DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
A. DAM Co.
Superior Chevrolet.
5 Pers. Touring f2000.
mo. 182
Garage Scharloo, Albmaar.
Honderd vflf en twintigste Jaargang.
1923
Abonnementsprijs bij yoorultbetaling per 3 maanden f 2.—, fr. per post f2.50. Bewljsn. 5 ct. Adyertentiepr. 25 ct. p. regel, grootere letters naar plaatsrulmte.
Brieyen franco N.Y. Boek- en Handelsdr. y.h. Herms. Coster Zoon, Voordam C9, TeL Adminlstr. So. 3. Eedactie So. 33.
ZATERDAG Directeur: G. H. KRAK. HoofdredacteurTj N. ADEMA. 4 AUGUSTUS
Buitenland.
Dtt numraer bestoa* uit 2 bladen
HET OVERLIJDEN VAN PRESIDENT
HARDING.
Nadere mededeelingen over het einde van
den president zeggen, dat 'n ambtelijk commu
nique werd uitgegeven, waarin gezegd werd
dat hij plotseling, zonder dat bepaalde teeke-
nen vooraf daarop wezen, aan apoplexie
stierf. Mevrouw Harding en dr. Sawyer wa-
ren de eenigen, die aanwezig waren, toen de
verandering in den toestand intrad. Mevrouw
Harding las juist haar echtgenoot iets voor.
Hij zei nog: „Dat klinkt mooi, ga nog wat
door daarmee". hief de hand op en viel in de
kussens neer. Allen begrepen, dat dit het ein
de was. Het was toen omstreeks zeven uur
's avonds. Mevrouw Harding snelde de gang
door om de andere geneesheeren bij den pa
tient te roepen. Dr. Coone en verschillende
anderen kwamen ijlings de kamer binnen; er
volgde een lange stilte totdat de verpletteren-
de waarheid werd uitgesprokenDe presi
dent is overleden.
Binnen een paar minuten waren alle leden
van het officieel gevolg van den president
binnengeroepen. Hoover kwam het eerst.
Toen hij de sterfkamer verliet, was hij niet in
staat een woord uit te brengen. Mevrouw
Harding weerstond den slag en zeide nog:
„Neen, lk zal mij goed houden."
Volgens een Exchange-telegram zal de ter-
aardebestelling vermoedelijk te Marion, waar
hij jaren lang woonde en dat nog de woon-
plaats is van den vader van den president,
in den staat Ohio, plaats vinden, maar eerst
zal het lijk naar Washington worden ge-
bracht. waar het op een praalbed zal worden
gelegd.
Een groote menigte verdringt zich in en
rondom het hotel te San Francisco, waar
Harding stierf, en de geheele stad is vol van
het doodsbericht.
Warren O. Harding werd in 1865 te Cor
sica in den staat Ohio geboren. In de laatste
jaren van den burgeroorlog dus, en dit heeft
heel wat te beteekenen, wanneer men bedenkt
hoe in de jaren '60, '70 en '80 zelfs later
nog de partijen in die Zuidelijke staten
nog tegenover elkaar stonden. Wie republi-
feein was, dtadht itoen dlat geen fatsoenlijk
mensch iets anders kon zijn en dit exclusieve
partijstandpunt heeft Harding nooit verla-
ten; zijn verkiezing tot het presidentschap is
in zekeren zin een triomf geweest en mis-
schien wel de laatste triomf van het tradi-
tioneele. partijstelsel.
Harding was een paar jaren leeraar, maar
werd spoedig journalist te Marion in Ohio.
De Journalistiek iB em1 moo'ie loopbaan voor
een encrgiekeni jongemian in Amerikia De
Ajmierikaansohe Joiirnallstiek is silechits
van de vele Amerikaansche middelen
„veel geld te maken". Harding bereikte
doel. Na enkele jaren was hij eigenaar
een krant: de Star. Toen ging hij ook
politiek doen. In de republikeinsche partij
natuurlijk en wel in de meest conservatieve
sectie van die partij. Van Roosevelt en diens
progressisme wilde Harding niet weten:
Amerika kon best voort, zoo meende hij, zon
der al die nieuwigheden als sociale wetge-
ying, deelneming aan het internationale le-
ven, enz.
