DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No. 255
Honderd yflf en t irintigste Jaargang.
.1923
DINSDAG Directeur: 0. H. KRAK HoofdredacteurTj N. ADEMA. 30 OCTOBER
1314 numimer bestead uit 2 bladen
Abonneinentsprijs bij yooruitbetaling per 3 maanden f 2.—ft*, per post f2.50. Bewijsn. 5 ct. Adyertentiepr. 25 ct. p. regel, grootere letters naar plaatsruiintc.
Brieyen franco N.Y. Boek- en Handelsdr. y.h. Herms. Coster Zoon, Yoordam C9, Tel. Administr. No. 3. Redactie No. 33.
Bultenland
DE DUITSOliE RIJKSREGEERING
GONTRA SAKSEN.
Gelijk wij gister reeds medcdceldten, heeft
tie Sakjiftche regeering dm -eisch tot aftre-
ding, Jiaax geatdd door de rijksregcenng,
verworpcu en verklaard dat alleen de Saksi-
sche lauddag daarover zal mogen oordcelen.
£X'ze zou lioden over het ultimatum beraad-
slagen.
De rij-ksregecring heeft dit echter met af-
gewacht ea hare bedreiging voivoendi, op
grond der verordening van deni Rijkspresi-
dent de Saksische ministers vaa hun functie
ontlieven ea eea rijkscommissaris voor Sak-
sea betfoemd. Als zoodanig is aangewezca
de voormalige rijksminister van justitie dr.
Hciuze. Doze is reeds gistormorgen re Dres
den auugekomen en heeft oamiddellijk zijn
functie aauvaard ea terstond- de Saksische mi
nisters uitgeaoodigd af te treden ea hun op-
gediragm uiterlijlk tegen 2 uur namiddiags de
departementen te verlaten. Minister-president
dr. Zeigner en. zijn collega's hebben aan dcze
uitnoodigtog voldaan. Eea ander- bericht
zegt, dat Zeigner had geantwoord slechts
voor geweld te zullen wijkeui en dat Heinze
hen daarop met geweld uit de regegcringisge-
bouwen deed verwijderem
De Saksische regeering zal bij1 die Rijiksre
gecring protest aanteekenen ea de onmiddel-
lijke bijeearoeping van den Rijksraad ei-
schen. Voorts zal zij een eoafereatie van de
minister-presidenten dter landien voorstellen.
De militaire bevelhebber van. Saksen, gene-
raal Miiller, heeft de zitting van dten S-aksi-
schen landdag, waarin over het ultimatum
der Riiksregeering zou worden beraadslaagd,
verboden. De eerstkomendte z,ittinig zal door
dr. Hei-nze worden vastgesteld.
Tevens heeft generaal Miiller op verzoek
van dr. Heinze tot jiader ordter het verschij-
nen van alle communisitisehe bladen in Sak-
senj verbodten en de drukkerijen door de poli
tic doen bezetten.
Naar uit Dresden bericht wordt, besloot
de, door het congres' van bedrijfsraden te
Chemnitz op 21 October gekozen commissie
van 10 person en tot onderzoek van de kwes-
tie eener algemeene staldng, diat deze thans
uiet kan worden doorgevoerd De bedoeling
was de staging te proclameeren alls vorzet te
gen het op treden van Berlijn.
De „Vorwarts" becritiseert zeer scherp het
op-treden van Berlijki tegen-over Saksen, voor-
al waar niet alleen het aftreden der commiu-
nistische, maar ook dat der socialistische
ministers werd geeischt Door het conflict
Berlijn-Dresdm wordt de eisch in de soc.-
dem partij tot uittreding der soeia-listen uit
de regeeringscoali-tie, steeds sterkar.
