welkome ge'egenhcie wae om stveds west te
fcetui£en van zijin vices voor overval&planr
uen van Duitscniand, red en waarorn dug op
s pte nakonung van alle bepalingen van
Versailles moest worden aangearcngen en
zoo overtuigend wist hij ook in Kamier en
Seniaat te spreken, dat alle aanvaEen op zijn
mrn.st'ersdiap mislukten en daareni.egen me-
nige motie van vertrouwsn in zijn belaid
werd aangeniomen. Eenige comannniisten, on
der wie de Kamerafgevaardigde Marcel
Ca chin, die tegen Po in care ageerden wegens
diens doordrijven van de Rubr-actie, werden
gevangen gezet en eenige maanden' vastge-
tiiOudcn, onaanks bet veraet dat deswege hier-
tegen in bet land werd aangei.eekend.
Frankrijks heele politick stond- in bet tee-
ken van de schadevergceding. Menage nota is
dicnaangaande met de bondgenooten (voor-
al Engeland) gewissrid, waarbij' Frankrijk
meanmalen een afzonderlijk standpunt in-
nam, omdat het met wilde afwijken van balk
geen eeamaai in het vredesverdrag of bij la
tere conferences was bepaald. Poincarg blee
bij zijn standpunt, dat daaraan niet te tomen
viel en dat Duik-driand wel kon betalen, als
bet wilde. Toch schijnt het op diit oogenblik
niet cnimogelijk dat Frankrijk iets van zijn
standpunt zal la ten vailen, aangezien een
commissie is ingesteld, die Duitschiands
rijksdom zal onderzoeken. Amerika neemt
hicraan niet officieel deel, maar zcndit slecbls
..toehoorders". In elk geval toont het zijn
bel ail gst el ling in de Europeesche problemen
en dat is al een goed teeken, want zonder
hulp uit de Nieuwe Wereld1 zal Europa waar-
schi mlijk nisi uit net moeras. rafcen, waaoin
het door den coring is sebrachit. Als bet mi
nog maar kon komen tot gedeeltelijke annu-
leering der sdutfden opdat ook de van
Duitschhnd gevraagd'e somi met eenzelfdr
be drag kon worden verlminderd, waren we al
een heel stuk verder.
Enge'and wil zijn medewerkinig biervoor
wel verlcenen.
Met de Fransche vredelievendbeid, door
Poincare steeds verkondigd en die ook moet
blijken uit de ratificatie op 8 Juli van bet
ylootbepednnTsverdrag van Washington, is
in strife de Fransdhe begrooting voor mili-
taire luchtvrart. die op 29 Juni verboogd
werd met 36 millioeni francs. De luch'tvloot
zal nu vijfiig eskaders omvatten.
Een gebeurtenis van intemation'aal belanig
is, dat op 6 Mei de Fransche aviateur Barbot
de eerste glijvlucht maakte heen en terug
over het Kanaal, daarmee bewijzend dat op
het gebied van aviatiek het maximum van
prestatie-mogelijkheid nog niet bereikt was.
En dat zal nu zeker nog niet het geval zijn!
Frankrijk heeft in dit jaar verschillende
personcn door den dood verloren, die om een
of andere red-en- een grooile bekentdheid had
den verworven. Wij noemen hiervan slechts:
21 Febr. de stdatsman Delcasse, 26 Maart
de tooneelspeelster Sarah Bernhardt (op kos-
ten van de stad Parijis begraven), 28 Maart
generaal Mannoury, de overwinnaar van den
slag aan de Ourcq.
In de steenkolenmijnen en textidfabrietoen
in Noord-Frankrijk was bet dill jaar zeer on-
rus,ig, herhaalddijk hidden stakingten' plaats,
gelukkig meestal van niet lanigen duur.
Bosdib randan en overstroomingen hebben
in ZuidLFranikrijik uitgestrekte gebieden ge-
teisterd.
Spoons-tgongdukken vielenl dit jaar in
Frankrijk heel wat minder voor dan in 1921
althans veel minder ernstige. Het noodlot-
tigste was dat op 18 Febr. op de lijn Parijs
Nancy, waarbij. 16 personen gedood en 35 ge-
wond Werden.
GROOT-BR1T AN N IS.
