Mknaarsche Courant
Voortihet plaatsen van
advertenties in andere
bladen is nw adres:
N.V, Boek- en Handelsdrukkerij
v.h. Herms, COSTER ZOON,
Voordam C 9. 1LKMUR,
Hond&d Zes'en Twintigsts laargang,
Doiderdag 6 Maart.
Genoskundige brieven.
FEUILLETON.
Het pleegkind van de drie
Gelibatairs.
No. 56. 1924
XLFV.
Psyhische Geneeswijze 111
In mija voigen brief beproefde ik duidelijk
te maken, da de menschelijke geest vatbaar
is voor wijzigng door den invloed van ande-
ren, en dat, dor het nauwe verband tusschen
geestelijte en organische verrichtingen odk
deze laatsten iangs psychischen weg bein-
vloed kunnen. vorden. Ik wees er op, dat in
het optreden van den huisarts bijna altijd, zij
het ook onbewist, een psychisch element van
groote Meekeais schuilt. Slechts zelden komt
men er evenwei toe, om dezen invloed als zoo-
danig, lei van de medicamenteuse behande
ling, toe c passen. Toch is het in daartoe ge-
schikte gwallen niet alleen mogelijk, maar
het wordt nderdaad met veel succes in prak-
tijk gebraat. Er is geen Otto-Otto noodig,
om ons ditte leeren.
Er zijn -erschillende manieren, waarop de
psychisehe behandeling in practijk gebracht
wordt. Meestal is echter het voornaamste
deel dkr behandeling gelijk, n.l. de toepas-
sing 4tr suggestie. Onder de meest verschil
lende onstandigheden is het mogelijk, iemand
ieis te suggereeren. Groote redenaars en
veldheeen hebben hun succes vooral te dan-
ken aanhun vaardigheid om groote menigten
van measchen hun overtuiging te doen deelen.
Hier beteft het in den regel godsdienstige of
poiitiekemeeningen of wel opwekking tot ze-
kere dado, als het in den strijd gaan. Maar
even goet is suggestie mogelijk ten opzichte
van meei persoonlijke verrichtingen en ge-
dragingei. En de enuring leert, dat men
den inen&helijken geest in zeer belangrijke
mate kan trijven in een bepaalde richting, als
het ware :an vervormen en kneden al naar
men wenscit, zoodra het gelukt is om den be-
trokken pesoon genoegzaam onder zijn in
vloed te bengen. Die suggestieve invloed
wordt belmgrijk vergroot in den eigenaar-
digen toestand, welke men hypnose noemt,
een toestairi', die in- sommige opzichten aan
slaap doet denken, doch voomamelijk er hier-
in van venchilt, dat het contact tusschen
den patient en den operateur in den slaap
wel, in de hypnose. daarentegea niet is ver-
broken. liregendeel is in het laatste geval dat
contact juist veel grooter.
Bij1 de lypnose kan men veto graden on-
derscheiden. Den lichtstcn vorm zciu men een
soort inwendiige comoentratie kunnen noe-
men. De aandaicht wordt van aides afgeleid
behdlve van den operateur en1 het door dezen
Miandekfe onderwerp. Oppervlaikkig is aan
den patient geen veranidering want te ne-
men. Hij verstaat a: het gezeg'de en rcageert
daarop door volkomen logische antwoorden.
Heogstens1 zijn bij de meest gebruikelijke me-
thode om deze hypnose op te wekken, de oog-
leden gesloten. Noodig is dit editor niet. De
hynose kan ook dieper gaan. Dan wordt de
overeenkomst met slapen grooter en grooter
en ten sltlotte kan zelfs een toestand van diep
somnambulisme bereikt worden. Bij; de diiiepe-
re graden van hypnose 'kan de herinnring ge
heel worden wegigenomen, zoodlat de patient
later niet1 meer weet wat er gedurende dien
toestand met hem is gebieurd. Deze diepc
hypnose wordt echter niet bij' iedcreen even
gemakkelijk bereikt en is ode voor geneeskun-
dige doeleinden zoo goed als dimmer noo
dig.
Voor l'iehte hypnose is daarcntegen zoo
goed als ieder gesehildt; wanneer zij door een
in deze ■behandeling ervaren medicus wordt
toegepast zeker 90 a 95 pet. Na de bdh'ande-
ling bestaat biji den' patient zelfs niet de ge-
dachite dat hij; zou geslapen hebben en het
gevoerde gesprek kan hij zidi in de Meimste
bijzonderheden herinneren.
