Sport.
Buitenland.
door .T v. A. foil gemtakto Werlcing van 1 von Winterstein, Johanna 1 erwfn en Paul
hot overbekende boek van Brusse. Annie Biensfeld. Moissi was schitterend, maar Li-
van Ees had reeds vroeger in „Mijn en dijn
et schooiertje ge-
op kostelijke wijze
speeld, Maar nu in Boefje wordt door haar
spel het geheel.een triomf. Borel schrcel
o.m.: „lk moet allereerst aan Annie van
van Ees mijn compliment maken voor de
inderdaad meesteriijk wijze, waarop zij het
Boe,fje heeft uitgebeeld" en verder „Laat
het nu ook tevens uit zijn met de praaljes,
dat A. v. Ees alieen maar komiek en leuk
kan zijn, want in de derde acte was zij van
zullc een tragisch dramatische kracht en
wist zij zu.k een kreet uit het diepst van
haar ziel te doen opklinken, dat het gesnik
maar niet ophield." Financieel is het succes
voor 't Hofstadtooneel buitengewoon, want
na meer dan 25 voorstellingen is nog steeds
alles uitverkocht. Zoo'n stuk is inderdaad
een bijzonder geluk voor een gezelschap.
De Rotterdamsche afdeeling bracht nog
een blijspel; ,,De sterkste band" en een min
der sterk stuk van Sudermann: ,,De goede
naam" met Fie Carelsen en Marie Holtrop
in de vrouwelijke hoofdrollen. In t iaatst
van December komen nog nieuwe stukken.
terwijl ook verwacht wordt: „De zusters of
Casanova in Spa" van Arthur Schnitzler.
Onder directie van Cor Ruys wordt in
den Haag de Princesseschouwburg be-
speeld door het Princessetooneel en van de
stukken, die het in. dit seizoen opvoerde
noemen wij Dicky, Mijnheer Brotonneau,
Caroussel, het Jubileum v, Venus en De
mon.
Dicky is het bekende stuk, dat een satyrs
bedoelt te zijn op detectiveromans. Het
werd reeds eerder bij Comoedia gespeeld.
Nu waren Nico de Jong; Cees Lasueur en
Kitty Kluppel de hoofdpersonen.
Mijnheer Brotonneau, het spel van ironie
van de bekende Fransche auleurs de Flers
en de Caillavet, werd een speciale triomf
voor Cor Ruys, die door zijn meesterlijke
vertolking van de hoofdrol, dit stuk maakte
tot een van de beste voorstellingen van het
seizoen. Het burgermannetje, dat 28 jaar
lang stipt zijn werk aan de bank heeft ge-
dhan, wordt door de ontdekking van't geen
er in zijn huis gebeurt uit evenwicht ge-
bracht. De afdwaling en daarna het terug-
keeren tot het oude doen, werd subliem
door Cor Ruys gegeven.
Caroussel" werd gegeven na het bezoek
van de Duitsche actrice Marie Orska, met
Kitty Kluppell, Pierre Perin en Nico de
Jong als het eeuwige trio.
Eenige sensatie verwekte het nieuwe
stuk van Mr. C. P. van Rossem. „Het Jubi
leum van Venus", v. n. 1. door de critiek
van Henri Borel. Mr. v. Rossem heeft in
spottenden vorm willen vertoonen, hoe wij
er van binnen eigenlijk wel blijken uit te
izien als onze intiemste gedachten naar bui-
ten worden gebracht. Veel verhevens was
het niet. Maar voor wie het nu niet al te
zwaar opneemt, was er wel iets vermake-
lijks in. Blijft altijd een kwestie van smaak.
Cor Ruys en Minny ten Hove, die o. a. hun
koperen bruiloft in bed vieren (begin le
bedrijf) waren mede goede hoofdvertolkers
Met genoegen vermelden wij hoe in deze
maand onze, in haar genre, eenige actrice
Tilly I us, na een langdurige ziekte weer bij
het gezelschap van haar echtgenoot is te-
ruggekeerd. Den avond na St. Nicolaas
vieVde zij haar rentree als Melle Bourrat.
In dit ontroercnde figuurtje wist Tilly Lus
weer zooveel schoons te geven, dat men
n;ets anders dan hopen kan, nog veel van
haar te mogen zien.
Thans moeten wij een nieuw stuk vermel
den van een anderen Ned. schrijver en wel
van onzen eersterangsauteur Jan Fabricius.
