Damrabriek.
Koodselntn.
J*-1
V
AWJ6!
i!
RaMlepfis en RaMlefonls.
Uit ©nze Sfcaatsmachme^
zooms reder ander, 'nun <3»»«jlo»cto wn-
raamheden, en vendujaieoi <Ea«rf>ij' op 'c wij-
ze, gelijk elk normaal menach pleegt te doen
Het fascisme is nog Jeugdig en verkeert
daardoor in het stadium van geestdriifct en
overmoed. Hoewel jong, zoo cutleent het zijn
symbolen en plechtagheden aan de oude Ro-
meuien. De gedachte aan den Romeinschen
tijd gaat unmm samen met die aan macht en
uverwinning van het moederiamd en daaxaan
wordt de fascist bij voorkeur herinnerd.
Als het fascistisch zinnebeeldl ziet men dan
ook overal den bundel roeden, waardoorheen
een bijl gestoken. is, als teeken van de macht
lu den Romemschen tijd werd een hoogwaar-
dighcidsbekleeder door een aantal (aihaake'ijk
van den rang van den magistraat) zg. licto-
ren voorafgegaan, die zoo'n bunded stokken
met een bijd er in, in de hand droegen. Oor-
sprottkelijk dienden deze middelen tot geese-
iing of voltrekking van de doodstraf, maar lar
ter was het meer een symbolisch teeken van
de macht. van den volgenden overheidsper-
soon. Van het Latijnsche woord voor bundel,
fasces", is het woord fascist afkomstig.
Wiji hebben in onze voorafgaande artikelen
ai eens medegedteeld, dat de excursiomsten
een enkele maal met vurige voorvechters van
de beweging hebben kenms gemaakt. Die be-
hoorden alien tot wat men pieegt te noemen
de nintellectueelen" Aan den anderen kant
werd ona door ontwikkelde personen tqeertna-
len verzekerd, dat het fascisme weinig aan-
hangers onder deze groep telde, alleen achtte
men het in die kringen thans den beaten weg
voor Italy's toekomst Zij verwachten. dat
als de toestaaden zich meer geconsohdeerd
hebben, het fascisme veel gematigder zal wor-
den, om ten slotte niet anders dan een herin-
nering aan vroeger tijden te zijn. Deze mee-
nm£ werd 011s o. a. op e$n keer aan talel in
het oor gefluisterd, omdat degene, dia ons
deze mededeling deed en zelf gematigd fascist
was, anders vreesde onaangmaamhoden met
zijn meer fanatieke partijgenooten te zullen
krijgen, die mede aan den disch zaten! De
enthousiasten gelooven n.l., dat 'het fascisme
steeds met (kracht dien scepter zali rnoeten
blijven zwaaien, wil Italie een Staat worden,
welke voortdurend nan beteekenis wint. Maar
alien behalve natuurlijk de communisten
en socialisten zijn het hierover ems, dat
het fascisme Italie van den onderganjj heeft
gered en daar is ongetwijfeld veel van waar.
Wie herinnert zich niet, hoe in de jaren
1918 en 1919 een vloedgolf van revolutie over
de geheele wereld ging Deze liet natuuriijk
de licht ontvlambare Italianen niet onberoerd.
Steeds driester staken de communisten het
hoofd op en het duurde diet lang of zii wisten
de anderen te terroiiseeren. Zii eischten de
fabricken voor zich op en wmleni al bruta-
ler, toen Week, dat ieder het hoofd' in den
sohoot legde. Vlooral' in de Noerdl Italia an-
sche nijverheids-centra schiinen de communism-
ten, waarbij zich natuurlijk alter lei personen
van twijfelachtige reputatie aansloten, ge-
ducht huisgehouden te hebben en men decide
ons medle, dat het langen tijd met mogelijk
was, 'savonds in een. der steden van de Po-
vlakte rustig uif te gaan. De straatboeven vie-
len de vreedzame wandelaars aan en beroof-
den hen van alles wat ze bij ^ich droegen,
maar het mooiste was wel dit, dat de onverla-
tea in hun bedrijf nagenoeg niet werden ge-
stoord De slappe regeering deed bijna niets
om aan het senrikbewind een einde te maken
en dit had tengevolge, dat de burgers ten lan
gen leste zelf naar de wapenen grepen en
zich krachtig verzetten tegen de communisti-
sche uitspattingen. De door de burgers ge-
vormde organisaties traden daarbij nie*
malsch op, maar knuppelden in vele gevallen
de orde- en rustversltoorders eenvoudig neer.