Het is nu juisiti deze lichte vorm van hyp
nose, waarin met het grootste giernak ver-
schi'Jlend suggesties kunnen; worden toege-
diend, soms zelfs zoo gemakkelijk, dat naast
de opzettelijk gewilde ook ongewilde bij hem
post vatten. Wij mogen ons dit zoo voorstellen
dat de patient in die mate vatbaar is voor den
invloed van den hyprioitiseerenden geneeshaer,
dat naast diens werkelijfce geuiite beweringen
tevens post vat wat de patient door een on
willekeurigen1, op een bepaaldi woord geleg-
den nadruk, door een beweging of gebaar
aat gelooven dat bovendien nog in de bedoe-
ng van den arts heeft geliagen. Wordt niet
met.de noodige voorzorgem te werk gegaan,
dan zouden zeer icngewenschte gevolgen
hieruiit kunnen vooillspruiiten.
Trouwens nit al het boven. gezegdte zal wel
duidelijk gewordew zijn, dat de toepassing
der suggestieve behandeling, het zij1 dan met
of z'onder hypnose, met gro'ote voorzidhtig-
hei'd en mlat volledige kennis van zafcen moet
plants hebben. Heti is als het mes van dee
chirurg, d'ait, door diens bekwame hand ge-
Geau'thoriseerde vertaling naar het Engalsdh
van E. PhilipsGppenheiim, d'oor Mevrouw
v. d. W. -
Eerste deel.
HDOFDSTUK I.
Vellen on'beschreven papier lagen verspreid
over mijn schrijftafelde rook van veel doeill-
loos verbruifcte tab»ak hing in wolken in mijn
kamer. Teilkens had ik mijn pen in de inkt ge-
d'oopt om een'ige minuten later beladhelijke fi-
guurtjes te teekenen1 op d'en rand van m'ijn
vloeimap. Het was volsfcrekt geen gunstig
begin voor iemand, die trachtte onsterfelijk
te wordien.
Van de andfere zijide dter kamer hoorde ik
een' gebrom van Mabane, gekleed in een ton^-
oogelijkeni kiel, met een stamipje zwart ge-
brande pijlp in een m'ondhoek, vflttjtlig bezig
met een doek te bekliadden.
M'abane was gnoot en1 knap en longer, met
een overvloed' van weenspannig haar, de wain-
hoop van zijn kapper; een Sdholli met door-
dringende bliauwe oogen en can geestigen
veertt, tot to de etfeTste deeTen- van trrt nwn-
schelijk lidiaam nuttig werk 'kan verriditen1,
doch in de handen van een' ongeoefende een
hoogst gevaarlliijic wapen moet heeten. En diif
geldt bij suggestie zeer bizonder, omdat hier-.
bij steeds wordt geopereerd1 op het teedersita,
fijnste en ;gemaikkelijKst te beleedigen orgaan,
den mensdielajken geest. Ook het otcg is een
teeder orgaan. Wordt een oog door granwe
sitaar aangetast, zoodat blindheid hot gevolg
is, dan kan een subtiele operatie het gezidht
terug gcven. Een kiledne font kan de operatie
dtoen mislulkken. Maar evenimin als de moge-
lijkheid van flcuten te maken er tee zal lei-
den om den oogheelkundige te verbieden het
lancet te hanteercn, levenmin bestaat er re-
den, om hypnose en suggestie te verbieden',
wijll oncordedkundige toepassing gevaren op-
levert.
Maar wel mag de eiscb gesteld worden, en
met gestrengheid gehandhaafd dat operaties
zoo goed' als op de oogen, ook op de ziel van
een patient niet anders worden toevertrouwd
d'an aan hen, van wie men met vertrouwen
kan aannemen, dat zij voor die taak ten voile
berekend zijh. Er komoi gevallen voor, en
deze vindt men juist bij de op openbare stan
ces behandelde patienten, waarbiji het uiterst
gemakkelijk is, en direct, schijnbaar zelfs zeer
groot succes te behalen. Maar wie geeft dan
waarborgen, dat naast die werkdijke of
schijnbare genezing niet een andere schadie is
teweeg gebracht?
