DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. No. 136. Honderd zes en twintigste Jaargang 1924 Afoonnementsprijs bij Yooraitbetaling per 3 maanflen f2.—£r. per post f2.50. Bewijsn. 5 ct Adyertentiepr. 25 ct p. regelgrootere letters naar plaatsrulmte. Brieven franco N.Y. Boek- en Handelsdr. v.h. Herms. Coster Zoon, Voordam C9, TeL Admlnistr. No. 3. Bedactle No. 33. Bnltenland. Jfbr. A. F. de Sarornln Lobman. t testae* oft 1 Marten W0ENSBA6 HoufdredactearTj. N. ADSMA. Directeur: O. H. KRAK JUNI DE REGEERINGSCRISTS IN' FRANKRIK. De groepen der linkerzijde hebben met air genieme stemmen de volgende motie aange- nomen, welke zij gister aan de Kainer zouden voorteggen: „De Kamer is besloten niet in relatie te treden met een ministerie, diat door zijn samenstellfag een- ontkmning is van het recht van het parlement. Zij weigert het ndet- constitutioneel debat aan te gaam waartoe zij is uitgemoodigd, en ia besloten elke dtscussie op te schorten tot op den dag, waarop de souverane wil des lands zich zal hebben uit- gesproken." Na deze motie met 329 tegen 214 stemmen te hebben aangenomen heeft de Kamer beslo ten haar met den uitslag dier stemming te doen aanplakken. Daiarop is de zitting ge- schonst ten etode het gebeurde aan die regee ring mede te deelen. Na Voorlezing van de presidtefltieele booa- schap en de regeeringsverldaxing, welke toe- juiehingen vau xechts en toterrupties van links uvtlokten, heeft de voorritter van derf Senaat het verzoek tot uitstel der discussie in stemming gebracht De verdagtog van het de- bat is met 154 tegen 144 stemmen aangeno men. De vergadering is vervolgens geschorst In een gisteravond1 op het E'lys6e gehou- den ministerraad heeft Millerahdi zijn aftre den aangekondigd. Kamer en Senaat zullen heden daarvan in kennis gesteld wonden- Heden zal het mtoisteriie offideel ontslag krijgen in verband met den, uitslag van de stemming over de mode der linkerzijde. De boodschap van Millerand1 aan de Ka mer zegt, d'at hi} trouw gebleven is aan zijn plicht de nationale politick van sodalien voor- uitgang, orde, arbdd en eenheid te verdedl- gen,. Indien een willekeuiige meerderheid hem uit politieke overwegingen tot aftreden kan ntopen, zou de President nog erger dan een speelbal zijn, in de handen aer partij'en. Hi] wil rijrt! verantwoordelijken, post niet verlaten en vraagt het Parlement zijn verantwoorde- lijkheid te aanvaardeo. De tegenwoordige regeertag, zegt de re- pneermrsverklarinig, is enikel tot stand geko men om de Kamers in de gelegenheid te ste! len zieh uit te spreken in een d'ebat van rrondwetteliiken aarddat buiten het parte- ment geopend is. doen waarover alleen het narlement tot oordeelen bevoegd is. Wij moe ten. dus geen regeeringsprogranr ontwi'kke- len Gij zult zeggen, of wel d'at die Groodwet In den ouderdom van 87 jaar is heden te 's Gravenhage overleden de minister van Staat Jhr. A. F. die Savornin Lohmain, oud- minister van bdnnenlandsche zaken en oud- 1'weede Kamer-Hd. De heer Lohman was een der hoofdfiguren in onze parlementaire geschiedenis van de laatste halve eeuw. De schoolkwestie bracht hem op politiek terrein in beginselverschil met dr. Kuyper, dat bij, den stmbusstrijd van 1894 ten opzichte van de uitlegging van art. 80 der Grondwet tot uiting kwam. Dit deed hem in 1896 als hoogleeraar aan de Vrije Uni versiteit ontslag nemen, terwijl het conflict tevens leddde tot de vorming van de Christehik Historische Parti}, van welks orgaan, „De Nederlander". hi} jarenlang hoofdredacteur is geweest. De ontslapene was ook korten tijd, van 1892 tot 1894, lid van de Eerste Kamer. Vele wetenschappcUjke geschriften