Alkmaarsche Courant
Damrnbrieb.
Amsterdamschs week.
De wraak van Mulmed, dan leidekker.
Honderd Drie en Twlntigste Jaargang.
Zaterdag 8 Juli.
Brieyen uit Weenen.
Na. 159.
1922.
CXXXIII.
VerkiezingMag- en nacht.
Electiof. day I
Meen en meer gaiat ooze verkiezingsdag
op zijfa Amerikaansehen broodier lijken. En
zail hij aaan. Yoorali sedert ook do vrouwen
ki-ezen. In Amsterdam althans was het
Woensdag compleet Zondag. Pa en moe
waren's morgans aF vroeg te zamen op bet
pad gegaan, zooals anders alleen bijj groote
nationale fees ten pleegt) te gebeunen, eni de
kinder en waren'ook de straat op gegaan,
want allie scbolen werdem gebruikt als stem-
lokalen. Overal ontimoatte men werklieden
en( hiunnie egaas op het P aascb-best. Die
maakten er meteem maart eeni uit-dagje van.
Er was iets rustig-lZondags In de lucht. Men
hoorde en zag weinig werken. Election dayl
Beweging was er niet, ik bedoel: bewogen-
heid. Wei achter de sdherttnen, in de hooid-
kwartiereni der pantijleidera, maar niet op
straat. M6n nam bet geh-ede geval nogal
kalim en genOegelijjk op. Van politieke
hartstochtm heb 3c althans in Amsterdam
ni'ets gemerkt. Kailm, als op eeni vacantie-
kutergangetje, gingen da mensehen naar de
stembus. En glimlachend keken) zie af eni toe
maar het drukke gedoe van de autorpobielen
van- den Vrijheidsbond, die de al te tragen
naar da stqmlbns red-eni. Al te tragen maar
ook al te o-uden. Van memig gestidit zijui de
oude stakkers Woensdag per auto naar de
stembus gebraclxt.
Da-t was de dag, maar nu de nacfa-t. Wij
Amsterd&msehe ioumalisiten, Amsterdam-
sche reporters vooraL gevoeldenl dat o-nze le-
zers niet konden wachten op den uitslag van
de verkiezing, totdat die offitieel zou worden
vastgesteld. Den volgenden morgen (dus
Oonderdagocbtend) zoo was er gezegd zou
met het Mien der stemmem worden1 begon-
nen, en dat zou wel den geheelen dag duren.
Dat was onze journalistieke eer te na! Dat
mochten wijl niet dulden. En dlus sloegen wiji,
zooals wi} dat ook eien jaar geleden, bdjl de
Gemeenteraadsverkiezingen, de handen
ineen, en er werd met het persbureau
Vas Dials een jouiualisitendienst ingesteld,
die milsschien met feiloos heeft gewerkt,
maar de zaak dan toch Donderdag(morgien
om half 10 voor elkaar had, na een nadbt
zwoegens. Gij-, vfadt dit wel! liicht niets ven-
bazingwekfcencto, waarde lezer eni lieve leze-
res. Maar, ik verzekdr U, ntu ik dit schrijf
sta ik-zelf- nog verbaasd over onze fcracfats-
tospanming, en dat wijl er tan sliotte nog in
gesiaagd zijn er uit te komen. Zoo in't hoist
van den nacht, toen de duizenden opgaven
van alle zijden kw,amen aanzweven ails eeme
vFucfat van meeuwen leek 'het earn Sisyphus-
arbeid, en menige zueht uit een geprangd
joumaltstengeimoed, is ten hemel gestegen.
Men vergete niet dat er uitgeb-rachlt zijn
meer. dan 300.000 stetmmem in niet minder
dan 347 stemdistricten En dat er te Amster
dam miaar even 45 partijen of gnoepen van
person-en waren die candlidateni-lijsten had-
den ingezonden. Nu ik weer. in mijn huiskar
mer zit, bij de gezellig tikkende Friesche
Stoeltjes-kliok, onder het licht van mdjn groo
te rozenlamp, zie ik weer piotseling het too-
nee! van den verkiezingsnacht voor mij. Het
iis in de groote 'bovepzaal van het gebouw
„d'Geelvinck':' aan den Singel, waar het go
meentelijk Verkiezingsb.ureaui gevesti'gd is.
Het gemeentobestuur of l'iever de Burge-
meesiter en zijto rechterhaud, mr. S. J. van
'Lier, .adtninistrateur van Algemeene Zaken,
lipeft ons de vrije hand gegeven. Wijl zullen
van nacht ah. die ofifideel-e paper asserij be-
wcrken. Heerldjk vooruitzfcht!