Ook in d:t eilandanirijk i*voel >te doen ge-
weest over de Rubr-lbezetting en als Floyd
George aan het bewind was gebleven, zou
er groote kans zijn geweest op een breuk
tusscher. Engeland en Frankrijk. De wa*
soepe'er Bcnar Law, meer partijman dan
s aa.s.nau (21 Mei om gezondbeidsradbnen
als premier afgetreden, gestorven 24 Oct.),
was in zijne antwoorden op de Fransche no-
ta's minder scherp dan de „kleine toovenaar
van Wales" en zijn cpvolger Baldwin duifde
evenmin de vriendschap met Frankrijk al te
zeer in de waagscbaal stellen, al beeft be!
tusschen John Bull en Marianne wel eens
een weinig gekraakt, in verband met die sdha-
devergoed in gs'kwesi le.
De op 6 Dec. j.l. geboud'en verldezingen
zijn in Grcot-Brittannie afge'oopen met een
groote nederlaag voor de con^ervatieva piar-
tij (de voonnaamste oorzaak biervoor was de
protectionnistische richting der regeeringspo-
litiek), maar toch blijft zij voorloopig nog
aan 't bewird, omdat zij desondanks nog de
sterkste party' is in het parlemeant. Een vraag
is, hoe lang zij bet nog vol kan houden, haar
val als regeeringspartij schijmt aanstaands
omdat de in Enge'and machiige arbeiders-
partij bare principieele 'bestrijding heeft- aan-
gekondigd en dan desnoods zelf die regeering
zal aanvaarden. Dergelijke Hoop van zaken
zou in Duitschlaind zeker graag gezien- wor-
'?n allicht zou dan. de sdhuldienikwestie wat
'der beoordeeld worden en een sterkeren
uia.ig in die richting ep Frankrijk worden
uitgeoefend:
De Iersche kwestti, die een paar jaar lang
de Engelsche poll ici bezig hield, vroeg ook
it jaar nog weer slachtoffers. In bet begin
is jaars hadden nog ta'irijke aanslagen op
■oorwegen plaats, alsmede overvallen en
jgingen tot doodslag. De rebellen, die niet
voldaan waren met de vorming van een
Ierschen Vrijstaat binnen het Britsche rijk,
bleven ondter aanvoering van De Valera niets
minder dan een republisk eischen en meenden
bun doel te kunnem bereiken door een: pclitiek
van vreesaanja,gi-ng, waaraan een aamtal
personen ten offer v'iel. Zelfs in Londten. bad-
den de republikeineni een. complot gcvormd,
dat nog tijdiig ontdekt werd, waarbij ongevcer
honderd Ieren werden gearrcsteerd. Zij, die
door de Vrijstaatscbe troepen werden gevin-
gen, werden ter dcod veroordeeld wegens he!
dragen van verboden wapenien. -Den 15en
Aug. werd eindelijk De VaHera gearresleerd
op een verkiezingsmeeting en hiermee was de
zwaarsle slag tcegcbracht aan de republikei-
nen. De verkiezingen viden gunstig uit voor
de regeeringspartij en waar nu beide deelen
Van Ierland bun eigen parlement en gouver-
neur hebben, is te verwach en dat aan den
Ierschen vrijheidsstrijd een einde is gekomen.
Db E»gelseh« regeenwg heeft in <fe eerste
helft dezes jaars gedumide een- paar maan
den overhoop gelegen met de Rtissisohe naar
aanleiding van het tusschen beide landten
bestaandie hsanideksverdrag, dat door de Sov
iets niet zou worden nagekomen, en wegens
het lastig vailen door de sovje -regeering van
Engelsche vissdhers die buiten de drie-mijls-
grens aan de Moermansfcusl' 'hun !bedrijf uiri
cefenden. Nota's gingen over en weer, soms
alb een u'ltimatum, ieen anderen keer als een
verontschuldiging klinkendde onafhankclij-
ke arbeiderspartij sprong op de bres. voor
Rusland; onderhandelinigen werden gevoerd
tusschen den allleszins begaafden Rus Kras-
sin en den Engelschen minister van buiten-
landsche zaken lord Curzon en het gevolg
van dit alles was dat de toestand bleef zooals
hij was.
