige dagen worden hier en op het
platteland vlugschriften zonder onderteeke-
ning verspreid, waarin onder verwijzirig naar
de verdiensten van den rijksbestuurder Hor-
thy diens proclamatie tot koning wordt be-
pleit.
Dit is de eerste maal, dat in het openbaar
propaganda wordt gemaakt voor Horthy's
koningschap Tot dusver werd zijn naam al-
leen genoemd in verband met de candidatuur
van aartshertog Albrecht.
P6 opinie, dat Hongarije de kosten der mo
bilisatie der Kleine Entente zou moeten beta-
•Jen is in Londen niet zeer billijik geacht en te-
vens onpraktosch met het oog op de Hon-
gaarsche geldmiddelen. Dat is zeer zeker
juist
De raad der gezanten za! er op aandrin-
gen, dat Hongarije de militaire artikelen van
net Trianon-verdrag opvolgt.
Wat die mobilisatie in de nabuurstaten be-
treft, de bevolking protesteert er tegen, al-
tlians in Tsjecho-Slowakije.
Er vinden talrijke vergaderingea plaats,
waarop besluiten worden genomen tegen de
militaire oproeping. Bij menige gelegenheid
komt het tot bloedige botsingen. Te Grass-
nitz en Boheemsch Leipa werd een vergade
ring met geweld uiteengedreven. Regeerings-
troepen schoten daar op een ongewapende
menigte, waarbij 3 personen gedood werden
en 21 gewond. Ook wordt een krachtige
communistische agitatie merkbaar tegen de
inobilisatie-order-in de mijngebieden.
Naar sommige Wo rische'bladen vememen,
'S in het Tsiechische district Rokitzo de staat
van beleg afgekondigd, omdat er aan het be
vel tot mobilisatie niet is voldaan.
DE PRUISISCHE REGEERING
AFGETREDEN.
i let Pruisische staatsministerie is afgetre-
aen, nadat alle bemoeiingen van den1 minis-
<i-president om door hervorming van het ka
binet cen nieuwe regeering te vormen, op
zoo breed mogelijke grondslagen gebaseerd,
waren mislukt.
Men mag aannemen, dat het aftreden het
gevolg is van een besluit der democratische
■anddagfractie, inhoudende, dat de democra
tische ministers uit het huldige kabinet zou
den treden, ten einde de vorming eener krach-
tige regeering mogelijk te maken.
Op de agenda der landdagzitting van mor-
pen zal thans, meldt het Hbld., de verkiezing
van den nieuwen minister-president worden
geplaatst. Daartoe is evenwel noodig, dat de
partijen der a.s. coalitie ten spoedigste tot
oyereenstemming komen omtrent den persoon
van den minister-president en de grondsla
gen der coalitie, opdat het mogelijk zal zijn
een ministerie te vormen. dat een meerderheid
achter zich heeft. Er is sprake van, dat de
vroegere kleine coalitie (centrum, democra-
tcn en soc.-demzal worden hersteld, daar
na de longste gebeurtenissen in het Rijk van
de toetreding der D. V. P. thans voor Pruir
sen wel geen sprake meer zal zijn.
D E IERSCHE KW'ESTI'E.
Het Lagerhuisdebat over de Iersche confe
rence is onmiddellijk gevolgd door een1 ern-
stige crises in de onderhandelingen, aldus
de Tel. Van alle ziiden wordt beweerd, dat
het zeer de vraag is, of de besprekingen tus-
schen de regeering en de Sinn Feindelega-
tieal dan niet kunneni worden voortgezet.
De vier leden van de conference, die voor
ueze maal tot een vijftal werden uitgehreid,
vergaderden gister in Downing Street. Ar
thur Griffith en Michael Collins, de beide
Iersche leden, voerden met Lloyd George,
Chamberlain en den1 lord-kanseliex het
vijfde lid der conferentie een bespreking
van een half nur. Onmiddellijk na het heen-
gaan van de Iersche delegaCe is een volledi-
ge kabinetsraad bijeen geroepen.