Laat ons eens zien hoe het op zulke stances
gewoonlijk toegaat. Als door een magneet
aangetrokken, begeven zich steeds naar zu'lk
een biieenkomst vele personen1, die uiterst ge
makkelijk suggestibel zijn. De profeet begint
dan met een. massa-suggestie, zooals het niet
kunnen losmaken van de beide met de vitrgers
tusschen el'kander ineengeschoven handen'
Voor een dergelij'ke suggestie zijn zeer vele
mcnschen ook zonder hypnose gemakkelijk
toegankelij'k. In een voile zaal is eni dhs wel
altijd een zeker aantal personen, bij; wie d:ze
suggestie gelukt. De anderen vertoonen met
een zekeren trots, dat zij de handen weer Ids
hebben. Daardoor vatlen de gesuggereerden
des te gemakkdijker op, en nit deze kiest de
vertooner nu zijn prooi. Op' de uitgezochte
slachtoffers vertoont de man d'an zijn kun-
sten, die. goed bekeken, gewoonlijk niet veel
om het lijf hebben. Natuurlijk is het niet uit-
gesloten', dat zich daaronder een zeer vatbaar
individu bevind't, geschikt am direct in diep
somnambulisme te vervallen. en zoodoenae
een willoos instrument wordt. Nu is de ver-
tooning gered, nergens werkt het vaorbeeld'
zoo aanstekelijk als bij' dergelij'ke personen,
en er voigen spoedig een paar anderen1,
waaraan alle mogelijkheden der suggestie
gcdemonstreerd worden. H'et publiek is ver-
wond'erd, vindt de zaak onibegrijpelijk en ver-
kondigt luide dten lof van den wond'erd'oener.
Doch nu hoor ik reeds vragen Wat steekt
daar nu voor lcwaad in? De mensichen wor
den toch geholpen en het publiek heeft een
initerensanten avond. Indtrd'aad hoort men
in de dagen, wanneer die seanices gehouden
worden, menigmaal in dezen geest spreken.
Goed beschouwd, is deze opvatting onbegrlij-
pelijik- De behandeling van zieken wordt in
enze beschaafdte maatSchappij toch als iets
intiems beschouwd, De geheele behandeling
van eeni ziektegeval draagt een vertrouwelijk
karakter. hetzij tusschen den arts en den pa
tient alleen, hetzij tusschen arts en gezin. Dat
is natuurlijk en gewenscht om meer dan een
reden Allereer# dient een volledig oiiderzoek
pliUt.ts te hebben naar de bestaande afwijkin-
gen;, omdat zetel, aard eni omvang der kwaal
degelijk bekend moeten zijn, voordat tot be-
hrndelng kan worden overgegaan. Zoowel
het daarvoor noodige lichamelijke onderzoek
■als het vragen van inlichtingen omtrent le-
venswijze, familieverhoudingen en allerlei
-ndere omstandighaedien vereischen een -
kere discretie, welke moeilijk in een publ'ieke
bijeenkomst verwacht kan worden. Wanneer
men geopereerd moet word'en is het geen ge--
•woonte bij die gelegenheid gasten te vragen.
Zal men dan wel vreemden toelaten wanneer
onze psyche een operatie ondergaat? Het
zou herinneringen opwekken aan den goeden,
ouden t'iiid, toen1 men tegen betaling toegang
in de dolhuizen kreeg om zichi diaar met het
aanschouwen van deze ongelukkigen te ver-
maken.
Dit wat de patienten zelf betreft.
Maar voor het overige publiek zijh d'erge-
lij'ke vertooningen een direct gevaar. Vroeger
wees ik reeds op de ongewilde suggesties,
welke bij daarvoor gedisponeerde leden zoo
gemakkelijk worden opgewekt. Niemand kan
van tevoren zeggen welken invloed de woor-
dfen en gedkagingen van den vertooner op
sommigen of velen zullen uitoefenen Dat al-
dus nadteelige geVotgen kunnen optreden. is
meermalen gebleken. En daar komt noig dit
bh. dat een zoodanige seance allicht tot na-
doen prikkelt. Treft men iemand aan die z:ch
aan de proefneming ondenverpt en toevaTlig
zeer suggerstibel is, dan gaat men er mee
door. En zonder zichzelf er rekenschap van
te kunnen geven, wat men doet, welke gevol
gen die proeveni kunnen hebben, zonder te
mlond, zoo geestig, dhf zijn leelijlkhdd niiet
op vied. Ook hij traditte onstlerfeliijk te wor
den.
„In Godsna'am, Arnold!, begin toch einde-
lijik", sm'eekte hij. „het kijfcen naar jou maafct
iemiand luti. Doe een keuze en maak dat af.