zijn ver- schenen van zijn fiand. De groote verdiensten van dezen Staalts- man werden o. a. erkend door zijn benoenung tot Commandeur n de orde van den Nea. Leeuw en Minister van Staat. Wij laten hieronder nog nadere bijzonder- heden uit het leven van dezien grooten Staats- man volgen Daar is een man van ons heengegiaan wiens naam verdenit in eere te worden ge- houden. Jhr. mr. A. F. de Savornin Lohman is op 86-jarigen leeftijkl gestorven, na een arbeicfeaam l even, grootendeels doorgebracht in toewijding aan net belang dler gemeen- schap. Feitelijik behoordle Lohinani tot een klasse van staatslieden uit voorbijgegiamien tjjid. Marunen idie tihans met hem; op een lijn teun- nen worden gesteld zijn kwalijk te vinden Want ihij was buitengewoon in meer dan 66n opzicht. Mamnien als hiji zijni zeldzaam. In korte woordlen' samengevat- zouidlen wij hem kunnen scheisen als een man van kanakter, met een buitengemeen scherpzinnig verstand, groote staatkundige kertnis, 'hartstochtelijik, onafhankelijk, zelfstandig en energiek. Lohman was iemand van sterike overtui- giing, een man van temperament dat hem bij- wijlen tot heftigheid voerde, wars van partij- dwang, helder in zijn oordeel. Hiji was een staatsiman met groote parlementaire ervaring en uitgebreide wetskennisy diie wist eenmaal gevallen besluiten te eerbiedigan, omdat hi] zoo grooten eerbied bad voor wet en recht. Zelf een man van wien groot gezag u itgimig, heeft hi} alltijd het redht hoog gehouden, dat hij achtte te zijn van' goddelijken oorsprong. Fel kon hij' toornien tegen ieder, die durfde verdedigen wat naar Lohmans opvatting on- redht was. 'Ein voor de vrijheid ineeft hiji ge- vochten met warme beadeling en oprechite liefde. onaantastbaar moet blijven boven de partijen en in dit geval zal het gezag van uwe stem ming voor de leidera der meerderheid, die de verkiezing van 11 Mei heeft opgeleverd een. aanwijzdng zijn dat zij den plicht hiebben uit de handen van den president der republiek de macht te aanvaarden, die hij hun heeft aan- geboden en zich met de leiding van Frank- rijk's lot te belasten; of wel zult gij door een stemming, die duidelijk de verantwoorde- dat gfli de beginselfen door de boodischap van dat gij' de beginselen dor de boodischap van den president der republiek geformuleerd, en die wij v66r u verdeoigen als zijnde de grondslag van de Grondwet, niet goedkeurt In dit geval zullen wij verslag uitbrengen over de misltikking onzer opdracht aan het hoofd van den Staat, die dan het besluit zal nemen, die er het gevolg van is. Wij dben> een berocp op uw geweten en uw rede. Het de- bat moet vrij blijven van alle diubbelzinnig- heixf, want de stemming geldt de toekomst van ons regeeringsstelsel. De eerbied voor de wefr- tigheia is de waarborg van onze republikein- soie instellingen en het behoud onzer open- bare vrijheden. EEN AANSLAG OP EEN TREIN. Volgena een berlcht uit Helstngfors is de •■xpress-trein MoskouRiga in dm nacht van Zondag op Maandag in de ludht gevlogen. Soldaten hebben de plaats van het onheSl in wiiden kring afgezet. Verecheid!ene bekende politiei moeten omgekomen zijn. Men denkt aan een politiekra aanslag. NA DEN AANSLAO OP SEIPEL. Na den aanslag op den bondskanselier, dr. Sdpel, zijn talrijke dreigbrieven ontvangen door leidende socialistische afgevaardigden en redacties van lilnksche biaden, inwelke brieven den betrokkener wordt medegedeeldi. dat zij uit den weg zullen worden geruimd, indien dr. Seipel aan de bekomen verwondingen mocht overfijden. In de afmioopen week is ook een agitatie in deze rich ting begonnen door mlddel van strooibiljetten. Daarin worden