Ziin stuk „De demon" (de duivel)) beleefde
bij het Princessetooneel zijn premiere en
met succes. Het is de strijd tusschen deugd
en verleiding, tusschen de onschuldige
maagd (Tilly I us) en de wulpsche schoone
(Kitty Kluppell) beiden tegcnovcr den groo-
ten don Juan baron Otto Paul, Nico de
Jong). Vooral in de laatstc acte, in de sce
ne tusschen de twee vrouwen kwam Fabri
cius' handigheid als tooneelschrijver aan
't licht. Wij gelooven wel, dat het Princes
setooneel tot op heden zijn recht van be-
staan in den Haag voldoende heeft bewe-
na Lossen leverde misschien de beste ver
tolking der moederrol, die men zich denken
kan. I let publiek is echter wel geneigd, iets
uit't buuenland, wat met veel reclame
wordt aangekondigd, te prefereeren boven
eigen tooneelkunst van bijzonder gehaite.
lets meer waardeering voor eigen kunst
zou in deze geen kwaad kunnen.
Unze grooie artiste Mevr. de Boervan
Rijk, moest buiten een gezelschap staande,
met een eigen gevormd gezeischapje, op
jtournte gaan om haar 50-jarig tooneeljubi-
xeum te vieren. Zoo zijn nu eenmaai de ioe-
isianden in onze tooneeiwereld. Maar de
kranige artisie heeft zich er flink doorheen
gestagen en eerst met de Woekeraarster
van Duiresne, later met „van Ouds de Mor-
genster van Heijermans in verschiilende
piaatsen een welverdiende hulde gevonden
Ook in Alkmaar was waardeering voor
haar,
Veel is er, wat wij misschien over tooneel
nog aan dit beknopte overzicht hadden
kunnen toevoegen, doch wij willen het
thans hierbij laten. Mochten wij vergeten
hebben, wat men gaarne had vermeld ge-
zien, dan excuseere men dit. Wij hopen
echter, dat dit overzicht er iets toe mag bij-
dragen om de werkelijke belangsteiling
voor de goede tooneelspeelkunst omhoog te
voeren,
G.
Ook in 1923 bewees ons Gemeentelijk
Sporlpark onder directie van den heer Schenk
weer uitmuntende diensten voor voetbal, korf-
bal, tennis hocxey, paaruensport (diaveiijen
Kenn. bportciubj en motoisport (motorraces
*V. V. V-). Van de voetbalver. zag het vooral
in't nieuwe seizoen goed werk van Alcmaria.
Deze vereemging heeft er in de zware westel.
2e klas afdeeling nog nooit zoo goed voorge-
staan. Ook de opkomende ver. Rood Wit
speelt steeds op 't bportpark. „Alkmaar"
moet zich nog steeds tevreden stellen met het
terrein aan de Wilhelminalaan, een terrein
dat voor goed voetual te klein en ook verder
ongeschikt is. V. A. F. C. bespeelt het oude
terrein van Holland aan den Westerweg.
De draverijen der K. S. gaven steeds goede
sport, doch hadden over t geheel wel wat
meer belangsteiling mogen hebben.
Van de drie gespeelde voetbalinternatio-
naals bracht op 2 April Ned.-Frankrijk ons
een 8—1 overwinning. Tegen Belgie werd op
30 April 1—1 gespeeld, terwijl wij in het
nieuwe seizoen op 25 November een 41
overwinning behaaiden op Zwitserland.
R. C. H. veroyerde in't midden van't jaar
het kampioenschan van Nederland in eind-
strijd met Be Quick, Willem II en Go Ahead,
de andere districtskampioenen.
Op Athletiekgebied werden bij de wedstrij-
den in den Haag 28 Juli drie Ned. records
verbeterd, en 5 Augustus te Amsterdam 4.
12 Aug. won Ned. den athletiekwedstrijd
van Belgie met 54 tegen 45 punten.
19 Aug. wonnen wij de tennis-ontmoeting
HollandBelg.e, en op 2 September sloegen
onze tennissers Engeland met 116 te
Noordwijk.
Onze landgenoot P. Moeskops veroverde
19 Aug. te Zurich voor de derde maal het
wereldkampioenschap profs, korten afstand
eh Mazaiiac werd in de finale amateurs ge-
ziide reeds herhaaldelllk gecfreigd was. 1 werkhervaftfng weer sprake was en thans fs lag als een man liac gedfend. Gelukktg voor
dit nog lang niet weer in den ouden omvang Duitschland nam Berlijn terstond -krasse
het gcval, omdat de werkgevers willen tornen maatrege.en (o.a. staking van bet vervccr
zen.
Gaarne vermelden wij thans nog iets van
de Haghespelers, die zich onder leiding van
Eduard Verkade nog steeds kranig staande
houden en o*a. pas een prachtig geslaagde
tournee door Belgie hebben gemaakt (o. a.
