Alkmaarsche Gourant
BararHbrieL
rjti
iVi
aaaEis
m m
m 1
V-
Vm
J
y
ViJ
m m si
wTrwr
mmm
m
m mm
1 mjaTm wTm
A
mm
rnm
In verkeerde schoenen.
tat
N.V. Boek- en Handelsdrukkerij
v.h. Herms, COSTER ZOON,
FEUILLET0N.
Voordam G 9. ALKMAAR.
Zaterdag 18 Augustus.
In en om de hootdstad.
m fgf
m m
m |f
MM
L
1
S LI iM^1
m M M, M
hot vervaardigen van ALLE
Drukwerken,
het plaatsen van advertentien
In alle bladen,
het leveren van alle Binnen-
en Buttenlandsche Boeken.
het leveren van abonnemen-
ten op alle Binnen en Butten
landsche bladen.
Honderd Vijf en Iwintigste Jaargang,
Aan de Dammera 1
Met dank voor de ontvangen opLossdngiea.
Stand probleem No. 768 (auteui Kleuite).
/wart: 1/5, 10, 14^ 16, 20, 21, 25, 26, 30,
31. 37 en dam op 48.
Wit: 12, 13, 17, 18, 19, 22, 23, 28, 33^ 38,
39, 44, 46, 47, 49, 50.
Naar het Bngelsch, door Berta Rack.
45)
„Dat heib ik gedaan ik heb er tnijn best
voor gediaan. Ik heb (het alles opgeschreven
Ik heb er alles aan gedaan! Zij diachiten dlat
ik mijn geheugen kwijit was. Ik kon hu® geen
woord doen geltooven van wat ik zei."
„Heeft u bep'aald uw best gedaan, juf-
frouw Whiitelands", zei de jonge man op een
half spiottenden, half veraiclhtel'ijken toon.
„K'oni, kont! Er waren todh een- massa dlin-
gea, die't kondlen uitmafcen! Uw eigen ba-
gage bijvoorbeeld?"
„D(ie ging met uw vrouw mee naiar Abe
rystwyth. Maar i;k had niet -^eel1. Enlkele din-
gen maar. Het was niets meer dan een tasch,
die ik mede kon nemien in den wagon en
zelfs zonder adlresf"
„Hoe jammer", zei hij bedlaard. „En hoe
lang is ti op de Buyn geweest, een dlag of
veertien? En nog steeds kon u geen gelegeni-
heid vinden htm te doen in'zien wat er ge-
beurd was? Ach born, juffronw Whitelands,
ach kom
De kalrne beredeneeiidheid van1 zijn sitem
begon mij opnieuw krankzinnig te maken. Ik
sprang overeind en riep: „Weflnu, er is in
ieder geval 6en mMdlell om de zaak uit te ma
ken".
Hij zag mij «'-an toeni ik diaar standi met
mijn besluit 'gereed1.
„Wat meent u?'
„Ik meeii' dat uw ouders nu in ieder geval
wel zullen gelooven wat ik zeg! Zij mogen
denken dat ik niet west, wje ik ben, miaar ze
zullen begrijpen, dat u weet of ik uw vrauiw
ben ja of neen", riep ik uit.
„Ze kunnen todh niet aannemen dat u ooh
uw geheugen kwijit is! Als u bun veritelt dan
alles wat ik hun verteld heb, ook dlat ik u
nooit gezien had, waarheid is de geheele
waarheid en niets dan die waarheid, dan zijn
ze toch wel gedwongen het te geliooven! Niet-
waar?" Ik kon niet nalaten in mijn handto
te klappen 'en met een zucht van' veril'idi'tiing
te denken' dat dit wamet eindelijk losgemaakt
zou worden. „Laten wii het dadelijk aan uw
ouders gaan vertellenr dirong ik verlangenic
aan. ,.Wees zoo goed1 mee te gaanLady
Meredith zal wel in haar kamer zijn (diat hac
ik dien avond al eens meer gezegd). „Ga nu
mee en vertel het haar."
Maar hif scheen zidh niet zoo te haastten
dils ilc.
,,'Wacht even", zei hij langzaam. „Ik moe:
er eerst even over denken".
Langzaam standi hij1 op. Steeds met zijn
dinger aan dat kleine kneveiltje, begon hij de
kiamer op en neer te taopen.
Ik stond aan den anderen kant van die kah
mer tegen het bed geleund en keek hem aan.
