DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. VR00H DREESHANN. Honderd zes en twintigste Jaargang 1924 DONDEKDAG 4 DECEMBER op resteerexide Buitenland RechtzafeeH. NO 287 ;,v"l Bit ntmmdt Sesteia* uit t^vee bla'den. Deze Conrant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon- en Feestdagen, uiigegeven. Abonnemenisprijs bij vooruitbetaling per 3 raaanden voor Alkmaar 2.—franco door het geheele Rijk /2.50. Afzonderlijke en bewljsnunimers 5 cents. PRIJS DER OEWONE ADVERTENTIEN: Per regel /0.25, bij groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N.V. Boek- en Handelsdrukkerij v/h HERMs, COSTERS ZOON, Voordam C9. Directeur: G. H. KRAK. Telef.nr. Administratie 3. Telefoonnr. Redactie 33. Postgiro 37060. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. DE PARLEMENTAIRE CRISIS IN HONGARIJE EN DE HOUDING VAN HET KABINET. De crististoestand in Hongarije schijnt het hoogtepunt te naderen. De regeering zoekt jweliswaar door kalmeerende communiques indruk te maken op de openbare meening, en beweert dat de jongste schandalige tooneelen m het parlement geen verstrekkende polijieke gevolgen zullen hebben. Graaf Bethlen be- ,weert dat zijn kabinet onaangetast is en dat de sociaal-democratische fractie in de Nati- onale Vergadering tamelijk gei'soieerd is ge- bleyen en slechts steun vond bij den rechts- radicaal Stephan Friedrich, terwijl de leiders der uiterst radicale partij, de bekende Julius Gombos zich reeds geheel los heeft gemaakt van de socialisten. Karakteristiek voor den geheelen politieken toestand is de houding van de partij van Gombos, die op den dag dat de heftige too neelen in het parlement plaats hadden, den premier er van beschuldigde dat hi] met moordenaars en roovers gemeene zaak maak- te, terwijl zij op denzelfden dag plotseling als verdediger van Bethlen optrad. Deze zwen- king die een verrassende uitwerking op de openbare meening had, was 'het onmiddellijk gevolg van de bedreigingen van graaf Beth len dat hij officieel zou laten vaststellen dat de partij van Gombos betrokken was b.j het bekende schandaal met de uitvoerconcessies. Intusschen verklaren de sociaal-democra- ten, wier macht in het land aanzienlijk schijnt toegenomen te zijn, dat zij denstrij' tegen de regeering met alle kracht zullen voorizetten.De regeering die op de openbare meening met kalmeerende verklanngen weret schijnt in werkelijkheid echter den toesiand zeer ernstig op te nemen. Een ministerraad, welke uren duurde, heeft den toestand als bijna ixvolutionau' geoor- deeld en de resultaten van dezen mmister- raad zijn zeer energieke maatregelen tot handhaving van de orde. De heerschende spanning wordt nog dooi het optreden van enkele vertegenwoordigers der uiterste richting verscherpt De regee- rinn- heeft nu een niet onbedenkelnk middel aangegrepen om den storm te bezweren. nj beschuldigt de sociaal-democraten en hun bondgenooten thans openlijk een opstand te beramen. De o-nositie beantwoordt graaf Bethlen in heftige bewoordingen en steunt hierbii op de stemmen der kiezers. De opwrding onder de Hongaarsche ar- beiders is inderdaad zeer groot niet on- gevaarlijk. De geweldmaatregeleq, die het ka- binet-Bethlen svstematisch tegen de arbeu dersbeweging aanwendt hebben reeds 'arjg eer. groote verbittering in de arbeiderswereld o-ewekt, welke tbans tot uitbarsting dreigt e komen Hoe onveilig graaf Bethlen zich ge- voeit, bewijzen de buitengewone militaire voorzorgsmaa' regelen die in Boedapest en in verscliillende plaatsen in de provincie zijn geHoe'de toestand zich verder in Hongarije zal ontwikkelen is