Het vertrek van de soc.-dem. leiidlers Wels
en Dittmann en dlen democraat Fischer van
Berlijn naar Dresden, om met de partijen al-
daar over de samenstelling van een nieuwe
Saksische regeering te onderhandelm, schijnt
cr echter op to wijzen, dat zij niet voomemens
zijn de coalitie te verlaten, maar te zullen
irachten in den geest dier rij:ksregeering te
werken,
In Berlijnsche regeeringskringen staat men
op het standpuot, dat de Rijkspresidcnt on-
m-skenbaar het rccht heeft ook tegqn de re-
geeringen der landen maatmgelcn te nemen,
^vanneer deze door haar optreden de open-
bare veiligheid in gevaar brengen.
In een officieel communique wordt dit
standpunt uitvoerig uiiteengezet.
Laat in den avond heeft de rijlcscommissaris
Heinze gisteren een nieuw Saksisch ministe-
rie gevormd, dat uitsiluitend uit ambteaareu
bestaat en waarin ten eencn male geen par-
tijnolitici zitting heb'ben. Op verzoek van
dpi rijkscommissaris zijn ,door het opper-
commando alle pohtieke -vergadieringeH in
Saksen voor onbepaalden tijld verboden.
DE RIJKSWEER IN SAKSEN.
In Freiberg hadden Zaterdagmiddag bot-
singen plaats hisschen troepen van de Rijks-
weer en radicale elementen. De politie vroeg
versterkiiig aan, welke in twee vrachtauto's
aankwam.
Om vier uur des namiddags werd gemeld,
dat een viertal Rijksweersoldaten in het
postkantoor in het nauw zat Dadelijk werd
een troep Rijksweersoldaten er heen gezon-
den, doch deze werd door de menigte met
sicenen en sclioten ontvangen, waardoor vier
Rijl'sweerso'daten werden gewond, waarvan
twee emstig.
De troepen maak ten daarop eveneenss van
de vuurwapenen gerruik, waardoor 14 of 15
dooden en ongevecr 20 gewonden vielen.
DE RIJNLAND-REFUEL 1EK.
<G'iister is geen wijziging in 'den' itoesitianid! in
Nedei-Rijinlliand gOkomen. -
Te Aiken zatelt db sepainaitisitenleiidler Dec-
ter, die nog eenig- overigeblleivene vain Ml ooto-
spronkelijke directorium, zou Guithabd en
Mulebe'liisen naar Belgie zijn uliitgeweiken, mteit
zijne getrouwen 'in het regeeringsgelbouw en
d'e rijiicsregeeriinig in het raadlhuis. Beddle re-
geeringen gevee schrifMSjike bevelen uit,
welke zij1 beiide niet kumnen dioein naUflomen'. De
couranten verschifnen wfldler. Een dtnulkteetrfij
werd dWr Bellgisiche militaireni 'gedlwoogein
ptnobliainnaitile te diruMcen voor de sepanaltlisten.
Te Walhoiim en Busdhbndi hdbbeni Atom-
sche Schupo's de separatisten verjaagd. La
ter versdiemen dleze weer met aanfaamgerts, b<&-
zetten zij die ramdibuizen opnieuw. Aan beidfe
zijldien vidlm enlkele zwaar en velle liichitgeiwoin-
den.
In Gliadbach, Neusa en Vierssen vreesde
men aanvallen van separatisten,, die echter
uitgebleven zijn.
In Crefelid zijn idle separatisten die baas. Zij
trachtten eendge orde ite scheppen en 'in en
lkele bedrq>eo slaagden zij dterin.
.Te Duisburig en Miihlheito, welke plaatsen
in handen der separaitisten zijn, was het nus>-
tig. In den omtrdc op het pllalttelland werdl op
verschlilende plaaltBen igeplliunderd. De boeren
staan hier, m-achtelioos itegenover. Men weet
niet of het oopimnniisten dan wd separatisiten
zijn, die deze wamdladen bedrijlven. De twee
partijien beschuld)i.^en lellikander weddrzij'ds.
Te Dtiren, dat in handen der separatisten
is, bleef het rustig.
In het Moezeb en Eifdigebiedi was .die itoe-
stand staitiionnair.
De Rijnlandsdhe beptiblidc werdl uitgenoe-
pen te Worms, alismedfe in een aantal anldere
plaatsenl.
