f1
Necrologie.
Landbouw.
Tooieel.
f 1TO.OOO gebracht.
Den 26em November verscheen eera wets-
ontwerp voor de grensuitbreiding van Haar
lem.
De bezuinigingscommnissie-Rink heeft zich
zeer verdienstelijk gemaakt door het onder-
zoek welke maatregelen er gen omen kunnen
worden tot bezuiniging. Het rapport dier
commissie werd deni 29en November gepu-
bliceerd. Den lem December diende het Ka-
merlid Chid eeru motie in inzake het niet be-
noamen van ambtenaren enz. (tot versobe-
ring van deni Staatsdienst) alweer met
het oog op de algemeene bezuiniging. Den
20en December zegde de minister van Fi
nancien toe bezuinigingsmaatregelen te zul-
len treffen in den geest der motie-Dressel-
huys^Oud. Er zouden dus geen nieuwe amb
tenaren aangesteld of vacatures vervuld
worden als zulks niet noodzakelijk bleek.
De Tweede Kamer besliste den 2en De
cember over zichzelf door te besluiten dat zij
uit 100 leden zal blijvem bestaan. Den 6en
December besliste dit college wederom over
zichzelf door de jaarlijksche vergoeding der
leden op 5000 vast te stallen.
De Waterstaatsbegrooting werd den 2en
December aangenomen. De Tweede Kamer
verwierp den 7en van die maand het regee-
ringsvoorstel tot splitsing van burgemeester-
schap en raadsvoorzitterschap. De benoe-
ming van den burgemeester blijft aan de
Kroon.
Den 15en December werd een wetsoatweip
tot sluiting van een Indische leening in
Amerika ingediend, dat den 23en December
door de Tweede Kamer werd aangenomen.
Deni Hen van die maand nam de Tweede
Kamer met 50 tegen 48 stemmen het Dienst-
plichtontwerp aan. Dit bericht werd van ver
schillende zijden met ontroering ontvangen.
Bepaald werd o.a. dat elk jaar inplaats van
13000 jonge mannen er 19500 bij het leger
zouden worden ingelijifd. Van de zijde van
hen, die naar ontwapening streven, werd cri-
tiek uitgeoefend op het met aanwezig zijn
van de Kamerledem Albarda en Ossendorp,
van wier steinuitbrenging de al of niet-aan-
neming van het wetsontwerp, bij zulk een
gering verachil tusschen v66r en tegen, ai
ding.
De minister van Financien kondigde den
20en December in de Tweede Kamer een
binnenlandsche (vrije) leening aan tegen
Februari.
Den 22 December voteerde de Tweede Ka
mer 50.000 voor een arbeidsbuxeau. Dien-
zelfden dag werd door dit regeeringscollege
de grondwetsherziening aangenomen. De
Zegelwet werd den 23eni December door de
Eerste Kamer aangenomen.
Beschouwen we vervolgens het voornaam-
ste van wat er gebeurde in partij,en eniz. en
met verschillende vooraanstaande personen,
dan zien we allereerst dat den 16em Januari
de Liberate Unie en de Economische bond be-
sloten samen te smelten tot een nieuwe poli-
tieke partij. Dit had tot gevolg dat den 16en
April „de Vrijheidsbond werd opgericht uit
genoemde en eenige andere partij en.
Als leider werd aangewezen de heer mr. H.
C. Dresselhuys. Op den 2:en April, den dag
waarop de laatste vergadering van den Eco-
nomischen Bond gehouden werd, werd mr.
Treub gehuldigd.
Den 8en Februari nam jhr. A. F. de Sa-
vomin Lohman ontslag als lid der Tweede
Kamer.
Mr. D. Fock die tot gouvemeur-generaal
van Indie was begoemd, vertrok den 3en Fe
bruari daarheen en aanvaardde den 23en
Maart d. a. v. het bestuur over onze bezit-
tingen. De oud-gouverneur-generaal, graaf
Van Limburg Stirum keerde den 12en Sep
tember in ons land terug.
De bond van Christen-Socia 1 isten werd
den 4en Maart ontbonden.
Het Nederlandsche Episcopaat verklaarde
zich den 2Sen Mei tegen het samengaan van
•katholieke en sociaal-democraten.
Den 27en Juli werden jhr. mr. de Geer en
de heer van Dijk resp. benoemd tot minister
van Financien en Oorlog.