Naar de reden van de vermeende crisis kan
slechts wordetv gegist, want officieel laat men
er nieis over uit. Mien zegt, dat de conferen
ce op twee moeilijlkheden is gestuit. De eene
betreft -Ierlands trouw aan de kroon, welks
ert.enning Sinn Fein, naar verluidt, blijft
weigeren. Voarts wordt beweerd, dat Sinn
Fein blijft eischen, dat Tyrone en Ferma
nagh, de beide provincies van Ulster, die bij
de verleden jaar aangenomen wet onder
de autoriteit van het parlemenit van Ulster
ajn gesteld, daar'aan moeten worden onb-
m Hj 7ui4 UvUai matim verim
gevoegd. De talrijke katholieke bevolking
van die beide provincies heeft hardnekkig
daarpp aangedrongen en deputaties spoorden
de Valera aan, geen overeenkomst met de
Britsche regeering te sluiten, tenzij de beide
provincies met Zuid-Ierland worden: ver-
eenigd.
Natuurlijk verzet het Ulster-parlement
zich tegen dezen eisch, welks vervutling zou
leiden tot een1 aanmerkelijke verzwakking van
het Noord-Iersche gewest.
De Britsche regeering wordt door dezen
eisch van Sinn Fein in groote verlegenheid
gebracht, daar de inwilliging ervan gepaard
zou gaan met het uitoefenen van dwang op
Ulster, hetgeen Lloyd George verklaard
heeft, nimimer te zullen doen. Anderzijds
schijnt hij ook niet geneigd to zijn, de Iersche
conferentie te laten mislukken en zoodoende
het land bloot te stellen aan het uitbreken
van een nieuwen strijid in Ierland, wegens
het geschil omtrent deze beide provinceis. Al-
gemeen vermoedt men, dat Lloyd George
als premier zal aftreden, wanneer de Ier
sche conference mislukt wegens een geschil
met Ulster over het door Sinn Fin verlang-
de afstaan van de beide genoemde ^provin
cies.
Daarentegen wordt aan Lloyd George ook
het voornemen1 toegeschreven, en nu meer
dan ooit, om na het mislukken van de Ier
sche conferentie het land door middel van
algemeene verkiezingen over deze aangele-
genheid1 uitspraak te lateni doen. De kwestie
der beide provincies zou daardoor ook uitge-
maakt worden en nu is het wel eigenaardig,
dat een zoo democratisch staatsman als
Lloyd George liever van tevoren heengaat,
dan de uitspraak van de kiezers af te wach-
ten en zich erbiji neer te leggen.
Of Lloyd George, met het oog op een en
ander, nog naar de conferentie te washing-
ton zal kunnen gaan? Bij' het afscheid der
Britsche delegatie zei hij„Ik hoop ten' zeer-
ste, de groote conferentie te kunneni bijwonen,
voor wel'ker bijeenroeping president Harding
de oprechte dankbaarheid der geheele we-
reld verdiient. Wij zullen onze uiterste best
doen, om het succes dezer conferentie te ver-
zekeren."
DIE OPPER-SILEZISCHE KWESTIE.
De Raad van Ambassadeurs heeft de vol-
gende nota aan den Duitschen gezant te Pa-
rijs dr. Mayer overhandigd: De aandacht
van den Raad1 van Ambassadeurs is op de
gevaren gevestigd, weike de aanwezigheid
van vreemde elementen in Opper-Silezie voor
de handhaving van de orde in dit gebied kan
hebben.
De Raad is er van overtuigd dat er op
het oogenblik rust in het volksstemmingsge-
bied heerscht, en dat de voortduring daar-
van van groote waarde is, en niet verhinderd
zal worden, indien de bevolking niet door
vreemde elementen wordt aangezet, haar kal-
me houding te laten varen.
De Raad van Ambassadeurs gelooft der-
halve, dat het de plicht van uwe regeering
is, om in uw gebied en meer in het bijzonder
in de deelen, die aan het volksstemmingsge-
biedl grenzieir, voor eein voortdiurand'e bewa-
king zorg te dragen, teneinde den toegang
tot Opper-Sile'zie aan gevaarlijke elementen
tc bel'etten. Onder deze (Oimstandijghede® zou
de R'aaid anve regeering in tooige mate ver-
antwoordelijk beschouwen, indien er door uit
Duitschland komende personen aanleiding
tot onlusten werd gegeven.
