DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Noordhollandsoli
Landbouvcrediet
No. 223.
Honderd zes en twintigste jaargang
1924
Abonneinentsprijs bij yooruitbetaling per 3 maamlen f 2.ft*, per post f2.50. Bewijsn. 5 ct. Advertentiepr. 25 ct. p. rcgel, grootere letters naar plaatsruimte.
Brieyen franco N.Y. Boe&- en Handelsdr. y.h. Herms. Coster Zoon, Yoordam C9, Tel. Administr. No. 3. Redactie No. 33.
ZATERDAG Directeur: O H. KRAK. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 20 SEPTEMBER
De hooding van de gemeente
tegenover de afdeeling Alkmaar
van den Ned. Aannemersbond.
verhnnrt
in hare brand- en inbraak-
yrye klnizen te Alkmaar
en te Hoorn.
Biiitenland.
©if Mt BeSfaM tiffi '4 Maifen.
smm
De afdeeling' Alkmaar van den Nederland-
schen Aannemersbond heeft anidermaal een
adres aan den Gemeenteraad gezonden met
verzoek een door haar ontworpen clausule
betreffende geschillen tusschen directie of
aanbesteedster en aannemer in de voor de ge
meente vastgestelde voorwaarden van alge-
meenen aard te willen opnemen.
Wij kunnen ons voo'fs n, dat hetgeen
door de ATkmaarsche .....mere beoogd
•wot dit velen buitenstaanaers niet duidelijk
zal zijn en waar het hier een voor Hen zeer
belangrijke kwestie geldt en het adres, na
kennisneming van alle-dearop betrekking heb-
bende stukken ons een zeer billijk verzoek
voorkomt, zullen wij in het kort hieronder
de kern der thans aanhangige kwestie uiteen
zetten
Een veertigtal jaren geleden verkeerde een
aannemer in een zeer aizonderlijke rechtspo-
sitie en kon men eigenlijk wel zeggen, dat hij
yolk omen vogelvrij verklaard was.
Een aannemer was toen eigenlijk iemand
tegen wiens kwade practijken men niet ge-
noeg op zijn hoede koh zijn.
Er bestonden d^n ook bepalingen waarbij
alle aanspraken op betaling van boven de
aannemingssom verricbte werken buitenge-
woon werden boemoeilijkt en de aanbesteder
lrad zich het recht voorbehouaen om in geval
van geschil met den aannemer over uitleg-
ging van eenige bepaling van bet bestek, zeif
als hoogste rechter in eigen zaak te beslis-
sen.
Van twee gelijk berechtigde partijen die
een contract hadden aangegaan, dat beiden
verplichtingen oplegde maar ook voor beiden
rechten schiep, was toen geen sprake en het
Rijk zelf was de toonaangever om op de
meest officieele wijze het onrecht te sandion-
neeren
_Na de aigemeene voorscbriften van 1876
zijn die van 1882 gevolgd betreffende de
uitvoering en het onderhoud van werken on-
der beheer van het Dep. van Waterstaat,
Handel en Nijverheid. en ook toen bouwde
men nog voort op het eenzijdig recht van den
aanbesteder. En de aannemer, machte'loos
tegen toepassing van kortingen, tegen ingrij-
pen door den aanbesteder in zijn werk en be-
ducht voor het rechter spelen door den aan
besteder in eigen zaak, was, terwilL van
eigen beboud, gedwongen zich te onderwer-
pen, wat in den loop der jaren talrijke slacbt-
offers geeischt heeft.
Toen ook buiten den kring der aannemers
op den onhoudbaren toestand werd gewezen
werd het verlangen sterker om aan te sturen
op opname eener bepaling in de bestekken
waarbij geschillen tusschen aanbesteder en
directie eenerzijds en den aannemer ander-
zijds door arbitrage beslecht zouden worden.