versch'illende,- met name genoemdc politid en ournalisten als de atictores intellectuales van den' aanslag genoemd en met bloedige wmak bedreigd. De politie houdt zich thans bezag met het opsporen van de uitgevers van' deze geschrif ten. DE STAKINOEN IN OPPER-SILEZK OPGEHEVEN De bedrijfsraden, bij welke de ledding be- rustte van de stakingsibeweging in Opper- Silezi6, hebben, erkenoend dat er geen leans op 8ucces bestaaf vow de thans reeds zes weken gevoerde actie, besloten, de staking bij den mijnbouw en de metaal-industrie op te heffen. De arbeid zal zoo spoedig mogelijk worden hervat. PROTESTEERENDE BOEREN. De „Corriere Italiano" meldt uit Teano: Om - te protesteeren tegen de invoering der nieu- we belastingen kwamen1 3000 boeren uit de onuliggende plaatsen lunar Rome. Zij deden een aanval op het raadhuis en het octrood- bureau, welke zij veafvoestten. Een ambte- naar en twee carabiffiferi werden gewond. Er zijlnj troepen aangekomen om veroere ongere- geldheden te voorkomen. ONWEER TIJDENS EEN VOETBAL- WEDSTRIJD. Tijdens een voetbalwedstrijd te Frankfort tusschen een club tiit die stad en' een Weensch ^lfnal, brak plotseling een hevig on- wedex los. Een groot aantal toeschouwers zocht een schuilplaats onder een afdak. Plot seling sloeg daar de bliksem in, met het mood} lottige gevolg, dat zeven1 personen op alag weraen gedood. GROOTE BOSCHBRAND IN CANADA Volgens een bericht uit Winnipeg staat het gehocle boschland tot 100' mijl ten' Oosten en Westen Van Mc Murray in brand De brand is de ergste sinds 75 jaar. De schade door het' verlies aer houtvoorraden alleen wordt reeds op een millioen pond sterling geschat. DE STAKING BIJ DE ONDER- GRONDSCHE S'AJORWEGEN IN LONDEN. Gistenniddag werd officieel medegedCeld, dat thans sieuts 31 Rations der ooder- grondsche spoorwegen gesloten blijven. Za- terdag waren er 60 stations, welke gesloten waren Deze vooruitgang was mogelijk door- da t ongeveer 1500 man, die ten gunste van de stakingsbeweging het werk in' den stcek had- den gelaten, weder aan den arbeid gingen AQRARISCHE WETGEVTNO EN IOEMENI6. De ministers Bratianu en Duca zijn over- gegaan tot een mieuwe verdeeling van den groiid aan de boeren in Fagaras en Transyl- vanifi. Bratianu verklaarde, dat, in weerwil van dc valsche geruchten in het buitenland verspreid, de regeering sterk gmoeg is om het program^ hetwelk :"ij zich heeft voorge- steld te verwezenlijken, uit" te voeren en net reeds begonnen werk van^ eooaolideering te voltooien. Met de grondverdeeling gepaard gaande plechtigheden hebben ook plaats gehad in de Van hem Is wel eens gezegd diat hij het ojud-liberaile beginsel heeft hoog gehouden, dat hij oud-liberaal was in idien zin van vrij- heiidslievenid, van afkeer van staatsdwang, van voorkeur voor krachtsontvikkel ing en krachtsaanwending van het individu. Oud- liberaal ook waar het gold zijn tegenzdn tegen een partij-verband^ dat hern te zeer knelde, tegen een persoonsoVerheemhing, diie streed met zijn krachtigen wil. Lohman, zoo getuigde indertijld Elout van hem in't „Hbl." ,Jieeft nooit de kunst ver- staan en er niet naar gestreefd am de rnassa in hem te doen gelooven". Hfi zag niemand naar de oogen, zelfs zijn kiezers ntet, waarvoor zoo menig Kamerlld een lief- d!e toont, op vrees gebouwd. Hij was ailtijd zichzelf. En zoo is hit, gelijlk zijn vriiend ds. H. Pierson op zijn 80en jaardag, 27 Md 1917, sohreef, „iin zijn loopbaan door a-ller- Idi omstandigheden genoodzaaikt geweest zich los te maikeni van geestverwanten, die anidere wegen insloegm dan hem recht schenen." Jhr. mr. Alerander Frederik de Savornin Lohman fs in 1837 te Groningetn geboren, waar