Sohrijf id's, ook al moet je het .later weer ver-
sdheuren".
'Ik draaide mijl in mijn stoel! lomi en' keek
Mabane verwijtend aan.
„Schiet toch op met je bestelwerk en llaat
mi], met rust. Allan;", zeidc ik. „Jij begrijpt
niets van miijn moeilijkheden. Het is eenvou-
diiig de vraag welk gegeven ik zal kiezen.
Mijn hoofd zit vol gegevens boordiavoil. Ik
moet zeker zijn dalt ik ieen goede keuze doe.
Een gebrom; van mimaditing was het amt-
woord.
Bestelwerk, ja! Hbe vindt je dan verhaal-
tjes, waarvoor je ben guineas per stuk fcrijgt,
gekruid op bestelling met suiker ini den trant
van Alusllin Dobson eni met peper in; dan'
trant van Kipling? Goeie genade, weet je
wel wat bestelllweric is? Jiji leeft geheel van de
werelid afgescheiden. HCb je wat tabak, Ar
nold?"
Ik gooide mijn tabakzak door de kamer en
hij werd' bijzond'er handig 'opgevan'gen. Al
lan Mabane was een crieketter en een goede
kracht in zijn club.
„Die slag is aan' jou, Allan'," antwoordde
ik tarwijil ik van mijn sticel' opsprong en'mv
wetm wetkn vooeeorgm soedfg zfjft, «n hoe
d'reigende gevaren nog kunnen worden ver-
hoed of gemaakte fouten mogelijk nog her-
steld, waagt men zijn medemensch aan deze
werkelijk hoogst gevaarlijke proeven. Nog
afgezien van de mogelijkheid die niet al
leen denkbeeldig is maar zich ook alreeds
heeft voorgedaan dat mindferwaardige in-
d'ividuen, eenmaal van de techniek der hyp
nose op dfe hoogte, deze voor misdadlige doel
einden misbruiken.
Alles bijeen genomen, zal het moeilijlk te
weerleggen zijn, dat dergelijke publieke stan
ces gevaarlijk zijn en dat het te hopen is, dat
snocdig een algemeen verbodzal worden uit-
"■■cvaard'gd Hierop bestaat gelukkig groote
k?ns. De inleiding van den voorzitter van het
laatste Gezondheidscpngres, tevens voorzitter
van den Gezond'heidsraad, dr. Josephus Jitta
en het door den Minister aan een commissie
ter zake gevraagde rapport doen in dit op-
zicht goede verwachtingen koesteren.
H. A. S.
Staten-Generaai.
TWEEDE KAMER.
In de vergadering van gister (reeds voor
een ged«elte in een onzer vorige edities opge-
nomen) werd voortgegaan met de behande
ling van Hoofdstuk IV (Onderwijs) der
Staatsbegrooting voor 1924.
Art. 18, met amendement-de Vries-Bruins
tot schrapping van deh post voor de tropische
geneeskunde te Leiden.
De heer Schokking (C.-H.) was tegen
dit amendement, omdat hij vooral de kliniek
niet wil missen die aan de tropische genees
kunde is verbonden, vooral ook met het oog
op de zendelingsopleidingsschool te Oegst-
geest.
De-heer v.d. Molen (A.-R.) vond geen
aanleiding om te Leiden tot reorganisatie
over te gaan, nu te Amsterdam een volledig
geoutilleerd instituut bestaat.
De Minister zeide, dat eenige jaren
gele'den principieel is ujitgirvochten dat te
Leden een dergelijke inrichting zal worden
opgericht. Het Rijk steunt het werk der ver-
eeniging en zou nu het leven onmogelijk ma
ken indien het zich thans terugtrok. De ver-
eeniging helpt het Rijk eigenlijk meer dan het
Rijk de vereenigiing en dus ontraadt spr. ten
sterkste het amendement. Het geld dat reeds
is besteed voor de verbouwing van het Her
barium, zou nutteloos zijn geworden als het
amendement werd^angenomen.
Het amendement werd verworpen met 48
tegen 24 stemmen.
Art. 25.
Mevr. de V r i e s-B ruins (S.-D.) be-
sprak het Leidsche Ziekenhuis. Zij wees er
op, dat het Groningsche Ziekenhuis verreweg
het goedkoopst wordt geexploiteerd, doordat
Provincie en Gemeente bijdragen en vroeg
den Minister te Leiden rekening te houden
mt deze ervaring. Misschien is het mogelijk
ook hier met Provincie en Gemeente in over-
leg te treden.