Hamlet). De twee voorstellingen die in ons
land t meeste belang konden inboezemen
waren De Faun (boschgod) van Knoblauch
en Bouwmeester Solness van Ibsen.
In de Faun kreeg Verkade gelegenheid
een schitterend pendant te leveren van zijn
Duivel. Ook nu vertolkte hij de bijzondere
hoofd en titelrol schitterend, bijgestaan
door Nel Stants, Hans van Meester e. a.
Zouden wij ook de Haghespelers niet eens
in Alkmaar kunnen zien?
In Bouwmeester Solness was het vooral
om de creatie van van Dalsum, dat men
't stuk ging zien. Men was benieuwd zijn
creatie te stellen naast die van Basser-
mann, den grooten Duitschen acteur, die
hier kort geleden Solness speelde. En het is
o.i. voor den serieuzen artist van Dalsum
een bijzondere hulde, dat zijn vertolking
met veel eer genoemd wordt naast die van
Basserman, elk van hen grootsch in zijn
eigen opvatting. In 't Iaatst van t jaar gaf
Verkade o.m. een opvoering van Maxim
Gorki's „Nachtasyl", indertijd door Roy-
aards in ons land ten tooneele gebracht. De
diepe tragiek van de Russische volksziel
was in de opvoering niet altijd te vinden
Van Dalsum soeelde heel goed.
Thans iets over het bezoek van buiten-
landsche artisten, waarover door de Ned.
gezelschappen, in t bijzonder door
Royaards, zeer is geklaagd. De stroom was
n.l. heel groot en benadeelde sterk onze
eigen spelers. Kunst echter is internatio-
'naal en wij mogen voor vreemden onze deu-
ren niet sluiten. Het moet dan echter kunst
zijn van hooger gehaite dan in ons land ge-
presteerd, wordt, en inderdaad de groote
Moissi en Bassermann hebben iets heel
moois gegeven. Voor mindere kunst dient
het publiek echter zelf, door niet te komen,
het vonnis te bepalen. Dan krijgen we hier
'alleen buiten'andsche voorste'lingen als
Spoken" van Ibsen, dat in -ideale bezet-
-ting werd opgevoerd. Moissii Lina Lossen,
klopt.
Op boksgebied was belangrijk het uitko-
men van P. v. d. Veer tegen Spalla te Milaan,
waarbij de Italiaan op punten won. In Belgie
en Engeland kwamen onze boksers dikwijls
met succes uit.
Onze landgenoot kapt. A. E. W. de Jong
hield onze eer hoog op schermgebied. 31 Mei
veroverde hij te Parijs het personeele kampi-
oensehap op den salel en 30 Juni behield hij
zijn Ned. kampioeuschap bij de wedstrijden
in den Haag.
Op 23 September won Sparta uit Rotter
dam den Zilveren Voetbal, terwijl in Juli bij
de Sportspelcn in Gothenburg het Flaagsche
Elftal mooi werk leverde.
Het jaar 1924 zal door de Olympische
spelen te Parijs een zeer belangrijk jaar wor
den op Sportgebied. Nederland dient in ver
schiilende takken van Sport zoo goed moge-
lijk voor den dag te komen. Daarvoor zal heel
wat geldelijke opoffering noodig zijn, terwijl
ook van .de uitverkoren Sportbeoefenaars heel
wat gevergd zal worden. Zou onze voetbal-
ploeg nog iets kunnen presteeren? Zorgvuldi-
ge voorbereiding is beslist noodzakelijk, want
er komen zware concurrenten. Wat zou men
't algemeen van harte toejuichen als Neder
land in eenig opzicht in 1924 eens behoorde
tot de Olympische prijswinnaars. Wij hopen
het van harte.
Getrouw aan onze gewoonte om telken
jare, als we op den drem-pel van een nieuw
in te luiden tijdvak staan, een overzicht te
geven van hetgeen er in het buitenland in
het heenvliedende jaar voorviel, willen wij
ook thans de voornaamste dingen uit het
wereldgebeuren de revue laten passeeren.
Veel opwekkends zal het niet zijn wat wij
voor een oogenblik in het geheugen terug
roepen, daarvoor hetben er te veel schokken-
de feiten plaats gehad. Directe en indirecte
gevolgen van den grooten oorlog vielen er in
1922 weer bij. menigte te constateeren.
Om te beginnen met
DUITSCHLAND.
Zwaar heeft het ook in 1922 de hand van
de overwinnaars gevoeld. Eigenlijk zouden
wij hier moeten zeggen: de hand van Poin-
care, want hij was het voomamelijk, die in
zijn hardnekkigheid om de voorwaarden van
het verdrag van Versailles punctueel te zien
uitgevoerd, de allie's wist te doen meegaan
met zijne panlnen, of althans (zooals Enge
land) zoover wist te krijgen, dat zij
zich niet tegen die plannen verzetten.