Dit krachfeige verzet bracht den schiik er in
Na de eerste successen kregen de burger-
wachten versterking; meerdere aloten er zich
bij aan en langzamerhand kregen zij de over-
machtt. Ten slotte wekt iedere actie cen reactie
op en ih 'n land alls Italie zijn alidjd wel
elementen te vinden, die op avontuur of een
knokpartijtje belust zijn. Bovendiien is het
fascisme natiomalisfisch, zoodat het ook den
steun heeft van alien, wien het welzijn van
het vaderland ter harte gaat Dat het ten slot
te een krachti'ge figuur was, die de leiding in
handen nam, kwam eveneens de kracht van de
partij niet weinig ten goede.
Het is duidelijk, dat al de gevormde „vecht"-
Toepen over het geheel land behoefte geyoel-
den aan sameniweribing en een arganisatie op
militairen grondslag. Het fasdstencorps on-
dcrscheidt Je rangen, heeft de militaire com
mando's en is feitelijk niet anders dan een le-
ger in den Staat. Alleen, het is vrijwillig,
in tegenstelling met de nationale militie. Lang
niet iedereen word't toegelaten, slechts zij, die
met het fascisme ten voile instemmen Iedere
ingcschrevene ontvangtt dan een soort pas-
poort, om zich als fascist te kunnen legitimee-
ren en moet den eed van trouw afleggen. Het
is niet de bedoelling 'n groote massa half en
driekwart enthousiasten in' het fascistenleger
te hebben, maar men will een krachtige groep,
waarop in tijd van. nood volkomen is te ver-
trouwen. De heer Mussolini is dan ook aller-
minst de man van een vergelijk; met dengene,
die niet voor 100 pet met hem is, acht hij sa-
menwerking onmogelijk. Al dezulken. wor
den nu uit dc partij gestooten en daardoor
rveimt het aantal leden eer af dan foe. Vooral
de ambtenaren moeten het ontgelden, want de
minister-president tracht de staatsmachine
zoo economisch mogelijk te laten draaien. Wie
maar eenigszins gemist lean, worden, gaat er
uh waa.rdoor deze gedupeerden zkh veelal
n->n dc zijde der oppositie scharcn.
Dat alles neemt niet weg, dat in plaatsen,
•>T-r de zwarthemd'en erin geslaagd zijn, de
macht vrlledig in handen. te krijgen, vedl or
bed e-s :n naam de zijde van het fasosme ge-
tozen hebben. Amdleren begrijpen dat dit net
oorvge m ddel is, om niet overal op den ach-
1 r?rond gezet te worden Het is anders niet
mogelijk te verklaren, dat in sommige streken,
wrr tot voor kort de communisten de baas
oreld-n nu nagenoeg ieder van zijn faseisti-
^phe "-ezir^heid laat bl'iken. Van dte arbe ders
wordit over het algeiueen niet veel meer ge-
-a-w wjj m'-'H eens terpen den burge-
r van ^1rs«a'omhaTda de opmerking
dat zdj wel een toantje lager zouden zingen,
n hii tr'V^mte'iik lachend uitriep:
zinnrp-? Te zingen in het
n
n>t meer!"
-a |iilsr)r3',k van
7a-k ondc
een der voorvechters
meer dan vol-
n den nrr0nd van de
orraf'sc.h is. dat ziin macht steunt
op bet grweld Dat het ta d# omstandlghe-
den van het jaar 1920 de redding heeft ge-
bracht, kan daarom toch evengoea toegegeven
worden en men verzuimt, ook geen gelegen-
heid d'aarop met nadruk te wijzen'. E>e onder-
minister, die cms op de laatste twee dagen
vergezeide, bracht in zijh toespraken aan tafel
deze dingen voortdurend naax voren. Het
fascisme had volgens hem niet alleen Italii,
maar geheel Europa van het dreigend spook
der revolufie bevrijd en hij hoopte, dat wij,
Hollanders, in ons land teruggekeerd, dat
fcit niet zouden vergeten, maar net integen-
deel arn ieder zouden verkondigen.