Deze nota zal wel bedoeld zijn als een
waarschuwing voor de werkzaamheid der
Selbstschutz en andere organisaties.
EEN VROUW ALS PROFESSOR.
Voor iden eensteni keer In die EnpeMie hiiS-
torie zali die lleerstoel voor gescihiiedlenfs aajni
de uniVersiteit van London wonldlen ingemo-
men dioor eem: vnouiw, met nanno miss H5Hdla
Joihlnst'one, te 'Mlancteter. Ziji fe reedb opge-
treidlen tails (Ibctor ite Manchester cn Londlen en
is die uiHgeefteiter vain versidheidene, bodken over
mKidldeleeuwsdhe en onotibrne geschiedeniS.
Tij'dientsi dien oodtog iheeft' zij' dee! uaigemiaaiklt
vani d'ern.1 staf van den Michtingsdiepst voor
dten oodbgslhian'dellL
HOLLANDISGH-'DUITSCH GRE'NiSVER-
IKEER.
Te Wezel1 is Vrijdag een dkiuifc beaodhte ver-
gadlerfflng gebouden van gemeenitebestluren,
hainldleilslkaime,rs, FToll. aultosriteilteni enz. uit de
grensjgemieentan ttuissohen1 iKloetf em Gbonou
oim de miidkMielnl te beramten die noodig zdjn
oim de uiiveiikootpinigen vaint goederem uit
Pru'iseni mar iHo'landl dlle een ram,? voor d'e
Duiitsche grensbevolkdng dWgen 'tie woirden
■tegen te gaan. BesDoiten weddi de 'Duiisdhe re-
geeninig te verzoeken, voor eetn aanzienlllijke
vertnieerdtering van (het iaanita<!l tgrenskomlmiie-
zen te zoirlgen1, sltremge bepalilnigen' te iniaken
op Idbn uitvoer van goedieren vain dagelijksohe
bdhbefte en op vengunningen Idlie aan nondl-
trdkende koopffiledten wotrden versitrekt
DE NTO'D IN RUSLAND.
In de haven van Hamburg zijn van de com
munistische partij in Nederland 200.000 K.G.
roggemeel aangekomen, die op 17 November,
den jaardag der Russische revolutie, met an
der artikelen door het arbeiderssteuncomite
naar Rusland zullen worden gezonden.
(Ook de communisten in Zwitserland,
Tsjecho-Slowakije, Belgie, Spanje en Duitsch
land hebben daarvoor levensmiddelen en. geld
ter beschikking gesteld.
TEGEN DE VALUTA-KOOPERS.
De controle in Duitschland op Holland-
sche inkoopers, die al zeer verscherpt was, is
sedert gisteren nog in belangriike mate toege-
nomen, Op bet oogenblik hebben de beamb-
ten aan de grensstaCons op Duitsch gebied
zich sCpt te houden aan de hun verstrekte in-
structies, weike zoo streng zijn, dat schier
alle naar ons land gaande passagiers weder
aan den lijve aan een minutieus onderzoek
worden onderworpenzelfs de schoenen moe
ten de meesten uittrekken, en door de rei-
zigers werd verzekerd, dat bijna alle inge-
kochte goederen onverbiddelijk in beslag ge
nomen worden. Men begrijpt, dat het onder
deze omstandigheden streng moet wordan
ontraden, de grens over te gaan om inkoopen
te doen. Men verzekerde aan de Tel., dat een
specials recherchedienst is ingesteld om de
straten en winkels te controleeren. De bur-
gerij in Duitschland, die aanvankelijk een af-
wachtende houding aannam, vereenigt zich
nu volkomen met deze maatregelen.
De Telegraaf verneemt voorts, dat gisteren
eenige nieuwe beambten aan de grens zijn
geplaatst ten einde het onderzoek op beken-
de, heeri en weder reizende pexsonen te kun
nen toepassen.
KORTE BERICHTEN.
De Berlijnsche staking der hotel- en res-
taurantbedienden is verscherpt doordat de
commissie uit de organisatie ook de staking
heeft uitgeroepen voor de bedrijven weike
aan hotels en restaurants leveren.
1Te Vesaul in het departement Haute
Sabne is een militaair vliegtuig inidden in de
stad neergestort. Twee passagiers werden ge
wond, twee gedood.