De heer Van Ravesteyn (C.-fr.) ver-
heugde er zich over, dat het Leidsche Zieken
huis voor een goed deel gereed was v66r de
bezuinigingswaanzin over de bourgeoisie
kwam. Een fout aan de ziekenhuizep is dat
de kostelooze patienten tevens studiemateriaal
zijn voor de studenten. Hoe dat te ver ande
ren is, weet spr. niet, maar dit is een fout van
het huidige maatschappelijke stelsel.
De Minister zeide, dat in Groningen
de zaak berust op een historisch geworden
toestand. Het is niet gemakkelijk in die histo-
rische toestanden in te grijpen en mevrouw de
Vries moet zich geen illusies maken, dat te
Leiden de toestand is te veranderen.
Techmsche Hoogeschool te Delft.
De heer Van der W aerden (S.-D.)
geloofde niet, dat de nieuwe examen-regeling
veel zal helpen tegen de overlading van het
onderwijs. De professoren zullen uit liefde
voor hun vak niet geneigd zijn veel prijs te
geven en een reorganisatie over hun hoofden
heen zal onvermijdelijk zijn. Spr. waarschuw-
de er tegen dat het onderwijs te veel in een
schoolsche richting gaat en te veel aan vrij-
heid verliest. Dit is o.a. het geval door de in-
voering van de jaar-examens, waardoor heel
wat jaren verloren zullen gaan. Het aantal
college-uren blijft gelijk bij de nieuwe rege-
ling. De adviezen der studenten zijn zeer za-
kelijk: zij willen-geen verlaging der examen-
eischen; maar zijn alien tegen de jaarexa-
mens. Spr. wenschte de reorganisatie nog
eens emstig overwogen te zien.
De heer Gerhard (S.-D.) betreurde het
dat het aantal vrijstellingen van hen die de
Midd. Technische scholen hebben bezocht en
naar de Techn. Hoogeschool willen gaan,
steeds is verminderd. Hij achtte die verminde-
ring onbillijk. Spr. vroeg of de Minister be-
reid was het oordeel van den rector-magnifi-
cus der T. H. en zijn assessoren ter kennis
van de Kamer te willen brengen.
De heer B i e r e m a (V.-B.) sloot zich bij
den heer v.d. Waerden aan wat betreft de
kwestie der examen-eischen.
De Minister betoogde, dat de nieuwe
regeling na emstig overleg is tot stand' ge
bracht. Het advies van den rector magnifi-
gedlu'ldig in de gnoote leege kamer begon
heen en weer te Joopon. „Die duivell' in eigen
persoom heeft je miissdiien' die woorden in'ge-
gevee. Ja, hot is allies bestelwerk en ik walg
er van. Ik moet geheeli iefe anders gaan be-
ginnen. Ik' weet zeker, dajt ik het kan, maar
ik 'ben zoo gewen'd om die andere dingen te
schrijyeni en daarv.an kan ik me niet losma
ken. Daarom zi t ik nu hier als een uil in
doodsno'od".
Mabane vulde opnieuw zijn pijp en rookte
met welbehagen.
Ik weet best, wat je viodt, ouwe jiongen",
zeidte hij heel sympalhiek. ,,Ik krijg oak
soms zoo'in klap gewoonllijk in die lente.
Het begint met een' soont droefgeestigheid,
dan volgt er wel een'ige on'itspannimg, maiar
je leeft in 'het onzekere. Je wilt dan al die
mooie dingen in1 hot leven in je opnemen en
weergeven. O, ik weet er alles van. Over
heft algemeen ns er een vrouw in het spel.
Waar ben je gisteravond geweest?"
Ik haalde mijne schouders op.
„Waar ik van- 'avond zal zijn, morgen-
avon'd waar ik een j'aar geleden; was. Dat
is het onigelufckige, men is alitiidl icp dlezelfdfe
plaalts".
Hij schudde zijh hoofd.
„Nu sla je de plank mis", zeide hij. „In
bet algemeen gesproken, heb je gelijk, maar
je overtuigt mij daarmee niet".
„Behalv6 itot juffmuw Buidett, heb ik ge-
eua ts niet sehTifteHjlt uftgetrractlf maar wd
mondeling. Met de geopperde bezwaren zou
spr. gaarne rekening houden. Het splitsen
van he propaedeutisch examen heeft algemeen
goedkeuring weg gedragen. Nog steeds is
spr. bezig de regeling te herzien waarbij
voorop staat dat de deugdelijkheid van het
onderwijs onaangetast moet blijven en de
examen-eischen niet mogen worden verlaagd.