Het is nog dag als wij) binnentreden. Er
staan een groot aantal) lange tafiel® in de
zaal, en op de plaats van ieder medewerker
Tigt een lange strook papier met Ihet num-
mer van de lijst en de nameni der candida-
ten. Daarop zullen wijl zoo stralks de cijferS
moe ten inVullen, die ieder kreeg; wij! zullen
opielsomttnen moeteU' maken van eindelooze
lengte; het zullen groote kleine cijfers zijn
al naar gelang van db popul'ariteit van den
Door SULAMITH ISH-KISHOR.
(Nadrutk Verboden).
In de stad Dhoium ikondigde twaalf kope-
ren tongen het tiur van den micklag aan, de
een na de ander, vamaf de twaalf wadhtto-
rens rond het paleis der Koningin, Op dat
uur rolden de gebrand-koperea heddken van
'1 paleis terug en troepen magere, zwarte
slave net gboote pauweveeren-waaiers mar-
ci.'.N r.len de ikoperen treden omlaag. Dan
volgden ecu honderdtal jongemannen, in fel
goud satijn gekleed, dat, als metaal in gloe-
lend .vuur, kraakte en golfde.
De groote ui'tvocrliaadel van de stad1 Dhoum
bestond uit geel- en roodkooper, Dhoum
ieefde hiervan en was rijk; daarom ook wa
ren de goden van Dhoum van geel- en rood-
koper.
Eindelijk werd ei" zichtbaar een groote, go
bogen schelp van beschilderd goud, godra-
gen op de sterk-gespierde schouders van
monsterachtige neger-waditersin die
schelp lag, als een pare!, de Koningin.
Haar mantel maakte om haar heen een
nestje van veeren, zacht als de borst eener
zwaan, haar dunne gouden' haren vormdea
haar hoofdje tot een wiegelend boterbloetnp-
je en onder't gewicht barer juweelen, waar-
uit haar jakje bestond1, vermodit haar tengere
borst arnper te ademen.. Ondanks de ontel-
bare bedekkingen van ragfijne zijde, waren
haalr ledemateh zichtbaar als onder een wa-
terspiegel en haar fijngevormde voetjes wa
ren bloot. Zij werd zoo hoog en zoo snel
door de nauwe straten gedragen, tussdhen de
kromgetrokken en loerende huizen door, dat
zij, als een plotselinge straal van schooMieidi,
voorbijglted aan de rood-doorloopen oogen
der goudsmeden, kopersmelters, mijnwerkera,
fcolendelvers, schaditbouwers en fabrkksar-
beiders, die haar volk uitmaakten.
Deze mannen1 badden nimmer roze wan-
gen- aangeraakt, want al de vrouwen moes-
candidaat of den iiMoed van zijhe partij.. De
djfers zullen op elkander gestapcld wordan
en naiast elkander gerijid worden. Eexst zul
je schrikken van al die getallen als eenvou-
dig journalist; daarna zul jc overmoedig
worden en je dwars door de cijferreekseu
heenslaan, en1 steeds weer nieuwere overstel
pingen het booifd) bieden; daarna zal de ver-
moeidheid komen, maar je moet voort; er is
geeni pardon, en je zou je bovendien voor je
collega'S schamen, dat geene malsche
sidhaapjes zijn. Dam zal er een soort van
gcvoelloosheid over je komen; als werktui-
gelijjk zal je potlood;, je blik, over het pa
pier glijden, van boven maar beneden, van
links naar rechts; soms zal je als uit een
droom ontwaken, en verbijsterd rondom je
zien, en) elven twijfelen of wat je in dien over-
spannen toestand deed, wel goed, wel juist
is; of de reuzen-soin die je te maken kreeg
wel uitkomt. En bij narekemen zul je tot je
verhazing zien dat je het heusch) goed deed.
Er zullen sigarescu staan, en- sigaretten,
waaraan je tot in den treure lurkt; er z,al
thee en> koffie komen dat je een oogenblik
verkwikt, em jonge meisijes zullem als wel-
dloende teeen, gedurende den nadht rond-
gaam met stapels cadetj.es!, volgeladem met
gehakt, ham en ik weet at niet wat meer.
Na zulke opfrisschimgem stort je teikens weer
veel dieper in het onpeilbare diep. En om
half 5 wordt je opeens wakker; wat huive-
rig. De grauwe morgen staat in de met pa-
pieren bedekte zaal; je voelt je zelf vuil en
onhehagel'ijlk; je ziet dat al je collega's een
verloopen mombaitoes voor hebben., en je go
voelt dat je het zelf ook voor1 heht. Buiten
slaat de Muntklok een- Vroolijk wijsje, maar
er val't een vale druilrdgetn neer op de da-
ken tegenover de ramen der zaall en in- de
nauwe Geelvincksteeg, En in- je gemoed is
het ook e-omher. Je denikt aan je vrouw en
kinderenhoe die. nu -lekiker ui'tgerust op-
staan, fristhi-gewasBChem, eni je bezweert je
Zelf dat je onmiddcllijk na afloop naar dlen
Heiligen Weg gaat, en je zult weipen in de
fco-ele en reine waterm van de OVerdekte.
