Alkmaarsche Oouran!
Amsterdamsohe week-
F e u i 11 e t o n.
Storraachtige hoogteu.
Hondertf Drie en Twlnfigsts Jaarpng, SlK^&WaWSSfS
Zaterdag 5 Augustus.
cxxxv.
Uit onxe Staatsmachine.
Uit het Xndisebe I eve®,
ffw gift voor RmsIantS, wat
deed men er mee?
X*. 188
1922. i^rij veert van ztjn humor valorem; teoort men-
Polak, Mevr. Til-anus, Gulden, Jan van
Onze vroede mannen en
vrouwen.' (I)
De Gemeeniteraad van Amsterdam is deze
week met vacanhie gegaan. N'a een wdlbe-
steed werkjaar? Ocn, daarover gulden de
Bteenfageni allicht verschii-len. Er is veel1 ge-
zwamd, veel -tijd verbeuzeld en verdaan;
vermoirst; omdat nu eenmaai alle mogelijke
liieinighedien in openba-re zittfag schijmen te
moeten wordeni benandeld; Ik bodoel dat heel
wait aangelegenihedai best bfanienskamens,
in. de kam-er van deni betrokken wethouder of
van deni Burgemeester, zouden kunnen; wor
deni afgedaan. Maar dat moet altera a al
pleeh-tstatig in het -openbaar gobeuren, om
dat dit tot meerdcre glorie stretkt van hat
raadslid, zijn-e familie en zijne politidke par-
tij'. Menschelijkp ij'delhcid, maar ooik en
vooral. de polilek, die immens ovara-li in
schuiilt, doen de raadsleden zooveel praiten.
Belangrijlke redevoexixxgeni, zooals vroeger,
hoort men in onzen Raad zelden, of eige®-
liijfc nooit meer. Den'kt men aan figure® a Is:
Prof. Treub (radicaal); Prof. Fabius (anti-
rev.); mr. F. S. van Nierop (lib.); P. L.
Tak (soc.-dem.) em, om eene bepaalde
periode te noeoieni: aan denl radlicaleni tijd
van Gerritaen, Htago 'Muller, en'z., dan moet
mien,, of men wil of niet, een sterken ach-ter-
uitgang constateereo; eeni achteruitgang niet
allleen bij een of eeni paar partdjen, maar bij
alien. aarlijk groote figureni outbroken Ik
ken or in onzen Raad aigenilijk maar 6fa
ik schrijf dit zonder eeniigenl politieken tiem-
dlenz F. -M. Wibauit!
Wibaut is door een geestig colltegaSchro-
der van „de Telegraar', eens de Miachtige
genoemd, en hiji heeft caen naam altiid be-
houdeni; bij1 ons, de journaliisten van de pers-
tribune in de raadszaal, en! biji een groot
deel* van Wet pufoliek. Omd'at die naam zoo'n
scherpe karakteris-fiek geeft van zijne positie
eni ziirn, figuur; zijin 'karakter! Z-oowel in den
Raad als .in het college van B. em W. is hij
de groote man; degene wiens woord grooten
gloerifeMMB
invToed uitoefent en in menig geval den door-
slag geeft. ,Eini dat niet omdat hiji zoo'n groo- te zeggen. Hij! is een man van eene
tc partiji, zoo'n sterice fractie, achter zich
lieeft maar an iwd ftlr skh. Wibaut is een
imam van: een stork karakter, maar ook van
groote keflnis, van oen betete-T vesrstankJ, van
logische denlkkracht. En ook oem die in vele
gevali-en) vender kijlkt, veixier kan kij'ken, dan
de politieke gebornteerdiheid meebrertgt. Met
is miji wel eens onbegrijpelijk dat dene m.an
sociaab iemocraat 'is; dat hij zidh onderwor-
nenl heeft aam partij'-dogma'is. Daarvoor is
nij voel te breed-'aangeiegd, veel te breed
oiD'twikkeld: 'beef-: bij eern veel te pradtischen,
niichtereh. Icijk op bet leven em die otenscheni;
i - hiji :'c!: te zdi'e:;eidig. En ofsdhoon ik zijn
democratic, om: ixiet te zeggen: socraaMenio-
or.atie, niet gaarme in twijfel zou willte'trek-
ken, is hiji voor miiji meer dan democraatma-
gistraat, geborem regeerdw, gebomt ntacbte-
nitoefcuaar (als ik het zoo mag- uitdrukken).