momenteel nog met vast te stellen. DE ONTWIKKELING VAN ESTLAND TOT ZELFSTANDIGEN ST A AT De Estlanders, van wie de wereld weinig had gehoord. alvorens ze inbet latere sta dium van de Russische revolutie hun eiscb tot vrijheid en onafhankelijkheid hadden. g«mt, ziin een tak van den 1 insch-Ugnschen sam. en hebben hun tegenwoordige woonplaatsen reeds bewoond, voor het begin der Ctastelqke iaartelling. Echter stonden zi] steeds onder vreemde overheersching, van de Denen, Duit- schers, Zweden en Russen De Russische ove-- lieersching plaatste de Estlander geheel en al onder de macht der Baltische Duitschers, en eerst torn de slavemij werd afgeschaft en de russilicatie de macht van de Duitschers al- daai knakte. koc een nationale renaissance in ta»l Ujteratuux en vaaerlanasch bewust- zijn plaats vinden. Na in den oorlog loyaal te hebben gediend, verlangden de Estlanders autonomic voor hun land, en -eerst toen het bolsjewisme zich van de macht meester maakte, verklaarden zij Estland tot een onafhankelijken staat. Deze onafhankelijkheid redde het land niet van den Duitschen overweldiger, die het tot den wa- penstiistand als wingewest in handen hield. In 1017 reeds had de voorloopige regeering waarvamde meeste leden zich in ballingschap bevonden, onderhandelingen met d£ gealli- eerden aangeknoopt, en toen de Duitschers te- rugtrokken, werd de onafhankelijkheid van Estland door de geallieerden plechtig beves- tigd en erkend. Echter de Duitschers werden op den voet gevolgd door de bolsjewiki, en slechts na wanhopigen strijd tegen dezen. waarbij de poort te Narva door 'n handvol studenten uit Reval tegen een overmacht van roovers werd verdedigd, en na vele gevechten met Von der Goltz' „Baltikum", kon het land in het bezit van een gunstigen vrede, zich aan opbouwend werk wijden. Estland is een der meest radicale democra- tieen in Europa. Het heeft defensieve verdra- gen loopende met de meeste zijner naburen In het binnenlandsche staatsleven heeft tot dusver nog weinig rust geheerscht, dank zij de campagne van 's lands oudsten vijand, Rusland, om te komen tot een revolutie, die Estland murw zou maken voor de communis- tische „idealen". Reval, de Estlandsche hoofdstad, in de taal des lands Tallinn geheeten, is een der oud- ste en interessantste steden van Noord-Euro- pa en telde in 1922 ruim 123.000 inwoners. Uit het officieele onderzoek blifkt thans, dat 18 pclitiemannen bij de revolutiepoging zijn gedood of gewond. Wapenen, granaten en muni tie waren uit sovjet- Rusland binnenge- smokkeld. Ta'l van huiszioekingen hebben plaatsge- vonden; meer dan 100 personen zijn in't ge heel gearresteerd. DE DUITSCH-RUSSISCHE HANDELSBESPREKINGEN. De Duitsch-Russische onderhandelingen over een handelsverdrag, die te Moskou wor- den gevoerd, zullen naar de „Vossische Zeitung" verneemt, dit jaar niet afloopen. Het voorbereidende werk voor het handelsverdrag zal eerst midden-December gereed komen en dan zullen de Duitsche gedclegeerdea Moskou vqj'laten om zich naar Berlijn te begeven. Be gin januari zullen zij weer naar Moskou vertrekken, om met de Russische gedelegeer- den dte definitieve redactie van het verdrag op le stellen. DE CRISIS IN EGYPTE. Zaghtcel Pacha heeft aan een deputatie van professoren verzekerd, dat hij geen bui- tenlandsche pas heeft aangevraagd en niet van zins is het land te verlaten. Hii blijft de rechten van het land dienen en faoopltl, dat het, dcor eensgezindheid, weld'ra zijn rechten en vrijheid zal herkrijgen. Lord Allenbv heeft den nieuwen Britschen gezant, Neville Henderson, aan koning Foead voorgesteld. Nog