a
AMMONIAKZEEP
m an ,m± 7-
doodgesla-
Vermeulen, uit Vlaardingen is
gen.
VEROORDEELD.
De reehtbank te Leeuwarden heeft Zater-
dag H. M. R., vroeger deurwaarder, en J
R., vroeger bankdirecteur, wegens verduist-e-
ring van gelden ten nadeele van de Coope-
ratieve- Sneeker Middenstandscredietbank
veroordeeld onderseheidenlijk tot 3 en 2'A
jaar gevangenisstraf, onder aitrek van de
voorloopige heehtenis. De eisch luiddi? 3 jaar
gevangenisstraf tegen beiden.
GEZANT TE KAiRO.
Bij kon. besluit is benoemd tot buitenge-
woon gezant en gevolmachtigd minister te
Kairo hr. mr. A. van der Goes, thans in ge-
lijke hoedanigheid te Lissabor..
NtadsmeeivYsi.
ONTHULLING GEDENKRAAM
KAPELKERK.
Een zeer groote schare had zich gisl
morgen naar de Kapelkerk begeven, waar e
reeds zoolang voorbereide onthulling zou
plaats hebben van het aau ds. Vinke gewij-
de, door de Haar.emsche firma W. Bogtman
ontworpen en geplaatste raam zou plaais
hebben. Ds. d e Free leidde de godscienst-
oefer-ing geduraide welke de p'iechtigheid
geschiedde.
De spreker begon zijn toespraak met een
woord van welkom aau de fam. Vinke, die
voor deze gelegenheid was overgekomen, en
sprak er dan zijne vreugde over uit te mo-
gen voorgaan in deze gcdsdienstoefening.
Spr. week af van de gewoonte, die mee-
brengt dat om dozen tijd des jaars de ge-
dachten worden bepaaid bij het komende
Kersifeest, en dit in verband met de beide
gelijkenissen, die in het raam worden uitge-
bee'.d: de Zaaier en de Barmhartige Sama-
ritaan. Spr. wenschte het Goddelijk lieht te
laten vailen op het raam en had daarom tot
tekst gekozen Markus 4 3 „Zie een zaaier
ging uit om te zaaien".
Spr. stelde i«n het licht, dat Jezus zich geen
iliusies maakte over den invloed Zijner woor-
den, en wel wist dat zij bij lang niet alle
menschen ingang; vonden. En toch, zei spi.
aan het zaad zou het niet figgen, noch aan
den Zaaier.
Er zijn wel menschen, betoogde ds. de
Pree, die het Woord nog wel eens hooren,
maar het niet -kunnen ontvaagan-.. Als men
hen daarovcr spreekt, antwoorden zij dat zij
ongevoelig zijn voor den indruk van Gods
woord, zooals anderen wel ongevoelig zijn
voor ncziek of kuust. De juistheid hiervan
ontkende spr. Als iemand ongevoelig blijft
voor den godsdienst, ligt dat' aan de omge
ving, verkeerd gezelschap of lectuur of aan
de mauier waarop met den godsdienst wordt
kennis gemaakt (b.v. een dorre Vijze). Dat
het goddelijke zaad niet opkomt, ligt aan de
gemoedsgesteldheid dier menschen.'
Bij anderen weer ontkiemt het zaad wel,
soms zelfs vrij krachtig, maar door verzoe-
kingen van buiten af (verdrukking en spot)
en ook vai\ binnen uit (begeerte, zorgen) ver-
stikt het dikwijls weer, het jonge plantje was
giet bestand tegen de heete middagzon.
Maar dan zijn er nog akkers, waarop het
veelvuldig gestrooide zaad ook tot vrucht-
voortbrenging komt en dat is het wat wij
moeten bereiken, met minder mogen we niet
tevreden zijn. Die vrucht moet blijken reeds
in dit leven, met woorden al.een komt men c.
niet, daden moeten gezien worden. Een van
die vruchten is barmhartigheid en die moeten
wij oefenen.
God geve, dat we verstaan wat de beide
gelijkenissen tot ons te zeggen hebben, Zoo
besloot spr. zijn toespraak, die hij met tal
van voorbeelden duid-eiijk had gemaakt.
Nadat het 4e en 5e couplet gezongen wa
ren van Gezang 77, deelde ds. de Pree een
en ander mee over het gedenkraam, dat tot
zoolang door een gordijn aan het oog ont-
trokken was geweest.