Wilson was echter nog heel wat erger dan
Roosevelt. De geleerde, filosofeerende, hu-
manitaire Woodrow Wilson was wel net te-
fendeel van Harding's idealen Amerikaan.
och was die man jarenlang de door velen
bijna aangebedcn leider van het Amerikaan
sche volk. Tot de bittere teleurstellingen kwa
men en de groote meerderheid den ouden
tijd, de oude methode, het oude Amerika te-
rugwenschen. Warren Harding was een goed
vertegenwoordiger van dit oude' Amerika:
zijn verkiezing van 2 November 1920 was
dan ook een ware triomf. De campagne was
gevoerd onder de leuze: Weg met de demo-
cratische onbekwaamheid en het leek werke-
lijk of de democratische partij voor goed zou
verslagen zijn: Amerika zou zich voortaan
van de rest der wereld afsluiten. een eigen,
op zichzelf levend geheel worden: oase van
gezonde, zakelijke politiek te midden van een
wereld van bolsjewistische, democratische en
internationalistische ideologen.
Harding's program werd vooral geken-
merkt door een beslist protectionisme; niet
alleen heeft hij het nieuwe, zeer hooge tarief
ingevoerd, maar aanvankelijk ook nog het
plan gehad Europa volkomen onafhankelijk te
maken van de handelsvloot der andere volken.
In verbandi d&armedte zouden er vooriceurta-
rievem op die Amerikaansche spoarwegen war
den ingevoerd voor goederen, die met Ameri
kaansche schepen van overzee gekomen zijn
of verzonden worden. Zoodoende wilde men
vooral de groote regeeringsvloot een over-
blijfsel uit den oorlogstijd rendabel maken
Men weet echter hoe "die vlootplannen zijn
mislukt.
Er was meer in Harding's program, dat
moest gelukken. De tijd staat niet stil en ook
Amerika kan niet terug in den tijd. Het is
waarschijnlijk juist de voornaamste verdienste
van Harding, dat hij zich als president, tot
op zekere hoogte altlians, aan de omstandig-
heden heeft aangepast. Harding had beloofd
het oude strenge Amerikaansche individualis-
me te herstellen H'ij was echter nog niet lang
president toen hij; aan de groote stakingen der
mijnwerkers en van het spoorwegpersoneel
op een „sociale" manier een einde trachtte te
maken. Toch ging hij op dien weg blijkbaar
nog niet ver genoeg Het volk, dat in 1920
een
om
zijn
van
aan
Harding boven Wilson verkoos, vindt thans
Harding weer te rechtsch en geeft zijn steun
aan candidaten, die zelfs meer linlcs staan dan
Wilson. De laatste verkiezingen waren im-
mer® een groat eucoes voor, de riadScaie groep
van Liafalette. I
Op het gebied der buitenlandsche politiek
is Harding's korte bewindstijd zeer vrucht-
baar geweest. Op 12 Augustus 1921 werden
de urtnoodigingen tot le ontwapeningsconfe-
rentie verzonden en op 12 November werd de
conferentie te Washington met een rede van
Harding geopend. Men kent de belangrijke
resuitaten, die zdj heeft opgeleverd.
Harding heeft zich ook zorgyuldig buiten
het Europeesche wespennest gehouaen. Op
het verzoek om deel te nemen aan de confe
rentie van Genua kwam een weigerend ant-
wocndl van Aimmika, diat zich1 ook nog steeds
buiten den Volkenbond houdt. Op bepaald
gebied zocht Harding echter wel medewer-
king en in de laatste rede, die hij schreef,
maar wegens zijn ziekte al niet meer kon uit-
spreken, wees hij nogmaals op het groote be-
lang van het internationale gerechtsihof.
Een Reutertelegram uit Plymouth Vernon
aan de Londensche avondbladen meldt, dat
vice-president Coolidge, die in kennis werd
gesteld van het overlijden van Harding, het
volgende manifest heeft uitgevaardigd:
„Er hebben mij berichten bereikt, welke
naar ik vrees juist zijn, dat de president den
laatsten adem heeft uitgeblazen. Daarmede
heeft de wereld een groot en coed man verlo-
ren. Ik betreur zijn verlies. Hij was mijn
voornaamste vriend en het zal mijn streven
zijn de politiek, waarmede hij aangevangen
was, voort te zetten, een politiek, welke de
behartiging van de belangen van het Ameri
kaansche volk nastreeft en de verantwoor-
delijkheid ervoor te dragen, waar deze zich
pok moge voordoen. Daartoe zal ik samen-
werking zoeken met al diegenen, die aan den
president gedurende zijn ambtsvervulling
verbonden zijn geweest en met hen die zich
moeite hebben gegeven hem te helpen. Ik re-
ken er op, dat zij ook mij zullen steunen en
ik vertrouw, dat God het lot onzer natie zal
richten".
