DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No. 136.
Honderd zes en twintigste Jaargang
1924
Afoonnementsprijs bij Yooraitbetaling per 3 maanflen f2.—£r. per post f2.50. Bewijsn. 5 ct Adyertentiepr. 25 ct p. regelgrootere letters naar plaatsrulmte.
Brieven franco N.Y. Boek- en Handelsdr. v.h. Herms. Coster Zoon, Voordam C9, TeL Admlnistr. No. 3. Bedactle No. 33.
Bnltenland.
Jfbr. A. F. de Sarornln Lobman. t
testae* oft 1 Marten
W0ENSBA6 HoufdredactearTj. N. ADSMA. Directeur: O. H. KRAK JUNI
DE REGEERINGSCRISTS IN'
FRANKRIK.
De groepen der linkerzijde hebben met air
genieme stemmen de volgende motie aange-
nomen, welke zij gister aan de Kainer zouden
voorteggen: „De Kamer is besloten niet in
relatie te treden met een ministerie, diat door
zijn samenstellfag een- ontkmning is van het
recht van het parlement. Zij weigert het ndet-
constitutioneel debat aan te gaam waartoe zij
is uitgemoodigd, en ia besloten elke dtscussie
op te schorten tot op den dag, waarop de
souverane wil des lands zich zal hebben uit-
gesproken."
Na deze motie met 329 tegen 214 stemmen
te hebben aangenomen heeft de Kamer beslo
ten haar met den uitslag dier stemming te
doen aanplakken. Daiarop is de zitting ge-
schonst ten etode het gebeurde aan die regee
ring mede te deelen.
Na Voorlezing van de presidtefltieele booa-
schap en de regeeringsverldaxing, welke toe-
juiehingen vau xechts en toterrupties van
links uvtlokten, heeft de voorritter van derf
Senaat het verzoek tot uitstel der discussie in
stemming gebracht De verdagtog van het de-
bat is met 154 tegen 144 stemmen aangeno
men. De vergadering is vervolgens geschorst
In een gisteravond1 op het E'lys6e gehou-
den ministerraad heeft Millerahdi zijn aftre
den aangekondigd. Kamer en Senaat zullen
heden daarvan in kennis gesteld wonden-
Heden zal het mtoisteriie offideel ontslag
krijgen in verband met den, uitslag van de
stemming over de mode der linkerzijde.
De boodschap van Millerand1 aan de Ka
mer zegt, d'at hi} trouw gebleven is aan zijn
plicht de nationale politick van sodalien voor-
uitgang, orde, arbdd en eenheid te verdedl-
gen,.
Indien een willekeuiige meerderheid hem
uit politieke overwegingen tot aftreden kan
ntopen, zou de President nog erger dan een
speelbal zijn, in de handen aer partij'en. Hi]
wil rijrt! verantwoordelijken, post niet verlaten
en vraagt het Parlement zijn verantwoorde-
lijkheid te aanvaardeo.
De tegenwoordige regeertag, zegt de re-
pneermrsverklarinig, is enikel tot stand geko
men om de Kamers in de gelegenheid te ste!
len zieh uit te spreken in een d'ebat van
rrondwetteliiken aarddat buiten het parte-
ment geopend is. doen waarover alleen het
narlement tot oordeelen bevoegd is. Wij moe
ten. dus geen regeeringsprogranr ontwi'kke-
len Gij zult zeggen, of wel d'at die Groodwet
In den ouderdom van 87 jaar is heden te
's Gravenhage overleden de minister van
Staat Jhr. A. F. die Savornin Lohmain, oud-
minister van bdnnenlandsche zaken en oud-
1'weede Kamer-Hd.
De heer Lohman was een der hoofdfiguren
in onze parlementaire geschiedenis van de
laatste halve eeuw. De schoolkwestie bracht
hem op politiek terrein in beginselverschil
met dr. Kuyper, dat bij, den stmbusstrijd van
1894 ten opzichte van de uitlegging van art.