voortdurend komen Britsche verster- ldngen in Egypte en in den Soedan aan. Het ooiiogsschip ,.Marlbourough" en de tweede flotilS torpedojagers zijn van Griekenland op de reedfe van Malta aangekomen. Naar ver- luidt zal de flotille Zaterdag naar het Oosten vertrekken. Het eerste regiment Gordon Highlanders, dat op weg naar Indie van Malta te Port Said is aangekomen, zal daar gedurende de geheel maand December in l'eseiye worden gehouden. Austin Chamberlain heeft, woor zijn ver- trek' naar Rome, alwaar hij de zitting van den Velkenbondsraad zal bijwenen, ver- blaardv dat, naar zijn meening, de gebeurre- nissen in Egypte niet vaildu onder de fcepa.in- gen van hjett Iiandvcst van cten Bond cn dat derhalve inmenging van dien Bond is uitge- sloten. Hij zal echter van zijn reis naar Rome gebruik maken om den Bondsraad alle in- llchtingen te verstrekken aangaanie het ge- beurde en omtrent de motieven die de hou ding der Eogelsche regeering hebben gein- spireerd. Het feit dat de premier goedvindt, dat hij als minister van buitenlandsche zaken in deze omstandigheden het land verlaat is een bewfjs hoeveel prijs de regeering er op stelt zich in den Bondsraad te laten hooren en hoeveel bewondiering het kabincr heeft voor het werk, dat reeds door den Bond is tot stand gebracht. Hij wees er verder op, dat de moord op generaa1 Stack en wat daaraan. was voorafgegaan reeds een voldoende excuus zou zijn geweest voor het optreden der regee ring. Bovendien blijkt uit de nota's van Mac- Donald, dat deze precies dezelfd'e houding heeft aangenomen ten opzidite der regeling van de verschil lends Egyptische vraagstukken nog voor de moord had plaats gehad. Ebgeland heeft tegenover de bevolking van Egypte verpiichtingen op zich genomen en eveneens ten opzichte van hieit buitettland die mceten worden nageleefd. DE MISLUKTE REVOLUTIE TE REVAL. Volgens 'telegrammen uit Reval en Hel- singfors moet worden aangenomen, dat Sov- jet-Rusland direct aan den opstand te Reval heeft deelgenomen. De leider van de oproe- rige beweging, Anwelt, was juist uit Rusland teruggekeerd ei\ is na het mislukken van den opstand in een vliegtuig daarheen gevlucht. Andere leiders zijn bij hun pogingen om de Russische grens te passeeren gearresteerd. TJit de vensters van het gebouw der Sovjet- delegatie volgde men met groote aandacht het verloop der straatgevechten. Onder de gearresteerden.bevindt zich een persoon, die in het bezit was van een Russische koerier- pas. De drie leiders van den aanval op het spoorwegstation konden alleen Russisch spre- ken. In Reval is op het oogenblik de rust geheei teruggekeerd. Alle partijen met inbegrip van de sociaal-democraten, zijn genegen aan de regeering de noodige volmachten te verleeneu tot bestrijding der communisten. Het geheele slechts 15.000 man sterke Estlandsche leger is in ijlmarschen aan de Russische grens samengetrokken. De krijgsraad te Reval heeft nog twaalf gevangen genomen communistische opstande- fingen ter dood veroordeeld. Zij werden ter- stond gefusilleerd. Het meerendeel van de ge- vangenen bleek slechts een paar dagen voor den opstand uit Rusland te zijn aangekomen. Het staat thans vast, dat de geheele opstand te Moskou werd beraamd. DE VoLKISCHE BEWEGING TN BEIEREN. Naar de „Bayrische Kurier" meldt, zijn eeni^e bekende leden. van dte Volkische Land- dagfractie in Beieren, waaronder de beruchte oud-hoofdeommissaris van politie te Miin- chen, Pohner, bekend door zijn deelneming aan de Hitlerputsch, naar de Duitsch-nationa- len overgeloopen. Ook de vroegere ministers van justitie, d!r. Roth, die eveneens