Uit hetgeen wij over de beweging meedeel-
den moge blijken, dat wij aan het verzoek van
dten minister hebben gevolg gegeven, In zoo-
verre wij het met hem eens zijn, dat de bewe
ging den toestand van dreigende anarchie
heeft afgewend en het land! voor een chaos be-
hoed. Nu het eemmaal zoover is. is de kans
groot, dat van de verkregen macht misbruik
wordt gemaakt. Men is vrijWel weer lot het
absolutisme terug vervallen. De groote man
te Rome is feitelijk de alleenheerscber. De Ka-
mers hebben hem volkomen vrijheid van han-
delen tocgekend. Daaruit volgt, dat zij op een
gegeven oogenblik haar veto icunnen uitspre-
fcen over een daad1 van den minister-presi-
detn en in zooverre bestaat hier een verschil
met het desnotiame Van vroegen eeuwen.
maar hot is ae vraag of dit zal gebeurea, zoo-
lan^het fascistenleger „den wind eronder
Dat allerlei van de oude Rometaen overge-
nomen gebruiken op ons nuchtere Jdollanders
een komischen indruk maken, behoeft wel niet
te worden gezegd Als twee fascisten bij de
onfemoeting, alvoiens elkaar de hand te ge-
ven, eerst arm en hand uitstrekken bij wijze
van groct, vindt de Hollander dat die men-
schen zoo iets eenvoudigcr kunnen doen, en
als een gelid zwarthemdjes van tusschen de
12 en 15 jaar voot een minister de eerbewij-
zen verricht en alle met uitgestrekte arm en
hand den groet brengen en er een „Viva il
Fascio", „eja, eja, alala" weerklinkt. denkt
ieder rechtgeaard Hollander die een ge-
wone wachtparade al overbodig vindt en bij
het spelen van het „Wilhelmus" kalm op zijn
stoel zitten blijft „wat een poppekast".
Dat de Italianen zulike dingen mooi vinden en
er zelfs bij in vervoering kunnen geraken, ligt
natuurlijk in den volksaard Wie echter maar
enkele uitingen van het fascisme in Italie ge-
zien heeft, begriipt terstond, dat dit voor een
Hollander h e e 1 e m a a 1 niets is!
Ten slotte willen we nog vermelden, dat
enkelen van ons gezelschap de eer te beurt
viel door een fasdst te worden gedecoreerd.
Met ons geschiedde dit den laateten dag. Wij
hadden het met enkele journalisten en andere
heeren van wie een in volledig fascisten-
tenue. over de jonge beweging. Wij maakten
van deze gelegenheid een dankbaar gebruik
om eens alles wat de organisatie, het verleden
en de toekomst van de partij betrof, te weten
te komcn De heeren werden ten slotte door
onze groote belangstelling en gunstige beoor-
deeling (wij lieten ons toen met te veel over
onze bezwaren uit) blijkbaar zoo getroffen,
dlat de zwartliemd er plotseling vandoor ging
om even daarna met een insigne ten tooneele
te Snellen. Het was een ovale knoop di° door
de fascisten veel gedragen wordt en welke de
Itnliaansche kleuren (rood-wit-gi'oen) ver-
toont, met op het witte veld het bekende (ver-
fpulde) svmbool van dc roeden met de bijl en
voorzien van de (eveneens verguld*9 letters
P N. F., die beteekenen „Partito Nazionale
Fasdsta". De heeren. maakten nu ruim baan
en de jonge zwarthemd fiechtte het kleinood
triomfantelijk in ons linker knoopsgat Daar
na drukten alien ons de hand, waarmed? de
n'eebtipheid was afgeloopen.
K_
Met dank voor de ontvangen oplossingen.
STAND PROBLEEM No. 762.
(Zwiart: 3, 6/ilO, 14, 19, 20, 25, 29, 49
Wit: 17, 18, 21, 22, 31, 32, 37, 38, 39, 42,
47
O p 1 o s s i a g
1. 17—11 1. 7:36
2. 38—33 2. 29 27
3 22 31 3. 36 27
4. 39—34 4 40 29
5. 37—32 5. 27 38
,6. 42 2!