Hiji is het type van deni man die hot voor hat
zeggen! heeft; die liet zoggenl Wil, die bevelen
wil m die grboorzaamd wil worden. 'Een
edhte regent, (passez mat U mot!) Mem
jiKii-i in in /ior als ;,r zicft in denj Read
-verzet 'Openbaart; eewli'gszins cmsfig, hard-
nekkig em algemem verzet tegem ecti1 maaiti-
regel dieni hij godd actot; ifceg ni een1 voorstei'
riiat hij 'ind'ient cm waaraan hij' groote waar-
de hecht. E)an begint zijn groote, vileezige
kop, de kop van oem imperaror, te gTocieqt;
dan blika-uncn zijlne oogcn, dan dlondert zijn
sternDan schijmi hiji eeni vortoo-rnde God;
eem Pornar of Thor, gereodl en In staat met
starke hankl blikscmi te werpeni naar den
aardSworm, deni Meiiwml roenscb, die zich: te-
igeni zijn gcza-g verzet. T>am is hij','do demo-
era at, de ootocraat, in optima ?anna."Dani is
hij die ijzerem hand: wie zich tegem »ij verzet
zal ik verplettereml
iVan <lit kaliber is er geem enkel andler lid;
nioch in den Raad in hot 'allgenieem, noch in
de sociaal-dernocratisrfie raadsfraotie in, hot
hijzonder. Vfegeni, vroegei" de geestdiljke
aanvoerdar van de Amsterdamsohe sociaair
democratoni, en zondler twijifel een zeer ver-
dienlsitelijik man, is van ileverledfe door hem
naar den achtergrond gedrongen. En de an-
den leden van de roode fractie zijn slcdiis
klein goed; zoowel de fracMe-voorzitter, Jos
Loopuit, vroeger de Punch vr.den Raad;
(sinds de komst van de coimtrnniisteai heeft
2utphen en- zelfs de Miranda.
De Miranda, Loopuit en van Zutphem; ik
meen ook Pothuis, zijm alien uii dezerdie
School; die van den Alg. Ned. Diamantbe-
werkersbond; die van Henri Polak. In die
school zijn vele siooiaal-democxatische voor-
maiineni wvormd. Loopuit is een: der ond-
sbenhij wer-d! niet aileen gevormd, maar hij
vormde er ook mee. Hiji is, eveniala Henri
Polak, een geborem inbellectueel. Geen ar-
bedder in den gewonen zia van het woord;
maar een- die skids jaren al, deelneemt aan
de geesislijke beweging onzer dte.gen; de
geestelijke en- de poli'tieke. Hij heeft de. op-
Somst van die socialistis-che beweging hierte-
lande meegemaakt en gemaakt; geldjfc hij
ook deelnam aan de letterkundige beweging
der SOers. De Miranda is van later datum;
In den A. (N. D. B. is hij! ook sindt verschei-
deme jaren eene maar voren tredenide figuur;
maar in het openbare elvem heeft mem hem
(in wijdlen kring) eerst goed leeren kennen1
door zijn raadsiidmaatschap en vooral door
zijin wethouidersehap. In die laalste fumctie
heeft hiji zich bek-enid1 (en biji sommigen: be-
.rucht) gemiaakt door zijne onvermoeide po-
gingen om de bemoeilrgen van de Gemeemte
op net gebied van de levensmidd'elenvoorzae-
oiing uittebreiden, Sinds de raadsverkiezin-
geni van ihet vorige jaar enl de daardoor ge-
wijzigde samenstelling van raad- en! college
van B. enl W., hoort menl daar mind'er van;
ofschoon het getal der sociaal-d!emocratische
wethouders met een toenam, en.nu drie be-
draagt. Dat is de helft van het totaal. De
ineerderheid van deni Raad heeft editer dui-
del-ijk te kennem gegevem dat zij die richting
miet uitwil. Van Zutphen, de secretaris van
den Di'amanfbewerk.xisbond, is den Driite
im Bumie, eni niet de minst-sympathleke, al
is de rol die hiji in den Raad speelt niet
groot, Of oiissch i-eu wel ju-ist omdat hiji zulk
een kleine rol speelt. Want dat komt hieruit
Voort, dat hij zoo van. alle politiek gespeemd
is. Hiji laat zich geheel leiden door zijn groo
te, warme hart; zijn ovirstroomend gevoel.
Gevoel; ofschoon bij een groote, baardige,
zoo op het 'oog heel ruige kerel is. V'aini de
drie is hij! het meeste werkman gebleveni;
kind van het volk. In dit opzicht herinnert
hij veel aan 'Molting (Vrijz.Dem.), diem ilk
onlangs mocht schetsen.
Kleerekoper kemt giji allenl reeds als K'a-
mterlid. Veel behioef ik over hem dan ook niet
zeldza'
Naar het Engdsch van Emily Bronte,
door W. A. C. van Strien.
83)
Er was geen pak ransel noodig om die uit-
wcrking op mijn meester -te bereikeu. Hij
trachtto den sleutel uit Catharina's grciep ce
wringen en om hem: veili-g te houden slinger-
de ze hem- in het hcetsite gedeelite van het
vuur, waarop mr. Mr. F.dgai' door een ze-
nuwtriiling werd aangegrepen, terwijl zijn
gel a at doo del ijik Week werd. Al was zijn
leven er mee gemoeid geWeest, hij' had dit
uiterste van emotie niet feunnien onderdruik-
ken een mengeling van smart en verne-
dering overstelpte hem' yolkomlen. Hiji leunde
tegen. den rug van een stoel en bedakte zijn
gelaat.