80 der Grondwet tot uiting kwam. Dit deed
hem in 1896 als hoogleeraar aan de Vrije Uni
versiteit ontslag nemen, terwijl het conflict
tevens leddde tot de vorming van de Christehik
Historische Parti}, van welks orgaan, „De
Nederlander". hi} jarenlang hoofdredacteur
is geweest.
De ontslapene was ook korten tijd, van
1892 tot 1894, lid van de Eerste Kamer.
Vele wetenschappcUjke geschriften zijn ver-
schenen van zijn fiand.
De groote verdiensten van dezen Staalts-
man werden o. a. erkend door zijn benoenung
tot Commandeur n de orde van den Nea.
Leeuw en Minister van Staat.
Wij laten hieronder nog nadere bijzonder-
heden uit het leven van dezien grooten Staats-
man volgen
Daar is een man van ons heengegiaan
wiens naam verdenit in eere te worden ge-
houden. Jhr. mr. A. F. de Savornin Lohman
is op 86-jarigen leeftijkl gestorven, na een
arbeicfeaam l even, grootendeels doorgebracht
in toewijding aan net belang dler gemeen-
schap.
Feitelijik behoordle Lohinani tot een klasse
van staatslieden uit voorbijgegiamien tjjid.
Marunen idie tihans met hem; op een lijn teun-
nen worden gesteld zijn kwalijk te vinden
Want ihij was buitengewoon in meer dan 66n
opzicht. Mamnien als hiji zijni zeldzaam. In
korte woordlen' samengevat- zouidlen wij hem
kunnen scheisen als een man van kanakter,
met een buitengemeen scherpzinnig verstand,
groote staatkundige kertnis, 'hartstochtelijik,
onafhankelijk, zelfstandig en energiek.
Lohman was iemand van sterike overtui-
giing, een man van temperament dat hem bij-
wijlen tot heftigheid voerde, wars van partij-
dwang, helder in zijn oordeel. Hiji was een
staatsiman met groote parlementaire ervaring
en uitgebreide wetskennisy diie wist eenmaal
gevallen besluiten te eerbiedigan, omdat hi]
zoo grooten eerbied bad voor wet en recht.
Zelf een man van wien groot gezag u itgimig,
heeft hi} alltijd het redht hoog gehouden, dat
hij achtte te zijn van' goddelijken oorsprong.
Fel kon hij' toornien tegen ieder, die durfde
verdedigen wat naar Lohmans opvatting on-
redht was. 'Ein voor de vrijheid ineeft hiji ge-
vochten met warme beadeling en oprechite
liefde.
onaantastbaar moet blijven boven de partijen
en in dit geval zal het gezag van uwe stem
ming voor de leidera der meerderheid, die de
verkiezing van 11 Mei heeft opgeleverd een.
aanwijzdng zijn dat zij den plicht hiebben uit
de handen van den president der republiek de
macht te aanvaarden, die hij hun heeft aan-
geboden en zich met de leiding van Frank-
rijk's lot te belasten; of wel zult gij door
een stemming, die duidelijk de verantwoorde-
dat gfli de beginselfen door de boodischap van
dat gij' de beginselen dor de boodischap van
den president der republiek geformuleerd, en
die wij v66r u verdeoigen als zijnde de
grondslag van de Grondwet, niet goedkeurt
In dit geval zullen wij verslag uitbrengen
over de misltikking onzer opdracht aan het
hoofd van den Staat, die dan het besluit zal
nemen, die er het gevolg van is. Wij dben> een
berocp op uw geweten en uw rede. Het de-
bat moet vrij blijven van alle diubbelzinnig-
heixf, want de stemming geldt de toekomst van
ons regeeringsstelsel. De eerbied voor de wefr-
tigheia is de waarborg van onze republikein-
soie instellingen en het behoud onzer open-
bare vrijheden.
EEN AANSLAG OP EEN TREIN.