Eerst op 18 Jul! 1891 spraken ingenieurs
en architecten in de aigemeene vergadering
van Burgerlijke Ingenieurs, in een nieuw
ontwerp van aigemeene voorwaarden voor
het uitvoeren en onderhouden van werken
zich onverholen voor arbitrage in alle ge
schillen uit, welk ontwerp in de kringen der
bouwkundigen hevige tegenkanting ontmoet
heeft.
Als gevolg der gevoerde polemleken drong
het toemmalige kamerlid mr. Hartogh in de
'Kamer krachtig op herziening van de Aige
meene Voorwaarden van aanbesteding aan
en het gevolg is geweest, dat in 1892 einde-
lijk door het Depart van Waterstaat, Han
del en Nijverheid nieuwe aigemeene voor-
schriften gegeven werden waarin de bepa
ling opgenomen was, dat in vier gevallen,
namelijk geschil over den aard1 van het werk,
de aansprakelijkheid voor schade, het recht
op betaling en de omstandigheden onafhan-
ikelijk van den wil van den aannemer, een be-
roep kon worden ged'aan op een Commissie
van Advies tot het uitbrengen van een bin-
dend advies in geschillen tusschen een
directie of aanbesteder en een aannemer.
Het Departement van Marine schreef bet
volgend jaar zelfs de verplicbte arbitrage in
alle geschillen voor, zoowel over aanneming
van werk als over leverantie van materialen.
Anidere departementen gingen evenwel
lang zoo ver niet en dat van Binnenlandsche
Zaken deelde zelfs mede dat het geen aan-
leiding had gevonden een ander stelsel dan
het bestaande in te voeren.
In 1897 werd, na hevige bestrijding, door
de Provinde Gelderland een arbitrageclau-
sule voor alle geschillen in de bestekken op
genomen, welk voorbeeld hetzel'fde jaar reeds
door Overijssel gevolgd werd.
Weldra volgden verschillende gemeenten
Jit goede voorbeeld.
In Arnhem nam de Raad, overeenkomstig
prae-advies van B. en W. en het rapport van
den Diredeur der Gemeeniewerken, in hare
bestekken de bepaling van arbitrage over al
le geschillen op.
Amsterdam volgde reeds in 1896 nadat
B. en W. hun instemming met een arbitrage-
dausule hadden uiigesproken omdat h. i.
daardoor gelijkheid ten aanzien van alle
aannemers en leveranciers zou betradit wor
den en zelfs de schijn yermeden werd1 wille-
keurige of onrechtvaardige hanidelingen te
willen dekken door den letterlijken inhoud
der Aigemeene Voorwaarden.
De Staat, als grootste werkgever, bleef
evenwel achter en eerst in 1891 werd het
recht tot het inroepen van een Commissie van
Advies met twee gevallen vermeerderd name
lijk met de verrekening van meer en minder
werk en de gevolgen van schorsing.of sta
king van het werk.
Voor een zestal gevallen heeft de aanne
mer daarna dus recht op eeir onpartijdige
uitspraak bij voorkomende geschillen ge-
kregen en daarbij is het tot beden toe nog
gebleven
De in 189b opgerichte Nederlandteche
Aannemersbond heeft inmiddels geen gde-
genheid verzuimd om arbitrage-bepalingen
voor alle geschillen ook in de bestekken voor
Rijk, Provinden, openbare besturen en ande-
re lichamen ingeVoerd te krijgen.