hij, tot doctor in die rechtswetenschap promoveerde; 26 jaar oud was hij all rech- iier te Appdmgedajn, later rechter en ten slotte raadsheer in het gerechtshof te 's-Hertogen- bosch. in 1884 wend hij hoogleeraar in de rechtswetenschap aan <fe Vrije Universitdt te' Amsterdam, wellk amht hij met een tusschen- poos, veroorzaalkt door zijn optreden als mi nister, tot 1896 bekleedde. Zijn voornaaimste werkzaamheid lag ech- ter in1 die Tweede Kamer. Het district Goes heeft hem vele jaren, van 1879 tot 1890 en opnieuw in 1894 regelinatig. zelfs zander grooten strijd, als Kamer lid afgevaardligd. In 1890 was hij n.I. bij de reconstructie van het Kahdnet-Macikay, als minister van Bin- nenlandsche zaken opgetreden. Het daarop- volgende jaar viel het Kahiniet; in 1892 werd hif lid der Eerste Kamer voor Geldier- lfimd en toen zijh geestverwant mr. Keuche- nius overleed volgde Lohinam hern weer op als Kamerlia voor Goes. Tot 8 Februari 1921 is hij KaimerM geweest, bijna 40 jaar bij eltaar. Seldert leefde hit als ambteloos burger, all kon hij niiet malaten nn en dan naar die pen te grijpen, wanneer gewichtige gebeuitenwssen op staatkundig of kenkelijk gebied hem noopiien apenl'ijk zijn oordeel te doen kennen. Nog onlangs veracheen van hem een eerie artiloelen over een vraagstuk van kerkrechterlijben aard. Nog in 1871 had hij comservaitieve medgim- gien, zoodat Groen van Prinsterer hem des- tijicfe nog tegemover mr. Keuclietiius stelde. Eerst later voel'de hi} zich tot de anti-revolu- tionmiaire parti} aangetroldken; eenmaal hare beginselen omtielsid, heeft hi} die verdedigd met een vuur en met een iiver, die den partij- man benmerken. Zoo werd hij een der fcrach- tigste voorvechtera van die beweging tegen Kappeyne's schoolwet van 1878, die dnde- lijik met die aanbdedlkg van een' smeekschrift aan den Kooing met 300.000 handteekenin- gen. Toen hQ in 1879 voor de eerste rnaal zijn initredie deed in die Tweede Kahier, toonde hij apvattkgen omtrent de verhouding tusschen volk cm overheid, en k verband daarmee om trent de staatsbemoeikg, welke afweken van1 dr. Kuypers denkbeelden. Lohman was toen echter ook reeds een vurig voorstander van dc vrijheid der kertc, en niet minder van' de vrijheid der school, ook van de hoogeschool. Vandaar dat dr. Kuyper k hem meendle te zullen hebben een geestverwant ook ten aan- zien van het" door den ledder dler a.-rev. par- tij voorgestaan calvinistiscfae stelsel. Dat mr. Lohman toen op tal van pumten anders dacht dan dr. Kuyper en dr. Rutgers, beiden- destijds al hoogleeraren aan de Vrije Univer- siteit, werd toegeschreven aan onMcendheid met de beteekenis van het Calvkisme, gelijk dat k „Standaard" en „Herauf werd oht- wikkeld. Wanneer de heer Lohman zoo meende men maar in den kring der Calvi- nisten te Amsterdam verkeerde, zou het var- schil wel wegvallen. En zoo werd hij' door directeuren der „Vereendgkg voor hooger onderwijs op gerefermeerden grondslag" be- noemd tot hoogleeraar aan de Vrije univer- siteit, waaraan hd zich to September 1884 verbond met het houden eener redevoering aver „het hoogste reohf'. Al stonid hi] bij de loerkelii ke beweging, alls „doleantie" bekend, aan Kuypers zljde, toch bleef het verschil to denkbeelden op staatsrechtelijk gebied besitaan; dat uitte zich echter wetoig, daar to die jaren al de aandacht der a.-rev. gevraagdi werd voor den strijd tegen „d!e bevoorrechttog der open- bare school De strijd! tegen de liberate parti} vraeg oiler krachten. In dien strijd antplooide mr. Lahman al zijn gaven van vernuft en soberpztoniighjedd. En terwijl dr. Kuyper zijn getrauwen buiten. <fe Kamer or- ganiscerde, en een ongekende aoti'e tegen de liberalen to den Ilamide verwefcte, leiklde tor. Lohman die oppositie to het Parlement. Aan de samenwerking van het dlrietal Kuyper-Lohman-Sdiaepman dahkten die a.