Volgena een berlcht uit Helstngfors is de
•■xpress-trein MoskouRiga in dm nacht van
Zondag op Maandag in de ludht gevlogen.
Soldaten hebben de plaats van het onheSl in
wiiden kring afgezet. Verecheid!ene bekende
politiei moeten omgekomen zijn. Men denkt
aan een politiekra aanslag.
NA DEN AANSLAO OP SEIPEL.
Na den aanslag op den bondskanselier, dr.
Sdpel, zijn talrijke dreigbrieven ontvangen
door leidende socialistische afgevaardigden en
redacties van lilnksche biaden, inwelke brieven
den betrokkener wordt medegedeeldi. dat zij
uit den weg zullen worden geruimd, indien
dr. Seipel aan de bekomen verwondingen
mocht overfijden.
In de afmioopen week is ook een agitatie
in deze rich ting begonnen door mlddel van
strooibiljetten. Daarin worden versch'illende,-
met name genoemdc politid en ournalisten
als de atictores intellectuales van den' aanslag
genoemd en met bloedige wmak bedreigd.
De politie houdt zich thans bezag met het
opsporen van de uitgevers van' deze geschrif
ten.
DE STAKINOEN IN OPPER-SILEZK
OPGEHEVEN
De bedrijfsraden, bij welke de ledding be-
rustte van de stakingsibeweging in Opper-
Silezi6, hebben, erkenoend dat er geen leans
op 8ucces bestaaf vow de thans reeds zes
weken gevoerde actie, besloten, de staking bij
den mijnbouw en de metaal-industrie op te
heffen. De arbeid zal zoo spoedig mogelijk
worden hervat.
PROTESTEERENDE BOEREN.
De „Corriere Italiano" meldt uit Teano: Om -
te protesteeren tegen de invoering der nieu-
we belastingen kwamen1 3000 boeren uit de
onuliggende plaatsen lunar Rome. Zij deden
een aanval op het raadhuis en het octrood-
bureau, welke zij veafvoestten. Een ambte-
naar en twee carabiffiferi werden gewond. Er
zijlnj troepen aangekomen om veroere ongere-
geldheden te voorkomen.
ONWEER TIJDENS EEN VOETBAL-
WEDSTRIJD.
Tijdens een voetbalwedstrijd te Frankfort
tusschen een club tiit die stad en' een
Weensch ^lfnal, brak plotseling een hevig on-
wedex los. Een groot aantal toeschouwers
zocht een schuilplaats onder een afdak. Plot
seling sloeg daar de bliksem in, met het mood}
lottige gevolg, dat zeven1 personen op alag
weraen gedood.
GROOTE BOSCHBRAND IN CANADA
Volgens een bericht uit Winnipeg staat het
gehocle boschland tot 100' mijl ten' Oosten en
Westen Van Mc Murray in brand De brand
is de ergste sinds 75 jaar. De schade door het'
verlies aer houtvoorraden alleen wordt reeds
op een millioen pond sterling geschat.
DE STAKING BIJ DE ONDER-
GRONDSCHE S'AJORWEGEN IN
LONDEN.
Gistenniddag werd officieel medegedCeld,
dat thans sieuts 31 Rations der ooder-
grondsche spoorwegen gesloten blijven. Za-
terdag waren er 60 stations, welke gesloten
waren Deze vooruitgang was mogelijk door-
da t ongeveer 1500 man, die ten gunste van de
stakingsbeweging het werk in' den stcek had-
den gelaten, weder aan den arbeid gingen
AQRARISCHE WETGEVTNO EN
IOEMENI6.
De ministers Bratianu en Duca zijn over-
gegaan tot een mieuwe verdeeling van den
groiid aan de boeren in Fagaras en Transyl-
vanifi. Bratianu verklaarde, dat, in weerwil
van dc valsche geruchten in het buitenland
verspreid, de regeering sterk gmoeg is om
het program^ hetwelk :"ij zich heeft voorge-
steld te verwezenlijken, uit" te voeren en net
reeds begonnen werk van^ eooaolideering te
voltooien.