„0, hemel! In oude tijdm zou dit je tot
ridder doom si a and" riep mrs. 'Limton uit.
,,Wij zijn overwonnen, wij1 zijn overwonnem!
Heathcliff zou even, spoedig een. vinger naar
je uitsfeeken als een koming zijn leger zou la-
ten. optrekken tegen een kolonie muizenl
Kom hij1! niemand zal je bezeeam! Je type is
niet dat van eem lam, maar van een kl'ein
haasje."
Voor het vierde en ieder verder kind, dat
in een gezin te la Rodlielle (Franikrijlk) gebo-
ren wordt, zal die stad een premie uitkeeren.
Een landbouwer (tie Eext verkodht een
veulen naar Haulerwijk. Het veulen is aldaar
den stal ontvlucht en heeft te Eext zijn o-uden
stal weer opgezocht, wat een, afsftand van 9
uur is.
me, m'aar al 'te gepolijste en daardoor kunst-
matige welbespraaWxeid. Hiji lijkt eene imeni-
schelljke pianola of muziekdoas; is zeer in
telligent, maar zeer ij'delonVermoeibaar
voor de partij, maar lastig, kleverig; em po
litick zeer eenzijdig. Hij ziet alles slechi^ van
eene zijde; onder een. fichtde roode lane
iaarn van de S. D. A- P. En- hij1 dioet dat
bnvirst. Eem stork- voorbeeld daarvan lever-
de hij indertijd dloor de wijze waarop hiji in.
onzen Raadi ijverde voor bet afstaan v-an
dem StadsschouiWiuirg aan Hdjermans; aan
het verkiezenl van dezen! boveri Willem Roy-
aards, aileen op grond hieivan dat Heijer-
mna met zijn kunst zich fa dienst stelde van
bet socialLsme.
Terecht hebben- Wibaut en Vllegen toen op-
gemerkt dat diit miet die taak i® vam dem gees-
tdijken, den' artistiekeu, 1-eider van derf
Sfca-dsschouwburg; dat deze leidier zich op
eeni breederem gron-rfelag moet sfellem. In-
'tuiss-ohcm, '•nariste debat over Royaards in
onzen: Ra< -Hft doem zietii dat di-erus: positlo
er miet stv op ^ewordem is. 'En men- moot
zeggen <Iat dsazc 11-iet aan de hooggespanm-eui
■verwachtingenl heeft voldaan, Zoodat wel-
lich't do kansem van Hdjermans stijgieni. Of-
clioon ik het meer houd op Von der Iiorst
cm Musch'.
Eduard PcOak is de broedet van Hlemri, em
even?Is dm zeer imtelligemt; hij is redacteur
van- Het Volk. Eduard of Eitjs Polak is eem
dler weimigem die af -em toe den 'Maohti'ge
dorft te v/eerstaan. Mem denike bijv. aam zij
ne opposiitie tegen diem fabremg van pos ga-
raeeii'teliWt) eleofi-kiteatsibedrijif' fa het provrn-
riaal. Pothuis is da sel'wat s-octeappige
woordvoerder van da Amsterd'amsche modor-
me vakoentrale; een die meer nam eeni fldel-
mannetj-e fat het koor van de Italiaansche
Opera hmixnerit dan aar de proletariera die
hij verfagenlwoordi-gt. Zijn vrouw heeft oiear
hraar op de tandeni em naderf: door liaar ra
dicals, linksHsooi aai-deiHOcratis-che theorieen
meermalen het gsbie-i der Bo'lsjewiki, waar
ze dan door Wijnkoop met handgeklap be-
groet wordt. Ze ds, maar mem weet, senatrice:
lid van de Eexst-e Ramer. Haar vrouwelijk
mede-lid, Mevr. Tilanus, faeet eigemlijik Mcvtr.
Eissemloeffel. Zij ds de echtgenoote van dem
bekenldem -kunstnijveraar, em de doc-hter van
idem fa rffn tijd zeer bekendeo hooglecraar,
prof. Tilantts. Waarom iij haar meisjesnaam-
voert is eem der vele raadselen, die een'
miemsch -maar niet moet trachtem te ontsl-uie-
rem. Terwijl Mevr. Fothuis zich naam heeft
verwor\ren als redactrice van eem sociali&tisch
vrouwenblad: de Proletarische vr'ouw; is de
inaam van Mevr. Eissenloeffelpardon
van Mevr. Tilanus. bekend geworden door
haar aandeel in d'e leiding van „No®okomos",
de va-kvereeniging van verplegend. personeel
De volgende week hoop -ik deze p'ortrettem-
galferij van Amslexdamsche raadsledto
voort te zetten.
WAQENAAR Jr
JEUGDCRIMINALITEIT.