-rev. en r.-k. to 1888 het optreden van het eerste „Christelijk Kabtoet", door baron Mackay geformeerd en door dir. Kuyper als: „ons kostelijk Kabtoet" getypeerd. Aan dat ratodsterie gelukte het, met medewerktog van' enkele liberalen, op schoolgebied een' ,4>ad- ficatie" tot stand te brengen, waarvan sub- sidlieerteg derbijzondere scholen uit de staatskas het hoofdelement vormde. Destijdls zag Lohman fa1 die schoolwet de oplossirg dier schoolkwestie, maar dr. Kuyper vond dat het sledtits het begin van die oplossfag was. De laatste bleek later juist te hebben gezien. En Lohman heef t zich to latere jaren ook niet verzet tegen de pogimgen van rechts om hoofdstad van Klein-Walachye, te Craiova en Pitesti en iq het Banaat. De ministers zijn overal door 'duizenden boeren, die bijeengeko men waren, luide toegejuicht EEN VERKLARING VAN ZINOVJEF. Naar uit Riga wordt geimeld heeft Ztoovjef in een communistische vergadering ver- klaard. dat de hoop van Rusland op een com munistische omwentelingk Duitschland op niets is uitgeloopen en Rusland aan de: west- zijde geJsofeerd ia. Rusland kan het echter nog jarenlang uithouden. Het ijvert niet voor nieuwe erkenntogen, daar deze ten slotte toch gevolgd worden door kilometerlange schuld- vorderkgen. Rusland' zal deze oude schulden echter niet betalen. EEN NIEUWE KONING VOOR ALBANIe? In een vergadering "Van, Albaneeien te Boe- karest is besloten htet koningschap over Al bania op te dragen aan Harry Skdair, een Amerikaansch petroleummillionnair, die groo te belangen heeft te Albania. Slechts zeer ea- kelen der aanwezigen zouden liever Prins Sixtus van Bourbon als konteg hebben. Harry Skclair scheen vooral een gcschikte candidaat, omdat hij zelf de kosten der hof- houding zou kunnen betalm. Alle deelnemers aan de vergadering waren het er ovftr eens, dat Albanifi spoedig een1 krachtige regeering moet hebben om te voorkomen dat hrt ver- deeld wordfe tusschen Griekenland, Zuidl- Slavi6 en Ralie. v - DE AUTOBUSSEN EN HET SPOORWEGTARIEF IN BELOI6. Ook in BelgiS is, vooral to de laatste maanden, het autobusverkieer belangrijk toe- genomen. In alle plaatsen van eenige betetkenia treft men een groot aantal dezer bussen aan, ter wijl het autobusverkeer repds zulk een omL vang heeft, dat de buufttreinen slechts een go ring aantal reirigers vervoeren. De Belgische spoorwegdirectle heeft, 'vol gens „E>e Nieuwe 0<yxi", zich die vraag ge steld of het geen aanbeveling zou vercfoun om, nu blijkt dat na de laatste tariefverhoo- n steeds meer gebruik wordt gemaakt van itercommunale autobusser. en een groot gedeelte van de vroegere 2e klasse reteigers thans van de 3e klasse gebruik maken, waar- door deze klasse steeds overbelast wordt die spoortarieven weder te verlagen. Men meent, dat daardoor het buurtverkeer weder zal toenemen en van de 2e Idas-wagens, welke voor het moerendeel zond'er reizagers rijden, meer gebruik zal worden gemaakt DE KANKERK1EM EN EEN MLDDEL ER TEGEN ONTDEKT- Een Reutertelegram-uit Philadelphia meldt: Hef'dagblad „North American" bevat een artikel, waarin beweerd wordt dat de oor- zaak van den kanker is ontdekt, alsmede een behandeling der ziekte, waarmede „opmerke- lijke re8ultaten" zouden zijn bereilrt. De ontdekker, doctor T. J. Glover te To ronto, heeft geconsteteerd, dat de ziekte wordt veroorzaakt door een mtero-organis- me. Hij heeft de'ldetn gelsoleerd en door een proef, bekend als den Kochcyclus, het aandeel van de