En ik kon niet nalaten op te mlerfcen hoe lidht
en vlug hij zich bewoog niettagenstaancfe hi;
een klein beetje kreupel liep. Hij was een
lange jonge man en die bruine laaruen aou-
Oplos
sing
16 7 of 48 34
1.
17—11
1.
2.
22—17
2.
48 34 of 16 7
3
13— 9
3.
4:11
4
33—29
4.
7 18
5.
29 40
5.
18 :29
6.
38—32
6.
14 :23
7
32 :41
7.
23 32
8.
41—37
8.
31 42 of 32 401
9.
47 7
9.
1 12 of 2 11
10.
40—34
ia
29 40 of 30 39
11.
44 41
Goede oplossingen ontvlngea wij von de
diverse opgaven van de heeren: W. Blokdijk,
C. Betlem, R. W. T Bosnian, en D. Gerling te
Alkmaar
DE NIEUWE SPEELWIJZE.
Wij' willen thans nog eens terugkomexv op
iiet nieuwe systeem Hoogland. Overal in den
lande is het enthousiasme begroet. Alleen
wachten wij nog op het oordeel van onzen
campioen J. de Haas, die eerst een nauwge-
zettc studie van het systeem wil maken. In
"rankrijk heeft men er niets van begrepen De
leeren daar zullen goed' doen, eerst de zaak
eens serieus te onderzoeken, en dan een oor
deel uit te spreken
Wij maken de beoefenaars van ons spel er
nog eens speciaal attent op, dat absoluut alle
regcls van 't gewone spel van kracht blijven
en zoolang slechts een partij een dam heeft, is
er van een nieuwe speelwijze geen sprake. Al-
loen als beide partijen e£n of meer dammen
hebben, dan komt de regel, dat dammen el-
caar ook mogen slaan volgens horizontalie of
verticalc lijn.
Toeval'lig zagen wij deze week een remise-
partij. Zwart had 2 aammen op 49 en 50 en
mise. Was echter de nieuwe speelwijze van
mice. WaWs echter de nieuwe speelwijze van
crachf geweest, dan had zwart eenvoudig
gewonncn door 49—43. Wit kan nu nergens
op de lange lijn slaan zonder te verliezen De
lezer onderzoeke dit even.
De volgende eindstand
Zwart: 17 en 20.
Wit: Dam op 40.
is remise, doch in de nieuwe speelwijze voor
wit gewonnen door:
1. 40—29 1. 20—25
29—34 2. 17—22
(1721 verliest door 3443 en 4348)
34—43! 3. 22—28
43—39 4. 28—32
39—48 5. 32—38
4834 6. 38—42
3448!! gewonnen.
Op 42—47 slaat zwart 48 46 en op
25—30 volgt 48 37, 37—28, 28—39 en
39—50.
In. den volgenden stand is volgens't nieuwe
systeem een mooie slagzet en een winnende
eindstand mogetijk.
2.
3.
4.
5
6.
7.
j
Ter oplossing voor deze week:
PROBLEEM No. 769
van D. DE BOER te Alkmaar.
Nieuwe speelwijze).
Zwart: 25, 44 en drie dammen op 15, 21
en 47.
Wit: 9, 35 en drie dainmen op 19, 34 en
45.
In't nieuwe genre een uitstekende oefening
Oplossiugen v66r of op 22 Augustus, Bu
reau van dit Blad.
Uit enze Staatsnurchiue.
Zwart: 12, 13, 15, 17, 20, 35 en dam op 6
Wit: 26, 27, 29, 32, 39, 40 en dam op 31
Wit en zwart hebben beide een dam, dus
toepassing van den nieuwen spelregel is mo-
gel ijk.
Wit speelt
1. 27—22 1 35:24 (3 st.)
2. 22 11 en nu moet de zwarte dam 2.st.
-j-1 dam slaan over 28 en 41 naar 21.
3. 26 30 en wit wint het eindspel.
Herziening der Oemeentewei III.
(iNladaiuk verboden.)
iNladlat wijl da die bddle voorgaandie artike-
letn enkeile hoofdpiuntiea hebben aangestipt
wiaarop faerziening zoo ndiet' nood'ig, dian todh
wensohelijk en nuogeldjik was, ziulllen wij nu
meer concreet eeatge wijZigingea aangeven,
die de Minaster 'Voorstelt. N'atuuiHSjk hebben
wijl niog imiaar met een „vioonste)lM te dioen;
miaar diat voorstel wdjkt maar da betrekkeldjk
wednigi opzichten af van' hetgeen' de Sfcaats-
comimiissie in overweging gal en: van die
Commissie was niemand miadler dian Prof.