Onder het raam s aat „Ter dankbare her-
innering aan ds. H. E. Vinke. 1923
De reden waarom pas nu, ongev°er ander-
half jaar na ds. Vinke's vertrek, het raam
onthuld kon worden, was geweest, dat, toen
men aandaeht schonk aan het raam, geble-
ken was dat ook vernieuwing van de andere
ramen ncodig was. Daarme'e was een bt
drag gemoeid geweest van 10.COO en dit
had de Kerkvoogdij, die door de restauratie
van de Groote Kerk reeds op hooge kosten
zit, moeten leenen. Zij had dit gevonden bij
belangstellende gemeenteleden.
Nu vindt het gedenkraam een passende
omgeving in de andere ramen en - aldus
spr. tot ds. Vinke de gemeente zal telken-
male nog aan uw prediking terug denken,
aan uwe bewuste bedoeling met aan te drin-
gen dat van uw woorden vruchten zouden
worden gezien.
Dank oracht spr. aan ds. Vinke voor diens
toewijding hier gedurende zoovele jaren be-
toond en hij betreurde het vertrek, al moest
hij het besluit om naar Zundert te gaan eer-
uedigen.
Wij vragen van u: gedenk ons en onze ge-
meenie in uwe gebeden, opdat wij voor Gods
troon elkaar mogen onimoeten. De Heere ze-
gene en behoede u en doe u ervaren den rijk-
dom Zijner beloften.
Geliefde gemeente aldus begon ds.
Vinke daarna die ik nooit zal vergeten,
wat zijn wij, mijn vrouw en dochters en zoon,
T Ramer fe Zunrfert tie moofe floor clen fieer
van Reijendam geteekende lijst ziet waar-
voor hij hem nog hartelijk dank zei kan
hij nooit vergeten hoeveel vreugde de gemeen
te van Alkmaar hem bereid heeft "De ge-
noemde commissie kan met voldoening terug
zien op haar werk, waarvan zij den steun
verwierf van kerkvoogden en notabelen.
Uit naam van de gansche gemeente dankte
spr. hen voor hunue goede zorgen voor in-
stan:.houding en verfraaiing der kerkgebou-
wen.
Aan ds. de Pree betuigde spr. zijn dank
voor de met groot ekracht gesproken woor
den, hij was hem daukbaar voor de reeds
zooveel jaren ondervonden vriendschap. In
die jaren hadden zij samen veel gewerkt, ge-
lijk spr. nader verklaarde.
Groote dankbaarheid gevoelde ds. Vinke
voor de met groote kracht gesproken woor-
hem en zijtne familie, die hij onlangs bij zijn
verjaardag vanuit Alkmaar had ontvangen.
Toen gevoelde hij dat nog altijd een sterke
band van liefde hem met Alkmaar bindt.
Geloof, hoop en liefde, doch de meeste van
deze is de liefde. Het geloof maakt jong en
energiek, de hoop is het anker der ziel, maar
beiden zouden met bestaan, a!s zij niet ge-
louterd waren door de liefde, die steeds be
reid is te geven en ook zich zelf wil geven.
Als het zoo is en steeds meer zoo wordt
besloot spr. dan wordt het Alkmaarsche
beiligdom steeds meer een hemelsch heilig-
doni. Mogen wij door de genade Gods in
Chrjftns gaan behooren tot degenen die ge-
sci?oven zijn in de armen des Lams.
Staande werd hierna op verzoek van ds.
Viiikc ftvz a t96. Ds de P; t o.
het samenziin met dankzegging. Na als slot-
zang te hebben gezongen Gez. 50 4 gingen
de aanwezigen huiswaarts.
Bij don uitgang werd een extra colleete ge-
houaen voor de diaconie, door ds. de Pree in
verband met de beide gelijkenissen sterk aan-
bevolen.
blij nog eens weer in de Kapel bij u te zijn.
Kwam ik anderhalf jaar geieden reeds onaer
den indruk van de vele goede woorden toen
tot mij gesproken, en van den schoonen zang,
nu het raam er is zijn mijn stoutste verwach-
tingen nog overtroffen.
Dan wees spr. er op hoe Jezus de groote
Zaaier was en ook de barmhartige Samari-
taan. Spr. dacht terug aan het vele dat zijn
vrouw en dochters in Alkmaar hadden ge-
daan uit liefde voor vereenigingen en be
Luigde met de z nen nog seeds met Alkmaar
mee te leven. Hij dankte God dat Hij hem
hier als zaaier heeft willen gebruiken, on-
danks alle tekortkomingen, die spr. me6rma-
len besefte.
Woorden van dank richtte spr tot de com
missie die de uitvoe-ing van het raam op
zich nam, waarfoe de gemcen'e p milde
REDE IN „WAAI<T EN BIDT"
De kieskring llelder van de Christelijk
Historische Unie had Zaterdagnamiddag in
bovengenoemd gebouw een vargadering ge-
organiseerd, waar de heer Til anus, lid van
de Iweede Kamer, oplrad met het onderwerp;
„De a.s. Verkiezing
De voorzitter van den kring, de heer R.