bij de Hitlerputsch een groote rol heeft gespeeld, zou zich bij de Duitseh-nationale partij heb ben willen aansluiten, doch door deze gewei- gerd zijn. MILITAIRE OPSTAND IN PERU. Gemeld wordt, dat in Peru een militaire opstand is uitgebroken en well in de aan de grens van Equador gelegen provincie Chota. Volgens mededteelingenjan de regeering van Peru werd de cpstandrevenwel in enktele da gen door trouw gebleven troepen onder- drukt. Er werden bij de gevechten 130 op- standeliingen ged-cod. De aanstichters van de oproerige beweging zijn gefusiiltleerd. DE STAAT VAN BELEG IN WEST- ROE MENIe OPGEHEVEN. De Rcemeensche regeering heeft, mi die rust wederom is ingetreden en er geen gevaar m-eer bestaat dat de openbare orde wordt ver- stoord, besloten de noodige maatregelen te nemen om den. staat van baleg in de gebieden aan de westelij'ke grens en in Transsylvainie op te hef fen. landgped in Tsjecho-Slowakije. De regeering van dat land wieigert zijn uitlevering. Zoodra hij weer in Hongaiije komt, zal hij wO'rdten gearresteerd. DE MOORD PART IJ TE SIEGEN. Het Hbl. deelt nog het volgende mede om trent het vreeselijke bloedbad: Het had reeds verba zing gewerkt, dat een moordenaarsben- de van naar het heette 20 tot 25 man on middellijk na de gruweldaad spoorloos ver- dwijnen kon. Men had den geheeien omtrek met politie en politiehonden afgezocht, zon- der ook maar een spoor van de daders te ontdekken. Ze waren als door den aardbo- dem verzwolgen. Thans blijkt, dat er in het geheel geen moordenaarsbende bestaan heeft, maar dat Angerstein zelf zijn vrouw, zijn schoonmoeder, zijn kantoorbediendten en zijn tuinlieden veimioord heeft, toen inkoopen is gaan doen, om zichzelf een alibi te ver- schaffen, daarna zijn huis in brand heeft ge- stoken en zich zelf, om alle verdenking van zijn persoon af te leidten, een d'olksteek in de borst heeft toegebracht. Bij het onderzoek stelde men nameli>k vast, dat de vingeraf- drukken, die voorkwamen op de bijl en op de verschillende slachtoffers, overeenkwamen met die van Angerstein. Na uren- lang halstarrig te hebben^ ont- kend, heeft Angerstein eindelijk een volledi- ge bekentenis afgelegd. Naar het heet, heeft hij groote sommen gelds verduisterd en uit vrees voor ontdekking van dit feit, de daad gepleegd. Hij schijnt geld van zijn firma door mislukte speculaties te hebben verloren. De correspondent van de „Nationalzeitung" meldt, dat Angerstein aan een ongeneeslijke ziekte leed, die toch op verlamming zou zijn uitgeloopen. Tegen Angerstein is een bevel tot inhqeh- tenisneming uitgevaardigd, doch hij' blijft voorloopig in hpt ziekenhuis. SLUIKHANDEL IN GOUD. Heden verschijnen voor de correctioneele rechtbank van Toulouse 51 personen, die zich te verantwoorden hebben wegens frau- duleuzen handel in goud. Een jaar geleden reeds kwam.de Parijsche politie op het spoor van eeh aantal goudhandelaren, naar aanlei- diifg van de aanhouding van een zekeren Du- hamel, die in het bezit werd gevonden van zeven staven goud en twaalf staven zilver. Duhamel had verschillende juweliers in Toulouse opgezocht, en bij een onderzoek bleek dat een speciaal toestel voor het smel- ten van munten zich in zijn woning bevond. Na een uitgebreid onderzoek kwam de poli tic tot de zekerheid dat de handel in goudteti en zilveren munten vooraamelijk in Bor deaux, Pau en Bayonne werd gedreven. On der de gearresteerden bevond zich een juwe- lier, die erkende voor twee millioen francs aan munten te hebben opgekocht. De vorige week werd zelfs in den express- trein ParijsToulouse in de bagage^ van een reiziger voor