DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No. 152
Honderd yier en twintigste Jaargang
1922.
TEIJDAG
Biunenland.
Gemengd Mews
Dlt nummer bestaat nit 2 bladen
Mj roAralttotalifig por :t iminruton f rr. pnr post 1 2MK Bowtjsn. b ct. Artvortt^ntiepr. 2b ct. p. regel, grootere letTors naar piaarsri.tinir,
lYimoo N.V. Bo. W- on llamtols«ir. v.h. ll.n-ma. (tostAr Zoon, V.xvrdnm V P. Tol. Arfminiatr. \To. 2, KaiWHa No. 2'X.
Buitcnland
DE MOORD OP RATHENAU.
Te laat om nog in ons nommer van giste-
rfen te rnelden, kregen we bericht, dlat een van
de daders van den moord, de man die de au
to had bestuurd, te Frankfort am Oder is aan-
gehouden op het landgoed van zijn ocm Het
is een zekere Techow, een zoon van een over-
leden Berlijnsch ambtenaar. Bij zijfl arresiaiie
ontkende hij alle medeplichtigheidl. De aan-
houding geschiedde, nadat de oom de politic
in keunis had gesteld met de aankomst van
den jongen man. Deze was zeer opgewonden
geweest en toen hij geen bevredigend ant-
woord gaf op vragen, door zijn oom hem ge
steld in Verband met den moordi, deed deze
mededeelin gen a an de politie.
Behalve Techow zijn nog verschillende me-
deplichtigen gearresteerd. Ze hadden van te
voren afgesproken, welk alibi ze zouden op-
geven. Daardoor werd het onderzoek ten
zeerste bemoeilijkt
Toen echter de politieke politie alle perso
nal, die het alibi aer verdachten zouden kun
nen bewijzcn, met een auto had laten halten en
hen met de arrestanten had geconfronteexd,
bleelc, dat er onjuistheden waren in hunne
verklaringen en ten slotte was het duidelijk,
wie alleen de moordenaars konden zijn.
In het ministerie van binnenlandsche za-
ken is gistermiddag een conferentie gehou-
den, waarin dr. Weiss het resultaat van het
politie-onderzoek mededeelde en tegelijkertijd
de arrestatie van een der daders.
De rijkskanselier is onmiddellijk van de ar
restatie in kennis gesiteld. Dr. wirth had en-
kele dagen geledai zelf een bezoek gebracht
aan het hooldbureau van politie om naar den
stand van het onderzoek te infonneeren. De
aizetting van de landsgrenzen werd door den
rijkskanselier en den minister van binnenland
sche zaken goedgekeurd.
De volgende personen zijn in verband met
den moord" gearresteerdlo.de koopman Ri
chard Schtitt, Berlijn; 2o. de koopman Franz
Diestel, uit Berlijn, de bezitter van de garage,
waarin de bewuste auto werd ondergebracht;
3o. de gymnasiast Gerd. Techojv, uit Berlijn;
4o. de student Willy Giinthor, ut Berlijn; 5.
dfc gymnasiast Hein Stubenrauchi, uit Berlijn.
D order 3o. genoemde is de breeder van
dm inmiddeis gearresteerden mededader
Ernst Werner Tecnow.
Gerd. Techow, Gunther en Stubenrauch
hadden mee het plan beraamd en ScMtt en
Diestel hebben ae uitvoering begunstigd.
De arrestatie van meer medeplichtigen is te
wachten.
De genoomde personen konden zoo gauw
gearresteerd worden doordat een Maandag-
nacht aangehouden verdachte de namen noem
de, nadat hij eerst alles had ontkend. Bij. con'
frontatie mot eenige personen, een paar urea
vroeger opgesloten, viel hij door de mand.