Middelbaar Onderwijs.
De heer M a r c h a n t (V.-D.) herinner-
de aan de wijzigingen in het aantal lesuren
per week yoor de leeraren en het aantal leer-
lingen per klasse. Enkele gemeenten houden
zich daaraan niet. Is de Minister voornemens
die gemeenten op de een of andere wijze te
dwingen? Het is een algemeene klacht van de
leeraren, dat zij met deze voorwaarden niet
in staat zijn het onderwijs in vollen omvang
te geven.
Tal van circulair.es werden in een jaar
tijds aan de scholen gezonden betreffende al
lerlei onderwerpen. Zoo b.v. over de verwar-
ming der lokalen, de schrijfbehoeften, de in
richting van het leerplan, keuze van leerboe-
ken.
Uit dat alles bleek, dat de Minister de vrii-
heid van het onderwijs aan banden legt, gelijk
spr. bij de algemeene beschouwingen heeft ge-
zegd. Daardoor wordt de lust der onderwijs
autordeiten gedoofd.
De heer T i 1 a n u s (C.-H.) betreurde het
dat een wijziging der M. O.-wet voorloopig
van de baan is, Hij begreep, dat dit moest
gesehieden. Bij de herziening zal het noodig
zijn het vraagstuk der fi.nancieele gelijkstel-
ling van openbaar en bijzonder onderwijs on
der het oog te zien. Hij hoopte, dat de Minis
ter dit zou willen doen.
Ten aanzien van de toelatingseischen wil
spr. geen unlforme regeling voor het gansche
land. Spr. wilde meerv rijheid voor gemeen
ten en schoolbesturen om deze aangelegen-
heid zelf te regelen.
In dit opzicht zag spr. gaarne de wet ge-
wijzigd opdat een examen' facultatief zijn
gesteld voor de toelating.
Bij de vaststelling der salarisregelingen
vreesde spr. groote moeilijkheden. Als men
de mogelijkheid van lagere salarieering open-
vrijheid van bepailing wenscht, dan moet-ook
staan en dat wil men natuurlijk niet. Dus
gaat het bij de vraag naar vrijheid om vrij-
heid voor het geven van hoogere salarissen.
Spr. vreesde zeer vele conflicten daarvan.
Spr. voorzag, dat het onderwijs hoe 1 anger
hoe meer een andere richting ingaat, n.l. dat
de zorg daarvoor op particulieren wordt ge-
legd,
De heer Van Wijnbergen (R.-K.)
constateerde, dat tal van waarborgen voor
deugdelijkheid van het onderwijs werden ge-
vraagd. die bleken naderhand geen waarbor
gen te zijn. Een herziening zal ook de instem-
ming der linkerzijde krijgen. Meer vrijheid
bij het onderwijs, o.a. voor splitsing der
klasse, wenscht spr., al sloot hij zich niet ge
heel aan bij den heer March ant. Van het bij
zonder onderwijs moet hetzelfde eindprogram
gevraagd worden en hetzelfde aantal uren
voor verplichte vakken, maar daamaast kan
zeer veel vrijheid worden gelaten van inrich
ting.
Mej. Wester man (V.-B.) meende.dat
het met de aansluiting van het lager en het
middelbaar onderwijs niet in orde is, hetgeen
blijkt uit de resultaten van de eerste klassen
der middelbare scholen. Zij gaf den Minis
ter "in overweging die aansluiting te herzien.
Vervolgens pleitte spr. voor't behoud der
middelbare meisjesscholen, die zij nuttig acht.
Deze reg. wil graag den meisjes een specifiek-
vrouwelijke opvoeding geven, maar dan moet
zij voor de scholen daarvoor zorgen.
Ten slotte wees spr. er op, dat de boeken-
fondsen beter beheerd moeten worden en dat
men niet spraakzaam genoeg kan zijn met de
uitgave van gratis-boeken. Een betere rege
ling van de sChoolgelden voor de buitenge-
meenten achtte spr. eveneens gewenscht.
De heer v.d. Molen (A.-R.) kwam op te
gen de kritiek van den heer Marchant, op het
beleid' van den Minister die de vrijheid van
onderwijs te veel aan banden zou leggen. Ve
le van de gekritiseerde gevallen zijn onver
mijdelijk al lijken zij soms pietluttig.