Om half 10 eindelijk is het kind er. De
fcrantenloopers Snellen de stad! in met fcopy
voor bulletins, en wij! gaan naar onze bu
reaux toe, om nog eems voor onze lezers eene
mabetradxtimg te sChrijven.
Lezer en lezers! Wijl behoeven niet over-
direven dankbaar itegenover o-nze medeschep-
selen te zijn- voor wat de een in dit, de ander
in dat vak presteert. De bakker bakt brood,
in ruil voor het Vleesidh van den slager, enz.
tot in het oneimdige. En ook de diagbladschrijt-
ver -wordt Voor zijn werk beloona. Maar ter-
wijl ik hier nu zoo dood-vertaoeid zit te
sohrijvOT-, befcruilpt mijl toch wel het gevoel,
dat wijl, jcurnalistem, ons dit keer nu- teeh
wel zeer extra hebben nitgesloofd, om U,
Volk van Nedierland, ztoo spoediigi mogelijk
het resultaat van den stambusstrijd te kunr
nen melden. En ik neerni in gedacht-en, voor
mijne collega's en mijzelf, Uw harielijk ge-
meenden dank aan!
WAGENAA'R Jr.
De Weensche cafe's.
Weanen, Juni 19-22.
Toea na het tweedfe beleg van Weenen
door de Tiurken onder dlen grootvizier Kara
Mustapha na een 60 idiaagscbe imsliuitiinig
der stad die vij-andea door de heldhaftige ver-
d'ediigers der muren en door, hot onder den
Poolschen iKoniing Sobieski staande leger
van ontzet op 12 September 1683 besJissendi
gestagen en genoodzaaikt waren in wilde
vlueht den- oVerijllden iterugtochit naar het
Marchield en de vlaktan \an Hongarije te
aanvaardens, toen vieli den overwimniaars het
grootste deell van het Turkschje tentenk-amp,
dat romd'am de stad opgericht was, 'in han
den. Onder den kolossalen buit, waarvan de
schoonste stukken bestondeo in ingelegde en
geciseliiseerdie wapenen, in Turksche veld-
teekens, kostbare gewaden en zeldz-amle ten-
ten van purperen stof, van welke dingen nog
faed'em ten idlage het een- en anderin het
museum der stad te zien is, bevomden zich
ook verscheidene zakken, gevuld; met geurige
kbffiidboonen. Dit deel van dlen buit viel een
dappei"en burger item deel1, die van- zijn bezi-t
gebruik maakte voor. do oprkhtimg van heit
eerste Weener cafd.
De koffie werdl het eenst naar Eiuropa ge-
bracht door de Venetian-en eni - in het jaar
16172 aan het hof van Lod. XIV ingevoerd,
waar men- voor modeme emufjes en voor ver-
van het tafelgemot steede gaame te
ten arbedden en de gezichiten dezer vrouwen
war-en ruw, bevluild met-roet- en steenkool-
stJofjes en vet van de oliewalm. Daarom ver-
eerden zij de Koningin als een godheid. En
zij stamCldett hunne zorgen en vertelden haar
van de gevaarlijke mijn-en, die snel dientd-en-
geSloten-, maar zij was altijd te snel voorbij
om het einde te hooren. En zij 'keek welwil-
lend- omlaag als zij langs alien ging, doch
zou een der mannen te lang naar haar sta-
ren, dan werd hij, door haar toedoen, in 't
geheim geranseld, v/aat zij was zeer
preutsch.
Mu-lmed, de lei-dekter, bespiedde haar
edfter bijna elken dag, als zij naar den tem-
pel werd gebracht; vcle malen reeds had hij
haar mlooie geziditje aanschouwd. Hij had
opgelet, hoe haar 'teere borst zwaar ademde
onder den last der juweelen^ hij had ook
omtdekf de edele blanifcheid barer ledematen,
door de golvende zijde been. Teikens, als hij
in haar burnt, op een dak bezig was, klom hij
naar beneden in de dakgoot em staarde,
staarde met donkere blikken, de handen grij-
•pend in de dakpammen tot zijn nagels wit
stonden. Dit was de vrouw, wier sChoonheid
hij wilde vemietigem, wier ledematen hij wil
de verbrijzelen, stuk voor stuk, zij, die zkh
verlustigde in net bloed van Dhoum...