kiem als de oorzakelijke factor der ziekte bewezen. Het artikel d'eelt mede, dat dr. Glover's se rum to die afgeloopen twee jaar in meer dan tweehonderd gevallen in alle stadia werd be- proefd, waarbij in de meerderheid der geval len gunstige resultaten werden bereikt. Eeni ge patitoten werden vrij van alle ziektever- schijnselen ontslagen. DE MENSCH MET ZES TEENEN. De Amerikaansche geleerde dr.r Andrews, die het vorig jaar van rich deed spreken door zijn vondst van de dmosauruseieren to de woestijn Gobi, gaat nu op expeditie naar Chi na, om den mensch met zes teenen te zoeken via Mongolia begeeft hij rich naar Centraal- Azifi. Daar beeft volgens de theorie van prof. Osborn de wieg van het menschelijk geslacht gestaan. Osborn gaf indertijd een beschrij- ving van de verschillende dieren, die daar ge- vonden moeten worden. Van alle levende we- zens, die volgens hem daar te vinden waren, moet de mensch met zes teenen de eenige zijn, die nog niet werd ontdekt Dr. Andrews ver- wacht deze te zullen ontdekken en dus ook op dit punt de theorie van Osborn te bevestigen. KORTE BERICHTEN. Onder enorme deelname ie te Toldo een doodenfeest gehoudm ter eere van de Japan- neezen, die uit protest tegen de Amerikaan sche immigratiewet ^hara-kiri" pleegdcn. Op de auto-wedrennen op het traject Brooklands-Weybridge is een YPeugeot- wagen, beStuurd door kapitein Toop uit Bijf- bet, in voile vaart van den dijk gevallen. Toop was ou slag dood, van den auto bleef enkel een wrak over. Bij een wapenfeest van het IJzdren Corps te Graz kwam het tot een bloedige bot- akg luasUicu en oud-ledtn vau het corps en tegenbetoogers. Vier personen wer den door steenworpen en stoksLagen gekwetst Te Rfidlingen ^Zwitserland) zijln bij het omslaan van een R'ijnboot vijf personen ver- dronken aldoor het bijzondier ondterwijs toeer en meer te dioen' steunen op staatshulp. Maar toen was hi} al bevrecfijgd' met dlait t?begto". Naast dit verschil van tozteht met dir. Kuyper openbaarde zich later verdere reden tot verwijdlerimg. Dat werd veroorzaakt door de houdtog van mr. Lohman mh die verwer- ping dier begroo+tog van minister Keuchenius door die Eerste Kamer op 30 Januari 1890. Dr. Kuyper wenschte toen, dat 'het gansche ministerie zou aftreden' Lohman verklaar de rich daartegen. Het Kabtoet bleef. Mac kay vervtog Keuchenius' en Lohman werd minister van Btonenllandsche Zaken. Ala zoo- dhniig betoooide hi} rich een bestuurdier met krachtige hand, een man van organiseerend Iplent, die het vermogan bezat met een enkel kort woord zijn meentog duidelijk te maken aan rijme ambtenaren, die dan ook gaarne en met ltipt ondler rijn leiding arbeidden. Na die aftredtog van het Kabtoet to 1891 trad de heer Lohman weer als hoogleeraar aan de Vrije Umivensiteit op. Eto toen bleek al1 spoedig- welk een geweldigen keak de gcestverwantschap tusschen beide leidlers had ontvangen. Dat toonde Lohman' klaar en openlijk to de scherpe critiek, door hem to de „Prot. Noord-Brabanter" op artikelec van die „Stand." uitgebracht. Toen kwam de Kie^wet van minister Tak, bron van zooveel &-h'eidkig, ook to liberale gelederen, gelegenheid bie<fan om de klove tusschteo bddle leilders nog te verixreeden, ja ondempbaar te maken.- Met alle kradht ver klaarde Lehman, to 1894, zander verzet van dr. Kuyper, weer door Goes gekozen fa' die Kaimier, getrouw aan zijn staatsredhtellijke denkbeelden, zich tegen die Kieswet - dr. Kuyper gilng destij'cte hand aan hand met liberalen en radicalen v66r Talks ontwerp, tegen <te ariSitrocratische ledeh der a.