Door de Staten van Zuid-Holland werd
den 23en Augustus tot lid der Eerste Kamer
in de vacature-Bavinck gekozen prof. mr. A.
Anema (A.-R.)
De oud-minister M. W. F. Treub, die een
zoo groot deel van zijn leven aan de politick
gewijd had, werd den 7en September gekozen
tot voorzitter van den Ondernemersraad voor
Indie en nam deswege afscheid van' de poli-
tiek. Hij hield hierover den 13en Oct. een
rede te Groningen.
Den 3en October werden tot ledeni van de
Tweede Kamer gekozen de heeren H. Th.
Hoogveld (R.-K.) te Wehl en H. J. van
Braambeek (S.D.A.P.) te Zutphen.
Den 20en van die maand volgde nog twee
Verkiezingen n.l. van de heeren J. G. Su-
ring te Maesseni (vacature-De Wijkerslooth)
en H. Albeda te Groningen (vacaturemr.
Treub.
Te Utrecht werd deni 28em October de
„Hervormde (Gereformeerde) Staatspartij"
gesticht. Een vereeniging van personenl van
verschillende godsdienstige richting, ge-
naamd de „Democratische partij", werd den
13en November opgericht.
De koninklijke familie heeft in het afgeloo-
pen jaar verschillende reizen ondernomen.
Deni lien April bracht zij het gewone
jaarlijksche bezoek aan Amsterdam en den
27en van die maand bezocbten de koningin
en prins Hendrik de Boskoopsche tentoon-
stelling te Gouda. Geestdriftig werden bei-
den ontvangen bij hun bezoek aan Zwolle
op 27 Mei.
De koningin-moeder reisde den 30en Mei
naar Dordrecht.
Op deze plaats kunnen wij meteen
memoreeren het bezoek van den Ja-
panschen kroonprins. Hiro-Hito. Dit hooge
personage werd den 16en Juni te Amster
dam officieel door de koningin ontvangen.
De kroonprins schonk 9000 voor liefdadige
doeleinden.
Den 25en Juni bezocht H. M. Urk en Den
Helder. Den 3en: Augustus gingen de ko
ningin en de prinses op reis naar Noorwe-
gen, nadat deze reis den 27en Juni wegens
politieke omstandigheden was uitgestelcL
Den Hen em 15en September bracht de
koninklijke familie een bezoek aan Zeeland,
vaar ter eere van deze onderscheiding
;rootsche hulddbetoogingen werden gehou-
n. Den 20eiu van die maand onthulde H.
A te Scheveningen het monument voor le
ge. en vloot „al« herdenldng van de gewich-
tiige dienatem tfjdena de mobiliaatie
Ook bracht de koninklijke familie een be
zoek aan de veenstreken in Drente om met
e igen oogen de ellende te aanschouwen die
Jaar in net Noordem heerscht. De koningin
tegaf zich ook in verschillende van de krot-
ten, die daar voor woningen dienst doern en
overal werd zij eerbiedig ontvangen. Dit
v. as op den 8em December.
Prins Hendrik bezocht in deze maand Pa-
i js en legde daar den 9en 'December een
k'ans op het graf van den „onbekenden sol-
c'lat." Tevens bracht hij een bezoek aan Mil-
It. rand.
Een heele reeks ongevallen, branden en
;udere treurige voorvallen hebben wij dit-
nfaal te memoreeren.
De instorting van de staatsmijh „Emma"
te Nuth (Limburg), waarbij twee dooden te
bctreuren waren, opende deze reeks. Daarna
-- op 19 Januari braken hevige stormen
los. Rondom Eemnes tot Baarn sloeg het
water uit de Zuiderzee oVer den dijk en een
geheele strook land stond blank. In Rotter
dam liepen verschillende straten onder. Op
verschillende plaatsen in ons land hadden
dijkverzakkingen em overstroomimgem plaats,
die eemwe'l geem «rmstig karakter aroegem.
Een memsch vomd den dood bij eem botsing
van twee zware locomotievem nabij Hoens-
broek-dorp (Limburg). Bovemdien werden
daarbij drie personem gewond.
Dem 9en Februari had in de Wielingem een
aanvaring plaats tusschen de mijnenlegger
„Hydra" en de torpedoboot Z 3. Eerstge-
noemd vaartuig, zonk.