Dc voornaamstc daders en hun complotge-
nooten zijn grootendeels afkomstig uit de
brigade-EhrhSrdt, die in Maart 1920 in dm
Kapp-putsch een belangrijke rol vervulde, en
alien ziin leden van de geheime organisatie
0, die cien moord 9P Erzberger op touw zet-
tc, waaraan ook de aanslag op Scheidemann
is toe te schriiven en die ten slotte de tnoor-
'irs van Rathenau heeft uitgezonden
Voor de eerste maal is het nu gelukt de da
ders van een poiltieken moord te vatten.
FRANNRIJK EN DIE DUITSCH1E BETAr
LING EM
De Parijsche In formation" voorziet to een
hoofdartikel, dat de Duiitsche regeertog za'l
te kennen geven den termijn van 50 milli-
oen, die 1© Juli vervalit, miet te kunnen beta-
len; dan zal de Comimissie van Herstel1 heb
ben' uit te miaken of men hier met een „man-
quemcnt volontaire" te doeni hedft. Gegeven
den toestand in Duitschland en de meerder-
heid, die in de commissie bestaat, is het niet
waarsrfbijnlijk, dat dit lichiaam to dien zini
zal uitspraak doen. De Fransche regeertog
zal also an de Icwestie der sancties mioeten
opwerpen en die eventueel voor eigem reke-
ning oplossen.. Het schiijnt dat zij zich daar-
bij rich ten zal naar een meer effectieve be
zettiir van den Rijnocver en dit zal daar-
om cen onderwerp vormen van nlieuwe inter-
nation ale onderhandelingen, die de volgende
nraand te wachten zijn.
Men mag aannemen, zegt het MbL, da:
dit het themia zal zijn van de heden in de
Fransche Kamer begtonendc interpellaties
over de internationale poliitieik van het kabi-
ner-Poiucare, waarbij Tardieu een nieuwen
aainval uiitvoeren zal.
OOSTENRIJK'S AANSLUITING BilJ
DU1
JITSGH'LAND.
Naar aanleiding van den derden verjaar-
dag van de onderteekentog van.' het vredes-
verdrag van Versailles, organiseerde de ver-
eeniging der studenten van Duitschen stam
gister in de universiteit te Weenen, to' tegen-
woordigheid van vele leden van den Senaat en
professoren der hoogeschoot, een betoogtog
tegen den vrede door geweld. Prof. Schwindt
wees er op, hoe Oostenrijk niet kon leven als
zelfsfcandige staat, en verklaarde, dlat de aan-
sluiiting aan het Dtiitsche rijk moest komeni,
omdat die een noodzakelijkheid was.
BEBOHERMING DER DLTITSGHE RE-
PUBLIEK.
Het wetsontwerp ter beschermtoig der re-
publiek is gister in de bijeenkoimst der mtois-
Der presidenten der verschillende Dmtsche
staten met de rijiksregeering besproken.
De wet zal reeds de volgende week bij. den
rijiksdag worden ingediend. De bespreklingen
der minister-presidenten wordm heden voort-
gezet. De rijksregeertog en de partijen, waar-
op zaj steunt, zijin voornemens deze wet zoo
spoedig mogelijk door den rijksdag te doen
behandeien.
Opmcrkelijk is, dat niet alleen de socialis-
tische pardjai, inaar ook de democrat'en voor
het ontwerp zijn in zijn tegenwoordisge verxe
strekktog.
EEN PROCLAMATIE VAN DB
DUITSCHE DE MOCRATISCHE PARTIJ.
Naar aanleiding van dm moordi op Rathe
nau heeft de democratische partij. em procla-
matie uitgevaardigd, waarbij van het Duitsche
volk wordt verlangd, niet langer op slappe
wijze te bUjvm wankelen tusschen pieteit te-
genover hetgem was en de noodzakelijkheid
van het heden, m kraqhtige dragers te wor
dm van het nieuwe Duitscbland. Op alle
scholen en hoogescholm moet het onderwijs
gegeven wordm to em geest van de grootste
adittog voor de republiek. De keuze van per-
soneel in het geheele staatsbestuur moet zon-
der uitzondertog in handm gelegd worden
van waarachtige republlkeinen, alien ;anti-ire-
publiketosche ambtenarm moat ten spoedigste
aan het verstand wordm gebracht, dat men
niet tegelijk dimaar van dm staat kan zijn en
dezm ondermijnen mag.