Bi-nned'andsche moeiTijk'heden1 had Enge
land vele in den vorni van stakingen, in den
landbouw, in de mijnen, in- die textieliindustrie,
in bet havenbedrijf, enz., en tefkens waren -er
d'uizenden menscben bij' betrokken, die alien
op deze wijze protesteerdten tegen aangekon-
digde loo-nsverl agin gen in hun bedrijf. M'eer-
mialen hadden bij deze stakingen ongeregeldL
heden. plaats vcomamielijk in Aberdeen, toen
Duitscbe visscbers er bun rcilers s"in:gen "rig-
sen. Al de geinoem de stakingen (bebalve die
d'er bootwerkers die gdieel verliep) haddien
bc't gevolg dat er voor beidte p-artyfen gunsitige
voorwaardra werden aangenomen, in de ka-
toennijverheid werd de rust zelfs voor den
tijd van nieigen maanden verzekerd.
ITAUe.
Musbolini, de gewezen- scdalist, die in Oct.
aan net nooia van zijn iasus rsai re^er
ne iiauaansdtie noofusiaa mnaieniti'ok en
daarna door aen koning met de vo..n...g van
een nreuw minisierie werd oerast, neeic zich
dit heeie jaar kunnen bandinaven met adeem,
inaar bij sciiijnt zeirs zoo vast in net zadei
te zwfcen, dat nij zicii zehs durit veroorloven
de Kjarncr naar huis te sturen en een scont
dictatorscnap uit te oefenen. Zwakheid is
geen kaxaktertrek van den premier wien
door den koning de hertogshoed -op net hooid
is gedrukt. Dat blijfct ui. verschillende maat-
regelen, zooais b.v. bet verbod van 1 -Mei-
vitring, en bij stoort zich absoluut niet aan
protesten van de andere zij-de. Zijn vervOl-
ging van .de ccmmunisten bewijst ook, dat hij
geen duimbreed afwijkt van. waij hij aanvan-
kelijk in zijn program zette. In zooverre heeft
Mussolini's optreden succes gehad>, dat er
thans een vrij: groote mate van rust heerscht
in het voor dien door partijltwisl.Cn verscheur-
de Italie. 't Is edhter de vraag of de ge-
bruikte maatregelen, o.a. een repressieve pers-
censuur, op den duur houdbaar zullen bl'ij-
ken.
De op 28 Aug. gepleegde moord1 op een
Italiaansche missie, door den. Gezantenraad
ingesteld l!er vaststelling van de Grielcsch^Al-
baneesche grens, leidlde tot een emstig con
flict tusschen Griekenliand en Italie, doordat
de moord op Grieksoh grondgebied werd be-
dreven naar't heette door Grieken. Mussoli
ni stride een zwaar ultimatum op, dat door
GriekenlLand werd afgewezen, waarop de
Volkenbond de kweskie zou afwikkclen, wa-ar-
tegen zich Italie weer verzette. Ten slotte
deed db Gezantenraad uifcspraak: Grieken-
!and mo-est moreele genoegdloening geven en
50 millioen lire schadevergoeding betalfen.
Onder protest voldeed Griekenland aan deze
bepalirigen, waarop Italie hot eiland Korfoe,
da!1 het uit voorzorg reeds had bezet, deed1
cntruimen. Om1 te bewijzen, dat het hem, niet
om-financieel voorderi voor Italie te doen
was geweest, maar aleen om het reCht,
schonk Mussolini van. de sChadCloocstelling
het vijfde deel aan de Gri eksche vluchtelin-
gen uit Klein-Azie. Een weldadighcid mer
een bijsmaakje
Een later nog ingesteld ondlerzoek heeft
uitgemaakt. dat het waarsdhijnlijfc Allbanee-
sche bandieten waren, die den moord hebben
begaan.
In'tusschen heeft dit inrident de verhouding
usschen Italie en Griekenland niet verbe-
ferd1. In beide landien hadden beto'Ogingen
o"iaats tegen hot andere land en Mussciir.:
fwong verschillende Grieksche journalis'ten
om Italie te verlaten omdat hunue bladen
hem onwelgeyallige artikelen publiceerdten.
Een gebeurtenis, die in heel Italie schrik
en ontze!tinig veroorzaakte en de dOernis op-
wekte van ver d'aarbuiten was de uitbars ing
van de Etna (1021 Jun'i), eerst wel ver1-
sChrik'ke"ljk overdreven. maar die toch altiild
-og een schade aamichtte van eenige milli-
O'enen lires.
Nog een frit van belang voor Italie dienen
we te verme-lden ml. de uidbreidin-g van het
kiesrechl". waarbii de vrc-uw verkiesbaar werd
verktaard vcor den uemeenteraad. Een1 de-
■nocratische maatregel, dien men niet van
Mussolini in de eerste plaats verwacht zou
hebben.