Den 9en April werd geheel Nededand op-
geschrikt door het beridit van groote veen-
branden in Drente, die een; zeer ernstig ka
rakter aannamem. Deze brand was waar-
schijnlijk ontstaan tengevolge van opzet van
de zijde van aibeiders. Millioenen turven
gingen in vlammen op en verrichtten hun
werk dus te vroeg. De waarde hiervan werd
gtachat op pl.m. 500.030. Ook verbrand-
ciem een 95- tal huizen. Den 29em Mei ont-
stond een nieuwe veenibrand in Emmercom-
pascuum. Drie dagen later 19, 20 en 21
Augustus woedde een hevige veenbrand
.n de Peel, waarbij ook 5 huizen verbrandde.
Do schade was 3 a 400.000 gulden.
cen ander sensatie-bericht kwam den 10
Juli uit Meppel. Aldaar waren vijf kinderen
tengevolge van het eten van vergiftigd room-
ijs overleden; 219 andere kinderen' waren
ziek.
Wederom werd een ernstige brand gemeld
en wel deni 2i7en Augustus, toen in het dorp
Mierlo (N.-!Br.) 26 woningen en 3 boerde-
rijen in den ascb gelegd werden. Ook werd
de Oude Kerk te Delft gedeeltelijk door
brand vernield op 23 September. De schade
was een ton.
Op 3 October verbrandde te Bergambacht
een groot aantal woningen. Den dag daarop
had een spoorwegongeluk plaats, waarbij 2
treinbeambten werden gewond.
'Na al deze brandberichten kwam er weer
over stormen. Zoo veroorzaakte eem zware
storm op de Noordzeekustem op 20 October
aanziemlijke schade. Ernstiger was de hevige
N. W. storm van den 23en dier maand. De
stoomred'dingboot „President van Heel", uit
Hoek van Holand sloeg voor den Maasmond
om en zes opvarendem verdronken. De red-
dingboot „Brandaris" van Terschelling, met
vier man aan boord, verging terwijl zij op
weg was een Duitsch schip hulp te gaan
verleenm. Uit Delfzijil kwam het bericht, dat
de loodsschoener no. 2 niet uit zee was te-
ruggekeerd. Nader bleek dat ook dit schip
met man en muis (10 personen) was ver-
gaan.
Op Zondag 6 November stak wederom
plotseling een zware N. W. storm op, die
door het geheele land groote schade aan-
richtte aan huizen en djjkem, enz. Vooral de
omstreken van Aimersfoort werden door over-
stroomingen geteisterd.
Een ander treurig bericht was d'at van een
ontploffing aan boord van de onderzeeboot
„K- IlV", die op weg was naar Indie. De ex-
plosie had den 9en November te Colombo
plants. Een lid van de bemanning werd ge-
dood, een ander zeer zwaar gewond.
Den 3en December had een zware brand
laats in een lederfabriek aan de Keulsche
aart nabij Duivendrecht. Bij een spoorweg-
ongeval op 5 December te Rotterdam werden
vijf reizigers licht gekwetst.
Aan stakingen en wat daarmede samenh
hangt is het jaar 1921 ook zeer rijk ge-
weest. i
Den 25en Maart werden de staking en
uitsluiting geproclarneerd in de kleedingin-
dustrie. Den 25en April werd de uitsluiting
door de werkgevers opgeheven.
Den 7en: April werd het conflict in de
Limburgsche mijnem bijgelegd.
De sociaal-democratische wethouders van
Amsterdam' diemden den 7en April hun ont
slag in naar aanleiding van een aangenomen
motie tot bestraffing van de gemeente-werk-
lieden, die 8 Juni 1920 staaktem in vehband
met het behandelem der anti-revolutiewet in
de Tweede Kamer.
Den 29en Mei hield de katholieke vakbe-
weging een groote betooging te Utrecht, ter
wijl den 5em Juni te Amsterdam vanwege het
N. V. V. en de S. D. A. P. ebi groote mee
ting em eem straatdemonstratie werden ge-
boudten.
De kellnersstaking begon in de grootste
hotels te Amsterdam, Den Haag, Rotterdam
en Utrecht den 28en Juli. Deze staking werd
geproclarneerd omdat de patroonsvereeni-
ging ,,H.O.R.E.C.A.F." de looneischen der
werknem-ers niet wenschte in te willigen. Den
16en Augustus werd de staking weer opge
heven, nadat van beide zijden ieis was toe-
gegeven.