DE IERSCHE KWESTIE,
De strijd te Dublin duurde gister den ge-
heelen dag voort. De rebellm weigerdm nieu
we voorwaarden, him aangebodm, te aan-
vaarden, waarna het bombardemmt, na twee
uur gezwegm te hebbm, werd hervat
Intusschm outwikkelen de rebeEen em gii-
erilla in verschillende deelm der stad. Zij
hebbm em aantal gebouwen, wickels, hotels
en wontogm op tactische puntm in bezit ge-
nomen, van waar uit zij sy&tematisch hinder-
lagen leggm eni tiraiEeeren. Tal van jonge
vrouwm helpen hierbiji. Tegelijkertijdi is er
em nieuw elemmt in dm strijid gebracht
doordat de Independent Workers o! the
World (em communistische arbeidersorgani-
satie, afkomstig uit de Vereenigde Staten) er
aan deelnemen aan de zijde der rebellm. Zij
hebbm verschillende gebouwen bezet en we-
gen ondermijnd.
De winkels zijh in de heele stad gesloten.
De berichten uit de plattelandedistricten in
leriaad zijn schaars.
Te Drogheda hebbm de rebellm em heu-
vel bezet, die de stad behecrseht, maar zij
zijn geheel omsingeld door de vrijstaters.
Uit Belfast wordt gemeld, dat de vrijstaters
biji Dundia,lk drie stafofficierm dler rebellm
hebbm gearresteerd, die op weg waren om
zich biji hum kameraden te Dublin te voegen.
De politie heeft te Belfast em opslagplaats
van munitie en een bommenfabriek der Sinn
Feiners ontdekt. Er zijn groote hoeveelheden
materiaal to bealag gmomm.
Honderdtwintig man Vrijstaters zijn uit
Dublin te Lctterkenny (Donegal) aangekomen.
Groote troepenmachten zijn te Buucrana en
Ballybofey geconcentreerd. Mm gelooft, dat
zij voornemens zijn, de orde in Donegal te
herstelien. De Britsche militaire autoriteiten
hebben een ultimatum gezondm aan de onge-
regelde troepen te Carrigans (Donegal) am
niet meer over de Foylerivier hem op vis-
scherliedm in het gebied van Tyrone te vu-
rm. De militaire kazerne te Clonmel (Tippe-
rary) wordt door ongeregelde troepm in al-
lerijl versterkt, daar zij klaarblijkelijk em aan-
val verwachtm. Voorraden wordm gexequi-
reerd.
De .Daily Mail" meldt, dat het voorloopige
parlaneut van Zuld-Ierland tegen heden is
bijeengeroepm.
In eeu proclamatie van de regeertog van
den vrijstaat wordit gezegd, dat de regeering
em georganiseerd1 systeem van rooverij m
wandaden niet kan aulden. Na alle pogingen
te hebben gedaan om te vermijden dat zij
haar toevlucht moest nemen tot waper.geweld,
is de regeering genoodzaakt geweest gewa-
penderhand op te tredm tegm de wanordelij-
ke elementm.
In het Engelsche Lagerhuis werden gister-
avond vragen gesteld aangaande dm toe-
stand in Ierland. Churchill zeide, dat de ope-
ratien geheel geleid werden door de Iersche
voorloopige regeering, die daarover gem ver-
slag uitbracht aan de Britsche regeering. De
troepen van dm Vrijstaat schenen met vastbe-
radenheid in hunne operatien te volharden.
Dit is, zeide hij. erne zuiver Iersche twist,
waarin de Iersche regeering handelt to dm
geest van het mandaat, hetwelk zij van't Ier
sche volk heeft ontvangen.