De heer A1 bar da (S.-D.) verklaarde
zich tegen al te strenge voorschriften, gelijk
de heer Marchant ook reeds deed, maar hij
vreesde daamaast een al te groote vrijheid,
gelijk de heer Van Wijnbergen wenschte.
Spr. verdedigde het weigeren van subsidie
door eenige gemeenten ten einde betere sala
rissen te kunnen geven. Gn juist is't dat daar
van de bijzondere scholen in die gemeenten
de dupe Worden, want die scholen krijgen in
dit geval toch subsidie al gaan zij boven de
minima.
Volgens spr. had1 mr. Marchant niet aan-
getoond dat de drculaires overbodig waren
Het is dikwijl'S noodig, dat controle wordt ge-
oefend. Verbod; van boeken als Nathan der
Weise is niet gewenscht.
De Minister: Anderhalf jaar na dat
verbod vlak voor de verkiezingen, is dat ver-
haal gepubliceerd
De heer A1 b a r d a (S.-D.) zeide, dat
durende een week of longer, geen woord met
een vrouw gesproken", verzekerdte ifc.
Mabane hervatte zijn werk. Zulk een
woordenwisseliing voont te zetlien, zijne geba-
ren gaven dlat te kennen, vond hij' niet die
mccite waard. Maar ik tedeheerde vender,
mijn eigen gediaohtengang volgend, waar
door ik zo'owel tot mij! zelf als tot mijn vrtiend
sprak.
„Wat mijn1 novdltn Ibietrefti, heib je gelijk.
Ik heb ,rose gekleurde schilderijen gema'akt
van een denkbeeldig leven en uitgevors heib-
ben die gekoch/t en ik veronderstel, diat het pu-
ul'iek ze gd'iezem heeft. Ik heb pioppen geL
maakt van bout en s'.een en1 die alu miarionet-
ten in beweging gebradht - rijk verguld',
kuns'tig en grof. En vcwitdurenid worden wij
op de werkelijfchei'd gewezen".
Mabane deed een paar olappen terug van
zijh doek om met een 'kritisch oog het effect
te beoordeelen van- een bijzondere fcleuren-
menging.
„Het publiek, mijin waarde Greatson, ver-
langt van jou geen werkcliijkheid. Ieder to
zijn vak. Jiij moet zingen' van blauwe heme-
len en wbsiie windm, van naar hooi rielcendie
weiden en van' vrooliike gezelschappen, zoo
als Watteaiu die sohiWert in een' paradijs
even kunst'iig aanlgelegd al® een: Hol1 andschen
tuin. Neem miin raad aan en leg jie muse aan
banden. De andere wereild is voor andere
echrijvam".
men.natuurlijk niet te ver moet gaan met de
circulaire-regeering.
De aansluiting tusschen L.O. en M.O. is
altijd minder goed geweest. Het is onwaar,
dat zij slechter is gewordeft sedert kinderen
van de onvermogende klasse toegang hebben
gekregen. Het percentage van kinderen, dat
niet „mee" kan is niet grooter geworden.
Voor goede aansluiting is ook medewer-
king van het middelbaar onderwijs noodig en
juist daaraan ontbreekt het wel eens.
De heer Rutgers (A.-R.) meende dat
centralisatie bij het besturen van' het onder
wijs gevaarlijk kan worden, voor de vrijheid
van het onderwijs. In dit opzicht wenschte
spr. minder uniformiteit. J
De Minister erkende, dat betere aan
sluiting van L. O. en M. O. noodig is en deel-
de mede, dat reeds een opdracht ia gegeven
om deze zaak te onderzoeken.
Wat het boekenfonds betreft zegde spr. de
^grootste mogelijke zuinigheid toe.
De belemmering van de vrijheid is nu door
mr. Marchant nader gemotiveerd. Spr. kan
constateeren,-dat bij het Hooger Onderwijs
dienaangaande geen opmerking is gemaakt.
Verschillende drculaires zijn uitgevaar-
digd op bevel van de bezuinigingsinspectie
en wat zou men toen gezegd hebben als spr.
die niet had uitgevaardigd.
Meer vrijheid bij het onderwijs is uiterst
moeilijk om alles in evenwicht te houden.