Het balkan-schiereiland
was als aj tijd-weer het terrein waar -het
gist e en broeide, hoeweli de verschillende
tandem toch den vrede bleven bandihaven, al
was de toestand wel eens critiek tusschen
Griekenland en Bulgarije vanwege de
Bu-lgaarsche benden, die herhaaldelijk over
de Grieksche grens kwarnen en dan de
grensbewoners brandschatten. Over eenzelfdte
optreden bcklaagdle zich te Sofia ook de Joe-
gaslavische regeering.
Griekenland vcoral vraagt den kaatsten
■iijd de aandacht door het steeds I 'oenemenlde
verlanigen -naar verandering in den regee-
ringsvorm. Deze roep om een republiek is
niet nieuw, hij, dateert al van verleden jaar
na de delbacle van bet Grieksche leger in
Klein-Azie in den coring tegen Turirije.
Maar nu lijkt't er dan toch in alles naar, dat
de republiek er zall 'komen.. Een volksstem-
ming over de vraag „Koninkrijk of Repu
bliek" staai! voor de deur. De jenge koning
George, die zijn verlieden jaar afgetredten
vader Konstantijii (deze overieed den lien
Jan. 1.1. plotseling te Palermo in Italie) op-
volgde, heeft op verzoek zijner regeering het
land verlaten en is naar zijn schoonvader te
Boekarest gegaan, om daar af te wachten
wat zijn volk over hem zal beslissen. Hij
leeft nog niet veel genoegen van zijn ambt
beleefa, steeas is hi} geweest als eea tn era
gouden kooi gevangen gezette vogel.
In zijn nog kcin.e regeetperiode is het lang
niet voortdurend rustig geweest in zijn land
Een groote slaking, die bijzondere maatrege
len inzake voedselvoorziening noo'dig maak
te, bracht in Augustus het bedrijfsleven in
heel Griekenland in de war en was zelfs oor
zaak van bloedige gevechten in Piraeus tus^
schen stakers en mili hiren, die de orde
mcesten handhaven In October kwarnen ver
schillende garaizoenen in opstand tegen het
gezag.
Na oneind'ig veel moeilijkheden, meestal.
veroorzaakt door de Turken die ter conferen-
tie te Lausanne steeds weer nieuwe punten
ter sprake braChi en en altijd uitvluchten von-
den om1 met de behandding van het aan de
orde zijnde te traineeren, is toch eindeliijik den
23sten Juli de vrede tusschen Griekenland en
Turkije tot stand1 gekomen; een vredie waarbij
eerstgenoemd' land' een. greet deel van de
vergrooting van zijn gromdgebied, verkregen
na den. grooi'fen oorlog, weer moest afstaan.
De geall-ieerde mogendheden hadden zoo-
veel respect gekregen voor Kemal pacha en
zijn regeering te Angora, dat een zeer groot
deel van de Turksche eischen werd imsewil-
ligd na de bovenaangehaalde traineering.
Turkife is op 23 Aug. na de ratificatie van
het vredesverdrag, weer in het bezit gekomen
van de n-og altijd door de geallieerden be-
zette vestingwerken aan de Klein-Azia ische
kust, terwijl mede Konsiandnopri en het
schfereiland1 Gallipoli werden enrruirnd.
Wel -hebben de Turken het dit jaar zoo on
en dan met .de .geallieerden aan den1 stok ge-
had (b.v. ov-er het al of nia tcelaten. van
oorlogsschepen in de haven van Smyrna,
over da Miosoel-kwestie, de troepen aan de
Syrische grens, de buitentamdsche banken te
Ivonstantinopel en vele and'ere m.eer), maar
telkens a's er echt oneenigheid dreigde, ga-
ven zij iets toe en dan werd de ruzie weer
biigelegd, en steeds was het grootste voordeel
aan don Turkschen kant. Als de geallieerden
niet zoo oorlogsmoe waren geweest en niei
zoovele problemen in hun. eigen land, de voi
le aandacht hadden opgeeiscbt, zouden de
Turken wel een toontje lager hcbbam moeten
zingen.
Af's loon voor zijn strijdem ten bale van
zijn land, waarmee hij een algeheele her-
ziening van het vredesverdrag met de geal
lieerden heeft bereikt1, is Mcestafa Kemal
den 30sten Oct. door de Nationa-le Vergade-
ring te Angora tot presiden benoemd van de
dien dag uitgeroopen Turicsche republiek, wier
regeering niet meer gezetdd zal zijn in de
oude Sultansstad Konstantinopel, maar in
het tot nu toe nog omherbergzame en mcei-
lijk bereikhare Arngora. Er zal' heel wa!1
moeite noodig zijn om van deze Aziatische
,,Stad" een aannemeliike residentie te maken.