De Vereeniging van Delftsche ingenieurs
de Maatsehappij tot Bevordering der Bouw-
kunst en de Nederlandsche Aannemersbond
hebben gezamenlijk een commissie gevormd,
die in 1907 een Raad van Arbitrage in het
leven riep en die een volledig ontwerp van
nieuwe Aigemeene Voorwaarden ontwierp,
die onder den naam Aigemeene Administra-
tieve Voorsehriften ih 1915 werden vastge-
steld maar tot dusverre geen verandering in
de verouderde Aigemeene Voorwaarden van
het Rijk gebracht bebbea
In de Aigemeene A dm in is trail eve Voor
sehriften zooals die door bovengenoemde drie
Vereenigingen zijn ontworpen is bepaald, dat
alle geschillen, ook die welke slechts door
een der partijen als zoodanig worden be-
schouwd, afeert en uitsluitend aan het oor-
deel van een scheidsgerecht worden onder-
worpen, welk scheidsgerecht als goede man-
nen naar billijkheid zal oordeelen en uit den
Raad van Arbitrage voor de Bouwbediijven
in Nederland volgens de statuten van dien
Raad wordt samengesteld.
Die sdieidsmannen zijn ter zake kundig
en uitverkoren door het College van Delft
sche ingenieurs, de Mtp. tot bevordering der
Bouwkimst en den Ned. Aannemersbond wel-
ker beslissing een heel wat onpartijdiger,
deskundiger en vlugger uitspraak waarborgt
dan die' der leden van de Commissie van Ad
vies volgens de Aigemeene Voorwaarden van
1901.
De leden van dten Raad van Arbitrage,
over wier werkzaamheden mr. E. J. C. Gose-
ling in zijn voor het gedenkboek van den
Ned. Aannemersbond geleverde zeer uitvoeri-
ge studie over de geleidelijke ontwikkeiing
der Bouw-Arbitrage belangrijke mededee-
lingen doet, vormen een keurcorps, dat, ge-
cefend door de practiijik, in den loop der' ja
ren zeer prinripieele beslissingen heeft ge
geven waardoor in zekeren zin een vaste
jurisprudentie is gevestigd.
De beslissing van het college van sdieids
mannen is een uitspraak waartegen geen
hooger beroep is toegelaten, wat een be-
langrijk voordeel geeft boven een proces voor
den gewonen rechter dat tot een iaren'lange
procedure kan voeren.
Het Burgerlijk Wetboek bevat ten opzichte
van de aannemers nog zeer verouderde bepa
lingen, stelt hen zelfs aansprakelijk voor de
fouten in de constructie der'door hen uitge-
voerde werken hoewel deze door aanbesteder
of architect ontworpen wordt en de aannemer
op zware boete verplicht is de hem voorge-
schreven constructie te volgen.
Ook heeft in den loop der jaren de bepa
ling dat de aannemer geen hooger prijs
voor meerder noodzakelijk werk kan vorderen
zonder schriftelijke inwil'liging van den eige-
naar tot groote onbillijkheden geleid.
Wie daarover meer wil weten raadplege
het interessante artikel dat de heer J. N.
Hendrix destijds over de rechfspositie van
den aanemer voorheen en thans in het ge
denkboek van den Ned. Aannemersbond heeft
geschreven.
Tot heden is het den aannemers niet ge-
lukt in de verouderde bepalingen van het
Burgerlijk Wetboek eenige verbetering te
doen aanbrengen, wat mede geleid heeft tot
de gedachte eventueele geschillen niet meer
langs gerechtelijken weg maar door arbitra
ge te doen beslechten.
Dat is in het kort.de geschiedenis van het
ontstaan en den geleidelijken groei der arbi-
trage-gedachte in de aannmerswereld.
Een ontwikkeiing, die niet kon uitblijven,
omdat op den dbur het algemeen rechtsge-
voel niet bevredigd wordt door bindende
voorsehriften die een der bij geschillen be-
trokken partijen vrijwel alle rechten in han-
den geeft en de andere partij slechts op zeer
beperkte voorwaarden tot opkoming voor
haar belangen toelaat.
Het van Rijkswege in den loop der jaren
gegeven voorbeeld doet sterker dan ooit zien
hoe verouderde bepalingen een uiterst taai
leven hebben en hoe langzaam er menigmaal
op de departementen gewerkt wordt waar
het geldt dringend noodzakeliike verbeten'n-
gen aan ie brengen.