Vlr. lOppenheim, onize eerste specialist op het
gebdedl van Gemeeniteredht, Voarziitter.
Wij zull'en in dlit ovenzidhf natuiurlijk geen
melding maken' van kleinighedleui of van za-
loeni, die het groote piuMiek ikoud laten, even
min van puritan, die allieen diaarom all wijzi-
ging bdh'oevenj oamdait de zaak, waarvan
sprake is, niet meer bestaat, b.v. de sdhutte-
riji. Verdier zijln er enkele zaken, die verband
rouden met die in dien loop der jaren ont-
stane benoembiaarbeid van de vrouw voor al-
lerlei fiun'cties, zoo ami miaar iets te noemeu
dat edhtgenooten alleen dan tegdijk le
deni van dien Raadl kunnen zijln, als zhji gedlu-
rende ihlun' lidmaatsdiap getrouiwd zijn en
dian nog alleen voor die ziitting; of diat die
vrouiw van den burgameester geen raadisilid
mag zijn sdhijnbaiar geen compliment aan
de betro'uiwbaarheid! en die zwijigzaamheid of
het vertmogen om geheimien te bewaren van
die diamies of dat die Burgemeester en de
Secretaris geen edntpaar mogen Zijn.
Wijl volgcn, na deze voorspraak, het wets-
ontwerp.
In artilkel 1 wordt al daicMdjfc duidelijk -f
maakt, diat het college van B. en W. een I
sitiuursorgaan is en-niet afzondbrlijke wethou-
deis, zooials de itegenwoordige redactie zou
doen vermoeden. Zekere bestuursplfichten, dfe
meeste, behoorea bijl dien 'Raad, andere bij; B.
en W., weer andere biji dten1 Burgemeester.
De ontvanger verdwijnt als zoodanig uit
de wet. Sedlemt de installing van gemeentebe-
dlrijveni zijn er pemsonen, die meer gemeente-
gield] in onitvangst nemen en uitgeven dian de
ontvanger en die afdeelling Finianeien aan
meniige secretaire heeft met dien Ontvanger
weimigt uitstaiandie. 'Zelfs db inkomstenbelas-
•ting gaat, wat die ei.genlijke aidmiiaistratie
betreft, buiten dien Ontvanger om.
Allie bepial'ingen, die geldlen voor gemeen-
ten van 40.000' zielen en hOoger zijn ook toe-
passielijk op gemeanten, waar die Provinciate
Staiten vergadieren, lall hebben ze een lager
zielental.
De ondierwijzers, die geestelijkeni en bedie-
r aren van den godlsdienst en de krijlgslieden
in werkeUjken dienst zijn niet meer uitgeslo-
teni van het lidmaatschap; die gemeente-on-
derwijlzers wel, omidat zij' aimbtteniaar der ge-
meente zijn.
Uitgesloten zijbi verdeT' nog_ die bestuur-
ders van lambtenaars-vereenigingen, oaria
die lambtenareni en beaimWteni der gemeei
uitgesloten zijn en het dus inconsequent zou
zijn om hun erkende veregenwoordigers weer
toe te llaten. Of dit verbodi veel zal batm is
de vraag.
IDe vrouiwen der uitgeslotenen zijn ook met
toelaatbaar. Vroedvrouwan en arttsen in ge-
mieentedienst zijta niet uitgesloten.
Groote moeiilijikbeden heeft 'de toepassing
van ihiet tegenwoordSige artikel 24 ondervon-
den, waartoijl het aan raadlsiledlen verboden is:
„miididMlijfc of ontmididleMjk deefli te nemen aan
ondletlhandlsidhe padhit van gemeentegoederen
of infcoimsten, aan leveningen of aannemm-
gen te behoove der gemeete, aan het koopen
van1 betwiste vordleringen ten' haren Haste
De Minister steM voor de uitvoering wat soe-
pelier te maken en het verbod van deelneming
aan oudierhiandsdhe padht te laten vervallen.
den onmetelijk groot lijken bij een van die
kleine schoentjes met booge haikken van mij
en toch bewoog hij zich zonder gewdlid te
maken, heel anders dian de famine de chamr
bre met haiar kleine voetjes, die mij iederen
morgan mijn petit dejeuner brengt. Ik veran-
dlerstel dat deze lichtheid van tred niet zoo
zeer een kwestie is van grootte en gewicht als
van bouw en proportie en hoe men gebruik
maakt' van zijn gestalie.