een waarde van 75.000 francs aan goud, zilver en platina gevonden. KORTE BERICHTEN. Lord Lytton, de gouvemeur van Benga- len, maakt bekend, dat candidaten voor het lidmaatschap van den Bengaalschen wetge- venden raad brieven hebben ontvangen, waar- in zij met moord bedreigd worden. Een wagen, goladen met vuurwerk, is te Mexicc-stad in de lucht gevlogen. Er zijn drie dooden. De Deensche minister van justitie heeft een wijziiging in het wetlboek van strafredit voorgesteld, waarbij de doodstraf afgeschaft wordt. Baldwin, de tegenwoordige, en Mac- Donald, de ontangs af get rede n premier van Groot-Brittannie, hebben ill het parlement een ovatie in onfvangst gewemen, hun door alle nartijen, zonder onderscheid, gebracht. Baldwin heeft in Downingstreet 10 zijn intrek genomen. Volgens berichten uit Parijs veEoopen de expeiis-besprekingen tusschen Duitsch- land en Frankrijk aldaar bevredigend. De on derhandelingen ever de groot-industrie wer den voorloopig ondcrbroken. daar men aan beide zijden met zijn collega's uit het kabinet wilde spreken. MET CHANTAGE-PROCES. Uit Parijs meldt men, dat de Fransehe po litie besloten heeft, den in Parijs gearresteer den aide-de-camp van den Ooserschen poten- taat, „Mr. A.", kapitein Arthur, toch uit te leveren, ondanks het feit dat hij Iersch staats- burger is. Protesten worden verwezen naar de Britsche rechterlijke autoriteitaa, daar Frank rijk de zaak buiten zijn verati twoordel i j k he id acht. DE HONGAARSCHE RIJKSREGENT BELEEDIGD. De politie te Boedapest heeft tegen graaf Jchann Esterhazy, een der rijkste 'magnaten van Hongarije, een beve1 tori inhechtenisne- ming uitgevaardigd, daar hij zich op minder ccrrede wijzc over Horthy heeft uitgelaten. Esterhazy vcrtceit cp het oogenblik op zijn DE TELEGRAAF CONTRA HET VOLK. De behandeling der aanklacht van de Telg. tegen het Voik men vindt de vemielding van deze kwestie elders in dit nummer is als volgt verloonen. Mr. J. de Vrieze, die voor „De Telegraaf" optrad, noemdc deze zaak een interessant ge- val, niet alleen voor „Het Volk" en „De Te legraaf", maar ook voor de rechterlijke macht. Het gaat hier om het openbaar be- lang, dat de rechtbank door haar vonnis als 't ware een maatstaf zal geven voor den toon, den inhoud en de kritiek van de ecne krant te genover de andere. Ock ..De lekgraaf" pleegt jquraalisiiek van zich af te slaan en is harerzijds niet bang ,voor kritiek, totdaber lomt een moment, dat het te ver gaat, n.l. wanneer men krijgt een positieve beschuldiging cn men renduit zegt, dat „De Telegraaf" door Rusland is omge- kocht en zich tegenover Rusland aan afper- sing heeft schuldig gemaakt. Als er eeh schijnfie van bewijs was, da! or werkelijk was omkoqperij en afpersing in de gewone beteekenis van het wooi% dan had den nocli „De Telegraaf",' noch pmiter in de zaak geroerd en zou pi. geadviseerd hebben, de kwestie met een c-nergiek gcbaar van zich af te slaan. Hier was echter geen keus. En wanneer mr. M. Mendels, de tegenpleiter, vraagt; waarom stelt gij gen strafactie in?, dan ant- woordt pleiter: omdat dan weinig bereikt zou worden en de zitting voor den beschuldig de, hoofdgetuige, dan nog tienmaal onaange- namer wordt. Mr. Mendels: Dat zal in deze zitting ook wel zoo zijn Mr. De Vrieze: Mr. Mendels kan nu met bewijzen komen om aan te tocnen, dat „De Telegraaf" is omgekocht en zich aan afper sing heeft schuldig gemaakt. Boven de krant „Het Volk" staat, dat de liecrcn Troelstra en Ankersmit de hoofd redac tie vormen. En een hoofdredacth die geen stroopop is Mr. Mendels: Bij ©as niet! Mr. De Vrieze: moet aansprakelijk