Volgens een Reuterberichi is het tut-
schen Senders en Albaneezen tot een hevig
gevecht gekomen. Loerja zou door eerstge-
noemden ernstig bedreigdi worden en de ver-
binding met Tirana zou zijn afgesneden.
-- Gevangenen in de gevangenis te Lahore
(Eng. Indie) dedea 30 October gezamenlijk
een poging om te ontvluchten. Toen zij de
buitenste poort bereikten, werd op hen ge-
vuurd. Drie werden er gedood, 31 gewond.
Geen enkele ontsnapte.
Het aantal slachtoffers bij de scheeps
ramp op de Wannsee bedraagt, volgiens een
door de poliCe ingesteld onderzoek, 17,
waarvan er nog 15 vermist worden. Het aan
tal geredden is 31.
De ontvangsten der Zwitsersche spoor-
wegen zullen dit jaar pl.m. 341 millioen be-
dragen, tegen 395 millioen in 1920. De ver-
mindering wordt toegeschreven aan de ver-
hooging der tarieven, de concurrence der
vrachtauto's en de economische crisis in de
industrie. Men had op een vermeerdering ge-
rekend.
Uit Madrid wordt gemeld, dat een nieu
we ministercrisis is uitgebroken in Portugal.
Nu al weer? Verleden week was het kabinet
pas opgetreden. Hoeveel ministeries zouden
er wel in Portugal zijn geweest in het laat-
ste jaar?
Doordat werkgevers en arbeiders in de
metaal-industrie in Italie tot overeenstem-
ming zijn gekomen, is een staking voorko-
men.
De besprekingen tusschen de Roeme-
niers en Russen te Warschau zijn tot onbe-
paalden. fijd uitgesteld. De Russische gedele-
geerdeti hadden kwesCes opgeworpen, waar-
over een overeenkomst onmogelijk was.
Van den Engelschen metaalbewerker®-
bond hebben zich 170.471 leden voor aan-
vaarding en 147 636 leden voor verwerping
van de voorgestelde 1 oonsverlaging uitge-
sproken.
Te Genua is 7 on dag de Amerikaan Hen
ri Martinet aangekomen, die den 19den April
van het vorig jaar Seattle verliet om bloots-
hoofds en barrevoets een wandeling om de
wereld te maken. Na naar New-York gewan-
deld te zijn is hij naar Antwerpen gevaren.,
waar hij via Parijs zijn tocht voortzette.
Het Rosta bureau van de Russische
sovjet-regeering deelt mede, dat Belgie be
sloten heeft, de handelsverbindingen met Rus
land weder aan te knoopen.
De begrooting van, den Oostenrijkschen
staat voor 1922 sluit, naar Weensche bladen
melden, met een tekort van 130160 milliard
kronen.
Maxim Gorki is van Helsingfors over
Reval en Riga naar Bad Nauheim vertrok-
ken, waar hij wegens en hartziekte eenige we-
ken zal vertoeven.
Naar verluidt heeft president Harding
verklaard, dat hij gekant is tegen het aanne
men eener resolutie nopens onmiiddellijke te-
rugtrekking der Amerikaansdie troepen uit
het Rijn-gebied.
Staten-Generaal
TWEEDE KAMER.
In de zitCng van gisteren. vroeg de heer
van der Tempel verlof tot een interpellatie
over werkloosheid. Op dit verzoek zal heden
worden beslist.
Orondwetsherziening
De heer Marchant lichtte een amendement
toe om in de amschrijving van het rijk Indie
Suriname en Curasao geen kolonien te noe-
men met het oog op de toekomsitige staatkun-
dige ontwikkeling van het rijk.
De heer van Ravesteyn lichtte een amende
ment toe om Nederl.-Indiie Indbnesie te noe-
men- en het rijk niet met „koninkrijk" aan te
duiden.
De heer Albarda achtte het auiendement-
Van Ravensteyn van zeer weinig beteekenis.
Hij steunde het amendement-Marchant.