Ongeveer 2000 bootwerkers in de Amster-
damsche havens legden den 3em October het
werk neer wegens de wijziging van de rega
ling voor de Haven-reserve. Slechts een1 week
duurde deze staking; den lOen October werd
ze opgeheven.
'Den 21 en December werd te Utrecht een
protestdemomstratie gehouden tegen de voor-
gestelde verlenging der diensttijden van het
spoorwegpersoneel.
De metaalbewenkersstaking nam den 31 en
October een aanvang en heeft al tot op he-
den geduurd, zooals men weet. Dit conflict
omvat een groot. aantal menschen en vol
verlangen wordt van werkgevers- zoowel als
van werknemerszijde naar een oplossing uit-
gezien. D'e staking strekt rich over de plaat
sen: Rotterdam, Utrecht, Dordreeht, Devon-
ter, Apeldoora en Amerafoort Zij, is em
gevolg van het voomemen der patroon* om
de looneni te verminderen met een zeker pro-
cent. Dit zou dan slechts een voorloopige
verlaging zijn. De burgemeester van Rotter
dam bood den 16en December zijn bemidde-
llng in het metaalconflict aan.
IHet einde van dexen strijd tusschen werk
gevers en werknemers is er nog niet. Hoe
zal het afloopen?
'Een aparte rubriek willen we wijden aan
de z a ak-Gro enend a a 1
Deze martelaar voor zijn anti-militairis-
tisch principe begon den 19-en Juni te weige-
ren voedsel tot zich te nemen en verwierf
daardoor de sympathie en de bewondering
van zijn mede-anti-militairisten. Deze laat-
sfen organiseerden in verschillende plaatsen
protest-vergaderingem tegen het gevangen-
houden van Herman Groenendaal.
In den Haag hadden naar aanleiding
daarvan relletjes plaats. Een proteststaking
te Amsterdam en Den Haag mislukte. Den
29em Juni kwam het te 's-Gravemhage tot
nieuwe botsingien tusschen poll tie en anti-
militairisten bij eene betooging. Enkele per
sonen werden gewond.
Den 12en Juli drong mevr. Stoop uit
Dordrecht de Tweede Kamer binnem om te
manifesteeren ten gunste van dienstweige-
raars. Zij1 werd uit het gebouw verwijderd.
Deni 15eni Juli werd de zaakJGroenendaal
order enorme belangstelling voor den Haag-
schen Krijgsraad behandeld. De eisch luid-
de: 10 maanden militaire gevangenisstraf,
subsidiair een onderzoeb naar de verstande-
lijke vermogens van den beklaagde.
Flerman Groenendaal werd naar het hos-
pitaal overgebracht, alwaar het onderzoek
naar zijn geestvermogens zou plaats hebben.
Den 20em September deden zich bij de
opening der S'taten-Generaal weder eenige
incidemtem voor in verband met de actie
voor de vrijlating van Groenendaal. Eenige
vrouwen werden gearresteerd.
Den lOen November werd de beklaagde
verocrdeeld tot 9 maandeu' era 10 dageni mili
taire gevangenisstraf.
Groenendaal, die nog steeds weigerde
voedsel tot zicn te nemen, werd kunstmatig
fevoed, hoewel hiji zich in het begin ook
aartegen verzette. Den Hem November gaf
hij de voedselweigering op.
Den 7eni November werd een bomaanslag
geda,an op het huis van majoor Verspijck te
Den Haag, die in verband werd gebracht
met de zaak-Groemendaal. Vier verdachten
werden gearresteerd, van wie £en (Jo de
Haas, een bekend 24-jarig anarchist te Am
sterdam1) bekende. Later bekenden ook de
anderen.
Op het gebied van sport heeft Nederland
in het afgeloopen jaar wel uitgeblonken.
We noteeren, dat de Nederlander Bos den
29eni April het Europeesche kampioenschap
biljarten wond. De voetbalclub N. A. C. van
'Breda veroverde op 29 Mei het kampioen
schap van' Nederland. Het Nederlandsch
voetbal-elftal speelde 12 Juni te Kopenha-
gen tegen een Deensch elftal, welke wedstrijd
met geiijk spel eindigde. Den 13en November
Waren de Nederlanders fortuinlijker: zij
wonnem n.l. te Parijs met 50 van de
Franschem.
Het laatst van November bracht gelegen-
heid tot het beoefeneni van de ijssport. Er
heerschte een strenge vorst, zooals men dien
in jaren niet gekend had. Er was veel ijs in
de Zuiderzee en de rivieren. De ijissport was
overal in vollem gang. Max Tetznex won den
4en December te Groningen het Neder
landsch kampoenschap hardrijden op schaat-
sen.