Wij hebben de kinderwetten, die ongetwij-
feld veel goed hebben gedaan; wij hebben
tuchtscholen en opvoedfagsgestichtea, waar-
mee fa den tijd van hun bestaan nog al wat
verandering heeft plaats gehad, verklaarbaar
omdat men met een geheel nieuw instituut te
doen had; wij zullen spoedig kfaderrechters
hebben, v/aarmee velen terecht ingenomen
zijn, maar waarover enkelen het hoofd schud-
den, niet omdat zij de installing veroordeelen,
integendeei; maar omdat zij vrezen, dat in de
algemeene en overigens prijzenswaardige
zucht naar bezuiniging het ambt. van Idnder-
rechter zal worden opgedragen aam een der
zittende rechters, zonder dat er zekerheid be-
staat, dat deze voor dat spectale ajnhi de noo
dige geschiktheid heeft.
Em dan hebben wij de jeugdcriminaliteit,
die kinderwetten, tuchtscholen, opvoedings-
gestichten, kinderrechters noodig maakte.
Het aantal der jeugdige boefjes is in ons
land tamelijk groot en tijdens den wereldoor-
log is het er niet beter op geworden. Er was
zelfs gebrek aan plaatsruimte voor al ds „ver-
oordeelden" en de Minister van Justitie heeft
niet onbelangrijke sommen aangevraagd om
in de behoefte aan ruimte joor al die moge-
lijk toekomstige misdadigers of boosdoeners
te voorzien. Hij is zelfs zoover gegaan, dat
hij verre de toegestane bedragen overschreed',
0. a. bij den bouw van z.g. lokaliteiten bij
Leeuwardsn en dat hij in. twistg-eschrijf ge-
raakte met de Algemeene Rekenkamer, die
deze groote overschrijding van wettelijk toe
gestane credieten niet kon goedkeuren.
H-et maakte daarom een verrassenden fa-
druk, dat wat later het aantal ter-beschikking-
stellingen sterk afnam. Dat heeft indertijd het
Kamerlid Bulten aanleidfag gegev-en om op-
heldering te vragen, of nu werkelijk de jeugd
criminaliteit in gelijke mate was afgenomen
als de ter-beschikking-steilfagen.
De minister heeft in zijn antwoord toegege-
ven. dat het aantal ter-beschikking-stellingen
heel wat geringer was dan in 1918 en. 1919,
•oen het aan ook bijzonder hoog was. Maar
de dalfag van het aantal is niet constant ge-
bleven. Wel was er verminderimg van jeugd
criminaliteit, maar dat was meestal het geval
met de groote steden, die ook het mecrehdeel
De minister, die in oortogstijd het vreese-
lijlk vond, dat zooveel veroordeelingen van
jongeren -niet kcindem wordfen ten-uitvoer-ge-
iegd en- daarom groote sommem aanvroeg en
nog veel grootere besteedde om fa het gebrek
aar. bergruimte te voorzien, zegt nu, dat men-
fa die dagen van: gebrek aan plaatsruimte
de ondervlndiag heeft opgedham, dat ver-
schillende jeugdige personen zich in de vrije
maatschappij zeer goed1 konden verbeteren.
Ml a. w. dat de gewone ter-bescbikkfag stel-
Ifag em plaatsing in een ituchtschool lang
fact in alle gevallen noodig was.
Dat is voor- den Minister een redten om
voorwaardeliik ter-beschikbfag-stellfag- voor
te stellen. Dat geldt ook voor plaatsing in
een tuch tschool - de minister vinalt het eigen-
lijlk eeni beetje dwaas, dat een1 zoo uifaemend
opvoedingsmiddd -als voorwaardeldjke veroor-
dteeliing voor jongeren niet of zoo- beperkt is
toegepast. En dan ikomt, wat men in het da-
- Jeveni noemt, „de aap fat de mouw"
.et instelleni van deze voorwaardelijke wroor-
deelii'ng leiidit tot bezuiniging. Heel gerust
schijnt de minister echter niet, want tot twee-
maal toe werd verzekerd, dat een voorwaar
delijke veroordeei'ing -aileen mag worden' toe-
gepiast, als er geen noodzalielijkheid bestaat
voor onmiddeffijk ing-rijpen). En dan volgt
nog een argumentde Staat moet aanvfalendi
optreden, want „iflaatregden vagi staats-
wege kunneni die opvoeding in het eigen gezin
nooit geheel vervangen". (Ook miet in de
boefjes ileverendie geziinn-en?- Red.)
iHlet wetsvoorstel is dus een bezuinigings-
.vooirstei. 'De mogeli'khekl bestaat, dat net
aantal voorwaardelijke veroordeelingen zoo
groot zal zijm, dat nu een te veel aan plaats
ruimte omtstaat en dat er klachten kunnen op-
komen, dat een of andere inrichting meer le
den- van verzxMigend personeel telt idian ver-
pieegdien. Mioeton die overtolilige -krachten
idiain behouden blijveni in afw-achtfag van
wedert-oeneming der crimimaliteiit.