Hij had een meisje liefgehad, wier teere go
zichtje zelfe door de kopei-mijnen niet leelijk
kon gemaakt worden en dit gdaat en dit
maan-bleeke lichaam was verzengd, ver-
brand, opengereten, bezoedeld en vol blaren
bij een ontpl offing van de mijn. Toen zij de
uitdruMdng zijner oogen gezien had, waar-
mee hij haar zodbt en vond) in den hoek der
mijn, waannee hij- haar zodit en vond in den
hoek der mijn, had zij- snel haar lichaam ge-
sleept naar den hoek van de schadht en zich
omlaag gestort Hem' was't nu steeds of hij
in een afscfauwelijfcen droom Ieefde, waarin
zij stierf en waaruit hij niet kon ontwaken.
Toen zwoer hij een duren eed tegen de Ko
ningin.
vindten was. In hefeelMe jaar nog werd te
P-arijs het eerste koffiehuis geopend en het te
Weenen na het Turkenbeleg gestichte, was
bet tweede op Europeeschen grond. De ande-
re steden volgd'en deze nieuwigheid! veel
later, zoo h v. Berlijn eerst in 1721.
Heden is de koffie in ale landen der
wereld een gebruikelijk genotmiddel1, of-
sdhoon de thee met suoces met haar con-
curreent. Uit eerie"enkele jaren v66r het uitt-
brelken v-an Idlen oorlog opgemaalkte bereke-
ning blijfct, dlat het land, waar die rneeste
koffie gebruikt werd!, de Vereenigde 'Staten
van Noordl-Amerika waren, waar per hoofd
en per jaar 5.40 K. G. koffie gebruikt werd,
dan coilgt Bel-gie met 4.30 K. G. O-p eenigen
afstamd volgen dan Duitschland met 2.90
K. G.Frankrijk met 2 K. G. en Oostenrijk
met 1 KjG. 'In de .,theelanden" echter,is het
jaarlij'ksdi verbruik per hoofd dter bevo-lking
veel geringer. IDat bedraagt in F-n,golanrl
0.40 K. G. en- in Ruslanid zelfs slechis 0.20
-K. G. Voor Holland heb ik geen berekening
maar het zal -als „theeland" wel het dichtst
biji Engeland- staan. Verbazendl is het groote
koffieverbruik van Amerika dat ik altijd voor
een theelamid hield en- de betrekkelijk 'lage
conjsump't'ie van Oostenrijk tooint, dat bij o-ns
die voorliefde voor een kop koffie, wiaannede
wij menigmaal geplaagd werdlen, toch niet
al te overdreven is. Todi is het weener kof
fiehuis dat op een- lange voorvaderemreeks
en- op zijn stamhouder met trots terugziet,
waar an dien meest werkelijlkea zin dies
woords Turksche -koffie" geschookea werd,
een spemaliitedt en als zoodanig bijna wereld-
beroemd! gewordien-. In het buitenland vimrit
men altijid iin de kleinste plaatsen lokalen,
welke dlen naam „Weener cafe" dlragen, hoe-
wel zij met het origineel meestal niet veel
meer dan den naam gemeen hebben.
InJ die eerste 150 jaar van zijn bestaam on-
derwierp dd overhdd het Weensche koffiehuis
aan een' groote reeks dlikwijilS -afwisselende
voorsdm-ftemi en verboden. Er was een tijd,
dat in- de Itokallen slecfats fco-ffie geservcerd
rnochit worden met gesloten venstmuiken op-
dat -er geen openlijke ergemis ontstond. Vele
j-aren was het tabakroofcen in het 'koffiehuis
verboden en dan weer alleen het rooken van
een' pdjlp toegestaan. iHet langst bleef de be-
pal'ing van kracht, dat het aan vrouwen
streng verboden' was de cafe's te bezoeken.
Eerst sedert honderd jaar ongeveer is het
cafe geworddn tot daitgene, wat het tot heden
is of althans tot het uitbreken van den oolOg
te Weanen was, namelijk een. van de middlel-
punten van' het openbane Ibven en van de
Te i^enen bestaan slechta weinig clubs
welke meestal' door aristocraten of zeer rijke
liedleni bezodhit worden'. De club der gewome
stervellingen is het koffiehuis. Dat lis de
plaats,, waar vriendlen en kennissen elkaar
ontmoeten voor gezdffligen kout of het voeren
van zakelijike bespnekingen, waar de echtge-
no-ot na het sluiten van zifn bureau zijn
vrouw aantreft, waar verioofde paartjes el
kaar rendez-vous geveu, ja waar kinderen
cinder toeztebt hunner ondiera bun sthoolwerk
maken.