Vooral de gezanten der Westersche mogend
heden zullen- de oude Turksche 'hoofdtetad
niet gaame ruilen voor de nieuwe.
Joegoslavie was dit jaar opmerkelijk rus-
Jund U33 sum 3i;soMJ[-3m.nij sp usspv 'tyl
dat zeer op den voorgrond trad het af-
treden van een regeering is immers al bijna
dagelijksch nieuws geworden, zoodat we dat
maar onvermeld laten. Die Fiume-kwestie,
indertijd' door den Italiaanschen dichter-vlie-
ger-veroveraar d'Annunzio (thans zich voor-
bereidend voor het kloosferleven) tot eert
brandende kwestie gemaakt (men weet dat
het gaat tusschen joegoslavie en Italie over
het bezit der stad Fiume en het omringende
land) is nog steeds niet opgelost, ondanks de
vele nota's die dienaangaande werden gewis
seld tusschen beide landen. De zoogenaamde
„nationale eer" belet beide partijen toe te
geven op gevaar van een toespitsing van het
geschil.
Wie het ten slotte nog zal winnen?
In Bulgarije zette het jaar al slecht in: een
aantal menschen werden op 5 Jan. gedood
bij een munitie-ontploffing in de hoofdstad.
Veel erger onheilen hadden ec'hter nog plaats
aan de staatsgreep van- 9 Juni, gericht tegen
het ministerie-Stamboelinski, dat volgens de
ontevredenen niet genoeg deed1 om het land
de gevolgen van den (aan Duitsehe zijde ge-
voerden) verloren oorlog te boven te doen
komen. Nu zat daar veel waars in, want
Sta-mboelinski en de zijnen beschouwden het
als een hunner eerste plichten om de minis
ters, die aan het bewind waren. tijdens den
oorlog, voor de deelname aan den krijg te
straffen. Velen hunner, alsmede eenige ge-
neraals werden dan ook reeds voor langen
tijd in de gevangenis geworpen.
Eenzelfde lot onderging nu het ministerie-
Stamboelinki (deze zelve echter niet, want hij
werd gedood bij een o-ntvluchtingspoging tij
dens zijne overbrenging naar de eel). In de
tusschen voor- en tegenstanders van Stam-
boelinski geleverde gevechten vielen vele
slachtoffers, maar de ontevredenen bleven
overwinnaars. Dezen kwarnen intusschen
hunne verplichtingen tegenover de geallieer
den, voortspruitend uit het vredesverdrag,
eerlijk na en het moet gezegd worden, dat zij
tot heden wel hun best hefcben gedaan om
hun land er weer boven op te werken.
Vlaar ook de nieuwe regeering had hare
belagers, -n.l. de communisten, die een corn-
plot smeedden, om haar ten val te brengen.
Nog voor zij daaraan een begin van uitvoe-
ring konden geven, werd het ontdekt en de
leider Kolarof gearresteerd (2 Juli), maar
daarmee was de agitatie niet geeindigd, want
in Sept. barstten onlusten uit, waarbij de
communisten werden ter zijde gestaan door
de a-grariers die verbolgen waren omdat men
hun hunnen beschermer Stamboelinski had
ontnomen. Tal van arrestaties hadden
plaats en met hulp van regeeringstroepen
werd de opstand gedempt, die, naar de be-
richten meldden, tienduizend1 slachtoffers- had
geeischt.
In
SPANJE
is het vooral de eerste helft' des jaars weer
woelig geweest door verschillende stakingen
en ongeregeldheden, trouwens is dit wel iets
bijzonders voor d'at land? Weer was het de
Marokkaans-che kwestie, die de politick be-
heerschte. Nieuwe troepenversterkingen wa
ren in Marokko noodig ten gevolge van
groote verliezen, en toen die nieuwe troepen
zouden vertrekken, hadden te Malaga ernsti
ge onlusten plaats, die de onmiddellijke aan
leiding waren voor't aftreden der regeering
(1 Aug.) Wij zouden dete laatste bijzonder-
heid misschien niet vermelden, ware het niet
dat zij een geheel nieuw regiem in Spanje
had doen geboren worden. Immers de gouver-
neur v. Barcelona kondigde den 12 Sept. aan
dat de militaire partij het bewind in handen
zou nemen en deze revolutionnaire daad had
het gevolg dat in twee dagen heel Spanje
zich bij deze omwenteling had aangesloten
en de regeering, die niet anders dan voor
weld hdd willen wijken, vrijwillig heenging,
toen zij den Snellen groei der beweging zag.