Met de grondverdeeling gepaard gaande
plechtigheden hebben ook plaats gehad in de
Van hem Is wel eens gezegd diat hij het
ojud-liberaile beginsel heeft hoog gehouden,
dat hij oud-liberaal was in idien zin van vrij-
heiidslievenid, van afkeer van staatsdwang,
van voorkeur voor krachtsontvikkel ing en
krachtsaanwending van het individu. Oud-
liberaal ook waar het gold zijn tegenzdn
tegen een partij-verband^ dat hern te zeer
knelde, tegen een persoonsoVerheemhing, diie
streed met zijn krachtigen wil.
Lohman, zoo getuigde indertijld Elout van
hem in't „Hbl." ,Jieeft nooit de kunst ver-
staan en er niet naar gestreefd am de
rnassa in hem te doen gelooven". Hfi zag
niemand naar de oogen, zelfs zijn kiezers
ntet, waarvoor zoo menig Kamerlld een lief-
d!e toont, op vrees gebouwd. Hij was ailtijd
zichzelf. En zoo is hit, gelijlk zijn vriiend ds.
H. Pierson op zijn 80en jaardag, 27 Md
1917, sohreef, „iin zijn loopbaan door a-ller-
Idi omstandigheden genoodzaaikt geweest zich
los te maikeni van geestverwanten, die anidere
wegen insloegm dan hem recht schenen."
Jhr. mr. Alerander Frederik de Savornin
Lohman fs in 1837 te Groningetn geboren,
waar hij, tot doctor in die rechtswetenschap
promoveerde; 26 jaar oud was hij all rech-
iier te Appdmgedajn, later rechter en ten slotte
raadsheer in het gerechtshof te 's-Hertogen-
bosch. in 1884 wend hij hoogleeraar in de
rechtswetenschap aan <fe Vrije Universitdt te'
Amsterdam, wellk amht hij met een tusschen-
poos, veroorzaalkt door zijn optreden als mi
nister, tot 1896 bekleedde.
Zijn voornaaimste werkzaamheid lag ech-
ter in1 die Tweede Kamer. Het district Goes
heeft hem vele jaren, van 1879 tot 1890 en
opnieuw in 1894 regelinatig. zelfs zander
grooten strijd, als Kamer lid afgevaardligd.
In 1890 was hij n.I. bij de reconstructie van
het Kahdnet-Macikay, als minister van Bin-
nenlandsche zaken opgetreden. Het daarop-
volgende jaar viel het Kahiniet; in 1892
werd hif lid der Eerste Kamer voor Geldier-
lfimd en toen zijh geestverwant mr. Keuche-
nius overleed volgde Lohinam hern weer op
als Kamerlia voor Goes. Tot 8 Februari
1921 is hij KaimerM geweest, bijna 40 jaar
bij eltaar. Seldert leefde hit als ambteloos
burger, all kon hij niiet malaten nn en dan
naar die pen te grijpen, wanneer gewichtige
gebeuitenwssen op staatkundig of kenkelijk
gebied hem noopiien apenl'ijk zijn oordeel te
doen kennen. Nog onlangs veracheen van
hem een eerie artiloelen over een vraagstuk
van kerkrechterlijben aard.
Nog in 1871 had hij comservaitieve medgim-
gien, zoodat Groen van Prinsterer hem des-
tijicfe nog tegemover mr. Keuclietiius stelde.
Eerst later voel'de hi} zich tot de anti-revolu-
tionmiaire parti} aangetroldken; eenmaal hare
beginselen omtielsid, heeft hi} die verdedigd
met een vuur en met een iiver, die den partij-
man benmerken. Zoo werd hij een der fcrach-
tigste voorvechtera van die beweging tegen
Kappeyne's schoolwet van 1878, die dnde-
lijik met die aanbdedlkg van een' smeekschrift
aan den Kooing met 300.000 handteekenin-
gen.