De heer Dreseslhuys is tegen het amende
ment-Marchant omdat volledige staatkundige
onafhankelijkheid van Indie binnen afzienba-
ren tijd niet bereikt zal zijn. Spr. achtte een
scheidiing tusschen Nederland en Indie in den
•erstea tijd oowanschelijk. Met die eventueele
mogelijkheid behoeft de Grondwetgever nog
geen rekenin-g te houden. 'De gelegenheid
daarvoor zal nog wel eens komen. Indie is op
--
item
lijk. Het woordi Kolonien wilde spreker wel
zichzelf geen voTdoende naam. Het amendie-
ment-van Ravesteijn is natuurlijk ondeugde-
schrappen, hij dacht bijv. aan provinde-over
zee. Gaarae vernam hij wat de Minister over
dat woord dacht.
De heer Rijckevorssel betuigde zijn instem-
ming met de opvatting van den heer Drcawel-
huys. Hij is er voor het woord ^kolonien?' te
schrappen als er een groep personen lis die
daarin iets vernederends ziet. Spr. adviseerde
den Minister den tweeden zin van het regee-
ringontwerp te schrappen.
'De heer Schokking verwierp het woord! In-
donesig, o.a. om de toelichting, die de heer
van Ravesteijn er bij gaf. Spr. heeft geen be-
zwaar .tegen schrapping van het woord Kolo
nien maar men moet daaraan niet een printi-
pe verbinden. Het woord kolonien heeft niet
dien klank dien de heer Marchant er aan
kluistert. Het behoud van dat woord' beteekent
ook niet dat men afkeerig is van iedere veran-
dering in de koloniale politiek.
De heer Scheurer bestreed het amendtement-
Van Ravesteijn. Tegen schrapping van het
woord kolonien heeft hij geen bezwaar omdat
dit woord altijldi onjuist is geweest.
iDe Minister van Binnenlandsche Zaken, de
heer Rays de Beerertbrouck beantwoordde die
sprekera.
Met de Staatkundige indeeling die de heer
Marchant gaf, kan spr. niet meegaan. De
vraag is of het woora kolonien" geschrapt
moet worden. In art. 1 van het Volkenbonds-
tractaat wordt het woord „colonies" gebruikt
met de aanduiding ,,qui se gouvernent libre-
ment" waaruit dus blijkt dat het woord kolo-
nie niet het begrip van afnankelijkheid in
zich sluit. Tegen net laten vervallen van den
tweeden zin in dat artikel heeft spr. geen bee
zwaar, zoodat het woord kolonie verdwijnt.
De verhouding tusschen Moederland en Ko
lonien wordt daardoor niet gewijzigd. „Het
artikel luidt dan: ,,'t Koninkrij'k der Nfed'er-
landbn omvat het grondgebied van Neder
land, Nederlandsdh-Indiie, Suriname en1 Cu
rasao."
De heer MarchaHi trok na deze wirziging
zijn amendement in.
Het amendement-Van Ravesteijn werd ver-
worpen met 80 tegen 2 stemmen.
Vervolgens verdedigde de heer Marchant
een amendement om tussdhen art. 6 en 7 een
nieuw artikel in te voegen, luidende:
„De vrouw kan niet door wettelijk voor-
schrift van de benoembaarheid tot eenig arnbt
worden uitgesloten."
Mej. Wester man verdedigde een amende
ment am in te voegen een. artikel, luidende:
„de wet erkent de volledige staatsrechtelijke,
burgerrechtelijke en economische gelijkstellktg
van man en vrouw."
Het amendement heeft een verdere sitrek-
king d'an dat van den heer Marchant. dat
spr. niet kan steunen. Art. 5 der Grondwet is
gebleken niet voldoende te zijn aan de vrouw
alle rechten te waarlborgen. Spr. herinnerde
aan de discussie bij de instelling van de Kin-
derwetten, waarbij de noodzakelijkheid van
een bepaling als deze is gebleken
Na de opneming van dit artikel zal het
niet meer mogelijk zijn een vrouw uit to slui
ten omdat zij vrouw isi. Het zal noodig zijn in
enkele wetten een verahdering aan te bren-
gen als gevolg van deze bepaling. Spr. ge-
loofde niet dat de toevloed van solliciteerende
vrouwen onmiddellijk zoo groot zal zijn. Het
bezwaar dat de vrouw een hoogere functie zou
vervullen en mannen haar ondergesdhikten
zouden zijn, achtte zij gering.