In de Fransche zone, weirtdl geen1 enlkele
oirdeverstoring gemeM.
In Trier hebben- dd Frantchen de postern der
separatisten betrolcken, op grond, dlaltl deze db
bevoUding veroinltrustten.
IVolgens beiichiten van- een- BrStscfhen waar-
nemer to het bezette igdbied is de sep-aratisten-
beweging beperfct tot eeniige poliiboi zander
naam en zonder ibedirijif zoomeldb tot de hdlit
der bevbliking.
DE -EOONO MI SCHE TOE-STAND IN-
DUITSCHLAND.
In Dbssddorp werddn gi'siter de reltetjes
van Zaterdag vo-ortgezet. De rijksregeerfag
vreest dat deze opnoenen in de band gewerlkt
werden door siqparbtisitisdie -agiators omi ge-
makkelli|ker bun do-ei te kunnen bereilken.
In Keu-len kwam- belt op de marktplaatsen
in arbeiderisb'u.iyit)en itot rdUetjes -an verband
met de booige levensmiiidddenprijzen. De pollii-
itie Wist vrliji spoedig dd ordd te berstteHIHen.
NAAR EEN OPLOSSING IN HET
RiUHRGEBIED.
Tusscheu de intergealheerde commissie en
de firrna Krupp werd een-overeenkomst ge-
teekend, volgens welke Krupp op zich neemt
de achiterstallige kolenbelasting te betalen,
voor de eene helft direct, voor de andere
helft in tennijnen. Bovendien moet Krupp
aan de geallieerden 20 pCt. van de produc-
tie van zijn mijuen afdragen.
De firma Krupp kan op grond- van deze
overeen'komst weer alle 75.000 arbdders te
werk stellen.
Soortgelijke onderhandelingen met Thies-
sen en de overige groote mij'n-industrieelen
zijn nog aan den gang.
De Franschen eisdien betaling van de ko
lenbelasting in tennijnen, hetgeen- op het
oogenblik, naar door de mijn-industrieelen
verklaard wordt, onm-ogelijk is, aangezien
bij den tegenwoordigen prijs van een be-
langrijken uitvoer geen sprake is. Dienten-
gevolge heeft men gister het werk niet kun
nen hervatten. Wei liggen niet alle mijnen
stil, maar in het district Essen werken er van
de 76 maar 5, terwijl in het district Gelsen-
kirchen alle mijnen op 3 na stilliggen.
Ook inzake het Rijn-Hernekanaal is een
overeenkomst getroffen met de Duitsche
autaritdten. Het Duitsche personeel zal on-
middellijk den arbdd hervatten. De overeen
komst bepaalt, dat voor Fran'krijk of Bel
gie varende schepen vrij van sluisgelden
zijn.
DUITSCHE GE DEL EG E E RDE N VOOR
DE C. v. H.
De Commissie van Herstel zal heden bij-
eenkomen ten dn-de de Duitsche nota van 24
dezer te beoordeelen.
Zooals bekend, verklaarde de Duitsche
regeering zich berdd de betaling der schade-
vergoedingen te hervatten, doch niets te kun
nen betalen voor -de leveringen to natura.
Zij stelde verder voor hare gedelegeerden
te doen hooren, betreffende Duitschlands be-
talingscapadtdt.
Naar vernomen werd, had Frankrijk geen
bezwaar tegen het hooren van deze Duit
sche afgevaardigden en tod-ien de commissie
daartoe beslui-t, zullen de Duitsche vertegen-
woordigers welicbt nog deze week worden
gehoord.
De vragen, welke ddn Duitschen afge
vaardigden van Fransche zijde zullen wor
den gesteld, worden als volgt aangegeven:
lo. Waarom werd de steenkolenbelasting
togetriokken?
2o. Waarom veroorl-oofde de Duitsche
regeering, dat het kapitaal zich aan de be-
lasting onttrok?
3o. Hoe werden dd kosten voor het lijde-
lijk verzet to het Ru-hrgebied betaald en op
welke wijze bes-treed de regeering de ko-sten
van actie tegen Saksen, of wie kon de Bei-
ersche regeering de kosten van hare opposi
tie tegen de Rij-bsregeeri-ng voldoen?