Een dezer plannen was het bezetten van
het Ruhrgebied, dat begon met het zenden
van eenige ingenieurs, die toezichf zouden
houden op de leveringen, die Duitschland
krachtens het vredesverdrag verplicht was te
doen. Maar niet volvoerde, omdat het zich
onmachtig achtte. De Commissie van Her-
stel verweet het een in-gebreke-blijven en
daarop zond Poincarf 40 ingenieurs, bege-
leid en beschermd door soldaten. Fransche
zoowel als Belgische. Daarmee was de be-
zetting begonnen, waarmee van Fransche
De Duitsche regeermg was begrijpelijker'
wijs alles behaive te spreken over nezen
Franschen maatregel, dien zij, on. eiHtmaug
noemde en een mLieuk op het verdrag van
Versailles, dat volgens haar wel sancties
(dwangmaatregelen) toeliet voor het geval
Liuii'seii.and ac verplichtingen van dat ver-
arag met nakwam, maar niet het LezeUen
v«u» nog inter LiuA.'.n gebitd. Deze mcenrng
j met die van Engeland, maar de reden
waaroni ait lauu iiwi ntti nam aan de LtZet-
ting, was geiegen m tie vrees, dat dan nog
maider aoor Duitschland gcieverd zou wor
den. Amcnka wiide ook niet meedoen enriep
zijn bezcuing uit het Kijniand terug. Den
24 Jan. veraokken deze soidaten.
De Duitsche jegeenng begon met protes-
ten te sturen naar de geaincerden en toen
die geen sucoes hadaen (zelfs door Frankrijk
weruen geweigerd), riep zij haregezanten te
Parijs en Brussci terug en deed zij t vervoer
van steenkool voor de scbadeloosstellmg sta-
ken. Verschiilende belangrijke synu.eaten
verplaatsen hare kantoren over de grens
van het kuhrgebied. Zelfs verbood het uuit-
sche rijkskoiensecietariaat om kolen aan
Frankrijk te leveren, ook nog als het die be-
taien wnde. Een en ander had natuurlijk weer
maatregelen van Fransche zijde tot gevolg:
bezetang van verschiilende steden en mijnen,
aanhouding van kolendansporten bestemd
voor onbezet gebied en arrestatie van mijn-
directies, die weigerachtig bleken om aan
Frankrijk te leveren. Met werd een spel van
hard tegen hard. Elke zet van de eene partij
werd beantwoord met een maatregel van den
anderen kant en zoo konden we het beleven,
dat de arbeiders het voor hunne directies _op-
namen, weigerden te werken als de bedrijfs-
leiders in arrest moesten blijven, dat er bot-
singen ontstonden tusschen hen en de vrcem-
de soldaten, waarbij meermalen dooden en
gewonden vielen, dat er herha^ldelijk sabo
tage werd gepleegd en dat als antwoord
door de Franschen honderden mijnarbeiders
en spoorwegmenschen uit het Kuhrgebied
werden verbannen en tal van hooggepiaatste
Duitschers door de Fransche kiijgsraden
werden veroordeeld wegens verzet tegen de
maatregelen der bezetters, aanvankelijk tot
geldboeten, later ook tot gevangenisstraffen.
Er werden z lfs eenige doodvonnissen uitge-
sproken en ook voltrokken.
Dit alles had tot gevolg dat Frankrijk en
Belgie steeds meer ingenieurs en andere be-
kwame menschen moesten zenden om zelf de
leiding der mijnwerkzaamheden ter hand te
nemen en dat bovendien de piaatsen der ban-
nclingcn door lieden uit het eigen land
moesten worden ingenomen. Al spoedig was't
zoover, dat de Lezeltingsautoriteiten overal
voor moesten zorgen: spoor en scheepvaart,
mijn- en boschbouv. en hetgeen daaruit volg-
de, in alles moesten zij voorzien, want de
Duitschers weigerden te werken „onder de
bajonetten der lndnngers", zooals zij dat
noemden.
Dat er op die manier aanvankelijk niet al
leen niets overbleef van hetgeen Frankrijk
nog uit het Kuhrgebied wist te halen, maar
dat er zeer veel geld bij moest, is duidelijk.