De economische gelijkstelling achtte spreker
gelegen in de stelling gelijk loon voor gelij-
ken arbeid.
De heer Beumer ontwikkelde eenige bezwa-
ren tegen beide amendementen. Naar anti-re-
volutionnair begin sel bestaat er verschil in de
taak van den man en de vrouw. Daarover uit
te weiden achtte spreker niet noodig. Dit ver
schil moet ook in de wet zijn uitdrukking vin
den. Spr. achtte het in het algemeen niet ge-
wenscht om den wetgever hier te binden aan
het verbod om versdiil te maken. Bij iedere
wet afzonderlijk kan dit punt geregeld wor
den. Aanneming van een dezer amendementen
zal ten gevolge hebben dat in tal van wetten
piotselig ongrondwettige bepalingen zullen
voorkomen.
De bepaling van mej. Westerman brachf
met zich mede den dienstplicht voor de vrou
wen vele wijzigingen in het burgerlijk recht,
omverwerping van het huwelijksrecTit cnz.
Het amendemen t is een motie met dringend
gezag, die plotseling tal van vragen oplost,
dat dient men wel te bedenken. Spr. overdrijft
niet maar het amendement overarijft schro-
melijk.
De vergadering werd verdaagd tot heden
&n uur.
Oemeiififd Nieiiws
ONZE HUISBRANDKOLEN.
„Het Volk" van 31 October j.l. schrijft:
Van den wethouder voor de levensmidde
len (Amsterdam) ontvangen wij, naar aanlei
ding van de gemeentelijke brandstofvoorzie-
ing, een uitvoerige beschouwing over de
keuze van te verbruiken brandstof, waaraan
wij het volgende ontleenen:
Weike zijn de eischen, die wij
goede huisbrandkool mogen stellen? In de
eerste plaats natuurlijk, waar het ons om
,.warmte" te doen is, dat zij een zoo hoog
mogelijk warmtegevend vermogen heeft
Daarom zal d i e brandstof hot best voldoen,
die het laagste aschgehalte, het laagste vocht-
gehalte en het laagste gehalte aan vluchtige
stoffen heeft.
Aan deze eischen voldoen in het algemeen
de prima Wales anthracietsoorten het meest
volkomen. Een hier ter stede gekochte Wa-
les-anthraciet bleek bij onderzoek b.v. 0.1
pet. vocht, 2 pet. asch en 5 pet. vluchtige
stoffen te bevatten. Het warmtegevend ver
mogen (z.g. stookwaarda) bedroeg 8040 ca-
lorieSn pes K G.
Een eveneens uit Wales komende mindere
soort huisbrandkool, semi-anthraciet, in ei-
genschappen zeer veel met de meeste Hol-
landsehe anthraciet-soorten overeen komen
de, bleek 0.2 pet. vocht, 5.3 pet. asch en 11.45
pet. vluchtige stoffen te bezitten bij een
warmtegevend vermogen. van 7666 cal.
Beschouwt men het nu z66, dat men brand
stof koopende alleea warmte koopt, dan zal
de geldwaarde van 1 K G. prima Wales-
anthraciet zich ongeveer verhouden tot die
van de Wales semi-anthraciet als 8040 7666.
Kost de mindere soort per H.L. stel 2.80i,
dan zal dus de prima Wales-anthraciet niet
meer waard zijn dan 1H X 2.80 f 294
per H.L. Deze wordt echter hier ter stede
thans genoteerd voor 5.50 per H.L., dus
2.55 per H.L duurder. Dit wil nog niet
zeggen dat aan de Wales-antrahciet door den
handelaar 2.56 te veel verdiend wordt. Het
is eenvoudig een gevolg van de omstandig-
heid, dat er op de geheele wereld veel te wei
nig prima anthraciet aanwezig is omi aan do
vraag daarnaar te kunnen voldoen.
Weike voordeelen worden nu door de ver-
bruiters voor dat groctere bedrag verkre-
gen?
le. Men heeft een brandstof met 2 pet.
asch inplaats van 53 pet. aschi, zoodat men
de aschlade een keer minder te ledigen heeft.