DE SOC.-DEM. IN DE PRUISISCHE
REGEERING.
In verband met de ontbindtog v an den
Rijksdag duikeni ilhans geruchten op van het
terugtrekken der soc.-dem. uit de groote coa-
litie in Pruisen. In welingeHichte kringm
wordt echter verzekerd, dat de sammwerking
der regeeringspartijen to Pruism zeei- goed
is, zoodat er gem reden is tot em dergelijke
bewering.
HELFFERICH'S LEVEN BEDREIGD?
Naar het 8 Uhr Abmdblatt" vemeemt.
zxm de politieke politie te Berlijn berichi heb-
tien ontvangm, dat een aanslag op dm
Duitsch-Nationale Partij-leider Helfferich' op
touw zou zijn gezet, en zou hij daarvan ook
zeM kennis hebbm gekregen. De politie zoh
agentm te zijner beschikking willm stellm.
BANDIETERIJ IN MEXIOO.
Het Amerikaansche departemmt van bul-
tenlandsche zaken heeft bericht ontvangen
dat dezelfde Mexicaansche rebellen, die veer-
tig beambten van de Cortez petroleummaat-
schappij gevangen namen om losgeld voor
hen te krijgen, gisteren in dezelfde omgeving
een kamp van de La Corona petroleummaat-
schappij, em Nederlandsch-Engelsche onder-
neming, (em ondermaatschappiji van de „Ko-
ninklijke") hebben gmcwnm en vij'f m tachtig
beambten hebbm gevangen genomen.
OPROEP VAN DE VORWaRJS.
De „Vorwarts" richt em oproep tot de
burgerlijke partij zich piet de socialistm te
vereenigm tot bescherming der republiek. Het
blad schrijft, dat, aim de recbterzijde sterk
genoeg is, om de wet tot bescherming der re
publiek te verhinderen, tot ontbindtog van
den Rijksdag moet wordm overgegaan, om
onder leiding dm regeering-Wirth erne ster-
kere meerderheid tot bescherming der repu
bliek te verkrijgen. Het resultaat der verkie-
zingm kan slechts eene overweldigmde meer
derheid van het volk voor de republiek zijn.
De „Vorwarts" acht het zeker, dat de onaf-
hankelijke socialistm aan de regeertog zullm
deelnemm.
DE DUTTQCHPNIATIO'NALE
VOLKSPART1J EN DE GRONDWET.
Het partijbestuur der Duitsch-Nationale
Volkspartij heeft tot aEe partijK)rganisaties't
verzoek gericht, nauwkeurig na te gaan, of er
ook leden tot de organisaties behooren, die
doelm nastrevm die in strijd zijh met de
grondwet of de wetten. Het partijbestuur ver-
langt, dat deze personen onmiddellijk uit de
partij zullm wordm verwijderd!.
KORTF. BERICHTEN.
Onder de Engelsche mijnwerkers
heerscht groote werkloosheld.
Volgens em draadioos berichit is de Sak-
sische regeertog van plan arbeiderspoiitie-
troepen te vormen.
Het Vatteaan heeft bij den Volkenbond
gepiroteiteerdi wegens de begunstigde positie
der Jodm in Palesttoa.
Naar de „Vorwarts" meldt heeft Helffe-
ridh aan het hoofdoo;nmissariaat van politie
"100.000 mark aangebodm ten behoeve van de
vervolging der moordenaars van Rathenau en
de EXufsch-Nationale Partij 200.000. Het aan-
bod is van de hand gewezm.
Naar gemeld wordt, is de kapitein-luite-
nant Tillesen, broeder van dm inoordenaar
van Erzberger, naar da gevar.genis te Berlijn
overgebracht. Het zou hem gelukt zijn, zijn
alibi gedurende dm tijd, dat de moord op
Rathenau plaats had, afdomde te bewijzen.