Goede oplossingen ontvingen wij van de
heercu: W. Blokddjk, P. Dekker, D. Gerling,
R. W. T. Bosnian, Alkmaar; P. Kleute Jr.,
den Haag
Het eindspel Hoogland (niieuwe speelwijze)
wordt ook in 5 zetten opgelost door 4327,
27—31 en 31—26 of 48.
Het eindspel de Boer (zw. sch. op 41, dam
op 46, wit sch. op 23 en 49, dammem op 20 en
281) wordit door wit gewomnen als volgt:
1. 28—50 1' 4147
2. 4944 2. 46 49 (over 10 en 40)
3. 40 :56
In een der partijen, dioor onzen landgenoot
Springer in rranikrijk gespeeld, zonder het
bord te zien, kwam de volgende stand voor:
Zwart: 1/5, 7, 8, 9, 13, 14, 16, 18, 19, 23,
24.
Wit: 25 28, 32, 33, 35, 37, 38, 40/45, 48,
49.
Wit speelde 37—31, waarop zwart (S.) als
volgt had kunnen spelen: 1822, 23-—28,
(w- 33 22 gedw.), 1420 en 1318.
Men gelieve dit even aandachtig na te spe
len.
In den volgenden stand van Everat wint
wit door na 5 zetten met schijf 25 op dam te
komen.
Geen wonder, dat Moeder bij tijden prik-
kelbaar wordt! Haar tobberig werk binnens-
huis, wasschen, strijken, verstellen, poetsen
fa de eindelooze huishoudelijke zorgen zou
den door geen man verdragen worden.
Wees voorzichtig! Prikkelbaarheid, pijn in
de lendenen en zijden, hoofdpijnL rugpijn,
urinekwalen, zenuwachtigheid, en auizelingen
zijn seinen van nierverzwakking.
Om zich te hoeden voor ontwikkeling van
de lange nasleep van nog ernstiger nier-
stoomissen, is het tijd om aan zichzelf te den-
ken en de worstelende nieren met Foster's
Rugpijn Nieren Pillen te helpen.
Dit speciale niergeneesmiddel Is geen alles
genezend middel; het werkt alleen op de nie
ren en blaas, en het baat tegen pijnlijke ver-
schijnselen van nier- en blaaskwalen als nier-
zand rheumatiek, steenvorming, waterzucht,
ischias, spit, blaasontsteking en urinezuurver-
glftiging. Passend voor jong en oud, diende
geen huis zonder Foster's Pillen te zijn.
Verkrijgbaar in apotheken en drogistzaken
h 1.75 per doos.
a 'H-
Zwartt: 2, 5/10, 13, 15, 18, 22.
Wit: 20, 24, 25, 29, 33, 35, 39, 40, 41, 45,
49.
1. 33—28 1. 22 44
2. 20—14 2. 10:30
3. 35 24 3. 44 35
4. 29—23 4. 18 20
5. 25 1
Ter oplossing voor deze week:
PROBLEEM Nq. 763
van JULIAN (Fr.)
Zwart: 4, 5, 6, 8, 11, 14, 15, 26, 40 en
twee dammem op 7 en 25.
Wit: 16, 18, 22, 23, 24, 29, 32, 33, 36, 41,
43, 47 en dam op 50.
Oplossingen v66r of op IT JulU, Bureau
van dit B1m.
NIEUWE SPEELWIJZE.
Door den heer C. H Broekkamp te Utrecht
werd het volgende aaxdige eindspeLletje sa-
mengesteld
Zwiart: SdhijiVen op 31, 36 en 38.
Wit: Schijven op 46 en 47, dam op 5.
Wit speelt en wint.
(Nadruk verboden.)
Plaatselijke keuze.
Als wij herinneren aan de indiening van
het inititatief-voorstel-Rutgers c.s. tot wijzi-
ging van de Drankwet met de bedoeling om
de invoering van Plaatselijke Keuze mogelijk
te maken, dan vertellen wij niets nieuws.
Indertijd hebben wij den inhoud van dat
voorstel meegedeeld; en dat zelfs was niets
nieuws, omdat het wetsontwerp een tweede,
eenigszins gewijzigde uitgave was van een
vroeger voorstel.
Dat vroegere voorstel was in 1919 inge-
diend; het werd in April 1921 door de Twee
de Kamer met 39 tegen 29 stemmen, aange-
nomen, maar in Februari 1922 werd het door
de Eerste Kamer met 6en stem meerderbeid
verworpen (18 tegen 17).