De Amerikaansche oud-senator Fall, die
thans te Londen verblijft en een persoonlijke
vriend was van Harding, in wiens kabinet hij
een functie vervulde, zeide in een interview,
dat, daar Coolidge (die president zal zijn tot
het tijdstip dat een nieuwe presidentskeuze
moet worden gedaan, in 1924) verkozen is
onder dezelfde republikeinsche leuze, men
gerust kan aannemen, dat er in de algemeene
politiek van de Vereenigde Staten geen wijzi-
ging zal komea.
De tijdelijke president aanschouwde in
1872 het levenslicht in New-England, waar
zijn vader landbouwer was, evenals al zijn'
voorouders. Toen hij nog een jongen was,
hielp Coolidge steeds zijn vader op de sui-
kervelden nabij Vermont. Hij bezocht de
I school te Plymouth en het gymnasium te
Amherst. Na volbrachte studie vestigde hij
zich als advocaat te Northampton, een Ideine
stad in Massachusetts. In 1900 werd hij daar
stadsadvocaat en de eerstvolgende jaren ver
vulde hij er verschillende gemeentelijke func-
ties. Van 1912 tot 1915 was hij lid van den
6enaat van Massachusetts; de laatste twee
jaar fungeerde hij tevens als president Van
1916 tot 1918 was hij onder-gouverneur van
Massachusetts. Sinds 1918 was hij gouver-
neur van dien staat, welke functie hij neer-
legde in 1920, toen hij tot het vice-president-
schap werd geroepen als hoedanig hij tevens
ambtshalve president van den Senaat is.
Coolidge is het echte type van den New-
Englander. Rustig en „droog" in zijn manie-
ren, bekend om zijn onkreukbare rechtscha-
penheid. Terwijl hi] onafgebroken republikein
is geweest, kan hij worden aangeduid als
progressief en conservatief tegelijk. V66r zijn
verkiezing tot vice-president was hij voorna-
melijk bekend door de strenge wijze, waarop
hij in 1918 de politiestaking te Boston den
kop indrukte, iets waarbij duidelijk bleek hoe
fel hij staat tegenover ieaer „extremisme" en
onwettige agitatie. Bij zijn herbenoeming tot
gouverneur van Massachusetts kreeg hi] een
felicitatie-telegram vanWilson!
Coolidge is in 1905 getrouwd en heeft twee
zoons.
UFT BEZET GEBIED.
Donderdag is een geldtransport der Gelsen-
kiirdimer Gusst-alhweilke tier hoogte vtan een
milliard en een geldtransport voor dc mijn
Rhein-EHbe ten bedirage van twee miMiard;
door de bcttingsautonteiten in beslag geno-
men. Op beide bedrijven kondigde het perso-
neel een 24-urige proteststaking af
Op vele mijnen is het personeel in staking
gegaan, omdat wegens het gebrek aan be-
taalmiadelen ,ondanks pogingen der directie,
om daarin te voorzien. de loonen slechts ge-
deeltelijk konden woraen uitbetaald!. Aan die
geMHchaarsiChfe hebben natuturlijk ook die vele
inbeslagnemingen door de bezettende legers
voor een groot deel schuld.
DE ECONOMISCHE CRISIS IN
DUITSCHLAND.
De stijging der prijzen van levensmidde-
len, die vooral van Woensdag op Donderdag
ongekende afmetingen aannam? heeft te
Munchen verschillende opstootjes veroor-
zaakt. Donderdagmorgen ontstond tenge-
volge van de hooge prijzen groote opwin-
ding onder de huisvrouwen, die op verschil
lende plaatsen begonnen te betoogen. Zoo
verzamelde zich een aantal vrouwen voor
platz, om op deze wijze cfe aandacht der re-
geering op den nooatoestand te vestigen.
De vrouwen trachtten ook het gebouw van
den Landdag binnen te dringen om daar aan
haar verontwaardiging lucht te geven.