Ook zullen aan de Duitsche afgevaardig
den vragen worden gesteld omtrent de her-
vorming van de Rijksbank en de monetaire
plannen.
DE CONFERENTIE OVER HET
HERSTEL.
Renter vemeemt dat het kabtoet to zijn
vergadering van gister bet Fransche ant-
woord op Baldwin's uitnoodiging tot een
conferentie over het herstel besproken heeft.
Er is geen offideele mededeeling verstrekt,
maar het schijnt waarschijnlijk, diat, met het
oog op Potocare's antwoord-, Engeland op
nieuw de Amerikaansche regeering zal raad-
plegen, om te vernemen in hoeverre Ameri
ca berdd is mede te werken aan het herstel
der stabiliteit to Europa. Het is mogeiijk,
dat ten gevolge der ta'rijke reserves, die de
nota van Poincare, naar verluidt, bevat, men
van oordeel zal zijn, dat de voorgestelde ver
gadering van deskundigen geen erastige
kans op succes oplevert. In bevoegde krin-
gen echter -heerscht-een gevoelen van ge-
aempt optimisme en men verwacht een voort
zetting der gedachtenwisseltog met Frank
rijk.
DE NATIONALISTISCHE ACTIE
IN BEIEREN.
Uit Wdmar wordt gemeld, diat het gevaar
voor een opmarsch uit Beieren tegen Thu-
ringen steeds dreigender wordt.
Koburg is het verzamelpumt van de briga
de Ehrh-ardt. Bij- Krona-ch trekken zich aatio-
naal-socialistische xegimenten samen.
Beide troepen beschikken -bebalve over de
gewone wapenen als mitrailleurs en geweren,
ook over artiilerie en bommenwerpers
Dat de Thiiringsche politie, die toch al ge-
ring in aantal is, in staa-t zal zijn het bin-
nendringen- van deze strijdmacbten te belet-
ten, is buiitengesloten.
HET CONFLICT TUSSCHEN
BERLIJN EN MiiNCHEN.
Naar uit Munchen bericht wordt, keerd-e
de Beiersche gezant von Preger gister naar
Berlijn terug.
De Beiersche ministerraad zal, naar is
vastgesteld, hedenmorgen gehouden worden,
eene beslissing kan echter waarschijnlijk niet
voor het einde dezer week verwacht worden
Beieren wil er zich eerst van vergewissen, of
de Rijksregeertog blijft aandringen op de
ophefftog van den uitzondertogstoestand en
het aftreden van von Kahr en Lossow. De
nota der Rijksregeertog had niet het karak-
ter van een ultimatum.
Van bevoegde zijde to Berlijn wordt ver
klaard, dat de slechts uiterlij-ke g41ijksoor-
tigheid van het conflict van het Rijk met
Saksen en Beieren tot eene geheel onjuiste
vergelijktog heeft geleid. In Beieren is geen
sprake van rustverstoringen en gewelddaden,
maar slechts gesehillen, die de Rijksgrond-
wet betreffen.
TURKIJE EEN REPUBLIEK
De Turks-ch-e volkspartiji heeft die voorstel
len van Moestap-ha Kemal aangenomen om
de republiek uit te roepen en een president
te benoemen, die de bevoegdheid zal hebben
om den premier te ben-, men.
Moestapha zal nu wel pogen het presi-
dentschap te veroveren.
HET BANDITISIME IN, CHINA -
De vier Britsche vrouwelijke zendeltogen,
die op 24 September in de provincie Honan
door Chineesche bandieten werden ontvoerd
en al d-ien tijd door hen werden gevangen go-
houden, zijn thans vrijgelaten. Men ver-
moedt, dat dit is geschied1, omdat de bandie
ten bij het leger zijn togelijfd.