De groote omiwenteling van dlen oorlog en
de tij)d ®a dien' oorlog heeft vele eiigenaardig-
heden weggevaagd en vemieldi, maar voor
den oodtog had elk 'groot koffiehuis op dlen
iRing en in die bdnnensiad! zijn bij'zond'ere be-
zoekers en da-ardoor zijn eigen' karakter. In
de eerste plaats had man de typisdhe lees-
cafd's. Zajl lagen meestal in- stille zijstr-aten
en waren ouderwetsch en een weinig -aftands
in hare inricbing. Maar zij waren' dorado's
voor de courantenllezers. Er waren oouranten
biji de vieetf 'Couranten in al-le tal-en, couran-
ten van alle werelddeelen, couranten van alle
partijiricbtingen. Het kleine sjofele achter-
buurtblaadije lag dlaar even goed als het
groote intematiionale wereMjoumaal. „D:aiiy
Mail," en „Figaro" stondlen cvengoed op die
muren' hangenle courantenlijst als die Tiro-,
ler Bote" of die ,,St. Polner Nachrichten".
Die couranten van alle Oostenrijksche en bij
na van affile Duitsche stedlenl lagen naast
'Hollandsdhe en Italiaansche, naast Kussi-
sdhe en Spaansche. Het Gate Central sloeg
het record van deze groep. Het had meer dan
200 verschillende kranten. De bezoekers wa
ren' fneest heeren op leeftijldl met hrillen, die
in eenle courant lazen, 3 of 4 andere angstig
tusschen de knieen vasfchielden en op het voor
hen staande tafeltje 20 'andere in voorraad
opgestapeld hadden zood'at het kleine mocca-
bopje en het onvermijdelijk iglias water geheel
verdwenen. Id deze ilcoffidnuizten.' heferschte
de state dies gnafs. Elbe luiidte: stap werdl met
De eene dag na den ander verstreek, Mul
med repareerde pannen en leien, stopte gaten
in den nok der huizen. hoewel hij't liefst alle
daken boven de hooxden der inwoners had'
zien instorten.
De daken van't paleis bestonden uit pla
ten van koper en ^en ala de sdhubben van
een visdh. weerkaatsende de zon met hardi-
gele stralen. Na een regenstorm waren de
kerktorens en koepel®, waaraan al-tijd een
olie-achtig vlies kleefdie, als metailen wangien
waarlanga eindelooze stroomen stille tranen
afgleden.
Soms was Mulmed ten prooi aan een hevi-
ge wanboop; eeuwen zouden er noodig zijn
voordat die onverwestbare daken de minste
reparatie behoefden. Maar hij was jong, hij
kon nog jaren wachten en hij was de mees-
ter-leidekker der stad. Tezdfder tijd bad (hij
tot den god van't koper, wiens tempel de Ko
ningin bij tijden veronachtzaamds. Die tem
pel lag verwijderd van 't paleis, boven op
een heuvel- en was vanuit de zee te zien, rood
in de ondergaande zon; d-aarheen ging hij
bidden, mdt de hand op zijn dol-k, waarvan
voor hemzelf het gevest met gif igevuld was
en de punt den dood der Koningin beteeken-
de.
Mulmed werkte zonder ophouden, de stad
was groot en slecht gebouw'd en- hij werkte
zaakkundig. Hij Ieefde zeif in ,den nok van
een oud1, vervallen huis, waarvan het dak ga
ten als kiezelsteemen vertoonde; de mensehen
lachfen bij de gedachte, dat juist Mul
med onder zoo'n bouwvallig dak moest le-
ven. Maar, tot hem zeiden ze nooit iets,
omdat hij- een echte zoon Dhoum's was. Hij
scheen uit koper geklonken, was groot en
mooi, had spieren. hard als levende knoes-
ten o-nder een glimmende, gouden huid. Hij
was in staat op't wankelendste dak op han
den eu voeten omhoog te -kruipen en z6o sterk
tevens, dat hij' het gansdhe dak naar 'bene
den zou kunnen slingeren.
In die dageta was er oorloig over de zeeen
een boozsn blik, die van achter een courant
zichtbaar werd, afgekeurd en wee dengene
die een- gesprek trachtlte te voeren'. :Hij werd
door 20 courhntenlezers doorboord, vemieti«
tigd, vertr-apt! -Hier was ook het verschijnen
van dames wel- is waar niet verboden, maar
het heh'oorde tot de groote zeldzaamheden.
Absoluut zwijgen ligt niet in den' aard' der
vrouw. Zij! voelt zicH niet aangetroken door
een milieu, waarin zij niets zeggeni mag eni
niets om zich heen ziet als die witte vierhoe-
ken van geopende couranten.
Een ander -type was het artistem-cafe. Het
was in den modernsten stijl d. ii. bizar ia-ge-
richt. iNiet kostbaar of Iraai, maar enkjei
bizar. -Aan de wandbn hingeu in lijsten- cari-
caturen van stamgasten, die elkaar hier
wiederzijidls vereeuiwi-gdl hadlden. -Het was om
zoo te zeggen een wederzijdSche onster-felijk-
heidsverzekering. Op de bladen van de mar-
meren tafeltjes en aan die randen van de wei-
nige kunsttijidschrlften, die hier crop naige-
houden werden, kon men de geniaalste pot-
loodschetsen waarnemem, of een paar proef-
regels van een gedicbt; idlat eenige uren te
voren 'hier het levenSlicht -aanscbouwdi had,
om dan' nadait het gereed was op de manchet
van dien kunstenaar genoteerd te wordlen.