Toen hQ in 1879 voor de eerste rnaal zijn
initredie deed in die Tweede Kahier, toonde hij
apvattkgen omtrent de verhouding tusschen
volk cm overheid, en k verband daarmee om
trent de staatsbemoeikg, welke afweken van1
dr. Kuypers denkbeelden. Lohman was toen
echter ook reeds een vurig voorstander van
dc vrijheid der kertc, en niet minder van' de
vrijheid der school, ook van de hoogeschool.
Vandaar dat dr. Kuyper k hem meendle te
zullen hebben een geestverwant ook ten aan-
zien van het" door den ledder dler a.-rev. par-
tij voorgestaan calvinistiscfae stelsel. Dat
mr. Lohman toen op tal van pumten anders
dacht dan dr. Kuyper en dr. Rutgers, beiden-
destijds al hoogleeraren aan de Vrije Univer-
siteit, werd toegeschreven aan onMcendheid
met de beteekenis van het Calvkisme, gelijk
dat k „Standaard" en „Herauf werd oht-
wikkeld. Wanneer de heer Lohman zoo
meende men maar in den kring der Calvi-
nisten te Amsterdam verkeerde, zou het var-
schil wel wegvallen. En zoo werd hij' door
directeuren der „Vereendgkg voor hooger
onderwijs op gerefermeerden grondslag" be-
noemd tot hoogleeraar aan de Vrije univer-
siteit, waaraan hd zich to September 1884
verbond met het houden eener redevoering
aver „het hoogste reohf'.
Al stonid hi] bij de loerkelii ke beweging,
alls „doleantie" bekend, aan Kuypers zljde,
toch bleef het verschil to denkbeelden op
staatsrechtelijk gebied besitaan; dat uitte
zich echter wetoig, daar to die jaren al de
aandacht der a.-rev. gevraagdi werd voor den
strijd tegen „d!e bevoorrechttog der open-
bare school De strijd! tegen de liberate
parti} vraeg oiler krachten. In dien strijd
antplooide mr. Lahman al zijn gaven van
vernuft en soberpztoniighjedd. En terwijl dr.
Kuyper zijn getrauwen buiten. <fe Kamer or-
ganiscerde, en een ongekende aoti'e tegen de
liberalen to den Ilamide verwefcte, leiklde tor.
Lohman die oppositie to het Parlement.
Aan de samenwerking van het dlrietal
Kuyper-Lohman-Sdiaepman dahkten die
a.-rev. en r.-k. to 1888 het optreden van het
eerste „Christelijk Kabtoet", door baron
Mackay geformeerd en door dir. Kuyper als:
„ons kostelijk Kabtoet" getypeerd. Aan dat
ratodsterie gelukte het, met medewerktog van'
enkele liberalen, op schoolgebied een' ,4>ad-
ficatie" tot stand te brengen, waarvan sub-
sidlieerteg derbijzondere scholen uit de
staatskas het hoofdelement vormde. Destijdls
zag Lohman fa1 die schoolwet de oplossirg
dier schoolkwestie, maar dr. Kuyper vond dat
het sledtits het begin van die oplossfag was.
De laatste bleek later juist te hebben gezien.
En Lohman heef t zich to latere jaren ook
niet verzet tegen de pogimgen van rechts om
hoofdstad van Klein-Walachye, te Craiova en
Pitesti en iq het Banaat. De ministers zijn
overal door 'duizenden boeren, die bijeengeko
men waren, luide toegejuicht
EEN VERKLARING VAN ZINOVJEF.
Naar uit Riga wordt geimeld heeft Ztoovjef
in een communistische vergadering ver-
klaard. dat de hoop van Rusland op een com
munistische omwentelingk Duitschland op
niets is uitgeloopen en Rusland aan de: west-
zijde geJsofeerd ia. Rusland kan het echter
nog jarenlang uithouden. Het ijvert niet voor
nieuwe erkenntogen, daar deze ten slotte toch
gevolgd worden door kilometerlange schuld-
vorderkgen. Rusland' zal deze oude schulden
echter niet betalen.