DE BESMETTELIJKHEID VAN
POKKEN. 1
De gezondheidscommissie te Londen heeft
een merkwaardjg rapport gepubliceerd om
trent de oqrzaken der pokken-epidemie, die
Londen enkele weken geleden to lich-te mate
geteisterd heeft. Uit het zeer zorgvuldig
onderzoek der verschillende geneeskundige
raden bieek volgens de N. R. Crt. dat bijna
alleg evallen tot een en denzelfden ziekten-
aard teruggebraoht konden' worden.
Een Spaansche dame, die den 4den Augus
tus Valencia verliet en vijf dagen later in een
Londensch hotel afstapte, werd1 den 13en
Augustus ziek. De dokter dacht -aan influen
za, maar constateerde twee dagen later pok-
ken. De patiente werd onmiddellij-k geiso-
leerd maar twee kamermeisjes waren reeds
geinfecteerd, die de besmetting op drie aqde-
re patienten overbrachten.
Twee schijnbaar zelfstandige gevallen tra-
den to een voorstad op, totda-t bleek, dat d-aar
het linnen van het hotel gewasschen w-as, en
drie patienten werden uit warenhuizen naar
de barakken vervoerd, en het bleek, dat de
Spaansche dame, in de cerate vier dagen
van haar verblijf al die warenhuizen had be-
zocht. Ten s-lotte bleek nog een andere bloed-
verwante van de dame geinfecteerd, aan wie
zij een bezoek had gebracht.
Na het nemen van prevetieve maatregelen
In alle door de Spaansche dame bezochte hui-
zen, winkels en- theaters bleek de ziekte even
spoedig verdwenen als zij- was opgetreden.
DE VOLKENBONDSLEENING AAN
HONGARIJE.
Naar to regeeringskringen verluidt, zal de
Algemeenen Secretaris van den Volkenbond,
Drummond1, binnenkort te Boedapest aanko-
men, tenetode onderhandelingen over de bui-
tenl-andsohe leentog te voeren.
Terwijl de gedelegeerden van dten Volken
bond Aveno'l en Salter zich bezighouden met
het bestudeeren van het leeningsvra'agstuk,
zal de heer Drummond, die met de uitgifte
zal belast worden, de politieke moeilijkheden
overwegen.
De Mtoister-Presidtent Graaf Bethlen
heeft verklaard, dat het hem ter conferentie
te Geneve is gelukit, h-andelsbetrekkingen aan
te knoopen met Tsjecho-Slowakije en Joego-
Slavie. Tevens decide -hij mede, dat hij nog
met de regeering van Roemenie onderhandel-
de over een handelsovereenkomst.
Tustschea Roemenie en Hongarije bestaan
echter nog politieke meentogsverschillen,
welker oplossing de algemeen secretaris
Drummond op zich zal nemen.
Een. der gesehillen is dj? onteigening van
het grondbezit der Hongaarsche staatsbur-
gers to Zevenburgen.
In dat vraagstuk heeft de Volkenbond het
Roemeensche standpunt gekozen.
Tegen het einde van deze maand! zal de
heer Drummond de kwestie trachten te be-
slecliten door een bevredigende oplossing
aan de hand te doen.
Men hoopt, dat Roemenie dan een meer
tegemoetkomende houding tegenover het lee-
ningsvraagstuk zal aannemen.
EEN- B-EDE OM HU-LP.
De aartsb-isschiop van Keul-en heeft een
noodroep aan het katholieke bultenland om
hulp tegen de aan Rijn en Ruhr te- vreez-en
hongersnood uitgevaardigd.
HET AMERIKAANSCHE DRANKVER-
BOD VOOR SCHIEPEN.
Naar alle waarachijnlij-kheid zal het ver-
slag van. de Engelsche commissie, die be
raadslaagd heeft over de voorgestelde uit-
breidtog van de Amerikaansche territoriale
wateren tot 12 mijlen, to den loop'van deze
week aan de plenaire zitting der Britsche
Rijksconferentie worden voorgelegd.
De berichten, dat de Britsche regeering
het prtocipe van de drie-mijls-zone zou heb
ben opgegeven, zijn onjuist. Deze gang van
z.iken wordt h-oogst onwaarschijnlijk geacht.