Of daar waren vijf lijnen dwars over het
tafdbliadl getrokken en een motief van wilde
noten daarop geworpen, dat ertoe bestemd
scheen de nieuwe symphonic van den- jongen
Beethoven, die hier zijn „zwartjd' gedronken
had, te dragen en werddberoemd te maken.
De bezoekers van dieze koffiehuizen hadden
eeni fcarakteristiek herkennings-teeken. De
manneni dlroegen Fang haar, de vrouwen
daaren'tegen tot afgesmeden. De mannen
droiegen groote cravattes in! opzichtige kleu-
reni en de vrouwen waren in eigenaardige,
zakvormige kleedingstukken gehuld en rook-
ten nog meer dan him- manmelijke collega's.
De grootste van alle Bohemians was Peter
Altenberg. HSj droeg een zwart-witten gexui-
ten pantalon en een ffiicbtkleurige jas, die
door een hreeden lederen riem bijeengehou-
dcaai was. Fiji diroeg aan die voeten sandalen,
maar nooit sokken. Op zijn neus zat een'
lorgnet, waarvan em duimbreed zwari lint
over dien schoudere hing en hij. kemde geen
hoed, ging veeleer zomers en1 's winters
bltootshoofds. Deze mam Ieefde in het koffie
huis. Fiji zocbt het dies morgans dat was
voor hem ongeveer 2 uur des middags op
en zette zkh -aan zijin stamtafel, waar hij
voor zich hleen staarde^, met zijn vrimdem en
nog vaker met vriendimnen diepzitanige ge-
sprekken hield en waar hij zijn kleine, verruk-
kaijke en diep roerende gedichten schreef.
'Hij verli-et zijhl plaats eerst tegon madder-
nacht, om zich te begeven naar dat nachtlo-
kaal, waar de danseres optrad die hij- op dat
oogenblik aanbad. Gedurende 70 jaar aan-
bad Peter Altenberg een danseres, adJe to een
WleeneI, nachitlokaall opfcrad. Wel was het om
de paar woken een andere. In haar gezell-
sch-ap dronlk ;hijl tot fa den vroegen morgen.
'Hij dmnk alias door elkaar: schnaps en' bier,
wijn en champagne. Als het 3icht reeds Fang
aan den hemel stand, ging hdjl dam maar zijn
armizalige kamer slapen, om- na het o-pstaan
zich dadeijfc wear naar zijn koffiehuis te be-
geveni. Zoo Ieefde hiji vele, vele jaren- zonder
weenen ooit te vediaten, totdlat de dood dezen
eigemaardigen man wegfaaalde, die zulk een
liederlijk Ifeven- leiddte en zulk een groot dich-
ter was. In desn oorlogstijd, toen' iedlereen
teikens die vraag stelde: .waomeer zal de oor
log uit zijn?" -antwoordde Peter Altenberg
steeds: „A'!s mijin koffiehuis wedler geopend
wordt." Aan' die deur van zijn stameafe was
namelijik eeni papier op-gepilakt: ,,Tot iaan
het einde van dlen' oorlog gesloten!"
Wedler 'andere koffiehuizen waren famiFie-
cafe's. Z'ijl waren gelegen to de drukke
booJdStraten en waren) voomaam en groot-
schespsch, ddkwijilS met voortreffelijk fijnen
smaak ingericht. -Hier had men bijna alleen
geilhstreerd'e en spo-tbladcn-, want een rustig
lezen zou bij de groote dtukte die hier
heerschte onmoigel'ijk zijin. Allen sprafcen em
Fachten door elkaar en de vrouwen warm- to
haar element en ook meestal to de meerdOr-
heid. Ziji hieldien hiier hare koffiiefcransjes,
babbeldien- en hieldien: zicb -bezig met een
handwerkje, btiachten de fcindereni med-e en
fcnipten itte nieuwste modallen uit de modfe-
bladien'. !Na.tuurlijfc to het geheim achter diem
rug van: den kellner
Dan waren er koffiehuizen, waarin de ta-
fels met groen laken bedekt waren, omdiat
bijna aan Ike tafell kaart -of scbaak gesip-eeFd
werd.en zulke, waarto bijna -alleen- kooplie-
den of beursbezoekers verkeerden. Er waren
en zwarte mensehen' van verwijderde eilan-
den vroegen om vele honderden kilo's koper
voor hunne wapenen, dodb geelkoper begeer-
den zij niet. Toen gaf de Koningin hare be-
velen en- dag en nacht laaiden de reuze-vu-
ren rood van 'het zuivere koper, een smel-te-
rii van zink am geelkoper te maken was er
met langer, Nu werden er naar den god van
't koper niet anders dan armzalige offers ge
bracht, niet langer het eervolle roode koper,
maar bledce siappe vaaiwerken, grijsachtig
wit, waarin veel ztok en heel weinig koper,
zooda-t zij heel zacht en: brooa waren en on-
geschikt voor den dienst. Maar toen de dag
aanbrak om het aantal stuks koper over de
zeeen, te zenden, lagen drie sdhepen reeds
geladen to de haven, wachtemde op wind
II.