Het succes in ae Tweede Kamer en de
geringe meerderheid, die in de Eerste Kamer
het voorstel verwierp, hebben den voorstel-
lers, voorzoover zij nog lid van de Tweede
Kamer zijn, moed gegeven om opnieuw het
voorstel in te dienen, alleen in zooverre ge-
wijzigdj dat van een paar vroeger gemaakte
opmerkingen gebruik is gemaakt.
Wij zullen natuurlijk niet weer den inhoud
van het voorstel aangeven. In't kort komt
die hierop neer dat als een bepaald percen
tage van de kiezers voor den Gemeenteraad
dat vraagt, er een volksstemming zal gehou-
den worden om uit te maken of aan de Kroon
verzocht zal worden het aantal vergunningen
in de gemeente te beperken, te verminderen
of ze te doen verdwijnen, indien ten minste
een bepaalde meerderheid voor zulk een ver
zoek te vinden is.
De bedoeling is de mogelijkheid te schep-
pen, dat op grond van een volksstemming een
of andere gemeente wordt drooggelegd om
zoo voortgaande tot algeheele drooglegging
van het land te komen, een eindresultaat, dat
dan natuurlijk nog in de toekomst ligt.
Het hernieuwde voorstel-Rutgers c.s. is er
dus al eenigen tijd, en de Tweede Kamer
heeft het in de afdeelingen behandeld. Het
V.V. is gedateerd van 17 Mei 1.1. Daarop ko
men wij zoo aanstonds.
De voorstellers hebben natuurlijk, voordat
zij tot wederindiening van het voorstel over-
gingen de kansen berekend of althans ge-
schat. De Tweede Kamer is wel sedert de vo-
rige behandeling gewijzigd, maar een
groote verandering in de samenstelling der
Kamer is niet voorgekomen, althans met ten
nadeele van het voorstel. De Eerste Kamer,
die in Februari van het vorige jaar het wets
ontwerp verwierp, is heel anders samenge-
steld dan toen en de kans bestaat dus, dat de
stemming over het wetsontwerp anders zou
uitvallen, dan een goed jaar geleden. Dat
edited de lste Kamer in haar tegenwoordige
samenstelling het wetsontwerp te behan-
delen zal krijgen is uitgesloten. Dat lichaam
treedt af en de nieuwe Senaat wordt gekozen
naar het bcgtnael van evenredige vertegen-
woordiging.
Maar daarmee roeren wij een punt aan,
dat wel aandacht verdient. Men kan vrede
hebben met den ijver der drankbestrijdere,
men kan er zelfs eerbied voor hebben, al
dreigt die ijver bij sommigen wel eens over te
slaan in fanatisme; maar dergelijke vraag-
8tukken mogen niet de politiek beheerschen;
in Amerika is het nu al zoo ver gekomen, dat
bij een volgende Presidentskeuze de vraag
voor of tegen de drooglegging? gewicht In
de schaal zal leggen. Het komt ons voor, dat
de meening omtrent zulke speciale vraagstuk-
ken als drankbestrijding niet moet beslissen
over de al-of-niet-wenschelijkheid van
iemands verkiezing in een vertegenwoordi-
gend lichaam.
Maar laat ons niet elgen meening invlech-
ten; alleen nog dit: wij wenschen niet geacht
te worden op grond van het voorafgaande
tegen de drankbestrijding te zijnwij zijn al
leen tegen het overbrengen van drankbestrij
ding en andere gelijksoortige bewegingen op
politiek terrein.
Zooals wij reeds schreven is het V.V. voor
deze tweede uitgave van het wetsontwerp ge
dateerd van 17 Mei 1.1.
Vele leden keurden het niet goed, dat dit
voorstel opnieuw werd ingediend, z66 kort,
nadat het, zij het ook met een kleine meerder
heid verworpen was. Onder deze leden war en
er ook, die met fret beginael instemden; zij
achtten die wederindiening in strijd met de
parlementaire gebruiken. wat hier gebeurt
moge in overeenstemming zijn met de vol-
harding der drankbeatrijders, maar het is in
strijd met goede parlementaire gewoonten en
met den eerbied voor de besl-issingen der Sta-
ten-Generaal.