Hij wordt echter nog vasfgehouden, daar
wordt verondersteld, d'at hij1 dm aanslag op
Scheidemann heeft gcpleegd, of althans dien
heeft begunstigd.
wetgeving, die met het oog op dm eigmdom
sinds Genua is ingevoerd en tevens overhan-
digde hij dm president dm tekst van em des-
betreffmd decreet van reemtm datum.
De Belgische, Fransche m Italiaansche ver-
tegmwoordigers wezm er op, dat zij de op-
merkingen van den heer Litwinof ten opzichte
van de hierbovm gedefinieerde houdtog der
Russische regeering niet kunnen1 aanvaardm
en zij verzochten dit punt buiten cte discussie
te latm. De presidmt verklaarde het hiermede
eens te zijn m voegde hier aan als zijn mea
ning toe, dat de bezitters van eigendommen
nooit naar Rusland zulten terugkeerm op de
door dm heer Litwinof gmoemde voorwaar
den.
De heer Litwinof wees er op, dat indien hij
poli
ache regeering heeft vermeld, hij dit alleen
de beweegredenen van de politick der Russi-
0edaan had tmeinde misverstand to de toe-
komst te vermijden. Hij voegde hieraan toe,
dlat indim het werk der sub-commissie voor
credieten bevredigende vorderingen maakte,
dlt er toe zou bijdragm de commissie voor
privaat eigmdom tot em succesvol resultaat
te doen komen.
Gedurmde em hierop volgende discussie
over het soort inlichttogen (tot de niet-Russi-
sche commissie noodig heeft, wees de heer
Litwinof er op, dat de Russische commissie op
haar beurt er prijs op zal 6teUen, inlichtingen
te ontvangm over de totaal bedragen van de
verschillmde aanspraken, vallmde onder de
door dm president gmoemde categorieen van
industrieefe eigmdommm.
(Hij stelde voor, te dien elude bij de com-
misise em vragmlijst in te dienen m zeide,
van meening te zijn, dat het gemakkelijk zou
vallm daarop te antwoorden.
Nadat de president had te kmnm gegeven,
dat naar zijn meening het in verschillende ge-
vallen practisch niet mogelijk zou zijn, de ge-
vraagde Inlichtingm te verstrekkm, werd be-
sloten dat de niet-Russische commissie het
voorstel van den heer Litwinof in overweging
zou nemm.
Het 20e offlcieele communique van de Haag-
sche conferentie (niet-Russische commissie)
luidt als volgt:
De 2e sub-commissie (schuldm) van de niet-
Russische comimissie is gister om half
drie bijeengekomen onder voorzitterschap van
den heer Alphand.
Zij heeft behandeld de kwestie van het over-
leggm aan de Russische commissie van de sta-
tistieken betreffende de Russische schuldpa-
pieren. toebehoormde aan vreemdeltogen..
Zij heeft eveneens beraadslaagd over het
verzoek van de Russische comimissie om een
uitvoerige vragenlijst te zmdm aan de hou-
ders van Russische fondSm.
DE HAAGSCHE CONFERENTIE.
Het gemeenschappelijke officieele commu
nique No. 19 van ae lste sub-commidsie (pri-
vaat-eigendom) van de Niet-Russische com-
misise en van de Russische commissie.
De eerste sub-commissie (privaat eigm
dom) van de niet-Russische commissie heeft
gister om half elf em bijeenkouist gehouden
in het Vredespaleis, gezameal'ijk met de Russi
sche commissie. Sir Philip Lloyd-Creame pre-
sideerde.
In zijh' openingswoordi stelde de president
voor, dat de besprekingen over het door de
sub-commissie te behandeien1 vraagstuk een
zoo volledig mogelijk en openhartig karak+er
zoudm dragm, waarbij in acht zal worden
genomen de onderltoge afhankelijkheid van
het werk van de drie sub-commissies. De pre-
sident is van meening, dat de taak van de
sub-commissies niet alleen moet gericht zijn
op de bevredigtog van houders van eigmdom
mm in Rusland, maar dat zij. zich ook moet
bezig houden met het meer algemeen pro
blem van Rusland's wederopbouw.