Oat i® een vTaag; de Minister wil zelfs
het verplichte Advies van het algemeen Col
lege vain Toezicht, B-ijfetand en Advies fiacfa-
tatief stellen. omdat daardoor de adminis-
tratte kan worden1 beperkt en dus bezuiniging
kan worden verfaegen.
d-e'r P-r-beschil king-gcstelden- Ieverden.
meedeelde, scheen te bewijzen, dat de afne-
Wat de Minister bij die gdegenheid verder
,Ik feliciteer je met den janimeriijk:eTi laf-
aard, Cathy I" zei haar vriend Ik roaak je
een- kompl'iimenifc over je smaak en dat is het
kwijiende vbi'bberende wezen dat je boven mij-
verkoosIk zal hem niet met mijn vuist
si aan maar ik zal hem met mijn voet schop-
pem, dat zal mij de noodiige voldoenfag gi
ven,. Weent hiji of gaat hij; van vrees bezwij-
in-en
De kerel naderdle en gaf den stod waarop
Linton iiistte eeni stoot. ttijl had beter ge
daan op een -afetand te blijvenmijn meester
sprong snel1 oVereind en- gaf hem vlak op
zijm 'keel een- slug die een zwakkei- man tegen
dian1 grond zou hebben doen gaan.
Een minuut tang was hiji buitem adem,. en
terwijil hiji naar adem suakte liep mr. Linton
de lach'tendleur uit den faof fa, en: vandaar naar
de voordeur.
„Oaar numet je komen hier is het ge
daan," riep Catharima. „Ga nu weg -r 'hij
zal niet eea ktoppel pdsWen en een half do-
zij'n helpers terugkeeren. Als hij1 ons -beluis-
taxi, heeft zal' hif je natuurlijk nooit vergeven-.
Je hebt miji eeu leelijken 'streek gespeeld,
Ifea-fhcliffMlaar ga nu haast je! Be zou
liever Edgar in het iiauw zien dan jou."
„iDenk je dat ik zal gaan terwijl die slag
fa mijn keel: brandt?" donderde hij. „H!el en
hemel, meenik zal zijm ribbsn als een rotte
h'azelmoot verbrij-zel-en voor ik dem drempd
■overga! 'Als ik hem, nu niet neersla, zal- ik
hem' op den een of anderen keer vermoorden
als zij-n leven- je dtus wat waard is, laat mi),
hem dan te ilijif gaan P
„HJij komt niet," kwam ik tusschenbeide,
t-erwijl ik -een leugen om bestwil verzon.
„Diaar zijin de koetsder en de twee tuinlieden
je zult todh zeker niet wachten tot je door ban
ming der criminaliteit meer schijn1 dan wezen
was. Immers, de Minister zei toen, dat „tnoet
worden aangenomen, dat de eisch tot aanzien-
lii'fce fakrimping der uitgaven heeft bewerk-
stelligd, dat de betrokken staatsorganen nog
nanwgezetter dan vroeger de vraag hebben
voorgelegd als ter-beschikking-stelling fa- een
bepaald geval wel behoebk te worden toege
past."
Al fa 1914 had de -'alige Minister van
Justitie bij circular-,:: aan de am'bfenami van
net O. M. er op Aangedrongen om- het toepas-
$e van maatrcgden, die jarenlhnge verzor-
gi-ng van jeugdige veroordeelrten op kosten
van den Staat noodig makot, tot het noodiza-
kelij-kste te bepeiken. En de tegenwoordlge
Minister heeft dat in 1921 nog wat aangedikt
en verduidelijkt door er op te wijzen, dat de
door de onistandigheden1 gebod-en bezuiniging
het noodig maald: zich te beperken' „tot de be
paald emstige gevalten".
'Bezfagfaig dns, ook door misdadige jon
geren:, fas m niet diei spttlgaten ultloopt,
maar te fatani. loopen.
IMtt ja, de tnchtscMeni ware® er nog.
Eigen'njk' zifa die tech1 ook eigeuanrdige fa-
steWngen. Op ons iheeff het meeste1 een-
dwazeitu indruk gem-aakt als wij lazcn van
eem vex"oordieeling tot hv. drie wekem itucht
school, 'De woonden veroordedfetg en school
Iekcm ons m* met elkaar en wij' hebben
vehbaasd' igefaaao over dte handiigheid, d-ie bij
het persooeel van die inm'chtiuigen werd ver-
oudierstdd om in diri-e wdken een jongeni, met
wiem vader geen raad wist, tudii te leeren.
-Een wetsoh'twerp van 11 Juni trachi nog
weer een amcfeti etement to te voeren fa de
ter hesch-i-khmg-stel'Iingeii en; het tuchtschool-
wezm.
op dien wpg gegooid bent! Ieder heeft cen
fcnuppei en die meester zal n-aar alls waar-
schijnlijkheid uit het venster van- de woon-
kamer toezim of ze zijn bevelen uitvoeren."
Dfe tuinlieden en de koetsier wareni er,
miaar Linton was bij hen-. Zij1 waren den faof
reeds binneii getredeni. Heatficiiff besloot bij
verder nadenken een worstelfag tegen de drie
onidergeschi'kten te vermijdem, hij. greep den
poo'k, verbrijzelde het slot van de binnendeur
en ontsnapte toen zij fainmen,trade®.