•Dienzeifden namiddag, op het uur dat men
rustte, Mom' Mulmed op een hoogverheven
dak; de hemel stand vreemd-groen, en dred-
gende, zwarte wolken dreven er langs. Ter-
wij-1 hij de regengoot repareerde, dacht hij
voortdurend aan den smaad den god van't
koper, aanged-aan. Nu hadden die god em hij
voortaam eenzelfde zaak, en de schepen wa
ren op de waterem en de hemel was bewolki
En terwijll hij de panmen aamsmeerde be-
gon de regen neer te fcletteren de geheele
-ludit leek een regenzee; Mulmed werd tot
op de huid toe net en fcroop tot dicht aan
den- schoorsteen, welke hij in een greep om-
vatte met borst en knieen en armen. De re
gen maakte Heine riviertjes langs zijn bee-
nen, als om hem van't dak weg te spoelen.
Mulmed scheen ongevoeli-g voor de water-
stroomen; hij- tuurde vast den hemel in. Als-
of een reuzesluis zich 'piotseling opende,
stroomde de regen als een zwarte vloed om
laag; aarde en zee schenen door't water te
worden verslonden als een woesten maal-
stroom, die de wereld zou verzwelgen.
Mulmed blilkfe over de toppra der hui-
er, waarin dies namiddaga concert gegeven
werd! en zuike, waarin men soupeeren kon
evenals in een restaurant. Alleeni ten type
heeft zich merkwaardigerwijs gelukldg -to
Weenen tot heden- toe niet ingeburgerd. Het
dans-cafd, zooals dat b, v. in Berlijn bestaat,
waarin itusschen- de t-afels een- tapijit ligt,
waarop eenige paren aan de andere gasten
het meestal! niet verheffend'e schousvspel van
een modtene dansoefening bieden.
Ik heb van de verschillende -types dler
Weens-che koffiehuizen in dten vexledcmj tijdl
gesproken en- deed dit daarom, omdat heden
de grenzen niet meer zoo scherp getrokken
zijin als vroeger. De lees-cafe's kunnen de
vele couranten niet meer betal'en, in het bij-
zond'er de buitenlandsdie zijn nauwelijks te
bereiken. Peter A ltenberg is dood eni de Bohb-
miiens spelen aan de beuxs. Heden worden
im magenoeg -allb koffiehuizen der stad zaken
gedaam en, ooki to het familie-cate klinkt uit
den krfag der dames teikens weer het tene
allesbeheeredhendle woordl: Valuta!
to vredestijd was het Weensche koffiehuis
gekarakteriseerd door de beroemde Weener
cafe en Weener gebak. Terwijl mien in ande
re steden to het koffiehuis dikwijls thee of
bier dlromk, was- dlit in Weenen een zeldzame
uifzortdiertog. De koffie werd to voortreffe-
'lijfce boedanigheid en- to verschillende meng-
sels gereserveerd. (Een oude anecdote ver-
hiaallt, dlat viler heeren een Weensch koffie
huis betraxfen IDe eerst bestddle een kop wit,
dfe tweede een caputijner, de derde een kleine
brutoe, de vierde een lidhte mokka. De kell
ner riep naar het buffet: 4 koffie! Do aneo
diote is grappig, maar zij had voor den oor
log een taut; zij was niet juist. De vier be-
sfielingem en nog vele andere beteekenden to
werkeMjIkheid nuanceeringen van- de koffie-'
soort, van de vermengiing met melk en! van de
wijze van1 serveeren en werden to elk koffie
huis met die rneeste nauwgezethdd) uitge-
voerd. IDe vier heeren hadden dus werkelijk
vier verschillende soar ten van koffie gekr-e-
gen-. Heden is diat andiera De tijdien, waarin
men to het koffiehuis als eenigen drank, een
vreeselijfce, uit braambessenWaren bereidte
oorlogsthee, zonder suiker, voor fijnproevers
met frambozensap kreeg, zijn- goddamkvoor-
biji, maar die fcoffieboonen, die heden gebruikt
wordlen, zijn niet meer van dlezelFde kwali-teit
als vroeger, het gebruik van' v-ersche melk is
nog alfijd verboden en die slagroom, welke
-als een kokette muts op dlen kop zait, Is een
verre hertaaerihg aan Fang verledien tijdien
-van v66r denl oorlog.