EEN NIEUWE KONING VOOR
ALBANIe?
In een vergadering "Van, Albaneeien te Boe-
karest is besloten htet koningschap over Al
bania op te dragen aan Harry Skdair, een
Amerikaansch petroleummillionnair, die groo
te belangen heeft te Albania. Slechts zeer ea-
kelen der aanwezigen zouden liever Prins
Sixtus van Bourbon als konteg hebben.
Harry Skclair scheen vooral een gcschikte
candidaat, omdat hij zelf de kosten der hof-
houding zou kunnen betalm. Alle deelnemers
aan de vergadering waren het er ovftr eens,
dat Albanifi spoedig een1 krachtige regeering
moet hebben om te voorkomen dat hrt ver-
deeld wordfe tusschen Griekenland, Zuidl-
Slavi6 en Ralie. v -
DE AUTOBUSSEN EN HET
SPOORWEGTARIEF IN BELOI6.
Ook in BelgiS is, vooral to de laatste
maanden, het autobusverkieer belangrijk toe-
genomen.
In alle plaatsen van eenige betetkenia treft
men een groot aantal dezer bussen aan, ter
wijl het autobusverkeer repds zulk een omL
vang heeft, dat de buufttreinen slechts een go
ring aantal reirigers vervoeren.
De Belgische spoorwegdirectle heeft, 'vol
gens „E>e Nieuwe 0<yxi", zich die vraag ge
steld of het geen aanbeveling zou vercfoun
om, nu blijkt dat na de laatste tariefverhoo-
n steeds meer gebruik wordt gemaakt van
itercommunale autobusser. en een groot
gedeelte van de vroegere 2e klasse reteigers
thans van de 3e klasse gebruik maken, waar-
door deze klasse steeds overbelast wordt die
spoortarieven weder te verlagen.
Men meent, dat daardoor het buurtverkeer
weder zal toenemen en van de 2e Idas-wagens,
welke voor het moerendeel zond'er reizagers
rijden, meer gebruik zal worden gemaakt
DE KANKERK1EM EN EEN MLDDEL
ER TEGEN ONTDEKT-
Een Reutertelegram-uit Philadelphia meldt:
Hef'dagblad „North American" bevat een
artikel, waarin beweerd wordt dat de oor-
zaak van den kanker is ontdekt, alsmede een
behandeling der ziekte, waarmede „opmerke-
lijke re8ultaten" zouden zijn bereilrt.
De ontdekker, doctor T. J. Glover te To
ronto, heeft geconsteteerd, dat de ziekte
wordt veroorzaakt door een mtero-organis-
me. Hij heeft de'ldetn gelsoleerd en door een
proef, bekend als den Kochcyclus, het aandeel
van de kiem als de oorzakelijke factor der
ziekte bewezen.
Het artikel d'eelt mede, dat dr. Glover's se
rum to die afgeloopen twee jaar in meer dan
tweehonderd gevallen in alle stadia werd be-
proefd, waarbij in de meerderheid der geval
len gunstige resultaten werden bereikt. Eeni
ge patitoten werden vrij van alle ziektever-
schijnselen ontslagen.
DE MENSCH MET ZES TEENEN.
De Amerikaansche geleerde dr.r Andrews,
die het vorig jaar van rich deed spreken door
zijn vondst van de dmosauruseieren to de
woestijn Gobi, gaat nu op expeditie naar Chi
na, om den mensch met zes teenen te zoeken
via Mongolia begeeft hij rich naar Centraal-
Azifi. Daar beeft volgens de theorie van prof.