Gistenmorgen kwam het te Buer tot duur-
teopstootjes. De menigte stelde een comity
van actie in, dat de artikelen in de winkels in
beslag nam en tegen aanzienlijk verlaagde
prijzen verkocht, waarop alle zaken sloten.
Een sterke Belgische troepenmacht trok
door de stad.
Te Miilheim zijn de arbeiders der mijn
Wiesche, die een voorschot van zeven milli-
oen mark eischten, in staking gegaan.
Naar het communistische biad „Ruhrecho"
uit Oberhausen verneemt zijn aldaar bij op
stootjes drie arbeiders gedood, 18 zwaar en
r velen licht gewond.
DE OFFICIEELE DUTTSCHE KRINGEN
EN DE ENGELSCHE RBGEERINGS-
VERKLARI'NG.
In Beriijnsche officieele kringen is men van
meening, dat de behandfiling van de kwesfcie
van het lijdlelijk verzet m het door dela En-
gelschen premier Baldwin medegedeelde
on twerp-antwoord op de Duitsche nio ta aan-
leiding geeft tot bezorgdiheid. Men legt er
den nadruk op, dat het opgeven van het lijL
delijk verzet, dat niet door de regeering is
georganiseerd, maar spontaan uit het vo'k
is opgekomen, slechts dan van het volk kan
worden geeischt, als zekere garanties gege
ven worden voor de de ontruimiing van het
Ruhrgebied binnen den kort mogeHjken tijd.
en het vrijlaten van de gevangenen en het
verkeer.
Daar het inwilligen van die eischen niet
anders beteekent dlan tertugkeer tot dien miorr
malen toestand, komt de fern er van' over-
een met hetgeen Baldwin van den terugkeer
van het tnonnale leven in het Ruhrgebied
gezgedl heeft. Aan Duitsche zijde heeft mien
daarom de neiging te vermoedicn, dat Bald
win nog niet alles heeft gezegd en dlat wel-
licht aditer de coulis3en voorstellen door En-
feland worden gedaan, waardoor aan
rankrijk bepaalde garanties gegeven zullen
worden.
Daaruit zou dan ook die tegenstand van
Frankrijk tegen de ^penbaarmaking der do-
cumenten te verklarani ziiri. Duitechland is
volgens deze opvatting „0bjecP en' moet zich
wachten eenige hoop te koesteren van een
scheuring tussohen rrankrijk en Engeland.
In het algemeen heeft zich de opvatlting
gevestigd, dat met de rede van Baldwin de
deur voor verdere ondlerhandelingen niet toe-
geslagen is.
DE VOEDSELVOORZIENING VAN
BERLIJN ERNSTIG BEDREIGD.
In het district Solddn (Brandeburg) is een
I groote staking der landarbeiders uitgebroken.
De staking omvat ca. 4000 man, die op 50
verschillende landgoederen werkzaam waren.
Aangezien door deze staking de verzorging
van Berlijn met levensmiddelen ten zeerste in
het gedrang komt, is de techndsche noodhulp
opgeroepen. Men hoopt, dat deze door de er-
varing van de laatste jaren in staat zal zijn
de zware taak, waarvoor zij gesteld wordt, te
vervullen.
DE VLUCHJT VAN EHR'HARD.
Naar uit Stockholm wordt gemeld, ver-
spreiden de Zweedsche bladen het bericht,
dat de uit Leipzig ontvluchte kapitein Ehr-
hardt zich naar Zwedlen heeft begeven en
in Stockholm is gesignaleerd.
De Stockholmsche politie verklaart aan de
bladen aldaar, dat zij hieromitreint geen in-
lichtingen kan geven.
In officieele kringen te Berlijn is er niets
van bekend, dat Ehrhardt zkh naar Zwedlen
zou hebben begeven.
NA DE ENGELSCHE REGEE'RINGiS-
VERKLARING.
Reuter verneemt, dat ofschoon er nog
niets bepaalds besloten is, de volgende stap
in de schadevergoedingscrisis zal zijn het
zenden van een Britsdi anltwoord op de
Fransche en de Belgische nota. Er is niets
vastgesteld nopens een afzondeilijk antwoord
aan Duitschland en in bevoegde kringen
hoopt men nog steeds dat een' gemeenschap-
pelijk antwoord kan worden gezonden. In elk
geval zal er bijna zeker een verdere gedach-
tenwisseling zijn.