Ons rest nog eenig personalia, verschil
lende jubilea en dergelijke feitea. Wij notee
ren dat den 31en Januari de Nederlandsch
R. K. Boerembond zijn 25-jarig bestaan her-
dacht.
De Vereeniging „Liefdadigheid naar Ver-
mogen" kreeg ter gelegemheid van haar 50-
jang jubile 50.0u0 ten geschemke van de
Amsterdamsche burgerij. Daar het op 1
April was, werd eerst aan een Aprilmop ge-
dacht toen men van die geldsom hoorde. Dit
was het echter niet.
Het Amsterdamsche WalennWeeshuis be-
stond den 22en April 250 jaar, welk feit
feestelijk werd herdacht.
Den 15en Juni werd tot burgemeester van
Amsterdam benoemd wethouder W. de Vlugt.
Den 20 en Juni d. a. v. werd hij, als zooda-
nig geinstalleerd.
Op diemzelifden dag herdacht de Utrecht-
sche Hoogeschool haar 255-jarig bestaan.
Een eigemaardig jubile viel op 2|5 Juni.
Toen was het n.l. 325 jaar geledem dat de
eerste Nederlander voet aan wal zette in ons
Indie.
De 26ste juni was de 600ste gedenkdag
van de eerste steenlegging van den Utrecht-
schen Domtoren. Ter gelegenheid daarvan
werden van 12 uur tot halt een de groote
domklokken geluid, een gebeurtenis, die maar
hoogst zelden plaats heeft
Het 60-jarig bestaan van de Amsterdam
sche kweekschool voor vroedvrouwen werd
den len Juli feestelijk gevierd.
Sir Henry W. A. Deterding te Londen, een
oud-Amsterdammer hijod den 13en Juli, ter
gelegenheid van zijn 25-jarig jubileum als
directeur van de Koninklijke Petroleummaat-
schappij in Nederlandsch-Indie „Het Straat-
je" van Vermeer het Rijk aan.
Het gedenkteeken voor de geallieerde strij-
ders werd den 28en Augustus te Vlissingen
outhuld.
Den len September werd het 50-jarig be
staan der Overijsseische Maatschappij van
Landbouv/ te Hengelo herdacht.
De letterkundige en journalist Frits Lapi-
dorh werd op zijn 60en verjaardag (15 Sep
tember) te 's-Gravenhage gehuldigd. Minis
ter de Visser overhandigde hem het officiers-
kruis der Oranje-Nassau-orde.
In tegenwoordigheid van den minister van
onderwijs werd op 15 October het 25-jarig
bestaan der Rijkskweekschool voor onderwij-
zeressen te Apeldoora gevierd.
Den Hen October werd het 100-jarig be
staan van het Haagsche Genootschap „Dili-
gentia" herdacht.
3 Nov. Op zijn 80sten verjaardag (3 Nov.)
schonk mr. C. F. D. Pape, uit 's-Gravenhage,
mede namens zijn broeder, wijlen mr. G. W.
J J. Pape, aan Leiden een monumentaal ge
bouw, bestemd als museum voor de schilde-
rijen, reeds vroeger door de heeren Pape aan
de stad Leiden vermaakt.
De oud-minister der Tweede Kamer mr.
W K. F. graaf van Bylwsdt, ward op njja
SOsten verjaardig (5 December) gehuldigd.
Den 9en December herdacht de veeratsenij-
kundige Hoogeschool te Utrecht haar 100-ja
rig bestaan, bij welke gelegenheid minister
van IJsselsteijn een rede hield.
Vermelden we hierna nog de volgende fei-
ten, die we niet onder de verschillende boven-
staande rubrieken konden onderbrengen, dan
is ons overzicht over het afgeloopen jaar we
der geeindigd:
4 Maart. De meel-distributie geeindigd.
28 Maart. Het Paaschcongres der S. D.
A. P. te Utrecht neemt de resoluties inzake
de werkloosheid en de ontwapening alsmede
die betreffende de ziekteverzekering aan.
8 April Gedeeltelijke zonsverduistering. i
21 juni. Het Algemeen Nederlandsch
V;erkliedenverbond opgeheven.
5 Sept. De Volkenbond opent zijn tweede
zitting te Geneve. Mr. van Karaebeek tot
voorzitter gekozen.