IHet Weener gebak melt zijn groote ver-
scheidenbeid van het niet- meer adueele
-Keizerbroodije tot aan denl zouten: Stengel, is
sed'ent eenige maanden weer te kdjlgen to een
hoedanigheid, die eenigszins die van de v66r
den-oorlog-'idjdl 'benadert en heeft het mais-
bnood, welke gele kleur reeds biji het zien de
bitterste jgevoelens opwefcte, naar te ho-pen is
voorgoed verdrongen'.
Toch schijlnt dfe bl-oeitijd van- het Weensche
koffiehuis voorbijl te zijh. -Men hoort thans in
Oostenrijk zooveel van vermiindtering spreken
vermtodertog der prijzen, vermtodertog der
ambtenaren:; vermtodertog van- den wouing-
nood. En eeni vermin-daring van die koff iehuir
zen is ook ingezet. De bank-en scbieten als
padldestoelen uit deni grond en richteni steed#
nieuwe filial-em op. Zij hebben) geld! als water
en behoeven niet te sparen Zij betalen de
hoogste sornmm, wanneer zij nieuwe kanto-
ren- wilen hebben. Eu zoo to een groot -aan
tal oude beroemd-e koffiehuizen to de laatste
jaren -aan- dlen nieuwen tijd) ten offer geval*
1-en. Waar nog enkele dlagen -geleden1 de cou-
rantenilezers achter hum -iafels zaten, daar
zijin thans aan het werk d'e metsd-aars, de
schrijnweirkers en de behangers en- aan de
dear to een groot bifjet opgehangen: ,We-
gens finale opheffin-g gesloten. Eeni paar we-
ken later vexdringen de voorbijgangers el
kaar voor dfe ramen van het vooormalige kof
fiehuis; de nieuwe Bank heeft pas de nieuw
ste Valuta-koersen buiten gehangen en to de
ze stelt iedlereen- belang: de koo-pman en- de
kiud'enn-eisjes, de elegante vrouw en de hrie-
venbesteFlter. Alle ko-ei-sen stijgen, alleeni de
koerseu van' het Weensche koffiehuis schijnen-
steeds meer te dalen!
Dr.E.
Aan de Dammers!
Met dank voor de ontvangen oplossingen
van p-robleem No. 710 (auteur Kleute).
Stand
Zwart6, 8, 9, 16, 20,30, 33, 39.
zen, die bij het onzekere zonnesdhijnsel zwart
of glanzendwit glommen, den dreigenden
hemel in. Dan- zocht hij- de bruin-gouaea to-
rens en koepels van't paleis. Nu en dan
ging er een kemeren tolling door de ludit,
als een onderdrukte kreet, op het oogenblik
wanneer de wind aan een der fclokke-tongen
rukte. Mulmed' klom den schoorsteen op, zijn
blik speurde alle daken af en vestigde zich
toen. op dan grooten centralen toren van-het
paileto.
Platseltog, alsof die koperen toren de
ludit to was geikeild om hem neer te vdlen,
brak een heftige donder los, die zijn bersenen
een oogenblik verdoofde; voor zijn verwarde
oogen scheen het paleis uit elkaar te barsten,
om daarna in een onzekere, vlammende lijn
zich te herstellen. Hij sperde wijd de oogen
open, onbewust dat biji ze gesloten had ge-
had; zijn lichaam trilae, de greep om den
schoorsteen verslapte en zpchtjes voelde hij
zich slippen. Opnieuw omspande hij den
schoorsteen en zijn speuroogen vonden de da
ken van't paleis terug, waarop hij, zijn blik,
als uit vdlighdd, vastlegde. Een- groote
spleet vertoonde ae centrale, hoogste koepel;
ce koperen platen gleden omlaag, een vaag-
verwijderd, neersmakkend gduid veroorza-
kende.
Mu-lmed- tuurde, tuurde opnieuw en het 'be-
angstigde gezdn onder hem in't huis booUde
een vreemden lach als een gil to razemij of
in demonische vreugde.
Vanaf fad dak, tongs de regenpdjp liet
Mulmed zidh afzakken en wadende d6or de
breede waterstroomen en modderpoelen, be-
rei-kte hij het paleis. De wachters sdhrokken
op, toen hij aanklopte o-m toegelaten te wor
den zijn kruHend haar droop van den regen,
zijn breede borst glom, zijn gescheurde klee-
ren kleefden aan zijn lichaam, en ondanks
dezen- toestand glimlachte hij vriendelijk.
„H-ier is Mu-lmed-," zei een der wa-ch-ters.
„Gelukkig voor Dhoum, d at hij er is! Het
dak boven de vertrekken der Koningin is
■MM