Als gevolg dier ddbatten, in belt Engelsche
Hooger- en Lagerhuis publiiceert de Fran
sche regeering den tekst vaini het Fransche
antwoord aan die Britsche regeering.
De Belgische regeering publieefet de met
Engeland gewisselae stukkien ten> aanzien
van het antwoord op de Duitsche nota.
De Italiaamsche nota is gelijk gemeld, ook
te Londen ontvangen.
Naar verluidt brengt zij. hulde aan den
belangeloosheid van de Britsche actie en ver
klaart zij;, dat Italig accoord gaat met de
Britsche politiek; de nota betuigt verder al
gemeene mstemming van Italie met de Brit
sche politiek en de voorstellen tot een nieuw
onderzoek van de huidige Duitsche betaldngs-
capaciteit.
Italie wenscht evenals BrittanniS, dat
Duitschland het maximum-bedrag zal beta-
len, dat mogelijk is. Hat sluit zich aan1 bij
dien Britschen wensch inzake eeni algemeene
en definitieve financieele regeling als mid1-
del tot pacificatie en reconstructie van Euro-
pa, tot pacificatie en reconstructie valm Euro-
pa, en Wudit zich bezig met de kwestie van
de annuleering der intergeallieerde schulden
als onafscheidelijlk deel eener degelijke rege
ling.
'DE GNITWIAPEINING VAN' HDNGIA-
iRIJ'E ENi BULGAR1JE.
ILJit Belgrade wordt gemeld, dlat (het Zuid
SHaviisicihe parliemient na een rapport van den
minister van buitemiL zaken eminent dte con-
ferenie van 'Sinaia te hebben geboord, den
eisch heeft gesteld^ dat de kieine Entente in
de oontroliecommlissie in zake de ontwape-
ning van' Hongarije en Biulgairijie zai zijn
vertegenwoordigdl.
DE BELASTINO OP HET BEZIT
IN DUITSCHLAND.
Donderdag had in het rijksministerie van
financien, onder voorzitterschap van den mi
nister dr. Hermes, een besprekmg plaats met
deskundigen uit de kringen der wetenschap,
het practische leven en het parlement over de
kwestie van de heffing eener belasting op het
bezit, gebaseerd op een vaste markwaarde en
in verband daarmede over de kwestie van de
invoering der goudrekening (goudmark-ba-
lans en goudmark-boekhouding). Het v66r en
tegen werd zorgvuldig overwogen, waama de
deskundigen ten sotte als hun oordeel uit-
spraken, dat het noodig was door vertegen-
woordigers van de wetenschap en het practi
sche leven een onderzoek te doen instellen
naar de mogelijkheid en de wijze van invoe
ring der goudmark-boekhouding en balans
voor belastmgplichtigen. De minister ver-
klaarde zich bereid onmiddedlijk daaromtrent
advies in te winnen.
DE EISCHEN DER DUITSCHE
SOCIAAL-DEMOCRATEN.
De sociaal-democratische rijksdagfractie
beeindigde gister, naar het Hbld. meedeelt, de
tweedaagsche bespreking over den poiitieken
toestand"
Met groote meerderheid werd een motie
aangenomen, waarin de dreigende ineenstor-
ting der binnen- en buitenlandsche politiek
van Duitschland in de eerste plaats cen ge-
vog wordt genoemd van de passiviteit der
rijksregeering. Van de regeering wordt groo
te ractiviteit m de buitenlandsche politiek ver-
langd, om onder handhaving van de eenheid
der republiek, het blijven van het Rijnland
aan het Rijk en de bevrijding van het Ruhrge
bied tot een definitief vergelijk over de her-
stelkwestie te geraken. De krachtige verhinde-
ring van alle sabotagedaden en de radicale
stopzetting van de bewapening der onwettige
organisaties acht de soc.-dem. fractie zoowel
in binnenlandsch als in buitenlandsche poli
tiek opzicht een dringende noodzakelijkheid.
Verder wordt de onverwijlde reorganisatie
van het Duitsche belastingstelsel en het op-
brengen der schadevergoemng door de belas
ting van het bezit verlangd.
Ten slotte verklaart de fractie, dat zij de
gansche macht der partij' zal aanwendem om
de vervulling dezer eischen te verkrijgen en
dat zij van het resultant harer pogingen haar
verdere houding jegens het kabinet-Cuno af-
hankelijk stelt.