De koning moest wel berusten in den' nieuw
geschapen toestand en deed als zijn Italiaan
sche collega- tegenover Mussolini verleden
jaar deed: hij benoemde den aanlegger van
den opstand, Primo de Rivera, tot hoofd1 van
een door dezen ingesteld directoire. De nieu
we dictator is lang niet gemakkelijk. Een zij
ner eerste maatregelen was het ontbinden
der gemeenferaden, die hij liet vervangen
door vertegenwoordigers van handel en in-
dustrie, die zelf hun burgemeesters kiezen,
terwijl hij. voorts een herziening van alle
eenigszins belangrijke rechtszaken uit de laat
ste vijf jaren gelastte, omdat hij misschien
niet ten onrechte vreest, dat niet altijd
door de rechters naar eer en geweten is ge-
vonnisd, maar veelal partijdig. De schuldig
bevonden rechters zuilen worden gestraft.
Primo de Rivera- doet zijn leermeester Mus
solini alle eer aan. Hij d'enkt er blijkens een
uitlating bij zijn terugkomst uit Italie, waar
hij met koning Alfons een bezoek bracht aan
den koning van dat land en den paus, hard
over om het fascistisch regiem ook in Spanje
in te voerem.
POLEN
heeft dit jaar meer dan eens echt „Poolsche"
toestanden te zien gegeven, wat het zelfde is
als verwairing en opwinding. Op 10 Febr.
had men den moord op den metropoliet te
Warschau door een geestelijke, die zijn
sladjtoffer verdacht van anti-nationalistische
gezindheid. En dat geidt in Polen voor een
erge misdaad. Verder hadden er op verscnil-
lende tijasuppen pogroms plaats, waaraan
vele israelieten ten offer vieien. Of er aanlei
ding was voor zulk ongevoelig optreden te
genover medebewoners' van hetzeltdte land,
vroeg men zich niet af. Het was al voldoende
te beweren dat de joden oorzaak waren van
een of andere ramp of tegenslag, om het
grauw bereid te vinden er op los te slaan.
Verder was er een bijna algemeene staking
in het laatst van Juli, tijdens welke een com-
munistisch complot ontdekt werd, dat bedoel-
de den staatsvorm van het land te wijzigen
en er een sovjet van te maken.
Een paar ernstige rampen hadden plaats:
24 Aug. een spoorwegramp met meer dan 50
dooden en 100 gewonden en op 13 Oct. een
ontploffing in een kruitmagazijn te War
schau met als gevolg 200 dooden en 50 ge
wonden. Het feit dat dit onheil aan misdadig
opzet is te wij ten, maakt het nog meer be-
treurenswaardig.
Een oorzaak voor vreugde in heel het land
was de beslissing van den Gezantenraad van
14 Maart, waarbij het gebied van Wilna aan
Polen werd toegewezen en waardoor aan de
nationale aspiraties van de naar gebiedsuit-
breiding strevende Polen werd tegemoet ge
komen. (Zooals men zich herinnert, bezette
de P oolsche generaal Zeligofski twee jaar
geleden reeds gedurende geruimen tijd deze
landstreek op eigen houtje).
Hoewel Polen meende het geweer bij den
voet te moeten houden, omdat Rusland nog
steeds in gebreke bleef de vredesvoorwaarden
in alles na te komen, durfde het toch den
militairen diensttijd te verlagen met een half
jaar en te brengen op anderhalf jaar. Echter
het leger zal op voldoende" peil worden ge-
houden, zooals de heeren militairisten het
uitdrukken: er zal voor ettelijke millioenen
oorlogsmateriaal worden aangeschaft, waar-
voor bij Frankrijk, dat nog steeds de groote
vriend was, een leening werd aangegaan. Is
het misschien in verband hiermee dat Trotzki
namens de Russische regeering dezer dagen
verklaarde dat zijn land de bepalingen van
het vredesverdrag stipt zou nakomen? Hij
heeft in dit jaar ook wel eens een rede gehou-
den, die een andere gezindheid liet doorsche-
meren en beslist anti-Poolsch was (b.v. op 12
Mei), waarna velen zich reeds afvroegen ot
het dan nooit meer vrede zou worden in
Europa.