Bets Pz. van Zaandijk, heeite den spreker
welkom, zeggende, hoe zeer hij het op prijs
stelde, dat de heer Tilanus de aanwezigen
(er waren er slechts weinig) met de politieke
wereld nader wilde doen kennis maken.
Toen spr. door de Langestraat liep en
daar aan de herdenking van het 3,00-jarig
bestaan van het N. H. kanaal herinnerd
werd, kwam het in hem op,'dat Alkmaar niet
het Alkmaar van tegenwoordig zou zijn ge-
worden als de keuze niet op haar zou zijn
gevallen wat betreft den loop van 't kanaal
't Komt toch maar op de juiste keuze aan
op menschen die zich niet vergissen. Spr. zei-
de dat de Chr. Hist. Unie zoo gelukkig was
een leiddraad te bezitten. Men heeft men
schen noodig naar eigen hart en beginsel om
vertrouwen te schenken. Spr. ho-opte dat deze I voering heeft gehouden, tra'chtte
middag een richtsnoer zou geven voor de a.s. andere scheidslijn te trek-ken. Over
verkiezingen.
Na eerst den zegen van boven te hebben
gevraagd, gaf de voorzitver het woord aan
den heer Tilanus.
Deze herinnerde aan den heldenmoed
waarroee men voor 100 jaar het Groot
Ncord-Hollandsch kanaal had aangelegd,
want dit was voor dien tijd een enorme pres-
tatie. Het idee van tegenwoordig, om al wat
Nederlandsch is ldein en minder te schatten
en de gedaehte„wij kunnen toch niets" is ab-
soluut verkeerd. In o-nze 55 millioen in-
woners (Indie meegerekend) schuilt nog de
kracht van 100 jaar g-eleden, oo-k wat betreft
onze politieke belang-en en deze vindt nu nog
haar oorsprong in de er kenning van God's
souvereiniteit.
In den laatsten tijd hoort men wel stem-
men opgaan tegen de evenredige vertegen-
woordiging, omdat men niet meer in nauw
contact staat met den gekozene. Dit is be-
trekkelijk waar. Vroeger toen het land in 100
districten was verdeeld, kenden de kiezers hun
gekozene, wisten zij wat voor soort mensch
hij was. Er is maar een mefhode, om die fout
te corrigeeren en die is, de menschen uit een
kring bij elkaar te laten komen zooals op de-
zen middag.
Spr. stelde zich voor de p'erspectieven van
de verkiezing, die binnenkort voor de deur
staat, te bespreken. Op 18 Mei moet de can-
didaatstelling voor de samenslelling plaats
hebben van de Tweede Kamer, terwijl de
stemming begin Juli plaats heeft.
Vergeleken bij het buitenland, wordt
dit allerbelangrijkste naar Nederland-
sche geaardheid op een zeer degelijke
ma-nier voorbereid. Spr. bchandelde de ma-
wet gold niet zoozeer cfe vlootwet zerr, als
wel de financieele zijde. Om een sluitend bud
get te kriigen kwam men met zeer krachtig
ingrijpende bezuinigingen. Spr. behandelde
de bezuinigingen op het lager onderwijs. Spe-
ciaal voor het platteland is dit zeer lastig.
Assistenten zijn dan ook in het bijzonder ten
gerieve van het platteland. Het getal 33000
onderwijzers zal worden teruggebracht tot
26.000 Ook de salarissen gaan terug.
Door krachtige maatregelen is de defen-
sie niet hooger dan voor den oorlog.
Door reorganisatie van departementen
zijn ook eenige millioenen gevonden.
Doordat de inkomstenbelasting meeliep
kon de verlaging op de salarissen en loo-
nen waarvoor 35 millioen geraamd was
inplaats van met 20 pet. voor de gehuw-
den tot 10 pet. teruggebracht worden. De
kindertoeslag kwam van 2Vz op 3 pCt. Het
bezoldigingsbesluit is nog voor verbetering
vatbaar. Het Ontwerp om op de salarissen
van de hoogere ambtenaren maar 4 pet. te
korten, moest teruggenomen worden.
Het vele lawaai over de tariefwet was vol-
°'ens spreker een beetje overdreven. Sedert
30 jaren was herziening reeds noodzakelijk
en men meende te moeten breken met het on
systematische.
De klachten over de avereehtsehe bescher-
ming waren zeer vele. De verhooging van 4
op 8 net. kan tech niet zoo erg genoemd wor
den. De sensaiioneele voorste'ling van 60
pet. dat er op kwam, hetgeen in zekeren zin
waar is, kan toch niet adders dan misleiding
van het publiek genoemd worden.