De „Soz. Dem. Pari. Dienst" merkt fen
aanzien van deze resolutie op: Bij de stem
ming is gebleken, dat de groote meerderheid
der aanwezige 120 fractieleden op het oogen-
blik geen aanleiding ziet om de kwestie der
coalitiepolitiek tot een beslissing te brengen
Twee ongeveer gelijke resoluties, waarin
vertrouwen in de regeering werd uitgespro
ken, maar de groote coalitie van de hand ge-
wezen, werden met groote meerderheid ver-
worpen.
GENIEIRIAAL HOFFMANN, OVER) OEN
MRElDEl MET RIUSLAIND.
Itn de llaatste fragmmten, dlie dte Manches
ter Guardian, uit da onuitgegeven gedenk-
schriften van generaall Hoffman publioeert,
heeft deze het over den vrede van Brest-Li-
tofsk.
Hij 'begint met die veradteming te schildte-
ren, die Get begin dler Riussische rewlutie in
Ahaart 191T voor dte Centhalen bracht. Vol
gens dte voonsiteling die ook in Engeland' de
tegenstandiens van Sir George Buchanan,
ien Enigelschen gezant tte Petrograd tijdens
dten oor.log, hebben verspmd, wijt 'Hoffmann
de revolutie vooral aan dien invloedl van Eh-
geland en den Engelschen gezant. De tsaar
zou, volgens hem, uit vrees voor binnenland-
sche oniusten, gteneigd1 zijn'geweest om een
afzonderlijlkm vrede te sluiten. Om dit te
voorkbmen zoiui Buchanan de intrigues van
Kerenski en1 Goetsijkof htebben gesiteund, die
faemi, in geval hiun1 pogingen slaagdten,
voortzetiing van den' oorlog beloafdten.
Toen dte revolutie eenmaal aan het roM'en
gehradht was, sitond IDuitschlland' voor een
dulbbele keuze: het kan; probeeren de revolu-
tionnairen aan zijn leant te krijgen, door een
afwachtende houding aan te nemen en ook de
operatiesi vrijHvel te staken; het kon ook van
de geltegenheid gebru'ikl miaken om het dloor
de revolutie in wanorde geraakte Russische
Iteger dteor enktelte flinie aanwallten te over-
rompelten.
iHtet (Duiltsdhe oppeitnevel had echter geen
troepen voor dit doel (beschikbaar, en1 de re-
gearing had enkel ooren naar de vredes-
voorsitellen van Kerenski. Achteraf be-
sidhouwd, zegt Hoffmann, Mad mien beter ge-
dlaan miet het onmogeljke te dteen can het
Riussfische front in' te deuken, wtant nu' blteek,
dlat dte aanbdedingen1 van Kerenslld: enkel1 fen
doel hadden om ae Duitschers aan den praat
te Mouiden, teTwijl (hij met zjjin welRprekend-
De Superior TOURING is door haar prach-
j tige ljjn, alsmede haar. krachtige klep in
j den kopmotor de meest aantrekkeljjke
wagen. Daarenboveu floor haar lagen prjjs
en geringe onderhouaskosten onder ieders
bereik.
iheid het lieger aanzette om den strijd voort te
zetten en de iDhitsche divisdes op het Oostelii-
ke front vast te houdten.
Hoffmann verhaalt hoe hijl zel'f zich Het
misllteidten dloor deze manoeuvres van Kerens-
Id: „ilk was in dtezen tijd te Berlijn met een
officieele opdracht. C>p een dag kreeg ik een
boodsch'ap van Met departement van buiten
landsche zakeni, die uniiji verzocht mij; in iedier
geval dien avoind nog in betrekking te stel-
s kn met dien' heer Erizberger die uit Stock
holm teruggekeerldl wtas. Ik had dien aivond
eenl onitmociing met Erzlberger en hijl vertel-
de stndji, dat 'hij te Stockholm onderbandeld
had met eeni atgezant van Kerenski en op
het punt sitond om vrede te sluiten. Of ik mij
gereed wou houidlen om, op het eerste bericht
met hem naar Stockholm te vertrekken voor
de vredtesonderhandleliingenl? Ik was eenigs-
zSins soeptisch, maar kon miji niet weerhouden
om gtelooif te hechten .aan dte mogelijkheid
van een vrede. Het zou dan ook werkelijk 'het
redtelijlkiste geweest zijn, dat Rlusland doen
kon, am' een afzonderlijken vredlc met ons te
sluiten. Hlet zou zich waarschijnlijk het expe
riment van een1 bolsjewistische regeering en
het bloedi van millioanen vermoorale burgers
hebben bespaard."