De Britsche regeering zal echter desniette-
genstaande alles doen wat in haar vermo-
gen is, een plan uit te weTken om aan de in-
zichten en wensohen van de regeering der
Vereenigde Staten tegemoet te komen, ten
einde overtreding van het drankverbod door
smokkelaara te voorkomen, zonder nochtans
de fundamenteele begtoselen van de 3-mijls-
zone op te geven.
KORTE BIERICHTEN.
iTe Hamburg is op een aantaili werven
htet werk herwat.
De overgave vian dte Grieiksdite opstan-
dtelingen vi-ndt verderen- vo-ortgang. De leil-
ders van den opistand htebbeni 25 van hun
eiigen soUdhten 1-ateni fusilleenen.
- Naar verluidt zioudlen op 1 Dec. a.s.
w.aardevaste postzegels to Duitschland wor
den uiiigegcven).
Dc voormallige Duiitsche Rijksk-ainselier
-dir. Cuno is uit de Veraeniigde Stalten te Ham
burg teru-ggekomen.
-De tegen 1 Nov. to Dniitschland aange-
kondigde ponto-verhoogingen zijn 'reedls ver-
d'ubbdd voorda-t zij nog in working zijn ge-
tredlen. De bedoefling is, deze du-bbel-verhoo-g-
de porti reeds -op 5 Novemfcer opnieuw te ver-
hoogen.
Met iingang van 1 November a.s. zul
len bij- de Duitsche Rijksspo-orwegen -tarieven
op goudbasis wordten ingevoerd.
j De Iers-che hongerstakers hebben hun
verzet opgegeven
De mefaalbewerkersstalring te Frank
fort is opgeheven. Heden- zal het werk wor-
c!"yi hervat.
OpmeTlg'(, nieuws
RUYS EIN DE KATHOiLIE-KE PERS.
Mtea schrijft van Roomsche zijde aan de
N, R. CM.
Dat -tien k-atiho'lieka Kamerlteden het aangen
du-rfd hebben om hun stem tegen de "VTiootwet
uit -tie brenigen, die met zooveel energte dbor
Ruys c.s. verdtedigd werd en aan weillker di-
reote aanvaarding doo-r het mtoisterie zooveel
gewichll werd gehtecht, dat d# -besitaansiaiogeh
-l'ijlkheid van eeniig -chris-tel'ijk kabinet inzet
van den sMjdl werd, is niet alleen voor linlks
maar oiok voor re-chts1 en niet het m-inst voor
het kaiiholi-eke kiezerscorps, eene openbaring
gteweest.
Toch hebben togewijden het wdi verwacht,
dalt! biirnen afziienbaren tijd hepmio-ment moest
-aanibrakien-, waa-rop naar buiten blijfcea zou,
dat die -eenheid to dte Kathoffieke Sttiatsparitij-
slech-ts eene fidtie is en er iuderdaad'groote
verschillten van inzicht bestaan in de grootste
parlementa-iire fradtie, verschiiil-len, welke al
lan-g een breuk -tengevolge gehad zoudeh heb
ben, als niet steeds een bovenmatige diruk
van boven-af elke uiting dier verschillen, die
noodl-o-ttig worden ko-n voor dte madhtsposi-
tie, welke de Katholieke Staatsp-artij zich nu
eanm'aal verworven had en wilde beho-uden,
gesmoord' had. Wat to de laatste
dagen bekend geworden is omtrent
de tusschenkomst van dten heer
Ruys bij de Katholieke pers ten behoeve
van de Vloo-twet, heeft o. 1. niet weinig bij'ge-
dragen om een aantal katholieke Kamerleden
zilch- ztel've te latten worden en moed te doen
vindetn' hun' eiigen wieg te gaan. Nu naar bui
ten uitlekte, hoe op ale mo-gdlj-ke wijzen.