Kapitein Meredith weet dat. In die kleine
voile, ech-t meisjesachltige kamer liep hij ge-
makkelijk en niet zwaar. Ik geloof, dat vrij
heid en bevalligheid van beweging het ge-
volg zijn .van een goed1 sportman 'te zijn. Dat
is hij ookIk herinnerde ctniij de zilveren
bakers, die zijn moeder mij met zooveel trots
vertoonde.
Hij gooide niets om, raaktte zelfs niets
a an totdiat hij de toilettafel passeerdb, waar
een groote, grijsgroene kan op stond, gevulc
met losse takkm mimosa, welriekend en geel,
donzig als de rug van een jonge eend. Lady
Meredith had er die's morgens voor mij
neergezet.
Haar zoon' boog zijn zwarten fcop over de
gouden massa en snoof die geur met welge-
vallen op, een oogenblik scheen hij' mij ver-
getlen' te hebben. Toen keerde hij zich om en
zei' bedaard tot mij
„Ik ban bang dalf het beter is niet te gaan
op to oogenblik. 'Het kan' niet!"
„Wat meent u?" vroeg ik verbaasd. „Wat
beteekent dlat „niiet gaan
Ach. Ik mean ik kan dat alias niet zoo
Uelast zich met:
Gedepuiteerden zuililan een raadlslid verval
len kunnen verklarem, als ihijl 6 achtereenvol
gende vergadieringem, zonder gddige reden
verzuimt, en alls hiji ongesdhikt blijikt voor
let Iddmaatsiclhap wegens aanhoudiende ld-
ohiaams- of zidlsgebrdcem
iHiet'Voorschrift, dat de iRIaad tenminste 6
maal 's jaars vergadlert, vervalit. De Raad
komt bijeen zoo vaiak1 die Burg, of B. en W.
of een wettelijk aangegeven aainital1 raadsle-
dbn dat noodig achten.
lEr wordit getradit die ige'heimhouding van
let in besiloten zittdnig behandeide en van den
inhoud van stulkfceni; ook dioor aeibtenaren te
dOen eerbiedigen.
'Dat die teden van deni IRIaad stemmen zon
der last van- of ruiggaspraak metMe kiezers,
jldjft gelden, al is het door de intrede der po-
liitiek m de gemeeniteraden, een wassen neus
geworden.
De 'imrnuni'teit wordt ook uitgestrekt over
die aimibtenaren, die vollgens die voorgestelde
regeling B. en W. in de Rlaadsvengadering
kunnen bijistaan bijl to verdediigen van voor-
stellen.
Alls over een1 voorstel, wegens staking van
sitemmen, 'ten tweeden male moet worden ge-
stemd. kan in't vervolg die d'iscussde her-
opendl wordlenl. En sanctioneering van „zon-
der, hoofdelijke stemming" wordt toegicstiaan,
tot nog toe was dat verboden, -alfhans niet
wetteiijk toegestaan.
Aan vaste commissi&i uit den Rlaad zal in
overleg nuet en onicter verantwooi-deliijkheid
van B. en' W. het uiitoefenenl van bepaalde
bevoegdhedlen kunnen. worden opgedragen.
Tot 'groote voldoening van vele edelacht-
bareni zal ook pressmtiegeldi kunnen worden
gegeven voor coxnimissie- en afdeelingsvergar
deringen.
Grdeverstorende raadsledlen kunnen wor
den uitgezet.
iOok vrouwen zuillfen Burgemeester kunnen
zijlni en die bepalihg, dat ale regel1 een inge-
zetene der igemeente 'tot Burgemeester zal
worden benoemd, die praktisdh al vervallen
was, wordit nui wettelijk ingetrokken.
IDe Burg, zal het redit hebben stukken1 te
laten teekenien door een' ambtenaar namens
hem; ook kan dte uitvoering van zekere func-
tiesi aan een ambtenaar worden opgedragen,
waardoor o.a. de Ambtenaar van dten Bur-
gelijken 'Stand vervailh
Eb -wordit een billijlker regeling voorgesteld
voor beloonitiig voor htet waarntenteti van 'het
Burgemieesterschap.