Reeds 25 Jan. vroeg en kreeg de Fransche
regeering van de Kamer een crediet van 45
millioen francs voor de uitgaven der bezet-
ting. ten deel van die kostcn wist Frankrijk
terug te krijgen door boeten op te leggen
aan stedten, binnen wier grenzen Fransciien
waren gemolesteerd en dat gebeurde nog
al eens of door beslag te leggen op gelcien
der filialen van de Duitsche rijhsbank of van
gemeemen, voorzoover deze sommen waren
bestemd voor ondersteuning van door het
verzet der regeering werkloos geworden in-
woners van het Ruhrgebied.
Al'gauw hadden de Franschen in de ga-
■ten, dat de steun, dien de werkloozen vanuit
Berlijii kregen, fnuikend was voor de resul-
taten van de bezetting, en begrijpelijkerwijs
maakten zij fel jacht op alle voor ondersteu
ning bestemde gelden, soms gelukte het
hun pakketten papiermarken tot bedragen van
biljoenen tege.ijk te achterhalen. Nu betee-
kend'e dat betrekkelijk weinig, want herhaal-
delijk daaide de waarde van, het Duitsche
geld als gevolg van het steeds maar in om-
loop brengen van papier zonder dat daar
werkelijke waarde tegenover stond. Zoo erg
was fen slotte de waardevermindering, dat
de mark verre beneden den Russischen roe-
bel kwam en dus feitelijk had opgehouden
een betaalmiddel te zijn.
Het duurde lang voordat Berlijn inzag, dat
men op den verkeerden weg was. De steun-
verleening, vaak in het wilde weg ook aan
hen die er absoluut geen behoefte aan hadden
(in den loop der laaiste weken heeft een spe
ciale briefschrijver in dit blad1 duidelijk uit-
eengezet hoe het daarmee dikwijls ging en
wat er van terecht kwam), verslond zooveel,
dat daarmee ruimschoots had kunnen wor
den betaald wat Duitschland schuldig was
aan zijn voormalige vijanden. Nu is het dat
geld evenzeer kwijt en bovendien nog de
enorme kapitalen, die de bezetting heeft ge-
kost.
Een ander en diep treurig gevolg
van de toeneinende financieele moeilijkheden
des rijks en de daarmee gepaard gaande
waardevermindering van het geld was de
stijgende duurte, die zoo nijpend werd1, dat
bijna niemand meer in staat was te voorzien
in zijn dagelijksche behoefte. Aangrijpend
heeft onze Berlijnsche briefschrijver hierover
verschiilende malen geschreven, waarbij hij
duidelijk liet uitkomen, dat het speciaal de
klasse der intellectueelen was, die tot de
d'iepste armoede verviel en wegkwijnde van
den honger. Wij behoeven in deze kolommen
niet meer bij die treurige verhalenvan honger
en ellende stil te staan. Ieder heeft er ge-
noeg over gelezen en herinnert zich hoe spon-
taan meermalen geofferd is, als plaatselijke
comite's hulp vroegen voor den steun aan het
Duitsche volk, noodlijdend tengevolge van
verkeerde inzichten zijner regeerders, waar-
door het hongerd'e bij voile schuren, wijl die
regeerders door hunne maatregelen het voed-
sel zoo duur hadden doen worden, dat het
onbetaalbaar was geworden.
Pas in het Iaatst van Sept. werd door de
regeering te-Berlijn hef lijdelijk verzet in het
Ruhrgebied opgeheven wegens gebrek aan
de midd'elen om het op d;en tot dien gevolg-
den voet voort te zetten. Maar wie denkt dat
er van dat oogenblik af rust heerschte en
dat er weer overal gewerkt werd, heeft het
mis. Wekenlang duurde 't eer van eenige
hervatting weer sprake was en thans is dit
aan de door de werklieden in dien loop der
jareti verworven rechten.
Dc onrust werd vcrhoogd door de dreigende
of reeds voltrokken stopzetting van steunver-
leening, waardoor de nood nog hooger steeg,
zoodai t volk de straat op trok cm steun af te
dwingen. Ernstige duurte-onlusten waxen in
verschiilende steden hiervan 'het gevolg,
waarbij helaas velen -het lev en moesten laten.
De onveiligheid nam toe, rooverijen, ovcrval-
len, plunderingen en diefstallen waren aan
de orde van den dag.