Geen wonder, dat de onbillijkHeid der be
staande bepalingen reeds tal van gemeenten
tot een zelfstandige regeling gebracht heeft.
Om in hoofdzaak ons tot de gemeenten te
bepalen kunnen wij melden dat in de bestek
ken van gerneentewerken reeds bepalingen
over arbitrage over alle geschillen zijn opge
nomen in Amsterdam, Arnhem, Bergen op
Zoom, Bolsward, Brielle, Delft, E>okkum,
Ede, Gorinchem, 's-Gravenliage, Groningen,
Haarlem, Heerenveen, Heerlen, Helder, Hel-
lendoorn, 's-Hertogenbosch, Velsen-Bever-
wijk, Laren-Blaricum, Lochum, Maastricht,
Meppel, Middelburg, Nijmegen, Roosen-
daal, Rotterdam, de Rijnstreek, Sneek, Steen-
wijk, Vlissingen, Zeeuwsch-Vlaanderen en
Zuid-Beveland.
Voorwaar reeds een respectabele lijst van
gemeenten, die, vertrouwende op de onpartij-
digheid en ervaring der zeer hoogstaande
mannen die den Raad van Arbitrage voor de
bouwbedrijven in Nederland vormen, alle
voorkomende geschillen aan dien Raad on-
derwerpen willen om daardoor den aanne
mer niet langer de speelbal zijner door het
recht bsgunstigde opdrachtgevers te laten
blijven.
Alkmaar de stad waarvan men zoo
gaarne de victorie la at uitgaan komt dit-
maal achteraan, of beter gezegd, komt tot
dusverre nog heelemaal niet aan.
Reeds in Maart 1922 heeft de afd- Alk
maar van den Ned. Aannemersbond
waarvan de tegenwoordige Wethouder van
Publieke Werken de heer J. Ringers toen
voorzitter en eerste onderteekenaar van
het adres was den Raad verzocht alle
voorkomende geschillen bij voor rekening der
gemeente uit te voeren werken aan het oor-
deel van den Raad van Arbitrage te onder-
werpen.
Partijen zouden zich dan ten voile aan die
beslissing onderwerpen en de kosten der ar
bitrage zouden komen voor rekening der par
tij welke daarvoor door het scheidsgerecht
wordt aangewezen.
Alle kosten zouden, wanneer zij niet bin-
nen vier weken na de uitspraak van het
scheidsgerecht voldaan zijn, dadelijk in rech-
ten opvorderbaar zijn, en de aannemer zou
tijdens de hehandeling van het geschil de
werkzaamheden voorteetten waarin bij zijn
nalatigheid door de aanbesteedster de ge
meente) op zijn kosten zou voorzien kunnen
worden.
Adressant wees er daarbij op dat deze
voorgestelde besteksbepaling de meest volle-
dige en meest nauwkeurige verwezenlijking
inhoudt van het voor uitvoering van bouw-
werken naar billijkheid zoo noodzakelijTe
beginsel van arbitrage in alle geschillen en
verklaarde zich tevens tot een nadere ge-
dachtenwisseling over een eventueel wensche
lijk geachte redactie-wijziging bereid
In de Memorie van Toellchting wei*d ge
zegd, dat men, afgaande op een toezegging
van den vorigen Directeur der Gerneente
werken, mocht aannemen, dat voortaan in de
bestekken van door de Gemeente Alkmaar
aan te besteden werken de aanbevolen be-
steksbepalingen zouden worden opgenomen
wat inderdaad uit de spoedig daarop ver-
schijnende bestekken ook juist bleek te zijn.
Veronderstellende dat de gewenschte arbi-
trage-regeling verkregen was bracht de af
deeling geen bezwaren meer in tegen de toen
in behandelinig zijnde concept-verordeningen
regelende en vaststellende de uit te voeren
werken der gemeente Alkmaar.