'In .gemeenten1 met IOOlOOO zielen of meer,
zullen ten minste 4 wtetihoudersi moeten zijln,
miaar tot een onbeperkt maximum aantal. 't
Ite dte vraag of er veel liefhtebbers zijn
IDte wethiouiders staan niet meer zooals de
oudte wet zegt den Burgemeester bij1, zij vor-
men met den Burg, een college.
In de wet wordt nu vastgdegd, dat in ge-
meenten van 4^000 zielen' of meer de wet-
houdersi aianspraak hebben op pensioen, ook
voor weduwe en kindleren. In kleine gemeen-
iten bebioteft een; besllult in1 dilen zfin de goed-
keudng van Ged. Staiten. Ook wordt de ver-
goeding aan de Wethouders een1 zuiyer trak-
tement en is het totekomend1 bedrag niet mem"
gedeellteliijto afhanfcelijfc van het aantal bij-
gewoonde vergadterieigen.
Het reglement van Orde voor de vergade-
finig'en1 van B. en1 W. wKwrdlt niet meer igoed!-
gekeurd doota maar medegedeeld aan den
Riaad De iSecretaris heeft in de vergaderin-
gen van het oolllege een1 raadgevende stem1.
Titd1 VI /Van dien Ontvanger" vervalt in
verband met de wijteigingen jn dte bepaliingen
rakende het finanded beheer.
'De iR'aad van twee of meer gemeenten kun
nen, zaken, bel'angen, inriOhtimgen of werken,
biji welke het belang van die gemeenten be
trekken is, gezaoienlijk regelen onder goed-
kenring van 'Ged. 'Staiten'. Mocht een der 'ge
meenten, wier medewerMng noodig is, weige-
ren, dan kan dte Kboon, onder zekere voor-
waardten, dwingend optreden.
Alls laubefiders van een1 vast1 te stePen cate-
eensklaps aan mijn moeder zeggen
Meent u dlat u haar niet ventellen wilt,
dat ik uw vrlouw niet ben, dat uw vrouw
„Neen 1" HOij sprak zacht maar hetel! be
slist. „Ik kan nier'.
Ik keek hem aan, meer verbaasd darn ik
nog over iets anders 'geweest was.
Waarom niet?" vroeg ik kortaf.
Hij zei heel zacht maar heel onverwacht:
„Ik mag haar niet dooden
Ik staarde hem aan.
„Maar waarom ter wereld zou het haar
dooden vroeg ik. „Te hooren d'at wat ik
haar verteld heb waar is, dlat ik haar schoon-
dochiter niet ben?"
Toen kwarn er een' nieuwe vermassing.
Hij zei: „Wist u misschien niet dat mijn
momer een zwak hart heeft?"
„Is dat waar?" vroeg ik ptotseling zeer
vetschrikt; „een zwak hart? Lady Meredith?
Neen, daar wist ik niets van."
„Ntiemand weet het behalve ik", zed haar
zoon emstiig. „Een jaar geleden ongeveer
nam ik haar mee naar mijn deleter am haar
te laten onderzoeken. Zij dlacht dat het alb
leen' voor een lastige hoest was waar ze toen
aan leed. Ik heb hem: gevraagd mij in ver-
trouwen zijn meening te zeggen1. Dit was het
ziet u. Het hart iedere schok moest zoo
mogeliijk vremeden wordten".
„En de schok ittoem ze hoordte dat u gedood
was?" vraec ik haastig.
„Mijn hem'elja", zei; hij bijma tat zi'ch zelf.
,,Htet is een wonder dat er niets gebeurdl is
toen zij hoorde dat ik verloren was. Ik denk
ook niet dat het haar goed gedaan heeft. En
toch, ziet u", voegde hij er biji, terwijl hij weer
tot mij het woord richtte, „dat was iets waar
zij om zoo te zeggen' op voorbereid was. Zij
wist toen zij afscheid1 van mij nam, dat dit
gebeuren kon. Het was eigenlijk om haar
gedachten af te leiden als er eens iets ge-
beurde dat i'k dien brief achterliet om haar
te ventellen van mijn huwelijk. Miaar nu
Dit 1" Hij zat somber naar beneden te kijL
„Moet zij' dezen schok nu fcrijgen?" Dit te
hooren van het meisje dat zij1 voor haar
schoondochter houdt en. warn zij zoo mee in-
g-enomen is.- Want ze zei zooeven nog a/1-
lerlei dingen over hij keek mij van ter
zijde aan, echt toornig, „over u! U had het
moeten hooren, juffrouw WhitelaudS".