-rev. partij. Zelf heeft inr. Lohman to 1901 to zfk or gaan „de. Niederlander" er nog aan heito- nerd hoe great de tweespalt to 1894 was, hoe zij, die niet met Talks Kiesiwet meegto- gen, door den leider der a.-j;ev. partij werdlen uitgekreten als ,^onservatieven. van alle ga- iding" en zelfs al® _mannen met twee narnien en addellij'ke titels". In 1895 nam Lohman zijn ontslag als hoogleeraar aan de Vrije Universiteit, waar aan het gebeurde op „Setopost" te Scheve ntogen, waar dr. Kuyper hem scherp had aaqgevallen, niet vreetnd was. Toch was de brekc volkomen. Lohman riohtte tegenover de „Stand." rijn „Nederlander" op, waarin hi} vele jaren op bekwame wijZe de pen voer de tea* propageertog der beginselen van de vrij a.rev. parti}, later de Christelijk Histo rische part^. Toen Lohman to 1921 zijn ontslag nam als lid der Tweede Kamer, heeft president Koolem de vraag gesteld of die chr. hist, staaitsmam, die jarenlang voor de vrije school heeft geijverd, met de cotstaodkoniing der Lager Onderwijswet zijn staatkundig leven bekroond achtte. Het leek todlerdiaad wel zoo te wezen. Want de vrije school, die hij zoo- zeer begeerde, was toen verkregen al was. naar anderer meentog. al lang het ,,mooie" van den sfhoolstrijd af zoodra de bijzond re school geld verkretg uit de staatskas. Wellicht heeft hi}, al bleef diat voor de groote massa verbargen, voor de verwezm- lijkfag van dat ideaal meer gedaan dan de man aie langen tijd rijn medestrijdei was, dr. A. Kuyper. Deze was als organisator stellig de meerdere van Lohman; als weini- gen wist hff zijn volgeltogen te berielen. Maar Lohman, hoe heftig ook Wjwijlen, inis- te de eigenschap om andersdlenkeniden te ver- biitteren. Scherp 'kon hij zijn, tot op. rijn euden dag; toch werd hij ook door rijn po litieke tegemstanders ge€era en gewaardeerd" om zfjn gave eeriijkheid, zijn oprechte over- tuiging, die alleen rekende met wat h* recht achtte waaraan het belang ondlerge- schikt werd' gemaakt. Lohman was een aristrocraat van hub uiit," to manier van rijn en to richttag van ctenken, een heer to den besteo zin des woords. Kuyper wast meer de man van grove kracht, voor wiens gezag alles buigen moest, bij wiien het belang der partij uitstak boven alles, cliie doorzette als hij eenmaal" een doel had gekozem die op zij stiet alles en alien die hem traden to dien weg. In de Tweede Kamer toonde Lohman aliijd scherpe aandacht voor al wat om hem voor- viel. Wetaigeo waren zoo trouw op hun post als hij. En dan zat hi] maar te luisteren als amderen spraken, nu en dan' met rijn zwakke glimladh zJjn ongeloof te kehinen gevende al* hij dtogen hoordie aanprijzen welke hij acht te te rijn een waan van den dag. Op hun beurt luisterdee zijn medlelecCeD steeds met belangstelling als Lehman sprak: men wist diat er alltijd ids te hooren viel dat die aan dacht verdiendle. Heftig kan hfj to zffini jonge jaren toornien tegei i het liberalisms, rel kon hij 'debatteeren met de sociaal -democraten, vooral wanneer hij tonen beluisterde die op revolutionmairen zin doeldlen. Toch had hij steeds het oor der Kamer, zelfs van zijn grootste vijanden. Menig boek getuigt van,' Lohmans studie- zin. Belangrijk is rijn werk over „Onze Con- stitutie" waarin hij meenfagen verkondigt welke nog al van de gangbare afwijlben.. Zijn autoriteit pp juridisch gebied1 werd er kend door rijn benoemtog tot lid van het In ternationale Hof van Arbitrage to 1900; in eenige belangrijke aangelegenhedenfwerd hij als arbiter aangewezen. Sedert 1909 was Lohman minister van Staat. Hiji was ook eerevoorritter der Chris telijk Historische Unie en vele jaren curator der Grondngscbe hoogeschool. ALKMAARSCHE

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1924 | | pagina 1