Eerst bij de aanbesteding van den wal-
muur aan de Voormeer bleek dat de officieu-
ze toezegging een emstige teleurstelling is
geworden, daar de betrokken wethouders
eenvoudig de door de aannemers niet ge
wenschte verordening toepaste en mededeel-
de dat zij geen geforuik van de gelegenheii
hadden gemaakt daarover hun meening te
zeggen.
Daardoor was naar de belanghebber.-
den meldden de aannemer weer gebonden
aan een onbevredigende geschillenregeling,
die hem geheel afhankelijk maakte van de
willekeur eener hem al of niet goedgezinde
Directie.
In antwoord op het verzoekschrift hebben
Burg, en Weth. in 1923 den Raad op de ver
ouderde Aigemeene Voorsehriften gewezen
en in de betrokken- bijlage (No. 6 van 1923)
worden deze als voor de aannemers niet on--
gunstig voorgesteld.
Wie met de geschiedenis van het arbitrage
vraagstuk niet op de hoogte is krijgt werke-
lijk uit deze bijlage den indruk, dat de aan
nemers door de Aigemeene Voorsehriften een
onverbeterlijke rechtspositie hebben verkre
gen- v - V
Evenwel wijzen Burg, en Weth. er op dat
er een ministerieele commissie tot herziening
van de Aigemeene Voorwaarden in het le
ven is geroepen en zij achten het wenschelijk
den arbeid' aer commissie af te wachten.
Met andere woordem dus: de gemeente
neemt er den tijd voor en wenscht dezelfde
bureaucratische langzaamheid te demon-
streeren, die juist ten aanzien van deze aan-
gelegenheid bij het Rijk tot een voor alle be-
langhebebnden zeer groote ergernis is ge
worden.
Evenwel werd toegegeven, dat ten aanzien
van een enkel punt de zgn. „bindende be
sluiten" van den N. A. B. vroeger een enkele
maal in de bestekken waren opgenomen.
„Indien het Rijk aldus Burg, en Weth
de A. V. ten gevolge van de werkzaamheid
der commissie wijzigt, zullen de gemeenten
waarschijnlijk in het vervolg ook die gewij-
zigde voorwaarden in haar bestekken opne
men."
Het feit, dat tal van gemeenten, zelfstan-
dig optredende, reeds de groote onbillijkheid
der bestaande bepalingen te niet deden en ar
bitrage voor alle geschillen toestonden,
doet uitkemen hoe de verklaring van .Burg
en Weth. den uiteraard niet deskundige
raadsleden een geheel onjuisten indruk heeft
moeten geven.
De Raad heeft zich zonaer meer met een en
ander vereenigd, maar zooals te verwach-
ten was blijven de van regeeringszijde ver-
wachte verbeteringen nog steeds achterwege.
Op 12 Augustus van de vorige maand heeft
de afd. Alkmaar van den Neder. Aannemers
bond den Raad er op gewezen, dat het Minis-
terie van Waterstaat nog steeds traineert met
het wijzigen der Aigemeene Voorsehriften,
waardoor ook de beslissing van den Alkmaar-
schm Raad uitgesteld blijft.
Zij heeft op het onbillijke der hier ter stede
nog, altijd bestaande bepalingen gewezen, me-
degcdeeld, dat zij hare houding tegenover de
overheid gaarne op overleg wil blijven basee-
ren en verzodit de gevraagde beslissing te
willen geven onafhankelijk van een beslissing
om'trent wijziging der Aigemeene Voorsdiaif-
ten.
Op 10 September j.l. heeft de afdeeling den
Raadsleden andermaal een verzoekschrift toe-
gezonden waarin zij uitvoerig uiteenzet hoe-
veel leed voor den aannemer uit toepassing
der huidige voorsehriften kan voortvloeien en
tevens laat uitkomen hoe een rechter aan het
geschreven recht is gebonden wat dten aanne
mer na onderteekening van het inschrijvings-
biljet al dadelij'k in de ongunstigste positie
plaatst.