Sir Philip Lloyd-Greame bracht hierop de
door Krassin te Gmua gegeven verzekertog
in herinnering, volgens welke het voor Rus
land niet onmogelijk zou zijn, 90 procent van
de eigendommen terug te gevm en eehadever-
goedtog te betalm over de resteerende 10
procent. De presidmt stelde voor, to de eersite
plaats de teruggaven van eigendommm aan
vnoegere eigenaren in behandeling te nemm.
Deze eigmdommm kunnm wordm verdeeld
in drie categorieen
a. eigmdommm van Industrieelm m com-
mercieelen aard;
b. onroermde goederen
c. verschillende soorten van eigendommen
In aansluiting met deze procedure zal1 het
nood'ig zijn, na cerst de kwestie der teruggave
van eigendommen te hebbm afgedlaan, over
te gaan tot bespreking van de voorwaarden
waaronder eigmaars van teruggegeven fa-
brieken in staat zullm worden gesteld deze
weer in exploitatie te nemen. Ook zal het
noodig zijn na te gaan. volgens welke metho-
de sehadevergoedingen zullen wordm toege-
kend m uitbetaald.
to zijn antwoord! stemde de heer Litwinof
er in toe, dat het gemakkelijker zal ziin voor
de door d'e sub-commissie te behandeien
vraagstukken een practische regeling te vto-
den, dan een principieele oplossing.
Hij voegde hieraan toe, dat wanneer de Rus
sische regeering eigendommen aan particulie-
ren zou uitgeven, zij zich hierbij v66r alles
zou laten leiden door den wensch, Rusland's
economisch leven op de meest dooftreffende
wijze te herstelien. Daarom wenschen zij bij
de uitgifte van eigendommm niet in overwe
ging te nemen wie v6or de revolutie elgenaar
was. Bovendien wmschte hi} de aandacht van
de sub-commissie te vestigm op de Russische
VAN HOUTEM-PARTIJ.
Woensdagavond had in de Goncertzaal te
Zierikzee een welgeslaagde vergadering van
de Liberate Partij Van iHouten plaats.
Op de vergaderinig, welke namens een
plaatseiijk Comity door den heer Cock werd
gepresideerd, werd' door den heer van Loo-
keren Campagne gesproken over de fartna-
tie van de partij Van Houten, en de invloed
dezer partij op die verbetering dler to Neder
land heersdiende inalalse.
De heer Jhr. de Jonig van Beek en Donk
betoogde de nopdzakelijkheid om de liberate
Staatelcumde, die dOor de stemmingen in de
2e Kamer van de leden van den Vrijhc'cis-
bond to den laatsten fcijd op schromelijke
wtijze is verloochend, weder to eere te her
stelien.
Ten.1 slote behandelde de heer Viruly de
Kieswet, de samenstelltog der candid aatlijs-
ten' en het vrouwenkiesredit.
IHet talrijke publiek toonde zich zieer vol-
daan.
Qoofdicoductoiir s T). N. AllUilA. 80 JUNI
Uirecteur G. U. KKA U.
DE VRIJHEIDSBOND EN DE EERSTE
KAMERVERKIEZIN G.
Do Vrijheddsbond zeadt ona het volgende
communique.
De tot haar vaderen opgegane Eerste Ka»
mer, nog afkomstig uit het oude systeem van
verkiezing der Provinciate Staten, telde een
tiental leden vain den Vrijheidsibond. In den
nieuwen Senaat, die 22 Juni is gekozen, zal op
de vijftig leden den lid van do groote Vrijzin«
nige Partij zitting nemen. „De debacle van den
Vrijheidsbond", „zolhnoord", weggevaagd1
schrijven vriendelijke pennen van tegenstan?
ders.