Bovendien heeft de regeering een wetsont
werp tot wijziging van de Drankwet aange-
kondigd en dat had men ten minste kunnen
afwachten. Was daarin de invoering van
Plaatselijke Keuze zoo goed als onmogelijk
gemaakt, dan had men amendementen kunnen
mdienen om P. K. mogelijk te maken en zoo
een beslissing van de Staten-Generaal kun
nen uitlokken. Wordt het voorstel-Rutgers
aangenomen, dan zal daardoor de herziemng
der drankwet vertraagd worden.
Natuurlijk waren er ook leden, die de we
derindiening toejuichten.
De tegenstanders betoogden, dat dwang
een slecht middel is om zedelijke overtuigin-
gen te wijzigen. De propaganda van perso
nen en vereenigingen heeft al veel goeds ge-
daan in de richting van vermindering van
drankmisbruik. Deze leden verwachten nog
veel van het streven der vakbeweging en der
vakvereenigingen, van verbetering der wo-
ningtoestanden en hygiene en van de verster
king van het verantwoordelijkheidsgevoel,
veel meer in elk geval dan van dwang. die
tot verzet leidt. Dit laatste zag men in Ame
rika, waar het wettelijk verbod tot ontdui-
king, omkooping, geheime distillatie en huis-
distillatie voert volgens de berichten. Zelfs
het hier te lande hier en daar ingevoerde tap-
verbod had nu en dan ongunstige gevolgen
gehad.
Ook leden, die een algemeen alcoholverbod
onder zekere omstandigheden konden billij-
ken, hadden bezwaar tegen plaatselijke keu
ze. Wie sterken drank begeert, kan er zich
van voorzien in een aangrenzende gcrreente,
waar het stelsel P. K. niet is ingevoerd, en
als de gelegenheden om buitenshuis drank te
krijgen, ontbreken, zal de drank veel meer
dan nu zijn intrede in de gezinnen doen en
dan bestaat het gevaar dat huisgenooten
meedrinken, die dat buitenshuis niet zouden
doen.
Sommige leden betoogden verder, dat het
niet aangaat om iemand een matig genot,
waarvan een derde geen last of schade onl
dervindt, te ontzeggen of onmogelijk te ma
ken.
Verschillende leden hadden bovendien wei
nig vertrouwen in een beslissing bij volks
stemming, waarbij gevoelsargumenten wor
den uitgespeeld en de openbare meening
wordt opgezweept door fanatici. In kleinere
gemeenten vooral, zou de P. K. een aanlei-
ding kunnen zijn tot veoortdurende onrust en
agitatie.
De voorstellers spreken het in de toelich-
ting tot hun voorstel duidelijk uit, dat zij, als
deze aanslag gelukt, het niet bij den sterken
drank willen laten, maar alle alcoholhouden-
de dranken willen weren, wat een verdere be-
perking der persoonlijke vrijheid zou zijn.
Eindelijk waren er, die m het stelsel van
P. K. iets zaggn, dat in aard en wezen met
een referendum overeenstemt. En bij de laat
ste grondwetsherziening was het referendum,
dat is de beslissing door een volksstemming
van de hand gewezen met groote meerder
heid. Als dat gedaan is in't algemeen, gaat
het niet aan om het in een anderen vorm
voor een bepaalde zaak wel in te voeren. Het
wetsontwerp gaat uit van het beginsel, dat
bij volksstemming zal worden uitgemaakt een
verzoek tot de Kroon te richten om, zoo noo-
dig, de gemeente droog te leggen. Maar als
de Kroon dat niet doet, is er een conflict en
als zij het wel dofet, is het niet zeker, dat zij
het van ganscher harte doet; dan komt de
volksbeslissing wellicht in strijd met de
overtuiging der hooge regeering.
Wij hebben alleen datgene uit het V.V. aan-
gestipt, dat de zaak in't algemeen betreft.
Opmerkingen over bijzondere punten en wen-
schelijke aanvullingen hebben wij weggela-
ten.
Onze conclusie is, dat men met de actie
tegen drankmisbruik kan instemmen en er
zelfs aan kan deelnemen en toch een tegen-
stander kan zijn van Plaatselijke Keuze.
DOOR H. JANSEN.
Dir. Radiioscbool HleldfarAlkmaar.