Met het oog op de gebeurtenissen uit het
verleden wordt uiteengezet hoe de aannemer
tegenover de gemeente alls aanbesteedster, op
tal van punten redhteloos is en, om een lang-
jarig proces te ontgaan, meermalen tot volko-
men overgave aan een Directie is gedwon
gen.
Praetisch gesproken wordt het recht van
dten aannemer dus denkbeeldig en faiHiet gaan
een heel normale zaak genoemd'.
In geen geval aldus het adres mag de
conclusie worden getrokken dat bij het
toeslaan van arbitrage voor alle geschillen
het aantal arbitragezaken zal tcenemen.
Want de practijk heeft uitgewezen dat al-
lean reeds opname van een betreffende bepa
ling preventief werkt en aanleidng tot „meer
loyale opvattingen tegenover den aannemer"
is geworden
- 1
Alvorens dit artikel te besluiten willen wij
er nog even op wijzen, dat bij een geschil met
em aannemer een gemeente, die dloor een bin-
dend advies tot betaling van een zeker bedrag
was veroordeeld, wel eens geweigerd heeft
daaraan te voldoen, onder mededeeling dat zij
niet de bevoegdheid had hare geschillen op
d:eze wijze te doen beslechten.
„De Aannemer", weekblad voor de burger
lijke- en de waterbouwkunde, bevat in haar
nummer van 12 Augustus j.l. daarover een
interessant hoofdartikel.
Het gevolg van de bovengenoemde weige-
ring is een rechtzaak tot in hoogste instantie
geworden.
Bij arrest van den Hoogen Raad van 12 Ja-
nuari j.l. is uitgemaakt dat het een gemeente
vrijstaat om een geschil door een blndend ad
vies te laten beslechten (zonder dat hiertoe
goedkeuring van Ged. Staten noodig is).
Tevens heeft de Procureur-General aange-
toond, dat niets een Gemeente belet, onder
goedkeuring van Ged. Staten, hare geschillen
door_wettelijke arbitrage te doen beslechten.
Beide wijzen waarop scheidslieden een uit
spraak in een geschil kunnen geven, zoowel
een bindend advies als een arbitraal vonnis
kunnen dus voor alle geschillen tusschen Ge
meente en aannemer van toepassing verklaard
worden
In dit stadium van het arbifragevraagstuk
is er geen reden dten Alkmaarschen aannemers
nog langer hun rtechten te onthouden.
Men kan zich niet van de zaak afmaken
door de eenvoudige opmerking, dat die Raad
van Arbitrage in zeer velc gevallen reeds den
aannemer in het gelijk gesfekl heeft.
Want de aannemer, die z,ich aan zijn uit-
sprak ctiderwerpt, loopt het risico de kosten
van het scheidsgerecht te mccten betalen en
zal dus geen arbitrage aanvragen wanneer
hij niet in alle opzichten van zijn recht over-
tuigd is.
Neemt men aan, dat de uit 45 leden samen-
gestelde Raad van Arbitrage o. a. uit tal
van ingenieurs en professoren bestaandte
inderdaad een deskundige en onpartijdige uit
spraak geeft, dan is juist het feit dat vele aan
nemers tot dusver in het gelijk gesteld werden
een bewijs te meer dat deze arbitrage oiunis-
baar moet genoemd1 worden
Zonder haar toch zouckn de betrokken aan
nemers vrijwel rechteloos de dupe van ge
schillen zijn geworden. waarbij zij, na onpar
tijdige uitspraak, volkomen in hun recht zijn'
gebleken.
Onze tijd is er niet meer een waarin ook
maar eenig onrecht bestendigd kan worden,
Ook de aannemer heeft recht op een onpar
tijdige uitspraak bij voorkomende geschillen,
waarbij het menigmaal om zulke groote be-
dragen gaat, dat de aannemer, wanneer hij.
tot toegevem gedwongen wordt, den strijd
om het bestaan niet langer kan volhouden.