Mrs. Linton, die' bijzonder- opgewondentwas,
verzocht mij haar naar boven te vergezel'len
Ze -wist niet welk aandeel ik fai dit rumoerig
to-ooeel had -en ik verliamgde zeer haar fa bn-
weten'dheid te houdien.
„Ik ben bijma van zimnem, Nelly!" riep ze
fat, terwijil ze zich op de sofa wierp. ,Het is
of duizend smidshamers in mijn hoofd
sl'aan. Zeg Isabella dat- ze miji moet majdeni
dit tumult lis aan haar te wijfen, en fas zij
of icmand anders op het moment mijn -toorn
verhoogt, zal ik wild worden. En Nelly, zeg
aan Edgar fas je hem van avond weer ziet,
dat ik gevaar loop ematig ziek te worden.
-ilk hoop dat Met waar mag, blijlcen. Hij
heeft mij- he\dg verschriikc en- gegriefdi! Ilk
verlang hem- te venschrikken.. 'Bov-endien zou
hiji kunnen komen en eeni reeks van verwij-teri
of klachten kunnen uitea; ik weet zeker, d'at
ik tvp.mijn beurt hem zou beschuldigen, en
God weet. waar we efadigen zouden! Wii
je dat doen, mijm. goedd Nelly? Jfe weet wel
aat ik fa geen cinkel opzicht fa deze zaak
schuldig ben. Wat bezrekfe -hem out- -te gaan
-Hiisteren Hleathcliiffs woorden waren belee-
digend nadat je ons verlaten had-; m-aar ik
had hem spoedig van Isabella kuhnem -af-
trekken, en de rest beteckende niets. Nu is
VOOR HEN, DIE NAAR INDIe
KUNNEN GAAN,
VI.
Op de kennis en de plicritsbetxachting van
den tuin-employe, die dus niet tot Ihet fa-
briekspersoneel behoort, komt veel aan.
Er is een heel groot verschil tusschen den
tufa-employe van b.v. een halve eeuw gele-
den en dien van den tegenwoordigen tijd.
Zooals er trouwe-ns ook zoo'n cnorm versciliil
is tusschen het leven op de ondernemfag vrw-
gei' en thans.
fa den ouden tijd ware® de fab-employes
mannen, die als knaap op de ondemeining
begonnen. waren en door praktische ervarfag
bruikbare mannen v/erden. En zeer bdkwame
economen zijn toen te vuorschijn gekomen.
Wetenschappelijike cntwiikkelfag was hun
echter vreemd en daardoor kunnen ze tcgen-
woordig weinig meer vooruit komen. Het ge-
heele bedlrijf is meer wetenschappe'ijfc inge-
richt en gemoderxiism'd. -Daardoor wordt
meer fateusief gewerkt, betere -pioduciten ver-
kregen en m-eer suiker fat het riet gehaal-d.
Enke'le proefstations, bv. te Pekalongan,
waar de zeer bekendfi gelserde, dr. Pruisai.
Oeerlings, jaren lang net wetensdhappelijk
ondexzoek geleid heeft, staan ten dienste om
fa moeidijke gevallen, als b.v. ziehtem in net,,'
met raad en daad ter zijde te staa.n De man,
dian ik zo-oeverifaoemde, heeft zidx door zijn
arbeid op Java een wexeld-reputatie verwor-
ven-. Herhaaldelijk trof ilk b.v. artikdlen- van
zijn hand aan fa de ,,-Louisa Planiter", een
-tijdschrift dat fa. het zuidelijk deel1 der Vcr-
eenigdd Staten woxdt uitgegeven voor de sui
ker Industrie.
Do tufa-employ^, die b.v. afkofnstig is van
de Landbouw Hoogeschool te Wageningen en
die ook eemige erva-rfag heeft o-pgedaaa van
den arbeid i n da fabriek, is de aangewezen
man voor een adfafaifitratkir en later mis-
sdh-ien om fas eupcrin'tendaot op te tredca.
Want zeer ^le faibridcen zijn m handatii van
eenzelide consortium. B.v.. heeft do Laod-
bouwhaink er, naar ik meen: 22, be II V. A.
heeft er nog meet, de Ned1. Handdsbaok, ali
as de Factory telt cr ook vele, de Ghineesche
nabob Oei Tj-ong Hiam heeft er 5, enz. Zoo'n
Consortium heefit dan een Ruperfatendant, die
geregeldi de ondernemfagen komt inspectee-
ren en die voortkomt fat het corps administra-
teurs.