„Ik ik heb het gehoord", zei ik diep on-
gelukkig en met gtebogen hoofd. „Ik ben bang
ik ben vreestelijic bang dat uw moeder bepaald
del op mij is.
„Dat is heel ongelukkig", mompelde de
jonge man igemdijk. „Haar ventellen, dat u
niets van, haar is. Dat haar echte schoondoch
ter 'geruild heeft. Is dat niet een. akelige wan-
Mank voor een vrouw die men- iederen schok
moet besparen.
Juffrouw Whitelauds vindt u ook niet?
Besch'aamd, huWpeloo®, ellendig stand' ik
daar.
„Welnu stantelde ik, „wat den'bt u dat
ik wat denkt u dlat wij doen zullen?"
Kont en krachtig als een legerbevel1 kwarn
kapitein Meredith's antwoord:
„Wij zullen het moeten voortzetten."
(Wor/t vervolgd.)
No. 194 1923
XXXIX.
(Nadruk verbadeo).
Een bezoek aan PlamZuid.
Hoe Amstefldam toch veraadertl Het -was op
Zaterdagmidldag en ©em vriend, 'die jaren lang
jm Indie hind getoefd en ©ens ziem •wil'de hoe zijn
geboortestad ziclh sedert zijn lamigdurige afwe*
zighdid en ma al -die „ammexaties" van buiten»
gemeenten, waarover hij in dten vreemde veel
gelezen had, vergroot en outwikkeld had, stel*
de mi] voor, diat We eens in die omgeving van
bet vroegero Nieuwer Amstel zoudhn gaan kij*
ken. Hij had er gewoond, evenals ik zelf, in de
dagen toen de roemruchte Amsterdamschc
schuttorij noig b ©stond; toen Ndwwer Amstel
zich nog uitstrekte tot hetgeen nu reeds jaren
lang de nieuwe Aimstelbrug is, die men, v66r
zij igebouwd werdi, Wilheilminabruig heeft •willen
doopen, maar'die waarom weet ik nog steeds
Diet idien naam toch nooit gekregen heeft
Wij waren in die dagen de ware schu iters niet;
integendeiei, we voeldlen niet veel voor die
landlsw of stadlsverdediging en zochten het 6ver
de gemeenteagrems aan Wieesperzijde of
Utreohtsdhe zijide, d. i. de Amsteidijik, om ons
hoe durf ik het eigenlijk bekennen? aan
dien sohuttorlijken piicht to omttrekken.
't Zag er toen1 wat andiers uit in die 'dagen,
toen de Amsteloevers nog verbondlen waren
door stoomponten, of op*en*neerxvarcnde, niet
altijd drank'vrije jollemanmen; toen de vroed*
schap van Nieuwer* Amstel zich beslist veildig
waande naast de groote stad en met grooten
durf het defthge Raadhuis aan diem Amsteldijk
deed bouwen; toen de hatelijike nieuwigheid,
die thans forensenbelastdnlg heet, nog niet
uitgevondlen was en de nieuwe istad met de vier
kruizen in haar wapem, zich igrooter bloei
droomde naast de stad met de '(Me kruizen en
die keizerskroon.
't Is anders igeworden. De groote strijders
voor de vrijheid van Ndeuwer»Aimstel, wijlen
de sympathieke pastoor Brouwers, moch zijn
bekende en hooggeachte vriend Raaymakers,
thans hoog*bejaard, doch gelukkig nog onder
de levendien, moesten het afleggen tegen den
geest d'es tijds Ni euwer* Amstel was het
6drste slaehtoffer van de „cxpansie" dcr hoofd*
stad en geweldi'ge veranddringen hebben er in
der jaren loop plaats gehad. Noch de bouw
van een grootsch Raadhuis; mocth die van een
edigen hoogere burgerschool met vijfjarigen
cursus; evenmin de aanleg van een edgem wa*
terleiding uit de heide bij Hilversum, hebben
Nieuwer* Amstel er tegen kunnen vrijwaren
voor het allergrootste gedeelte te Worden een
dieel van de ..inhalige" groote stad.