Daarvan gaf spr. verschillende voorbeei-
den. Practische oplossing is zeer moeilijk te
vinden en vaak bleek, dat een schijnbaar groo
te vrijheid ten slotte een belemmering bleek
te zijn. Op verschillende punten had spr. juist
meer vrijhdd gegeven en het speet hem, dat
de heer Marchant dit niet heeft erkend.
Spr. hoopte spoedig een novelle in te die-
nen, waardoor meer vrijheid wordt verkregen.
E)e vergadering werd verdaagd tot heden
e&i uur.
Proyinciaal Niftims
UIT LANGENDTJK.
Tot secretaris vani het comite tegen' de on1-
derwijisverslechterinigeni is gekozen P. Stoop
te Nioordscharwou'de.
Voor de afdeeling S. D. A. P. II zijn aan
bet comiite toegevoegd H. Bakker eni J Gor-
ter.
De aldteelingen van het N. O. G. en
Volksonderwijs, benevens de oudercommissies
zullen aangeschreveni wordien om samen te
werken.
UIT HEEMSK'ERK.
Maaodagavond bereidde onze afdeeling
van den Bond v. Staatspensionneering met
medewerkimg van onze tooneelvereeniging
T. A. V. E. N. U. voor hare leden' een feest-
avond die in alle opzichten zeer goed ge-
staaigd is.
Na een kort welkomstwoord door den 'heer
P. de Vries Thijm ging het schexm op en kre-
gen we het blijspel „Gebr. Kalcoen" te
hoorem.
De inhoud van' dit stuk is zeer bekenid1 re
den waarom een uiteenzetting onnoodig is.
Het spel der „Gebroeders" die nog al
eene tamelijke rol te vervullen haddlen was
van het begin tot bet eind'e uitmuntend maar
niet minder dat van de vrouwelijke hulp in de
zaak van de gebroeders.
Verdter is een woord1 van lof voor het spel
van Truus en Pietje de eerste als huishouj-
ster en de laatste als de zuster der „Gebroe-
ders" hier op haar plaats.
Onze huidige tooneelvereeniging heeft
Maandagavond' weer eens blijken gegeven,
(trouwens men heer dit uit't naburige Cas-
tricum, waar ze ook al eens opgetreden is,
erkend) dat er flinke krachten onder schuilen.
Gok aan hot kapwerk van den heer Veenis
uit Assendelft was veel zorg besteed waar
door het spel zoo bizonder goed tot haar
recht kwam. Ten slotte nog een opmerking en
wel deze: ofsehoon de rolverdeeling goed
was te noemen hadden we toch lie ver gezien
diat de 'heer W. Schipper de rol vervuld had
van den heer Houtwip.%*\
We kumnien het mis hebben maar meenen
toch dat dan deze roll en nog beter zou den
verdeeld! zijn geweest.
Wij zien eerstgenoemde gaarne wat lam-
ger op de planken.
UIT ZUIDSCHARWO'UDE
Door die Tuinbouwvereemiging „de Toe-
komst" zal een adres aan den gemeenteraad
Ik ergerde mlij1 over Mabane. Zijn woorden
waren weli juist, maar ziji klon'ken, me onaan-
genaam in de ooren. Ik 'antwoordde eenigs-
zins heftig:
Ik doe het niet, ook al moet ik gebrek lijf-
den, Allan! Het vd!le leven hoor je en voel
je voortdurend om je heen. Het is hier, belt
is dlaar, het is overal. Jc wil er wat van in
mijn werk leggen of anders schrijf ik niet
meer".
Mabana schudde zijn hoofd. Hiji was weer
op zijln doek bezig.
„Altijld wil de humiorfef, moimpelde bij;,
„gaame een treurspel sdhrijven en1 omge-
keerd. De zuiver denkende mensoh is degene,
die begrijpt binnea welke perken hij1 moiet blij
ven".
„Megendied", antwoordde ik onmiddtellijk,
„hij die dat toegeeft, is een dwaas. Be heb
mijn 'besf-iuit genomen. Ik wil mijn poppea
niet langer in mooie kleeren steken, om ze
deftig te laten stappen over een' met rose
bloemen getooid tooneel. Ik wil sdheppen of
■ik schei er mee uit. Ik wil sdhrijven over man-
neni en vrouwen, of anders in t geheel! niet."
„Dat zal je lin je beurs merken. Het zal je
veel geld kosten aan positzegels en1 je manus>-
cripten zullen met een bed'ankje worden1 te-
ruggezonden".
(Wordt verVAlna1*)
1)