Een van de voorn-aamste eischen, naast we-
tenschap-pclijke kamis is voor den tuin-cm-
ploye menschenkennis, d. w. dus zeggen ge
schiktheid ami met het Inlandsche weikvolk
alles bedorven door bet verlang-en van d-em
dwaas om kwaad van zich zelf te hooren. wat
sommige m-aaschen a,ls een demon kweltl Als
Edgar nooit ons gesprek gehoord- had, zou
heli onefadig beter zijn geweest. Werkelijk,
-toen hiji tegen- mij began te spreken op dien
Heatcliff voor hem had u-itgescholden, tot
onredielijkah toon van ongenoegen. nadat ik
ik er heesch van.' was, Ikon- het mij' niet veel
ineer schefen wat ze elkaar deden; vooral
onfaat 'ilk voelde lioe d'at het tooneel ook ein-
digxi'e, wij alien fat elkaar gedr-even zouden
worden voor wie wee-t hoe lang! Wel, als ik
Heathcliff niet fas vriend kan houden - fas
Edgar laag en jfaberseh) wil zijn, z-al ik
trarihten hun hartan te broken, door het mijne
te brekan. IDat zal een vlu-gge manier zij-n- om
aan- alles een efaidie te maken als ik tot het
uit-erste gedreven wordt! Maar dat is een
daad die tot het uiterste bewaaxd m-oet blij
ven ik zal er Linton niet bij verrassing
mee overvailen. Tot dusverre is hij verstandig
geweest fa zijn vrees om inij' te iarten; jij
moet hem het gevaar otnder oogcn brcngen
dat aam het verlaten van' die politick verbon-
dsn: is; en hem1 hafaneren aah) -mijn harfs-
tochtel'ijk karakter, d'at als hot gaamde wordt
gemaakt, naar waanzfa neigt. Ik wou d'at jij
die apathie uit je gezicbt kon verbannen en
wat meer bezorgneid voor mij' te kennen gaf."
-De ongevoelighed waarmee -ik deze in-
stracti'es ontving was ongetwijfeld nogal ini-
-teerend; want ze werden fa volkomen' op-
rechtheiidl gegeven, maar ik geloofde, dat
iemand, die van- te voren de uitwerkihg van
haar hartetoahtvla-gen' kon berdkenien, met
wat wilsfcriaeht er heel goed fa kon slagen
zich zelf -te bfdiwfagen, zelf® als ze onder
haar favl'oed was, en ik verlangdie haar echib-
op de velaen om te gaan. Hierin zijn de prac-
tisch opgeleiden, de jongens van het land
zelf, aatuurlijk in hdt begin den Europeanea
diikwijls de baas. Want zoo heel gemakkelij'k
is de omgang met dat werkvolk niet altjjd.
De mentaliiteit van den Oosterlfag is er een,
die de Westerlfag fa den aanvaug moeilijk
begrijpt, terwijl ook de Oosterlfag hun blan-
ken chef en zijn bedoelfagen niet vdtten. Men
moet goed- voor het vql-k zijn, zooals overa-1,
maar vooral gedfad hebben. Met drift en on-
geduld koirnt men ni-eiti ver en riept men zeer
ougewenschte fastfa-cten wakker, die versdiil-
leadi zijn naar gelang van dan landaard.
Want de Matioerees is een geheel ander
mensch dan de Javaan en het is wel gebeurt,
dat een employ^ die het fa Midden-Java heel
goed met het vol-k kon vindan, in Oost-Java tie
kampen ikrijgt met daadwerkelijk verzet, hoe-
wel zii-n optreden toch gelijk bieef, Omge-
keerd kan hij, die gewend was te werken- met
Madoereezen te worstelen -krijgen met liide-
lijk verzet, als -hij Javanen onder zich krijgi
- Volkomen terecht is daarom wel dfe eisch,
die gesteld wordt aan employes, dat ze zor-
gen zoo spoedig mogeliik de landstaal te lee
ren spreken, dus niet Maleisdh, maar Ja-
vaansch of Madoei'eesch. De gelegenheid
daarvoor is makikelijk te vinden. Men lieeft
slechts een mantri-goeroe, Inlandsch onder-
wijzer, in den arm te nemen en les biji hem
te nemen. Onder die onderwijzers komen de-
gelij'ke en ontwikkelde mensdhen voor. Duur
zijn ze over het algemeen- niet, zoodat de kos-
ten geen- beletsel behoeven te zij-n, Leert de
employe de iandstaal niet, dan wordt hij n-fai-
m-er volkomen gescfailct voor zijh werk en blijft
promotis vrijwel uitgesloten.
Nu worden op de opleidfagsinrichtingen in
Nederland- lessen in. Ooste-rsche talen en in
land- en volkenkunde gegeven, maar daarop
vertrouwe men' niet al te veel. Het gaat hier-
m-ee als met zoo velen, die jaren lang op de
soholen Fra-nsche les haddeu, docli fa Pa-rijs
met den niond- vol'tanden stonden Men moet
om de taal goed te leeren gebruiken fa- het
land dier taal zelf wezen, zoodat de les en
de d-agelijksdhe noodzakelijdcheid van spreken
elkander steunen. Dan is men er over het al
gemeen nog al vlug ac'ntor.