Langzamerhand kwam er ontspanning in
den ernstigen toestand. toen de mijnarbeiders
hier en daar weer aan den a; beid togen, ech
ter onder beding, dat de arbeidstijd gewaar-
borgd zou blijven. Wel waren zij bereid tot
het verrichten van overwerk. Half Oct. vol'g-
den de spoorwegarbeiders het ad'vies der re
geering op, om zich aan het Fransch-Bei-
gisc'h bestuur aan te melden ter werkhervat-
ting. Om de werkzaamheden in de mijnen on
der deskundige leiding bcter mogelijk te ma
ken, stelden de Franschen eenige gevangen
zittende mijndirecteuren (o. w. Krupp von
Bohlen) voor onbepaalden tijd in vrijheid,
wat beschouwd kan worden als algeheele vrij-
lating. Onderhand-elingen tusschen verschii
lende groot-industrieelen en de bezettingsau-
toriteit-en en de ingenieursmissie (Micum)
namen een aanvang en- leidden tot goede re-
sultaten inzake hervatting der leveringen
aan Frankrijk, maar de werktijd der arbei
ders was weer het struikelblok, waardoor
aan de uitvoering der overeenkomst nog niet
kon worden begonnen. Echter, nu een paar
weken geleden ook in dezen overeenstem-ming
is bereikt (de mijnarbeiders 8 uur en de bo-
vengrondsche collega's 9 uur), wordt de toe-
stand gaandeweg beter. De overeenkomst
hield in, dat de leveringen in natura op de
schadevergoedingsrekening ten behoeve^ van
Duitschland zullen worden geboekt. Uit de
opbrengst van de door de bezettingsoveiheid
geheven' belastingen zal een fonds ter bestrij-
ding van de bezettingskosten worden ge
vormd.
Waar bovendien Frankrijk en Belgie be
gonnen zijn verzachting van het bezcttmgs-
regime in te voeren, om zooals zij het noemen
in afzienbaren tijd te komen tot een onzicht-
bare bezetting, is te verwaehten dat het werk
allerwege spoedig hervat wordt in zijn
vollen omvang.
Het bovengenoem-de verschijnsel van toe-
name der onveiligheid was waar te nemen in
het hecle Duitsche rijk en- ergerlij-k was het
daarbij, dat de joden zoo menigmaal als de
oorzaak van de debacle werden beschouwd
en zij het vaak waren, die het moesten -cn>
gelden. Vooral- in Berlijn was dit het geval.
Midden op den dag werden, zij dikwijls in
drukk-e stralen achtervokgd, .uitgeschud, mis-
hand eld, soms gedood en van 'hun kleeren be-
-De' onrust en radeloosheid onder hot volk
werden gevoed door verschiilende j>erocn-en
van hoog en laag, die het in het belang van
hunne politieke over.uiging achtfcen, dat er
een toestand van anarchic ontstond, waaxin
zij dan de macht in hand-en zouden- pogen- te
krij-gen. B-erlijn was waakzaam, al kan mot
worden ontkend, dat de regeering-Streseman-n
(dr. -Cur.o, die het lijdelijk verzet aan, de
Ru-hr had -en ketend m-et al'e gevolgen van
d'i-en voor -het geheele land was 12 Augus
tus tot aftreden genoopt) niet naar alle kan-
ten nelijkelijk optrad. Nada-t de rijiksdag o-p
13 Oct. de zoogenaamde machtigingswet had
aangeno-men, waardoor een soon.- dictatuur
werd ingesteld, deed de rijkswerminister
Gessler zijn eereten slag in de ri-diting van
Saksen met zijn uit socialist en en communis-
ten bestaande regeering, die tot aftreden
werd gedwongen en plaats m-oest maken voor
een door Berlijn waard'ig geacht socialistisch
ibewind. De naaete aanViding tot deze aciie
van Berlijn was het terroristisch optreden van
de zoogenaamde proletaris-che honderdscha]>
pen in Saksen, die verschiilende wandaden
-bedreven, die men eigenlij-k wel rn-of kan noe
men.
Nu is gebleken, dat de regeering van Sak
sen niet ve-el zaaks was, de leider dr. Zeigner
bleek zich te hebben schuldig gemaakt aan
corruptie en werd deswege d-en, 22s'en Nov
gearres-teerd, na zijn teru-gkomst u-i-t Zwitser
land, waarheen hij aanvankelijk gevlucht
was. Verschiilende andere autoriteiten on,-
dergingen hetzelfde lot, terwijlVneerder
h-un»am'b-. werden ontzet wegens verzet tegen
de rijksweer.
De Saksische hon-derdschappen, die, gelijk
gezegd dingen deden die niet door^ den beu-
gel konden en speciaal de induslrieelen be-
dreigden, waren voor de sterke monarch-isti-
scbe m-acht in Beieren een zeer geschikte aan-
leiding om nog meer actic te vo-eren, zoo-dat
gegronde vrees voor een omwen-teling ont
stond. Deze bleed dan ook niet uit. Pr-oclama-
lies van -de rijksregdering om to-ch asjeblieft
orde en ru-st te b-ewaren, gaven niets. Men
wilde van haar niets meer weten, zool-ang er
rocia'isten deel van uitmaakten, zoo luidde
het bes-cheid van den oud-premier Von Ka-hr,
die doo-r de Beiersche regeering tot commis-
saris-genera-al, d-. w. z. dictator uitgeroepen
werd.