Mijn vriend uit de Oost en ook ik zelf, die
in geen tijden in dat gedeelte der hoofdstad
was geweest, stonden Zaterdagmi'dldiaig ver*
baasd over .de veranderingen, 'die in dit deel
der „wereld" hebben plaats gehad. Da elcctri*
sche tram hoe amders was het, toen
paardemtraim nog niet verder reed dan het mieu*
we Raadhuis, tot v66r den rcirdsostal, waaruit
de kioeka Ardenner*paardten naar de voer.tui*
gen werdem geforacht reed ons nu vdel, veel
verder den Amsteldijk op, voorbij den water*
torem, die het zuivere bronwater destijds den
Nieuwer* Amstelaren leverdo tot op do faoogste
verdiepinigen, wanmeer in zomersche dagen de
bewoners der hooge huizen in het trotsche
Amsterdam tevergeefs snakten naar een dirup*
pel duinwater.
Geheel nieuwe straiten' zijn er uit den grond
gerezen op het zoogenaamde plan Zuid, het
groote terrein dat zich uitstrekt van den Am*
stel tot ginds aan den Amstelveenschen weg,
en lange huizenrijien zijn ook langs den Am*
stcl*oever verrezem. Wij verlieten den tramwa*
gen aan het edndlpunt, daar bij idle auto*fabriek
van Spijker, het bekende Trompenhurg, en
wendden den blik over de rivier. De Amstel is
er nog; hij stroomt daar nog zooals hij het
eeuwen heeft gedaan en vomit nog altijd het
water, dat aan de hoofdstad een groot deel
van haar schoonheid geeft, maar toch, het is
niet meer 'die mooie, typisoh*Hollandsche om*
•geving van jaren her wie thans de sohoon*
heid, het liefelijke van den ouden Amstel*
stroom nog wil genieten, moot ve£l verder
gaan. Het uitzicht op de heerlijke sappige lan*
douwen is verdwenen huizen, huizen, hui*
zen der zich altijd maar in ale riehtimigen uit*
brei'dtende stad. Of't mooie aanbouw is? Over
de smakem op architectonisch gdbied, evenmin
als op zoovele andere, valt nu eenmaal niet te
twisten de een zal al dien „nieuwbouw
daar mooi, de ander aJlicht minder fraai vin*
den, maar in elk geval, afwisselang in de® bouw
Is er igenoeg; veel ook dat men zonderling zal
noemen, zoo geheel amders dan we dat in het
deel, dat voor enkele jaren nog de nieuwe
stad heertte, gewcnd waren. Dlt moet erkend,
de nieuwe stratem zijn ruim aangelegd; de be*
woners zijn er niet verstoken van licht en
frissche Iucht en het geheel daarginds steekt
allergunstigst af bij het miabaksehstadskwar*
tier van het iaatst der 19e en het begin der
20e eeuw, hetwelk in en buiten Amsterdam als
„De P«p" bekend is.
Wij wandelden de nieuwe straiten daar eens
door; zagen veel deuirem, die schijnbaar schcef
in die gevels zaten; tal van groote uit rooden
steen gebouwde batcoms, 'die veel geleken op
reusachtige bloemenbaikken, doch waarin de
bloemen nog onthraken; heel wat ven'ster*
openingen, waarvan het scheen dat ze horizon*
taal, inplaats vertikaal in de gevels waren get*
zet, erg zondlerling; ik hoorde- van bewoners
van een nieuwe stadswijk elders, die daar een
huis met soortgelijke venstefs haddem gehuurd
en die, toen zij het betrekken zoudien, tot de
aangename wetenschap kwamen, dat de piano
niet de trap op kou en evenmin van buiten
door zulk een dwars*venster naar ibinnen kon
en die toen natuurlijk geroepen hebben: „Leve
de modeme woningbouwl"
Het geheel© plai>Zuid is uiteraard nog bij
lange na niet vol gebouwd. Acihter de nieuwe
straten liggen nog groote vlakken zand'terredn,
zich uitstrekkende tot den „nieuwbouw", die
zich verheft ginds bij den Amstelveenschen
weg en het Stadion; en aan de grems van die
zandwoestijnen zagen we weder de weilanden,
met het daarin grazemde vee en h661 in de ver*
te de Kalfjeslaan, eens idle vreugdle der Ameter*
dammers, maar waar men nu ook al bouwt
't zal wel noodig zijn, doch die Amstel stuwde
toeh eenigo tientallen jaren goledten zijn wate*
ren door, fraaier dreven dan thans.