Mil.
Is die antenne volgens voorachiiften, aan-
gogeven in het vorige arinkel, aan'geibnadi't,
dian kan men het onitvanigitoesitel direct ver-
bnnden aan' dten invoerdxaad. Nu1 het lucht-
net geheel1 vrij' hangt boven boomen eni ande
re goede geleidiens komen de aethergolven
van seinende stations vanuit elke richting op
het onitvan'gtoesteli aan. Evenwel1 ndet alle
signallen komen eveni sterk) in de telefoon
dbor, en well om twee nedenen. Eerstens een
seinend) station met gxoote energie geeft in
ons toestel1 kradhitiger teekens dan een stati
on met minder energie op denzeTfden af-
stand. Tweedens die lanteane heeft een zeker
KChWfect. Bij onze L antenne komen de
stetrkste sigr.alen uit die richting, aan welks
antenne utteindle 'het 'ontvangtoestel verbon-
den' is miits antenne ligt in het verlengde van
het zendlstation. Spant men in Noord-Hol'-
land een antenne richting Oost-West en
maakt men aan1 het westetijk gelegen einde
(ten invoerdiraadl vast, dan ontvangt men de
krachti'gste teekens van in Engelland1 'gelegen
stations. Na die verbinding van den! invoer-
dlraadl aan het toestel! mioet men nog een ver-
bundling miaken van toestel naar de aardie.
Deze aard'venbinding is het gunstigst, wan-
neeo men1 hiexVoor neemt dfito koperaraad, om
den Ohmsciheni weerstand igering te ihouden,
daar de stroomsterkte van de inkomende gol-
veni het grootst is het diicbtst bij' de aarde.
Hlet effect van de 'inkomende stroomipjes is
dan op het verdere gedeelte van het ont-
vangstation het grootst. Deze koperdraad
kan vanaf het toestdi geleid worden naar een
pliaat koper, welke gehriacht is in het grond-
water. Het eenvoudig met den beganen grond
verbdndien is niet doelitr'ffend. Daar een
ieder niet in die 'gelegenheid is een (koperplaat
in igrondlwiater te pllaatsen heeft men met
succes deze aarddraad verbonden aan gas-
pijp of wiateri'eidinig. Dte llaatste is de beste
van de twee. Vetibinding aan gaspijp geeft
een hoogere weerstanl dan verbinding aan
wiaterkraan. Immers todh de waterkraan
staat in direct contact met een onmietelijk. bui-
zannet en een wiatermassa. Wie van beide
laatste aaxdverbindingen versteken is, kan
zijn toevludit nemen tot 'het spannen van een
net van kopergaas dat op van dte aarde ge-
isoleerde paaltjes, wordt bevesti'gd' ongeveer
1 metert van dien grond. Aan dit net beves-
tigt men dien aarddraad. Al1 dleze aardver-
bindingen hebben hetzelMe doel. Zij vormen
als't ware de tegencapaciiteit van het lucht-
net. 'Dit zal1 duideliilk zijn, wanneer men her
innert hlet in art. Il en I'lT behandtelde, aan-
gaande oscilleerende keten, bestaande uit
capaciteit en zelfiinductie. In onze ludiinet
aarde keten is dus de lantenne het eene bl ad
van den condensator, de aarde of de tegen-
cap. in het glgemeen hlet tweede blad van den
condensador, de geleiddraad bestaande uit
een dradspoel, vertegenwoordigt de waar-
die zeifindiuctie. Op dleze wij'ze 'hebben we het
dan in onze miadit om met de in de antenne-
aarde keten aanwezige capaciteit en zelfin-
dtuctie af te stfimmien op de seinendte radio-
stations. Wanneer we nu maar zhrg dragen,
dat het product van cap. en zelfind. van de
antanneketem overeenkomt met het product
van cap. en zelfind. van het seinende stati
on, dan komt maximumenergie op 'het toe
stel binmen. Er is ailsdam resonance verkre
gen; Dusstdheni de bedde stations. Om dit te
vedkrijlgeh moet 6f cap. 6f zelfinductie regel-
baar zdjn. Daarom gebruikt mai dan ook in
de antenneketen een ingeschiakelden conden
sator of een zelfinductiespoel'. Een radiiostatf-
oo golven uitzendend van 600 M. lengte
geett aan den aether stooten met een frequ-
enitie van 500.000 (golflen»gte formule 600-
300.000.000
500.000.