Alkmaar volge thans het voorbeeld van
zoovele andere gemeenten en geve het bewijs,
dat zij met verouderde en het rechtsgevoe!
niet bevredigende vooischriften wil breken,
opdat de aannemers hier ter stede zich niet
langer over een opzetfelijke en hoogst onbil
lijke achtersfelling kunnen beklagen.
Met den heer Ringers als Wethouder van
Publieke Werken, zal het destijds door hem
zelf als eerste onderteekenaar ingezonden ver
zoekschrift zeker niet Jang meer op een gun-
stige beschikking behoeven te wachten.
MACDONALD VAN VACANTIE
TERUG.
Ramsay MacDonald's vacantie is heden
teneinde gekomen en hij is per auto uit zijn
gebcorteplaats Lossiemouth naar Londen
vertrokken. Deze reis zal vier dagen in be-
slag ncmen en hij zal dus Zondag te Lon
den arriveeren. Op 25 September a.s. zal hij'
een bespreking hebben met den Egyptischen
premier Zagloel Pascha, die een bezcek aan
Londen ibrengt in verband met besprekingen
over de huidige Egyptische moeiilijkheden.
Op 30 September zal het Parlement In
buitengewone zitting bijeenkomen ter hehan
deling van de Irish Boundary Bill, tenzij,
middelerwijl nieuwe- middelen gevonden
mochten zijn om de grenskwestie te regelen.
Indien het echter noodzakelijk mocht blijken
deze wet te behandelen, neemt men aan, dat
zij binnen een week of tien dagen door alle
commissien zal zijn onderzocht. Het ontwerp
zal waarschijnlijk tegenstand ontmoeten van
de zijde d'er Conservatieven. doch in regee-
ringskringen twijfelt men niet aan haar aan
neming.
Op 28 Oct. zal eindelijk de gewone herfsf-
zitting van het Parlement aanvangen. Het
Engelsch-Russisch verdrag zal dan o.a. in
hehandeling komen.
DE DOOD VAN PR INS HOHENLOHE—
WALDENBURG.
Omtrent den dood van prins Georg Frfe-
drich Hohenlohe Waldenburg wordt uit Bote-
dapest nog gemeld, dat deze zich als jacht-
gast gevond op het slot van graaf Hedervary
te Hedetvar. Maandagavond, na afloop van
de jacht, wilde de prins met den sneltrein
naar Weenen terugkeercn en vertrok met de
automobiel van zijn gastheer naar het stati
on Moson. In de nabijheid van het Isabellen-
Meierhof sloeg de auto tegen een boom1, kan-
telde en vloog in brand. De prins werd uit
den wagen geslingend en kwam vier meter
verder op den straatweg terecht, waar men
hm later met een schedel'breuk en een1 her-
senschudding dood terugvond. De chauffeur
kwam eveneens buiten den auto terecht. Hij
viel in een sloot, zoodat hij ongedeeid bleef.
De oorzaak van het ongeluk was een breuk
in de rechter voorste wielveer, waardoor de
stuurinrichting weigerde.
DE GROOTSTE REDDINGSBOOT
DER WERELD.
De Britsche draadlooze dictist meldt, dat
Wcensdag op de Mersey de grootste red-
dingsboot der wereld zal worden tewater ge-
laten. Zij vomit het jongste en krachtigste
type motorreddingsboot dat gebouwd1 wordl
door de Royal National Lifeboat Institution
en is de eerste van haar vloot van meer dan
veertig motorreddingsbooten, die alleen af-
hangt van inotorkracht. Zij heeft twee moto-
rcn van 80 P enLKaonefnz
ren van 80 P.K. in een afzonderlijke water
dichte machinekamer, twee kajuiten, waarin
den schipbreukelingen warm eten en drinken
kan worden verstrekt, terwiil er in het ge-
ALRMAARSCHE CODRANT.
I
i
Safeloketten
Do U J. I. T. is open