5 Sept. Een Engelsch eskader loopt te
Rotterdam binnen. Het vertrok den 9en Sep
tember naar Amsterdam. Den Hen Septem
ber vertrok het uib Amsterdam naar Port Ed
gar. De koningin verleende hooge onder-
scheidingen aan den Engelschen Schout-bij-
nacht Hodges en eenige zijner officieren.
6 Sept: De intemationale Jaarbeurs te
Utrecht geopend.
12 Sept. Groote schietwedstrijden van
den lanastorm en de burgerwachten te den
Haag, in tegenwoordigheid van den minister
van oorlog en vele autoriteiten, begonnen
13 Sept. Het derde intemationale congres
voor den Vrijhandel te Amsterdam geopend
17 Sept. De Utrechtsche Jaarbeurs, welke
70000 bezoekers gehad heeft, gesloten.
2 Oct. Te Amsterdam is in het Stadion
een ,,Marinedag" gehouden, ten bate van de
achtergeblevenen van marineschepelingen en
mannen van het loodswezen, die tijdens de
mobilisatie in dienst van het land het slacht-
offer van hun beroep werden.
3 Oct. Te Breda wordt een ruiterstand-
beeld onthuld' van stadhouder Wilieni III.
13 Oct'. Te Utrecht is een vergadering
gehouden over het plan-Pelsma; een commis
sie benoemd voor net stichten van tehuizen
voor oude „nieuwe armen".
19 Nov. De bijzonder kerkeraad der Ned.
Herv Gemeente te Amsterdam richt een adres
tot de koningin naar aanleiding van de rede
van den Intemuntius.
20 Nov. Anarchisten verspreiden te Am
sterdam valsche bulletins, vermeldende de
on rvoering van ex-minister Pop.
21 Nov De Hooge Raad beslist, dat een
tapverbod1 van een gemeenteraad toelaatbaar
is.
Communistische relletjes in een bioscoop
op de Ceintuurbaan te Amsterdam
De vogel-cholera wordt ook te Rolde (Dr.)
geconstateerdgeweldige sterfte.
25 Nov. De Eelectrische Tentoonstelling
te Amsterdam geopend.
6 December. Rembrandt's schilderij „Ti-
tus" uit Londen in bruikleen afgestaan aan
het Mauritshuis.
De faillissementsaanvraag betreffende Em-
men ingetrokken.
8 December. Malversaties te Gendringen
(G.); de burgemeester geschorst en den 13en
December ontslagen.
12 December. De burgemeester van
Arnhem in de raadszitting gewond door een
steenworp.
18 December. Er wordt te Amsterdam
draadloos met Londen getelefoneerd.
21 December. De Staten van Noord-Hol-
land verleenen 200.000 voor de bestrijding
der werkloosheid en besluiten een leening van
2)4 millioen aan te gaan. M. J. G.
3 Maart. P. J H. Cuypers, architect, over
leden.
11 Maart. Prof dr. J. F. Houwing, oud-
hoogleeraar te Amsterdam, overleden.
22 Maart Overleden mr. A. P. Th. Eys-
sell, oud-president van den Hoogen Raad.
23 Maart. Mr. E. E. van Raalte, oud-mi
nister van justitie, te 's-Gravenhage overle
den.
5 April. Het Tweede Kamerlid jhr. mr
W. Th. C. van Doorn, overleden.
Dr. Alph. Diepenbroek, musicus, overle
den.
7 April. Oud-minister van financien Go-
din de Beaufort, overleden.
8 April. Architect j H. W. Leliman, twee
de secretaris van den Bond Heemschut, over
leden.
11 April. De Duitsche ex-keiz,erin te
Doorn overleden.
16. April. De burgemeester van Amster
dam, de heer J. W. C. Tellegen, plotseling
overleden, 61 jaar oud.
25 Juni. Overleden is de heer J. E. van
Kuykhoff, lid van den gemeenteraad van
Amsterdam, lid van de Prov. Staten van N -
Holland, oud-schoolopziener te Amsterdam,
secretaris-penningmeester der S. D. A. P., lid
var het Hoofdbestuur van den Bond van
Ned. Onderwijzers.
19 Juli. Generaal N. J. Fabius, die ver
schillende boeken schreef op militair gebied,
alsook romans en novellen, te Bussum over
leden op 66-jarigen leeftijd.