Osborn de wieg van het menschelijk geslacht
gestaan. Osborn gaf indertijd een beschrij-
ving van de verschillende dieren, die daar ge-
vonden moeten worden. Van alle levende we-
zens, die volgens hem daar te vinden waren,
moet de mensch met zes teenen de eenige zijn,
die nog niet werd ontdekt Dr. Andrews ver-
wacht deze te zullen ontdekken en dus ook op
dit punt de theorie van Osborn te bevestigen.
KORTE BERICHTEN.
Onder enorme deelname ie te Toldo een
doodenfeest gehoudm ter eere van de Japan-
neezen, die uit protest tegen de Amerikaan
sche immigratiewet ^hara-kiri" pleegdcn.
Op de auto-wedrennen op het traject
Brooklands-Weybridge is een YPeugeot-
wagen, beStuurd door kapitein Toop uit Bijf-
bet, in voile vaart van den dijk gevallen.
Toop was ou slag dood, van den auto bleef
enkel een wrak over.
Bij een wapenfeest van het IJzdren
Corps te Graz kwam het tot een bloedige bot-
akg luasUicu en oud-ledtn vau het
corps en tegenbetoogers. Vier personen wer
den door steenworpen en stoksLagen gekwetst
Te Rfidlingen ^Zwitserland) zijln bij het
omslaan van een R'ijnboot vijf personen ver-
dronken
aldoor het bijzondier ondterwijs toeer en meer
te dioen' steunen op staatshulp. Maar toen
was hi} al bevrecfijgd' met dlait t?begto".
Naast dit verschil van tozteht met dir.
Kuyper openbaarde zich later verdere reden
tot verwijdlerimg. Dat werd veroorzaakt door
de houdtog van mr. Lohman mh die verwer-
ping dier begroo+tog van minister Keuchenius
door die Eerste Kamer op 30 Januari 1890.
Dr. Kuyper wenschte toen, dat 'het gansche
ministerie zou aftreden' Lohman verklaar
de rich daartegen. Het Kabtoet bleef. Mac
kay vervtog Keuchenius' en Lohman werd
minister van Btonenllandsche Zaken. Ala zoo-
dhniig betoooide hi} rich een bestuurdier met
krachtige hand, een man van organiseerend
Iplent, die het vermogan bezat met een enkel
kort woord zijn meentog duidelijk te maken
aan rijme ambtenaren, die dan ook gaarne en
met ltipt ondler rijn leiding arbeidden.
Na die aftredtog van het Kabtoet to 1891
trad de heer Lohman weer als hoogleeraar
aan de Vrije Umivensiteit op. Eto toen bleek
al1 spoedig- welk een geweldigen keak de
gcestverwantschap tusschen beide leidlers
had ontvangen. Dat toonde Lohman' klaar
en openlijk to de scherpe critiek, door hem
to de „Prot. Noord-Brabanter" op artikelec
van die „Stand." uitgebracht.
Toen kwam de Kie^wet van minister Tak,
bron van zooveel &-h'eidkig, ook to liberale
gelederen, gelegenheid bie<fan om de klove
tusschteo bddle leilders nog te verixreeden, ja
ondempbaar te maken.- Met alle kradht ver
klaarde Lehman, to 1894, zander verzet van
dr. Kuyper, weer door Goes gekozen fa' die
Kaimier, getrouw aan zijn staatsredhtellijke
denkbeelden, zich tegen die Kieswet - dr.
Kuyper gilng destij'cte hand aan hand met
liberalen en radicalen v66r Talks ontwerp,
tegen <te ariSitrocratische ledeh der a.-rev.
partij.
Zelf heeft inr. Lohman to 1901 to zfk or
gaan „de. Niederlander" er nog aan heito-
nerd hoe great de tweespalt to 1894 was,
hoe zij, die niet met Talks Kiesiwet meegto-
gen, door den leider der a.-j;ev. partij werdlen
uitgekreten als ,^onservatieven. van alle ga-
iding" en zelfs al® _mannen met twee narnien
en addellij'ke titels".