2e. De asch van zuivere anthraciet heeft
geen neiging tot slakvorming, terwijl die van
ae anthraciet met hooger asdigehalte bij zeer
geforeeerd stoken wellicht eenige neiging
daartoe zal vertoonen. De roosters van die
kachels of haarden, die dag eni nacht door-
branden, kunnen hierdoor veretopt raken,
waardoor het noodig wordt ze b.v. eenige
malen per week te laten leegbranden1 ter rei-
niging. Voor kadiels die periodiek opoisuw
worden aangemaakt geldt dit bezv/aar niet
3e. Echte Walcs-anthraciet is harder en
tijdens het transport zal het verwerken wat
minder gruis vormen dan de mindere soorten.
4e. Echte Wales-anthraciet heeft een
fraai glanzend oppervlak, de mindere eoort
is niet zoo oogelijk.
Als voordeelen van de meeste mindere
soorten is te noemen, dat deze door een hoo
ger gehalte aan vluchtige stoffen1 gemakkelij-
ker ontsteken en niet zoo licht aanleiding
geven tot uitdooven als dit bij sommige be-
tere soorten wel voorkomt. Uitdrukkelijk zij
vermeld, dat deze mindere soorten anthraciet
niet de minste neiging hebben tot in het vuur
samenbakken of tot extra rook- en roetvor-
ming.
Weegt men deze voor- en nadeelen tegen
elkander op, dan zal men' tot het inzicht ko
men, dat het buitengewone verschil in prijs
in verreweg de meeste gevallen niet gemoti-
veerd is.
We hebben hier opzettelijk de twee prijs-
"itersten ter vergelijking gekozen. Alle daar-
tusschen gelegen soorten afzonderlijk aan de
hand van hun analyses te besprcken, zou ver
twiten de erenzen van de beschikbare plaats-
ruimte vallen Zonder voorbehoud kan ech
ter gezegd worden, dat, behoudens geringe
variaties, hetzelfde als hierboven omtrent de
verhouding tusschen prima Wales-anthraciet
en Wales semi-anthraciet gezegd is, ook ge
zegd kan worden van de verhouding tusschen
prima Wales en Hollandsche, Belgische en
Sehotsche anthraciet. Alieen wordt het
prijsverschil voor de laatstgenoemde soorten
wat minder teekenend, al blijft het dan ook
nog steeds beduidend.
Voorts is van belang het volgende:
Heeft men een kachel, forauis, haard, enz
met een van smalle spleten voorzien rooster,
dan behoeft men niet de grootste maten an
thraciet te koopen en kan daardoor reeds
veel besparen. Oude, door de hitte vertrok-
ken, verteerde en doorgezakte roosters vcr-
vange men door nieuwe met een geringe
spleetwijdte. De daaraan verbonden kosten
zullen ruim opwegen tegen het mindere
brandstoffenverlies en tegen den lageren prijs,
dien men voor zijn anthraciet kan betalen,
omdat men met een kleinere (dus goedkoo-
pcre) soort kan volstaan.
Ook in kachels zonder rooster kan men
men de kleinere maten uitstekende resultaten
bereiken.
Behalve de roosterconstructie van. de be-
freffende stookinrichting speelt bij de keuze
der stuigrootte ook de voorhanden schoor-
steentrek een rol Werpt men op een kachel
een dikke laag brandstof van kleine stuk-
grootte, dan zal deze brandstoflaag een groo-
teren weerstand aan de doortrekkende ver-
brandingslucht bieden dan een laag van de-
zelfde hoogte bestaande uit stukjes van groo-
tere afmetingen. Zooals van zelf spreekt is
in het eerste geval een hoogere schoorsteen-
trek noodig, om voldoende lucht aan het vuur
toe te voeren. In een slecht trekkende kachel
stoke men dus kolen van niet te kleine afme
tingen of indien men dat toch doen wil werpe
men deze brandstof in niet te groote hoeveeil-
heden tegelijk op.
Eindelijk moet in kachels, enz. die slecht
trekken bij voorkeur geen anthraciet met een
laag gehalte aan vluchtige stoffen worden g©-
stookt. Dus geen prima Wales, geen Dorna-
niale, geen Willem «n Sophia anticsaciat.