29 Juli. Overleden prof. dr. H. Bavinck
75 Sept. Overleden prof. dr. J. J. M. de
Gtroot, hoogleeraar in te Chineesche lanci- en
volkenkunde te Berlijn en oud'-hoogleeraar
aar de Leidsche universiteit.
70 Sept. Overleden de heer J. B. A.
Jonckheer, oud-directeur der Stoomvaart-
Maatschappij „Nederland"
I Nov Te Geneve is overleden de beken
de Amsterdamsche notaris Ch. Miseroy,
voorzitter der Broederschap van' Notarissen
in Nederland en oud-privaat-docent in het
noiariaat- en fiscaalrecht aan de Amsterdam
sche Universiteit.
II Nov. Dr. G. Busken Huet te Parijs
overleden.
20 Nov. Overleden de oud-Utrechtsche
hoogleeraar dr. H. Wefers Bettinck.
'De 1-andbouw, als mid'dd van besitaan voor
velen io diem liande, weklt ook bij de jaarwis-
sel'ng veler aandadht. Dit bedrijf, voor zo'o-
ver op export aangewezen, was voor den on-
dememer alttjd een slag in het duister. IJver,
vafkkennis en energie vormden het eenige, wait
met eenige zekerheid1 kon worden ingebracht.
Koop of pacht van land1, aankoop van vee en
met eenige leans op Juistheid in de berekening
op te nemen als de omstandigheden weinig
r fwisseling vertoonden. Biedt dit bedrijf
reeds onder stabiele omstandigheden weinig
louvast voor een kansrekening, des te min
der is dit het geval bij' stij'gende of dialende
ocnjunctuur. Het wezcin van' dm landbouw
4'raagt vam <fie affijd wisse'lende risico dian
<xfe 't karalkter met alile voor- en madfeelen
daarvan. De ervairing* in vroegere periodiea
hendle dlat sKijigiing van land- en paditprijzen
akijld achfer de verfaiooging der prodiuctenprij-
z. n aan onistond, zander direct bij' kOmende
daliiing 'n einde te nemen. Hierbij1 on'tstaat ge-
woonlijlk eene noodilottige landspeculiatie, die
geen einde neemt bij1 geheete of gedeeltelijke
dulling in de prijzen der producten. In dit laat
ste gevai iiaat zich ook. de daling in de land-
prijizen gewoonl'ijlk wiachten tot de kapitaal-
icracht vernietigd is en in znlke itijden heeft 'a
ocbarmhartige seleotie onder de landbouwens
plaats. Alleen de meest energieke figuren,
gtholpen door de gewoonlijk weer langzame
klimming, konden zich dan weer herstelten.
Deze opbloei is wel eens meer dan juist was
toegeschreven aan regeeringszorg. Ze kon
echter voor een goedl deel ook den loop der ge-
beurtenissen tot oorzaak hebben.
Heeft sinds het begin van deze eeuw tot
1914 een zekere stabiliteit met matig stijgen-
de beweging de verhoudingen in den land
bouw gunstig 'beinvloedi, de oorlog met daar
bij ontetanen voedselnood hebben ten deze
edi noodlottigen invloed uitgeoefend. Dit
kwam ddordien tijdelijk abnormale winst-
kansen, benevens speculatie, de landprijzen
hulpmiddelen ea kansberekening op export-
prijzan van de producten warm alleen
dsn
opvoerden in verhouding tot niet-blijvende
producten. Velen stonden voor de
:eiis het bedrijf op te heffen of zich te rich-
ten op prijzen die alleen gemotiveerd waren
bij voortduren van de hoogconjunctuur. Het
fert dat deze zich nog langer handhaafde
dan men verwachtte, deed niet af aan de vrij
groote zekerheid van komende daling. En de
ze heeft in 1921 haar intrede pedaan. Enke'
le bedrijven, waarvan de producten. zich in
eterke handen bevindea m&akten nog' mlelijka
uitkomsten, meerderen werkten zonder winst
en sommigen met gedudit verlies. Daar de
winsten en de verliezen niet altijd op dezelf-
de plaats terecht kwamen, kan hier moeilijk
in het algemeen lets gezegd worden. Toch
is in groote lijnen wel te zien dat de. afwij-
king van de bescheidene verhoudingen tot
1914 o ver het geheel gen omen noodlottig
voor den landbouw mogen heeten.