.De tufa-employ^ mei'kt al heel gauw, dat
hij- de -Iandstaal niet rnissen kan. De machi
nist kan het ook, do-ch deze staat toch niet
zoo hulpeloos in de fabriek, omdat hij wel
collega's in zijn nabijheid heeft, die han even
helpen kunnen. Dat is met den tufa-employe
niet het geval, Deze gaat des mo-rgens naar
ziin soms ver afgelegen tuinen en -is daar deh
heelen. dag- de eenige blanke onder tal van
bruine broeders. Soms komt de baas eens kijL
ken, maar anders is hij op zich zelf -aangewe-
zen. Op de dagen, waarop de loonen worden
witbetaald, is hij omgeven door al zijn werk
volk en als hij dan de taal niet versfaafc, fa
hij eenvoudig zuur.
Bij het begin der campagne komen de In
landers uit de omgevfag, die Karbouwen en
stiei-en hebben ruaar de fabriek ten einde ze
te verjuiren voor het trek ken der karr-en. Het
onderzoek der dieren en de onderhao delfagen
over de huurvoorwaardeni moeten- door de
tufa-employes gedaaft. wc-rden. Evenzeer is
hij actief betrokken bij het inhureu van d-esa-
gronden voor de volgende aanplant. Diit d'oet
illj eriiter ni'et aileen. Di'kwijls is de baas
hierbij tegenwoord-ig on zeker altijd een In-
landsoh bestuurshoofd- en- een Europeesdh
Oontroleur.
Dan- is er nog een beVingrijko zaak, die
den. ruin-employe veel werk en dikwijls ook
veel hoof-dbreken geeft, n.l. de v/a-teiverdee-
ling. De tuinen moeten vol do en de bevloeid
worden. Daarvoor -moet het water uit beW
en riviertjes worden- geleid naar de tuinen,
d'och dit mag maar niet in het wi-lde weg ge-
schieden. Er moet rekening gehouden word -a
met de belahgen van de rijstculltuur, die zoo
heel veel water noodig heeft voor de sawah's.
En men- moet rekenin-g houden met andere 'in
de buurt getegen suikerondeniemingen. Dat
laatste telt niet voor een-zaam gelegen onder-
jienitagen, d'och zeer zwaar daar, waar vele
in een zelfde omgeving Wggen, b.v. bij Djom-
bang. Daar is die wfaerkwestie nog wel eens
brcri van naijver en ongehoegen," wanneer
me ontevredfa is over een getroffen regelfag.
Het gebeurt zelfs wel, dat s nachts stilleties
de een qf andere sluis wordt didft gemaakt,
oodat het water een andere richting uitga-at.
Arnhem 1922. A. v. W.
11
Buzuilulb lligf ongeveer 160 Kilometers
Oostelijk van Samara. Trekt men om deze
beide dteden een' ckikel met een straal van. 80
K. M u!an- heeft men zeer globaal den omtrek
gflnoot niet te verschrikk-en" zooals ze zei-, en
zijn verdri-efc te vermecrdcren- om haar zel-f-
zacht te d-ienen. Daaxxwn zei ik niets toen ik
den meester antmoette, die naar de huiska-
mer ging, m-aar ik nam de vrij-heid- om terug
te keeren en ite luisteren of zij hun twist sa-
men zouden hervaften.
Hij begon het -eerst te sp-reken'.
,,-Btijf waar je bent, Catharina," zei hij,
zondex" eefa'ge toora.- -im zifa stem, maar met
veel- droefs en neersiacht-igs. „Ik zal r.iet blij
ven. Ik bent miet gekomen- om te twisten nocli
om mij te verzoen-'en, ik verlang al-l-een maar
te vern-emieni of je na de gebeurten-isseni van
deze avond van. plan bent j-e betrekking-en
met
„0, om hemel'swil," viel de meesteres hem
ni de rede, terwijl ze met haar voet stampte,
„laat ons ntf verder n-iefs meer daarover hoo
ren! Jiouw koud bloed kan niet tot koorishit-
te fconxen, jouw aderen zijn' vol ijswater
miaar de mijne kokera, en het zim van zooveel
Irilheid! doet ze ovedkoken."
.yB-eantwoord) mijn vraag als ie mij kwijt
wilt zifa." bleef mr. Lin-ton aanarfagen. „Je
m'oeii ze beaotwoorden, en die heftigheid'ver-
schrikt mij1 niet. Ik heb gezien, d-at je zoo on-
gavoelig kunt'zijn afa de bes-te asl je dat 'be-
va'l't. Wil je iHeath cliff nia het gebeunde op-
geveni, of wil1 je mij opigevenl! Het is onmo-
gelijfc voor je om terzdfder tijd miiln vrieff-
din enl de zijne' te zijn, en ik sta er besilist op
te weten wie je k-iest."
„Hc verlang aileen gelaten te worden viel
Oatharina woed'and' uit. ,,Iik eisch, het! Zie je
niet., dat ik n-auwelijks kan staan? 'Edgar
veil-aat miji verlaat mij
fWoedt varafagd.)