LITAUEN
deed in Januari van het nu afloopende jaar
alsof het een grootere rol zou willen spelen
dan het in het wereldgebeuren door de groote
regisseurs te Parijs (Gezantenraad) was toe-
bedeeld. Het bepaalde zich echter bij een in-
val in het Memelgebied, dat door de Fran-
schen nog altijd was bezet in afwachting
van een definitieve regeling der Baltische
kwesties. Op voorbeeld van Polen (dat im
mers het Litausche Wilna bezette en later de-
finitief kreeg toegewezen) wilde Litauen de
machthebbenden voor een voldongen feit
plaatsen, en, warempel, het kreeg zijn zin.
Na eenige gevechten, onderhandelingen er
ultimatums over en weer werd de souvereim
teit over het Memelgebied aan Litauen toege
kend (20 Febr.)
Over
OOSTENR1JK
valt weinig meer te zeggen dan dat het mei
groot succes werkt aan zijn herstel. De 0[
gezette tijden verschijnende rapporten vai
den Volkenbonds-commissaris Zimmermai
luiden geregeld gunstig en kan men betei
verlangen voor een land dat zoo diep in der
put was gezakt? Dat bij de jongste verkie
zingen de regeeringsmeerderheid nog were
iversterkt is wel een bewijs dat de meeste Oos-
tenrijkers den thans gevolgden weg den bes-
ten achten voor hun land. De soc.-dem., die
steeds het sterkst tegen Zimmerman's politiek
ageerden, moesten het loodje leggan.
TSJECHOSLOWAKIJE,
een der uit de oude Donau-monarchie gespro-
ten onafhankelijke staten, schijnt al voor een
goed deel de kinderziekten achter den rug te
hebben. Het voert een krachtige handelspo-
litiek naar buiten (soms wel wat heel erg
krachtig, getuige de uit Nederland hiertegen
ingediende protesten) en beschermt den in-
landschen handel en het belang van den con
sumed tevens met alle mogelijlre middefen
(nu laatsteiijk nog weer door bepalingen op
den suikeruitvoer).
Niet geheel zonder schokken gaat nog het
schip van staat (in Maart werd nog een
wetsontwerp aangenomen op de bescherming
der republiek en op grond cliaarvan werden in
Juni talrijke deelnemers aan een communis-
tisch complot gearresteerd), maar de toe-
komst van dezen staat schijnt alleszins zeker.
Langzaam maar zeker veroveft
RUSLAND
zich een plaats onder de Europeesche staten,
die de een na den ander inzien dat geen enkel
volk op den duur gemist kan worden in de
groote wereldorganisatie. Nu met dit en dan
met dat land werden handelsovereenkomsten
gesloten of de reeds bestaande hernieuwd en
uitgebreid en het gevolg zal zeker zijn dat
het Sovjetbestuur de erkenning der andere
mogendheden erlangt. Vooral als de onmis-
kenbare ruwe kanten van het in Rusland ge-
volgde regeerstelsel nog wat meer worden bij-
gevijld dan in de laatste paar jaar onder
den drang ook van het eigen volk reeds ge-
schiedde.
Een dezer ruwe kanten is ongetwijfeld de
ook in 1923 weer tot uiting gekomen geloofs-
vervolging in het voormalige tsarenrijk. Het
katholicisme moest het geducht ontgelden.
Nadat in 1922 de kerkschatten waren ge-
confiskeerd, werden in het begin van het
heenvliedende jaar verschillende vertegen
woordigers van de hooge geestelijkheid onder
allerlei voorwendsels (meestal onder be-
schuldiging van contra-revolutionnaire ge
zindheid) gevangen genomen en veroordeeld
tot langdurige opsluiting en soms wel tot den
dood (31 Maart werd b.v. mgr. Boedkiwitsj
ter dood gebracht, het doodvonnis tegen
aartsbisschop Cieplak werd na vele protesten
ook uit het buitenland, o.a. van den paus, ge-
wijzigd in 10 jaar gevangenisstraf). Overi-
gens wees de sovjetregeering iedere buiten-
landsche bemiddeling ten gunste der geeste-
lijken af.
De groote internationale hulpactie ten be
ll oeve van de hongerlijdenden in verschillen
de districten kon dit jaar beeindigid worden,
zelfs was het Rusland al weer mogelijk graan
uit te voeren (bet eerste graanschip sinds 8
jaar vertrok 24 Febr. uit Petrograd).