Nu zou men geneigd zijn tot de meening
dat deze komende crisis even goed te boven
zou zijn te komen als de vorige in de peri-
ode 18851896. Voor wie de feiten van toen
en nu met aand'acht beziet, schijnt dit zoo
niet.
In die tijden stond een goed deel van de
nieuwe wereld, desgewenscht, ter beschik-
kiing van energieke emigranten en was daar
in den landbouw toekomst te maken.
Bij de thans ook daar heerschende ont-
wrichting ziet men deze concurreerende
kracbten liever niet. Deze veiligheidsklep
staat alzoo niet of minder ter beschikldng.
Bovendien dreigt ons van daar meer d'an
ooit concurrentie met onze eigen landbouw-
prcducten. Toen ter tijd is hier onder niet al
te bezwarende omstandigheden, zij het ook
met groote inspanning weer welvaart opge-
bouwd kunnen worden, die gebaseerd was op
stijigende binnen- en buitenilandsche koop-
kracht. Waar bij deze ontreddering de koop-
kracht vandaan moet komen is moeielijk te
zien., tenzij men de tijdelijk en kunstmatig in
stand gehouden koopkracht als zoodanig wil
len aanmenken.
Dit kaartenhuis is alleen staande te hou-
d'en. zoolang landbouw en andere takken van
volksbestaan hiertoe den noodigen steun ge-
ven.
Valt hierop niet te rekenen dan volgt de
inzinking, de ruine. Wat daaruit opstaat zal
de tijd moeten leeren.
Stompetoren, 31 Dec. 1921.
D. d. B. Dz.
Wanneer wij ook ditmaal weer voor die le
xers, die werkelijk in ons tooneelleven belang
1921, de revue laten passeeren, willen wij er
eerst de aandacht op vestigen dat dit zal om-
vatten het tweede gedeelte van het seizoen dat
in April eindigde, wat zomerwerk, en de
eerste helft van het nieuwe, in September be
gonnen sdzoen. Het eerste en tweede iets be-
knopter, het laatste, het belangrijkste, iets uit-
gebreider.
Het Ned. Tooneel, dir. Dr. W. Royaards,
opende weer het jaar met Vondels „Gijs-
brecht", waarin Royaards zelf de titelrol ver-
vulde.
Volgden verdere voorstellingen van Maria
Bocdschap, het fijne stuk van Claudel. Tal
van reprises van oudere stukken kregen wij
toen daarna. Zooals M.elle de la Seigliere,
Professor Bernhardi (thans met Louis Saal-
bom in de titelrol inplaats van Schwab),
Mevr. Warrens bedrijf (met Julia Cuypers,
Janny v. Oogen, Gimberg en van Gasteren),
Oud-Heidelberg en't blijspel Paarlen. Meer
dan een eenvoudige reprise was de wederop-
voering van: Een Roes, dat wondere stuk
van Strindberg. Royaards speelde eerst de
hoofdrol, doch werd spoedig vervangen door
Henri Eerens, die bijzonder voldeed. Magda
Jarssens was even voortreffelijk als vroeger.
„De bruiloft van Figaro" van Beaumar-
chais, opgevoerd onder de titel: „Een dag vol
dwaasheid" was nog een bijzonder succes.
Het nieuwe seizoen begon Dr. Willem
Royaards weer met eenige reprises, als de
Violiers, Prulletje, Peggy m'n kind enz. Als
eerste nieuwe stuk ging Allah-Karim, een
spel uit de boeken der 1001 nacht, dat alleen
wat deed door aankleeding en ensceneering.
Gelegenheid tot spel gaf het weinig. Volgden
oprieuw reprises: Een dag vol dwaasheid,
de vijf Frankforters, e. a.
Maar daarna kwam de eerste grootsche
daad van Dr. Royaards in dit seizoen: de
schitterende opvoering van Strindberg's
Droomspel, met zijn bijna onoplosbare regie-
prcblemen en lichteffecten. Geassisteerd door
Svtnd Gade, heeft Royaards met Droomspel
een triomf behaald. Mevr. Royaards had veel
succes als Indra's dochter en Saalbom als de
officier.
Emma Morel keerde weer bij het Ned. Too-
nee! terug en haar oude successtuk „Hof-
gunst" werd natuurlijk voor den dag ge-
haald. En't publiek appredeerde dit zoetelij-
ke Duitsche blijspelletje weer. Kort na Hoi-
gun at kreeg Emma Morel de koofdrol in een