In die ontvangantenne komen dus ten'ge-
volige deze 600.000 stooten, eliectrisChe
stroompjes (httogfrequente wisselstroomp-
jes) te lioopen van frequentie 500.000, op
vooxwaarde, dat het ontvangstation in resti-
manoe is met dten zender. Het is nu ntog zaak
deze wisselsttnoioimpjes van pirn. 5 h 10 mil-
liampteres om te zetten in een hoorbare frequ
entie. Dit kan geschieden door middel van
een; telefoon. De telefoon is een zeer gevoelig
instrument geschikt om deze zwakke stroom
pjes hoorbaar te miaken. 'De gemakkelij'kste
manier is dus wel' om tusschen antenne en
aardie die telefoon in te schiakelen.
Bijl een diergelijike proefnemdng zou men
echter geen succes hebben, om de volgende
redenen. De telefoon, welke Hater nauwkeu-
riig beschireven zal! worden bestaat in' hoofd-
zaak uit een miaigneet om welks polen draadi-
windingen liggen. 'Door deze draadwindin-
gen zouden dan de hoogfrequente wisseb-
stroompjes moeten passeeren. waardoor tel-
kens de trilplaat van de telefoon zou worden
'aangetrokken. Het groot aantal windingen
dat om dte kernen van dten electromiagneet ligt
heeft evenwel een te Ihiooge electrische weer
stand! (zelfinductie) ami deze 'hoogfrequente-
stroompjes Zondler meer door te laten. Ver
der kan de trilplaat een zoo groot aantal
trillingen van 500.000 niet bijloopen; en al
zou die trilpllaat het kunnen weergeven, dan
nog blleef het mensdhelijk oor in gebreke, om
dat dit htoog aantal trillingen voor ons on-
hoorba'ar is. DC hoorbare frequentites, welke
ons niet onaangenaam aamdoen Iggen tus
schen de grenzeni 20 en 1200, vapdiaar, dat
maar middelen is omigezieni, om1 deze hoog
frequente wisselstnoompjes om te Zetten in
stroompjes van deze hoorbare frequentie.
Hierin is men geslaagd door gebruikmaking
van dto coherer en den miagmetischen detec
tor. Daar deze toestellien in onbruik zijn ge-
raakt zullen we ze ook buiten bespreking la
ten. Zijl znjln; ieedisi ruimi tien jaren verdj;on-
gen door den meergevoeliigen kristal defec
tor. De fcristaldletector wxxrdt in de ontvang-
keten' gesohiakeld en biedt zoodoende aan de
tdefoom getegenheid om de door den kristal-
detector omgezette wisselstroompj-es in g«-
lijkstroomstootjes aan te toonen. Verschillen
de soorten van kristal worden voor dit doel
gebezi'gd We noemen hier: loodglans, gale-
silicon, Zindet, koperpyriet, molibdbliet,
den
na
radlocite, carborundum, enz.
Van al dteze kristallen wordt door
amateur het meest gebiuikt Silicon of car
borundum. In het volgende arfikel zullen we
atihtereemvolgens de voor- en nadeelen van
elk kristal apart behandelen.-
door
W. J. EELSEMA.
(Nadruk verboden).
Negem jiaar was het nu geledjpn, dat het
gebeurd Was; dat hem tot een verbitterd een-
zaarn; man 'gemaakt Wad1! Negen lange ja
ren! Moedelbos schiudt hij; het hoofd, larg-
zaam buigt bijl het, a:ls waren de laisfen van
den tijd te rwaar. Een traan drupt op bet
tafelzwilk, dtoch met een bruusk gebaar
veegt hij met de band over dte oogen, om dan
op te staan en naar buiten te loopien, daar
waar het werk hem1 wacbt, waar vergetel-
heid te vinden is.
Buiten is alles in' vollten bloei. Het is voor-
jaar. De appel- en pereboomen zijn getooid
met een helder wit klbed, terwijl hier en daar
iets rossig sdhemert. Zonneschijn danst over
lp-
Lp\v i''c
Aan de Da mm era I
ii (iiijiftr .il i»i jITTTi". i .i.iuiiwm.w.. ■iiiTSj