druk werd- ultgeoeftanid om een ontwerp er
door te -sleepen, 'dat allermd-nst de tostemming
van htet NedjCTliandisrfie volk had, altlians nitef
wat het tijidstip van- tovoering dier wet betrof,
heeft eiedelijik een deel der Katholieke fraotie
den mioed! gevonlden om haar eigen weg te
gaan. i
Het z.g. communique aan de Katholielke
pers toae® groo-ter beteel^pnis dan algemeen
wordt aangenomen en door die katholieke pers
zefl-ve er aan gegeven, wordt, want feit -is, dat
dte katiiolliieke pers tot nu toe even -gedwee de
insltructies volgde, die haar door den minisn
ter-president gegeven werdlen, als de Katho
lieke Kamerfractie.
Veel- mieer immers dan een antwoord )p
verzoeken om inlich'tingen, was de ministe-
riteele mededeeling een- instructie aan de ka
tholieke pers, die ten doel had- de vrijie mlee-
ni'ngsiuiting te smo-ren. Door vele togezonden
besdhouwtogen in de kaithollieke pens -kwam te
dtiidel'ijk naar vo-ren, -diat! het -katholieke vollk -in
toteerdicrheid deze wtet niet,aMhans op htet
oogenblik nitet, wenschte en dat kon natuur-
lijk een naar het inzicht van -den heer Ruys
jjiioodl'dttigen" invl-oed bp somlmige katho
lieke Kamerleden hebben, Vandaar dat de
minister-president van zijn inzicht aan de -ka-
itho-lieke per-s deed blijken, dat die beschou-
winigen ongewenscht waren, de verwerping
van de Vlootwet ten gevolge konden -hebben
en.... dte vormimg van een kabinet, steunende
o-p de dhie rech-tsche partijien, daarna onmoge-
lijk kon pILaats vinden. Natuurlijk, de heer
Ruys zal diat laatste -ook wel gemeend hebbenl
en zijn oordeel hebben opgebouwd u-it ge-
-sprekken met ambtgenooten of an-dere vo-or-
aanstaande poliltici- uit de chriistelijke partijien,
maar de heer Ruys begreep ook, dat hiji door
raedtedeeling van die zienswijze aan' de hoofdt-
redladiies der katholieke diagbl-aden een wa-
-pen- hanteerde, dat doel zou treffen. Het
voartbestaan der coalitite is voor alien, die dte
madhtspositie der katholieke sltaatspartiji beh
Stendigd wemschen te zien, een zaak van het
hoogste -bdan-g en dus ook voor de leid-en-de
f-iguren- der katholieke pers.
Dat het communique van dten heer Ruys
mteer bed-oelde te zijn dan eene eenvoudige
linli-chting, blijkt ook uit d'e geschiedien-is der
verho-udto-g tusschen den minister-president
en de Kathdieke pers.
Da ministerieelemededeelingen hebben
deeds meer den- vo-rm van- inStructies dan
die van versltrekte iniiditiingen gehad. De
verbindtog tussch-en de katholieke pers en- den
minister-president is inde-rtijtii geschapen om
het con-tad: te vergemakkelijlken. Als tusschen-
persoon trad eerst de heer Bruysten, hoofd-
redaoteur van de „Residten!tiebode", op, en
toeo deze om dte kwestie-Wessellng een con
flict met den katholieken Jou-maliistenkring
eag, werd de functie aan den- heer Vesters,
kringvoorz-itter en hoofdredadeur van het
„Huisgezin", o-vergedragen. De kring zellve
sitond feitelijik buiten deze zaak. Van het con
tact was alleen den hooTdredacteuren der kar
thollieke iladen- in een streng-vertrouwdijk
schrijivten- kond gedaan. De heer Bruysten
schreef dan ook nimimer: ik heb van den mi-
nisterHpresiidlen-tl mededeeling ontvangen, dat
en-z., maar: i-k verneem van de aan- U be-
kende zijde, dat.... Waarom al (tie geheimzto-
nigheid, als het -contact geen ander doel had
dan inlchttogen tie geven op gedlaan ver-
z-odc, ihlichtingen, tot het geven waarvan de
minister-president, zooals hij- j.ll. Vrjjidlag -in
de Kamer opmerkte, oolk tegenover de- pers
van -links steeds bereid zou zijn gteweest?