Een ei'genaaTdige toestand zagen wo aan de
Jozef Israels kadie heet attent om die nieuwe
gracht naar onzen grooten schilder van dezen
tijd te hebben gemoemd, all66n, ik betwijfel het
of hij 'die omgeving oodt waardiig zou geheeten
hebben voor zijn penseel. De kadle is gelegd
aan weerszijidien van het nieuwe kanaal, dat den
Schinkel bij den Amstelveenschen weg ver*
bindt met dten Amstel. Aan weerszijden staan
reeds de huizen, grootendeels bewoond, doch
de lb rug ter plaatse in het Verlengde der Van
Woustraat is nog niet gereed en 'de walbe*
schoeiingen zijn evenmin nog valtooAd; 't ligt
er nog vol met schuiten met houitmateriaal en
het el'genaardige was wel, dat honderdlen man*
men en jongens in dit kanaal zondzwommen,
onder goedkeurlng dler politie, want tal van
poiiitie*aigenten, met en zander rijwielen, hied*
den aan 'beide oevers een oog in het zeil, om op
'te trodea tegen degenen, die niet in behoorlijk
badcostuum het matte element zouden kiezen
of om te kunnen helpen in geval van een of
ander ongeluk. 't Was wel een zonderling ge«
zicht dit openlbare zwemterrein in een nieuwe,
reeds uitgestrekte volkswijk, en men kreeg wel
duidelijk dien indruk, dat ©en groote overdtekte
bad* en zweminrich'ting in dit stadsdbel lamg
•geen overbodige weelde zou zijn. Ook al weer:
andere tijdten, andere zedemt Ada jaren her jam
gens aan den Am'Stelddjk of lanigs den Omlwal
aan dien overkant het wagen du rf d en daar te
water te gaan, werd in en buiten de pers te
keer gagaan tegen dergelijke „schending der
openbare zeden" en gezegd: „dat de politie
daaraan een ainde m'oest maken", en thans, nu
in diezelfde omgeving een bebouwde buurt is
ventezem, wordt in het openlbare water zulk
zomergenot van overheidswege toegelaten. Let
wel, ik kritistedr niet, geenszims, ik juich de ge*
zonde watersport z66r toe, doch ik oonstateer
slechts de wijzigjmg in de opvattimgen der bur*
gerij.
Maar alengs groeiende, wassende, zooals de
hoofdstad thans dtoet hi het bovengenoemde
gedeelte, tot den anderen kant, bij het Stadion,
zal zijn bereikt, zal men nitet meer moeten
spreken van de stad aan Amstel en IJ, doch
van de hoofdstad aan Amistel, Sohinkel en IJ.
Straks zal die Kotnimgin haar ju'bileumsein*
tocht doen en voor de eerste maal zal de vors*
telijke stoet alsdan Amsterdam ingaan van
het Wiilemspark*station, gelegen daarglnder bl
den Amstelveenschen weg en Schinkel, ook al
een bewijs wat er hier binnen die 25 jaren van
Harer Majesteits regeering verainideid is. De
gesohiedboeken gewagen van vele bezoeken
van vorsten uit het Oranje*huis, die, van
Haarltem gekomen, door 'de Haarlemmerpoort
deze stad binnen kwamen; toen Komingin Wil*
helmina voor dte eerste maal met haar Gemaal
de hoofdstad bezocht in Maart 1901, dleden de
vorstelijke bezoekers huh imtocht van 't Wees*
perpoort*station en thans zullen zij aankomen
aan een station, waarvan men een kwarteeuw
geleden nog niet droomde.
Maar, waren de mannen, die indertijid ona
onvolmaakte nieuwe Centraal*Station ge*
bouwd hebben, niet zoo edgenwijis geweest om
dat station te zetten op 'dte plaaita waaT het
thams staat, doch haddten zij dien raad gevolgd
van hen, die het tofen wemschen diar, waar nu
ongeveer dat Willemspark*bu u rtstation staat,
Amsterdam zou er thans heel wat anders uitge*
zien hebben, met name in dlat gedeelte, dat nu
,,pl„ z«i" SIN! SANA
sw
W&i