ge- ach.t worden vcor de artikelen, in haar biad opgenomen. Maar waar blijven nu de liclden? Mijn lieve man, daar zijn wij niet aansprake lijk voor! zeggen ze. De menschen wier ne men op het blad staan vermdd, vluclre n en zeggen: je bent hcelemaal aan een l.eerd adres, want het artikel is geschrcv e doer Van der Goes. Maar pleiter stelt daar tegenover: wat on- gcteekend in lust redactionede gedeelte. voor- komi. daarvoOT is de hoofdredactie aanspra kelijk. Als derdte, als buitenstaandcr,t-.eb ik met.de inwendigeprganisatie Van .,Het Volk" diets uit te staan; voor mij is de hoofdredac tie het verantwoordelijke orgaan, vc-or mij heeft zij het artikel geplaalst, althans meet zij geacht worden het artikel gcpl.aatst te heb ben. Het verweer, dat de beer Van der Gees aangepakt had moeten worden, past hcele maal niet bij de dappcre attaque van -H:t Volk". Pleiter voerde vervclg ns jurisprudentie aan op art. 1403 B. W., cn. einde aan te tco- nen, dat de zelfstandig rsr.dclende hcoidrc- dactie in deze aansprakelijk geacht most wor den, omdat het geheele red?.cticnceie gedeelte van de kraht geacht moct werden geplaatst te ziin door de hoofdredactie. In de tweede plaats verzoekt mr. De Vrieze aan de rechtbank om in dit proces wel de franje van dc hoofdzaak te willen onderscbei- den. Wij liebbea't in deze niet over c!en „An- sianci1", het fatsojn van de pers. Pleiter zou zich kunnen indenken, dat mr. Mendels in „Het Volk" een artikel bad geschreven om tc betoogen, dat het journalistiek b-hr was ge weest om contracten als „De Telegraaf" had afgeslcten, niet af te shutco, vooral niet in een neutraal land. Mr. Mendels: Een bewering die wal laat komt Mr. De Vrieze: Wacht even, it krijgt meer gelijk dan u dcr.kt! Maar dat wettigt nog niet de beschuldiging van omkcqperij en afpersing. Alles is volgens den gewoncn weg gegaan. De 60.000 is gewoon in de boeken vcrantwoord. Stelt u voor, dat men gcboekt had: 60 mills omkooping". Mr. .Mendels: Dat wordt nooit geboekt als cnikoo]>erij Mr. De Vrieze: Neen, voorgl als er niet is! Als men zegt, 't is een hoogsi immorcelc daad, dan is dat vertrcebeling van de zaak. Pleiter heeft't niet over wat meer of minder in dte journalistiek geoorloofd is dat alios mag honderdmaal waar zijn, maar de om- kooperij en afpersing wordt er niet mee waar gemaakt. 't Komt er voor de* gcdaagdeu nu op aan de feiten te noemen, ten einde die om kooping en afpersing ie bew'ijzen. niet via de heeren Van Aalst c s., maar direct. Pleiter betoogde dan dat er schade is gele den. al was die maar 1 groot. Evenwel ge- looft pleiter dat de rechtbank een schadever- goeding zal opleggen „overeenkomstig den rang en den stand" van eischeresbovendien zal bet geld besieed worden voor een liefda- dig doel. De nalatigheia van de hoqfdredactie be staat hierin, dat zij had moeten controleeren dat zij niet verhinderd heeft dat l?.et artikel in de krant kwamdat zij een redacteur vrijheid liet, het artikel, zonder het te hebben gezien, te plaatsen. De hoofdredactie moet dus ge acht worden, het artikel zelf te hebben ge plaatst. Pleiter wijdde verder uit over de totstand- koming van het contract, hetwelk afgesloten werd met de Russische regeering door middel van den correspondent-agent van „De Tele graaf' te Petersburg. Zes bladen elk van 16 pagina's zouden verschijnen cn dit zouden be- taald werden met 10.000 htet stuk. „De Te- I legraaf" stride als voorwaarde dat de artike len neutraal zouden zijn cn zuiver econo- ALKMAARSCHE CODRANT. R I A. SPEELOOED

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1924 | | pagina 1