De verstrekte inliidh'ti!ilgen -hdaben de ka^
thoilieike jouroaliisten trouwens noo-it wij-zcr
gelmaatot; ze wisten na de ontvangst er van
allleen, dab ze over een bep-aalde zaak verder
maar het beste zwijgen konden. Zoo was het
nu met de inlidhtingen over dte Vlootwet, zo-o
was het nu melt de in'liditingen over de Vloot
wet, zoo was het vroeger met wab dte minister
meedeelde omtrent den wensch tot o-pheff-ing
van het p-rocessieverbod en de -kwesti'e van
het -gezan-tschap bij! het Vaticaan. Dat laat
ste kwam in orde, zoo lui-ddle het mot andere
wo-orden, als de kathoilieke pers er n-o-u miaar
niet over schreef, waaruit d-e ccndusite ge-
tro-ldcein zou kunnen worden-, dat het gezanb
schtip een speciaal kathuliek bellang gold. Al
dat gestehrijf zou maar igevoelighteden opwek-
ke-n en de zaak moest er doo-rkomen- en zou
er ook deorkomen, wanneier het gezantschap
-uitsMltend verded-lgd werd uilt een oogpunt
van liandsibdiang. En wat het processite-ver-
boid betref-t: ook maar niet verder over schrij-
ven.... Terwllle van het voortbestaan der
coalitie moesten dte katholekem een -offer
birengen. Hat -katholieke volk heeft het no-o-iit
besgrepen, waar.cm fractie en pers zoo tam
bij: die zaak hebbem neergelegd.
Wie van bovenstaande feiten kennis- neemt,
dien zal het duidelijk zijn, dat de Vlootwet-
mededeeling van dlen heer Ruys aan de katho
lieke pers een heel ander en niet zoo'n on-
schuldig*karakter droeg, als Tijd en andere
bladen het thans wilien doen gelooven. Die
mededeeling was de uittog van een regelma-
tigen druk, waaronder en katholieke pers en
katholieke Kamerfractie al lang geleefd heb
ben en d-ie de laatste jaren de handhavi-ng
van het ministerie-Ruys, dte doorvoerto-g van
zijn program en het voortbestaan van de coa
litie ten doel had.
Tot nu toe had niemamd het gewaagd zich
aan dien- druk te o-nttrekken, hoewel sommi-
gen zich slechts mokken-d en morren-d onder-
wierpen. Sommige uitlatingen- en- publicaties
van den heer Bomans zijn er het bewijs van.
De algemeene verwonidering en veler verant-
waardiging over het jongste vlootwet-com-
munique van den heer Ruys echter, hebben
o. i. sommige katholieke Kamerleden den
moed doen vinden om eindelijk zich zelve te
zijn en hun eigen weg te gaan. Natuurlijk
zijn de beweegreden-en van de katholieke t.e-
genistemmers niet van alien gelijk. De heer
Van Schaik is een aspirant-leider, die in- het
begin dezes jaare door velen naar voren ge-
schoven werd om den heer Van Wijnbergen
als algemeen voorzitter van- d% katholieke
staatspartij te vervangen. Ook de heer Bo
mans voelt leiders-instincten in zich. Mevr.
-Bronsveld- heeft bij- het uitbrengen van haar
stem, naturlijk onbewust, onder den invloed
gestaan van de meening der vrouwen ten op-
zichte van alle militaire ontwerpen, terwijl
ook de heeren Michielsen en Loerakker, maar
vooral de vakborid-leidera Kuiper, Engels en
Van Rijzewijk duchtig rekening gehouden
zullen hebben met de opinie van het volk,
dat hen afvaardigde, terwijl de oud-onderwij-
zers Buiten- en Surtog wel-licht meer gestemd
hebben tegen de aangekondigde loonsverla-
gtogen dam tegen de vlootwet. Van den heer
ALRMAARS
n
CODRANT.