Hoffmann verhaalt dlan1 Van die gehcime
overbrenging van Lenin c.s. uit Zwitserland
via DUitsdnliand naar Rlusland. eeni miaat-
regel, waarvan men in het hoofdxwartier niet
op de hoogte wtas en1 die de opperbevelheb-
•ber in het Oosten eerst uit dte dagbladten' van
de tegenstandiens van Duitschland vernam.
Nliemand, zegt Hoffmann, Mad toen de ge-
volgien van deze oveilbrenging kunnen voor
zien 1
Toen Krylenko, van reserve-officier tot ge-
neraal gepromoveerd, draadloos onderhande-
lingen had voorgesteld, telefoneerde Luden-
dorff aan Hoffman: -Nu, kunnen wij met de
kerela praten?" ,,Ja", antwoordde ik, „wij
kunnen onderhandelen, en, Excellentie, U hebt
de troepen noodig"
Hoffmann is zich later gaan afvragen of
het niet beter geweest zou zijn om niet op de
voorstellen der Bolsjewiki in te gaan Door
vrede te sluiten heeft men hen voorgoed in het
zadel geholpen, daar vrede de voornaamste
behoefte en het algemeen veriangen van het
volk in Rusland was. Op dit oogenblik was
het probleem voor den Duitschen staf echter
uitsluitend: troepen, zooveel mogelijk troe
pen voor het Westelijk front, waar de Ameri-
icanen verschenen waren.
De generaal verhaalt dan nog hoe hij, door
die hand'ige formuleering van de bepaling
„dat er tijdens den wapenstilstand die geslo-
ten zou worden, geen verplaatsingen van
Duitsche troepen zouden geschiedcn, buiten
de bewegingen die reeds bevolen of begonnen
waren", t mogelijk maakte't heele Duitsche
leger in het Oosten naar het Westen over te
brengennog v66r de onderhandelingen wa
ren toch reeds de verschuivingen b%onnen
en lagen de bevelen klaar voor de verplaat-
sing van alle divisies!
Hij roept ook het beeld op van een ander
punt in ae onderhandelingen: de Russische
eisch om vrij verkeer van de Duitsche en Rus
sische troepen onderling. De bedoeling der
Russen was natuurlijk om vrij propaganda te
kunnen voeren. Hoffmann liet echter voor de
verbindingen bepaalde plaatsen aanwijzen,
waardoor het ten minste mogelijk was de pro-
paganda-literatuur te onderscheppen. „wat
den verderen eisch betreft voor de toelafing
van Bolsjewistische literatuur en pamfletten
in Duitschland1, dit was meer dan ik kon
toestaan, ofschoon, voegt hij er cynisch aan
toe, ik mij zelf bereid verklaarde om deze lite
ratuur naar Engeland en Frankrijk te helpen
uitvoeren."
Ten slotte nog een tafereeltje van de diners
te Brest, waarschijnlijk gechargeerd en mis-
sch'en niet te fijn, maar kleurig genoeg:
„Ik zal nooit het eerste diner met de Rlus-
sen vergeten. Ik zat tusschen Joffe en So-
kolnikof, den tegenwoordigen comimissaris
voor financial. Tegenover mij zat de arbei-
der (de Russische delegatie bevatte eten ar-
beider. 66a matroos en een boer als vertegen-
woordigers van het volk) die blijkbaar niet
wist wat hij met de dingen van het diner be-
ginnen moest. Hij, probeerde het met allerlei
dingen op allerlei wijzen en hield zich stand-
vastig aan een enkele gewoonte slechts: die
om zijn vork als tandenstoker te gebruiken
Schuin tegenover mij zat mevrouw Byzenko,
naast Prins Hohenlohe en aan haar andere
znjde zat de boer. Eens slechs konden de or-
donnansen hun- glimlach niet bedwingen,
toen men hem nd. vroeg of hij; witten of roo-
den wijn wilde en hij antwoordde: „Wdke is
de sterkste? Geef miji dien
A1KMAARSCHE COHAN?.