Hier blijk;- het groote versdi-il van optre
den van Berlijn tegen twee recalcitrante sta-
ten: in Sa'ksen wordt dwingend1 opgetrede-n
en tot Beieren worden verzoeken gericht, die
worden afgewezen, waarop, als een- regee-
ringscrisi-s is uitgebroken en de socialisten
zijn afgetreden ais m'i-nis'ers, rijkspresidient
Efbert persoonlijlk tuss-ch-enbeide ko-mt en
Miinchen verzoekt zich weer onder het ge-
zag der rij-ks-autoriteiten t-e stellen. Belang
rijke concessies werden door Berlijn ge-
daan. o a. een herziening van de republikein-
sche rijksgrondwet in uitzicht gest-eld.
Echter. al --h-et cnd-erhandelen mocht niet
bewerken om d-e nationalisten.te kalmeeren.
Op 8 Nov., den-verjaardag der Duitsche revo-
lutie, die van het keizerrijk een republiek
maakte, bra-k de omwenteli-ng los onder lei
ding van den Oos-'enrijkschen agitato-r Adolf
Hitler. Deze vormde een nieuwe regeering,
waaraa-n hij als staats-hco'fd to-evoegde den
dictator V-cn Kahr. Tot zijn eeuwige schande
nam- de uit den corlog 'bekende generaal Lu-
dendnrff een werkzaam aandee'1 in d°n
Putsch, zoodoend-e ten- -tweeden male (ook in
van levensimiddelen en geld naar
zoodai de btweging niet erg om z-ich he en
kon grijpen. Von Kahr nam een andere hou-
ding aan en koos weer de zijde van Berlijn
en al, hee-1 gauw was het weer rustig in. Miin
chen. lntusschen hadden weer versdii knde
menschen het leven er bij gel a ten. Of en
wanneer de oproerstokers zullen worden be-
rech., is nog niet bekend. Ludendorff is op
eerewoord uit de gevangenschap ontsiagen,
terwijl Hitler n-cg in arrest zit.
Een andere beweging, die aan de Berlijn
sche regeering veel- ho-old'brekens zal heb-ben
gekost, is die der Rij-nlands-che sep-aratisten,
die den nood waarin het rijk: verkeerde ten
gevolge van de dating der gekl-waarde en de
toenemen-de duurte, gebruikt-en o-m ,e -pogen
hun streven naar een afzonder'iijke Rijnland-
republiek te •verwezenlijlken. Den 22sten Oct.
sloegen zij hun eerst,en openlijken slag door
zich meester t-e m-ake-n van verschiilende open-
bare g-ebouwe-n te Aken en daar ter stede de
republiek uit to roepen. Dat de beweging
-oversloeg oo'k naar andere steden in het in-
dustriegebied is t-e begrijp-en, maar toch is
de stcrmloop mislukt tengevolge van de af-
wijz-en-de hou-ding der 'bevolking. Dat het
volk niets moest hebb-En van de afscheidings-
pogingen, bleek wel uit den moordaanslag op
17 Maart op een- der leiders, Jozef Smeets, en
de bestorming en veraieling van de drukkerij
van 'n anderen leider, dr. Dorten, t« Coblenz
op 24 Januari te voren.
Opm,erkelijk is, d-at aanvankelijk de Fran
schen en Belgen het optreden der sep-aratis
ten z66 in het oog loop-end begunstigden, dat
men niet anders kon denken dan dat de a-c-
ie hun welgevallig zou zijn. O'ffi-eieel werd
dit wel door hen ontkend, maar
Al'ieen toen zij zagen, d-at de -bevolking
zelf antip-athiek ston-d tegenover de beweging,
grepen de bezeltingsautoriteiten hier -en daar
in door de scparati-sjen te ontwapen-en, zoo
als zij zeiden als een algemtene vciligheids-
naatregel.
Blo-edig is er meermalen gevocbten tus
schen voor- en te'genstanders der Rij-nlapd-
republiek, maar voorloopig is de beweging
vrijwel tot staan gebracht. Of het nog met
.al komen tot een afzondertijk-en Rijnland-
staat binnen het rijksvertband, zal de tijd
mc-eten leercn. Onmogclijk lijkt het niet.