Zij brengen verband tusschen deze uitslag
en do verkiezingen van 5 Juli. Indierdaad dit
verband is er, zij het in anderen zin dan door
de tegenstanders bedoeld, en do verkiezingen
van 22 Juni is een omen: Een voorteeken voor
do begin-selvastheid, zelftucht en opofferingS'
gezindheid der Partij.
Hoe eenvoudig ware het geweest weinig ze»
telver&es en zelfs belangrijke zetehvinsl to ver<
krijgen, wanneer overeenkomsten met do S. D.
A.P.A'rijzinnig Demooratische Combinatle of
met de rechtsche Coahtie ware aangegaan, en
dan den lande te verkonidigen: de Vrijbeids*
bond heeft 8, 12 of meer zetels verkregen. Het
standpunt is ech,ter van dien aanvang af ge*
weest: wij loven nog 66n jaar onder dit funeste
mccrdcrheidsstclscl, dat steed's aanleiding gaf
tot het vormen van combinaties bij do her*
stemmingen, de Vrijheidisbond doet daaraan
niet mode, hij aoht het gewenscht dat de oude
verboudingen dit eerste jaar bowaard blijven
en dat dus 10 zetels in het land aan dien Vrij*
heidsbond worden toegekend.
De rood*rose combinatie in NoorcbHolland
weigerde de bestaando 5 plaatsen aan den Vrij*
heidsbond af te staan. Daarop werd voorge*
steld dat de Vrijbeidsbond 3 zetels zou krij«
gen, de S. D. A. P. 4 en de V. D. B. 2. Dit
voorstel word aanvankelijk in beraad gehou<
den.
Waar er noch eenige band bestaat met de S
D. A. P., noch met de coalitie, werd het wen*
schelijk geacht evenzeer met do rechterzijde
te spreken over een stembusaccoord met als
basis tien leden van den Vrijbeidsbond voor
een jaar laten zittan, zoodat de coalitie zou
medewerken om aan den Vrijheidsbond in
Noord* en Zuid*Holland tezamen 5 zetels te
waarborgen, waardoor vermeerdcring van
uiterst links zou worden afgewend.
Het antwoord van de coalitie was verbluf
fend royaal: In Zuid*Holland zou zij niets af
staan, maar in Noord»HoIland wilde zij desge*
wenscht zeven zetels geven, mits dan 2 plaat*
sen als compensatie aan rechts werden afge*
staan. Er was geen enkele reden bierop in te
gaan en actief mede te werken om de uiterste
linkschen uit de Kamer te weren ten behoeve
van rechts, dat reeds een zoo groote meerder*
heid bezat
Daarop is een regeling met die S. D. A. P. en
VrijzmnigsDemocraten getroffen in de verbou*
ding van 4, 3, 2.
Toen <bt bekend werd is een storm van pro*
testen van onze vriemden uit alle deelen van
het land losgebroken, men bescboxrwde dit niet
meer als een eenvoudig stembusaccoord; het
zou als een richtlijn voor onze komen de poli*
tick worden beschouwd.
Onidier die omstandigbeden achtte de Partij*
leiding het noodzakelijk in te grijpen en in den
nacht van Woensdag op Donderdag bespraken
Voorzitter en Algemeen Secretaris, na plaats*
gevonden overleg met verschillende kopstuk*
ken der Party, de situatie en besloten toegang
te vragen tot de Staienclub van Noord*Hol<
land By ben voegden ziah den volgenden' mor*
gen do heeren Eerdmians en Drion, die wegens
afwezigheid nog niet waren geraadpleegd Aan*
vankelijk rezen bozwaren, omdat door ontbou*
ding de rood*rose combinatie ook zou worden
gedupeord? Maar bet voorstel dat do zittende
leden daarvan zouden worden gesteund, torwijl
geen enkele contraprae3tatie zou worden ver*
langd zoodat de kans van alle nadeelige ge*
volgen voor den Vrijheidsbond zoude blijven,
werd aanvaard. Een woord van hulde aan de
Statenieden van Noord*Holland vindle bier een
plaats. Zy hadden te overwinnen de onaango*
name gedacbte, dat de kans werd geloopen dat
voor het eerst Noord*Holland geen enkel vry*
zlnmig lid in den Senaat zou brengen, zy of*
ferden vrijwiilig drie kundige partij genooten,
die over een uur gekozen zouden worden, voor
een Jaar op. Zy steldea het partijbelang daar*
boven.