BELGI'e.
Een zeer uitgebreide staking onder de
spoor-, post-, telegraaf- en telefoonbeambten
heeft de heele Meimaand geduurd en zeer
veel stagnatie in die voorname takken van
verkeer veroorzaakt. De regeering paste, toen
de staking een paar weken had geduurd, een
eigenaardig middel toe om den treinenloop
zoo goed mogelijk te verzekeren: de spoor-
wegmannen en andere stakers onder de
staatsbeambten werden gemobiliseerd en toen
moesten zij als militairen doen wat zij als
burgers weigerden. Maar toch duurde des
ondanks de ontwrichting van den gewonen
gang van zaken nog een tweetal weken, deels
Jen gevolge van een weigering der regeering
om met de ontevredenen te onderhandelen al-
vorens het werk hervat zou zijn. In dien tus-
schentijd verrichtten in enkele steden b.v.
Brussel en Antwerpen tal van studenten e. d.
brievenbestellersdiensten, maar dat dit lang
niet afdoende bielp, ligt voor de '-and, want
de achterstand was zoo groot (op een gege
ven oogenblik lagen in Antwerpen 800.000
brieven op bestelling te wachten), dat de
hulp van de ongeschoolde hulptroepen betrek-
kelijk slechts weinig kon uitrichten. Een ge-
voeligen slag werd den stakers toegebracht,
toen op 30 Mei vijftien hoofdbestuurders van
het Nationaal Syndicaat, dat de leiding der
beweging had, gearresteerd werden. Na een
korte opvlamming moest de staking twee da
gen later worden opgeheven.
Volgens de opvatting van de vrienden van
ontwapening en wie zou daar tegen kun
nen zijn is Belgie in'den loop dezes jaars
een stap achteruit gegaan: het heeft een wet
aangenomen, waarbij het leger werd uitge
breid en ook heeft het den militairen dienst
tijd verlengd, een en ander ondanks heftige
bestrijding van de tegenstanders.
Een andere belangrijke beslissing was de
vervlaamsching (pedeeltelijk) der Gentsche
hoogeschool, maar de Vlaamsche studenten,
wien deze maatregel niet ver genoeg ging,
begonnen een boycot met het gevolg, dat zich
slechts zeven studenten voor die Vlaamsche
afdeeling lieten inschrijven. Om deze ver
vlaamsching had nog een ministercrisis
plaats, toen de Kamer een voorstelDe
Broqueville afwees. Veertien dagen later
werd de crisis opgelost door het weer onge-
wijzigd optreden van hetzelfde kabinet.
In dit jaar bracht de Engelsche kroonprins
een bezoek aan Belgie, om de oorlogsgraven
te zien en een oorlogsmonument te onthullen
in Brussel.
Wenden wij- ten slotte onze blikken naar
andere werelddeelen, om de belangrijkste ge-
eurtenissen de revue te laten passeeren en
aan wij dan allereerst als in vogelvludit na
/at in
AMERIKA
oorviel, dan dienen wij in de eerste plaats te
erinneren aan den dood van den pres. der
ereenigde Staten, Harding, gedurende een
/is voor zijn verkiezingscampagne. De eerste
eruchten, dat hij vergiftigd zou zijn, werden
/gengesproken door de latere verklaringen
'er doktoren, die een beroerte als de doods-
>orzaak aangaven.
Opvolger (tot het tijdstip waarop Harding
lad moeten aftreden, d. i. Sept. "1924) werd
loolidge, die tot dusver vice-president was.
De politiek van dezen nieuwen bewindsman
is al ongeveer gelijk aan die van zijn voor-
?anger, en dit is een teleurstelling voor alien
die hopen dat eindelijk de Europeesche pro
blemen eens worden opgelost, iets wat zonder
Amerikaansche hulp nog wel een tijdje kan
duren. Tot dusver hebben de Amerikanen het
nog niet verder kunnen brengen dan tot het
zenden van een „toehoorder" naar conferen
ces die de geallieerden hebben gehouden ter
bespreking van die problemen. Zulks toe-
hoorders zullen er ook weer komen op de
dezer dagen aan te vangen zittingen van de
door de Commissie van Herstel ingestelde
:ommissies inzake de schadeloosstelling. Ve
len zien in dergelijke officieuze deelneming
een belofte voor de toekomst. Wij hopen dat
t
J
a
V
v.