In 1895 nam Lohman zijn ontslag als
hoogleeraar aan de Vrije Universiteit, waar
aan het gebeurde op „Setopost" te Scheve
ntogen, waar dr. Kuyper hem scherp had
aaqgevallen, niet vreetnd was. Toch was de
brekc volkomen. Lohman riohtte tegenover
de „Stand." rijn „Nederlander" op, waarin
hi} vele jaren op bekwame wijZe de pen voer
de tea* propageertog der beginselen van de
vrij a.rev. parti}, later de Christelijk Histo
rische part^.
Toen Lohman to 1921 zijn ontslag nam
als lid der Tweede Kamer, heeft president
Koolem de vraag gesteld of die chr. hist,
staaitsmam, die jarenlang voor de vrije school
heeft geijverd, met de cotstaodkoniing der
Lager Onderwijswet zijn staatkundig leven
bekroond achtte. Het leek todlerdiaad wel zoo
te wezen. Want de vrije school, die hij zoo-
zeer begeerde, was toen verkregen al was.
naar anderer meentog. al lang het ,,mooie"
van den sfhoolstrijd af zoodra de bijzond re
school geld verkretg uit de staatskas.
Wellicht heeft hi}, al bleef diat voor de
groote massa verbargen, voor de verwezm-
lijkfag van dat ideaal meer gedaan dan de
man aie langen tijd rijn medestrijdei was,
dr. A. Kuyper. Deze was als organisator
stellig de meerdere van Lohman; als weini-
gen wist hff zijn volgeltogen te berielen.
Maar Lohman, hoe heftig ook Wjwijlen, inis-
te de eigenschap om andersdlenkeniden te ver-
biitteren. Scherp 'kon hij zijn, tot op. rijn
euden dag; toch werd hij ook door rijn po
litieke tegemstanders ge€era en gewaardeerd"
om zfjn gave eeriijkheid, zijn oprechte over-
tuiging, die alleen rekende met wat h*
recht achtte waaraan het belang ondlerge-
schikt werd' gemaakt.
Lohman was een aristrocraat van hub
uiit," to manier van rijn en to richttag van
ctenken, een heer to den besteo zin des
woords. Kuyper wast meer de man van grove
kracht, voor wiens gezag alles buigen moest,
bij wiien het belang der partij uitstak boven
alles, cliie doorzette als hij eenmaal" een doel
had gekozem die op zij stiet alles en alien
die hem traden to dien weg.
In de Tweede Kamer toonde Lohman aliijd
scherpe aandacht voor al wat om hem voor-
viel. Wetaigeo waren zoo trouw op hun post
als hij. En dan zat hi] maar te luisteren als
amderen spraken, nu en dan' met rijn zwakke
glimladh zJjn ongeloof te kehinen gevende al*
hij dtogen hoordie aanprijzen welke hij acht
te te rijn een waan van den dag. Op hun
beurt luisterdee zijn medlelecCeD steeds met
belangstelling als Lehman sprak: men wist
diat er alltijd ids te hooren viel dat die aan
dacht verdiendle.
Heftig kan hfj to zffini jonge jaren toornien
tegei i het liberalisms, rel kon hij 'debatteeren
met de sociaal -democraten, vooral wanneer
hij tonen beluisterde die op revolutionmairen
zin doeldlen. Toch had hij steeds het oor der
Kamer, zelfs van zijn grootste vijanden.
Menig boek getuigt van,' Lohmans studie-
zin. Belangrijk is rijn werk over „Onze Con-
stitutie" waarin hij meenfagen verkondigt
welke nog al van de gangbare afwijlben..
Zijn autoriteit pp juridisch gebied1 werd er
kend door rijn benoemtog tot lid van het In
ternationale Hof van Arbitrage to 1900; in
eenige belangrijke aangelegenhedenfwerd hij
als arbiter aangewezen.
Sedert 1909 was Lohman minister van
Staat. Hiji was ook eerevoorritter der Chris
telijk Historische Unie en vele jaren curator
der Grondngscbe hoogeschool.
ALKMAARSCHE