Het resultaat Is bekend: de rechterzyde
heeft de situatie uitgebuit en genomen wat zy
krijgen kon, de rood*rose combinatie heeft hot
niet over zich kunnen verkrijgen een Vrijbeids*
bonder to steunen.
Verblijdend was 's avondb de tyding uit
Friesland en Groningcn, waar onze vrienden
zander eenig overleg met do Partijleiding
soortgelyk hadden gebandeld: In Friesland
eischte het groepjo van drie Vrijzinnig*Demo*
craten tegenover acht vryzinnigen d6n der
bcide vrijzinnigo zetels op; 6fen der bckwame
leden Rengers of Borgsma moest Vallen. De
Vry heidsbond wedgirde, stemde bianco on ook
daar werd do situatie uitgebuit en werden 4
coalitiemannen in de Eerste Kamer gebracht
Verstandig? Neen, het dwaze van hot gel*
dend stelsel 1 van de 50 zetels aan de coo*
litle is tot in het absurde geiblekcn en do
rechtsche bladen schrijven clan ook dat de
prikkel tot herzicning van het Idesstelsel voor
den Senaat door de nicuwo grondwettelijke
bcpaEngen reeds goschapon, door dozen uitslag
buitcngewoon is versterkt Dat is ©en practisch
resultaat
De Christ.»Hlst Nederlander schrijft: „Vor«
heug U met beving. Dit woord laat ons niet
los na de veridezingen van 22 Juni". Inder*
daad: ..Verbeug U met beving". De OhristeEjk*
Historischen hadden reeds een woord tot de
„kerkelijke Vrijheidsbonders" gericht: „In
Noord*HoUand is Uw party reeds zoo ver, dat
zy in combinatie met de S. D. A. P,«ers leden
naar de Eerste Kamer zal zenden. Hoe zal haar
houding straks in de Tweede Kamer zijn?"
Het antwoord is duidelijk geweest, maar even
duidelyk is goblcken, dat de Chr. Historischen
een voorstel om de positie van den Vryheids*
bond in de Eerste Kamer te handhaven en
daardoor de kans te voorkomen, dat de Soci*
aabDemocraten versterkt in de Eerste Kamer
zouden komen, hebben afgewezen en dat zij
hebben aangetoond vaster dan ooit aan do Ka*
thoEeken en Anti*Revolutionairen genageld te
zijn. Ook zy hebben terwille daarvan het be*
ginseloffer van den Vrijheidsbond uitgeput
De prijs, die met eenige kopstukkco van de
Vrijzinnigen in de Eerste Kamer is betaald, is
hoog, maar te hoog is zy niet, want daarmede
is afgebakend de vrijzinnigo positie in het land;
het krachtig vrijzinnig geluid tegen geeateiy*
ken en cconomischen dWang van rechts, maar
zeker niet minder tegen cconomischen dwang
van links. Geen loslaten van eigen Iijn om po*
Etieke winsten, geen gevaarlyk accoord ter
wiDe van zetels.
Het geluid van Smeengc, onze een'ge, zal dit
jaar vermoedelijk alleen klihkem. De solo is
hem toevertrouwd, September 1923 zal hem
de krachten toevoegen om het vrijzinnig koor
weer luide te doen klinken.
Vrijzinnig denkend Nederland heeft de op*
offering gewaard'eerd, het heeft gezien dat de
Vrijheidisboiid niet sehippert; 5 JuE zal zijn
antwoord klinken.