E'eni-gszins vreemd klinkt het, dat bijl alle
mogelijke herries -en- relletjes in Duitsch
land steeas bleek dat er, hoewel het vo'lk ont-
wapend he-etle, toch altijd weer vuurwapens
rrenoeg waren. Bovendien ontdekte de politic
herhaald-e malen groote voorraden wap-ens,
die hier of daar veiborgen waren. Dat daar-
om de geallieerden op 23 Nov. de mi'iitaire
controle in Duitschland weer hervatten na
maandenlange staking, is wel te verkla-
ren, ornda'- het vredes-verdrag van Versailles
die voorschrijft en Frankrijk (althans Poin-
care) steeds benauwd is voor een plotselin-
gen overval van Duitschland.
De veto mc-eilijkheden, die Duitschland in
dit jaar te doorworstelen had grootendeels
in onmid-del'lijk verband met de bezetting van
he! Ruhrgebied waren oo-rzaak van me-
nige ministercrisis, gelijk met een enkel
woord al is gezegd. Steeds moeilijker gin-g
het om man-nen te vinden, die bereid waren
om te pogen den- in het moeras vastgeloopen
regeeringswagen weer op gang te -helpen.
Voor het land is he-fc te wenschen dat de
.hans aan het bewind zij-nde regeering er in
mag slagen een op-lossing te vinden van de
vele economische en politieke problemen, die
zoo vaak in het afgeloopen jaar lefdd-en tot
en, becire
irei-gmgen, enz
dat
onlusten, sta-kingen,
wij ons niei aan een opsommmg ervan
zelfs niet van de ergste gebeurtenissen
durven wag-en. Vo-or wat de binnenlandsche
kwes ies betreft -k-cestert men nog al hooge
verwacht! n-gen van den huidigen riikskanse-
lier dr. Marx, van wien men- hoopt dat hij het
verband tusschen Rijnland en- het ove-rige
Duitschlan-d kan bewaren, De commissaris
voor het geldwezen, thans president van
de rijksbank, dr. Hjalmar Schacht,
nister van financien dr. Hjalmar Schacht
wordt een specialiteit in dien -tak van- dienst
geacht -en nu hij zijn schanders gezet heeft
onder d-en f-inan-cieelen last van het Duits-che
rijk ziet me-n den toestand weer iets rooskleu-
riger in. Het een d'rietal weken geleden in om-
loop gebrachie waardevaste geld .de zoo
genaamde rentemaric heeft vertrc-uwen ge-
wekt en reeds prijsdalingen van tal van ar-
tikel-en, vooral levensmiddelen, tengevolge
gehad.
De -leiding der buiten'andsche poli.iek
blijft in 'handen van dr. Stresemann, die na
dr. Wirth de eerste Duitsche minis'.er is, in
wien Frankrijk eenig vertrouwen stelt. En
dit vertrouwen juis-t is eerste vo-orwaarde
voor de besprekmgen, die de vroegere vijan
den n-u weer -gec-pend hebben (zool-ang het
lijdelijk verzet aan de Ruhr d'uurde, weiger-
de Frankrijk te onderhandelen). Over die nu
weder o-pgevat-le besp-rckingen is vooralsnog
weinig te zeggen, maar als de vcorteeken-en
niet bedriegen, zullen zij vruchtbaarder zijn
dan tot dusver de onderha-n-deiingen tusschen
Duitschland- en de geal'-ieerden war-en.
Dat d-e teru-gke-er op 8 Nov. van den ex-
kreonprins in ziin land na een viifiarige bal-
lineschap op Wieringen een slechten invloed
zal hebben op het tot stand- komen van
goede resultaten van de onderha-nd-elin-
gen, is niet te vreezen, al was Pom-care
daarover aanvankelijk ook al heel
weinig gesticht, zoo zelfs dat 'hij te-
gen-maatrege'ien wilde nemen (o.a. uitleve-
ring van Wilh-elm Jr. eischt-e als ,,oorlogs-
misdadieer".) Stresem-ann, toen nog rijks-
kanselier, wees dien eisch pertinent af en de
prins leeft rustig op zijn land-goed in Silezie,
dezer dagen bij r-echterlijk von-nis als zijn on-
betwis-t eiET-endom eikena. De nationalisti-sche
oud-officieren zouden wel graag zien, dat
de vroegere striidmakker zich wat minder
berustend toonae.
FRANKRIJK,
dat geregeld ten o-pzichte van Duitschland
waars-chuwend den virger op'hief, vond in
den premier Poin-care d-en mees! onvetbidde"-
lijken vertol'ker van de idee: de overwonnene
moet alles betalen. Weken aaneen heeft hij
den Kapp Putsch werkte hij- mxe) o-nrust j des Zondags in verschiilende: p-laat-sen -co-r-
brengende in zijm land, dat hij in den o-or- i logsmonumenten onthuld, wat voor hem een
i 1 .1.1 jiron pn opm naar jji0i€Tl6fl)j