In den boezem van de grootste oartij, de
R.-K. Staatspartij, heeft een pijnlijke strijd
plaats. De leider, de heer Nolens had bij de
algemeene beschouwin^en in de Kamer in 't
vage mogelijk geacht tot een andere combi-
natie te komen.
Voor eventueele gegrdi^den, wenschte hij
den bruidschat te vertellen. Het programma
kom t ovc-^en met de pun ten in de kamer ont-
worpfen. Het doel der partij is, te handelen
in't algemeen belong. In de nracti^che pun-
ten van steatsheleid kan de Ghr. Hist. IJnie
meegaan he-halve in het waken voor belan-
gen der kerk". Dit is een punt van versehil.
waarcver we! een woordie valt te spreken.
Naar aanleiding van het artikel van den
heer Michielse in de Opr. Haarl. Courant
over de uitbreiding van de Katholieken in
Nederland, wekte spr. alle slappe protestan-
ten op om voor hui ue belangen ie waken. Er
meet actie van hen uitgaan, om het oud-
Christelijk geloof opnieuw te doen ingaan.
Het protocol van Geneve biedt zeer veel
schoons. Men tracht een fijn stelsel van
rechtsregeien op te bouwen cm geschillen te
beslechicn. Voor dit te ieekenen moet men wel
degclijk over de consequenties nadenken. Op
de beslissing van het protocol kan men b.v.
bij een conhict in den Balkan o-ok ons er opaf
sturen. Dit ook al gaat het in tegen onze
meening.
Nu de Soc.dem. hun ideaal, het kiesrecht,
hebben bereiki, is het eigenlijk een deceptie.
Men wil nu met den vuist op tafel. Toen
Troelstra uy het parlement zijn laatste rede-
hij een
't alge
meen houden de Chr. Hist, niet van scheids-
iijnen. De Vrijzinnig-Dernocraten denken de
menschen met ontwapening te vangen. Van
het debat Snijders-Van Embden heeft men een
pijnlijke nasmaak overgehouden. Professor
van Embden had bet er hoofdzakelijk ge-
richt op bang maken. Maar, zeide spr., de
nuchtere Hollander laal zich niet bang ma
ken.
In nog eenige andere punten kon spr.
hoofdzakelijk verwijzen naar het manifest
van 1922.
Van de gelegenheid tot vragen sfellen
m a aid en d rie heeren gebruik.
Ten eerste vroeg de beer Scbrooder van
Heiloo wat gedaan kan worden voor de Zon-
dagsrust.
De heer Tilanus antwoordde hierop, dat
een wetsontwerp hierover aanhangig is, in
weiks bedoeiing het ligt vpornanieujk ge-
meentebesturen hieromtrent groote bevoegd-
heid te geven, omdat Van uit den Haag on-
mogelijk hierover voor iedere gemeente een
geljjke beslissing kan worden geno-men.
De heer Vcs zeide, het te zuiien betreuren,
als de stemplicht zou worden afgeschaf-t.
De heer filanus was het geheel met hem
eeti-s. Men m-oei den stemplicht beschouwen
als een staatsrechtelijke functie. Zoowel prin-
cipieel als practisch zou hij de afschaffing
zeer betreuren. Als het geen plicht is, laien
velen het maar loopen.
De heer Ooijevaar uit B-roek cp Langen-
dijk toonde, dat hij, wat het onderwijs be-
ii'eft, een ja&nje ten ach .er was. Hij teekende
namelijk bezwaai" aan tegen het pas op
na aer crecRetettcommiss'ie, wer3 er bij ge-
roepen en constateerde, dat de dieren aan
cholera waren gestorven.
Tijdens het verhoor van1 den koopman
bleek, dat reeds verschillende kisten waren
vervoerd naar Amsterdam, waar zij in Vries-
seveem waren opgeslagen. Het onderzoek
werd te Amsterdam voortgezet met het re-
sultaat, dat op een groot aantal kisten met
eenden beslag kon worden gelegd, nadat uit
steekproeven was gebleken dat verschillende
exemp'aren aan de gevreesde eendenziekte
waren gestorven.
Dr. te Hennepe heeft als zijn meening te
kennen gegeven, dat, hoewel zoo'n aan een
besmettelijke ziekte gestorven eend, goed ge-
Icookt, vernioedelijk geen gevaar voor de ge-
zondheid zou opleveren, zoodanige dieren
ongeschikt moeten worden verklaard voor
consumptie en de handel er in ten strengste
dient te worden verboden, ook al omdat zich
tusschen dc gestoren dieren exemplaren kun
nen bevinden die aan tuberculose hebben ge-
leden en reeds de behandeling van laatstbe-
doelde dieren door poeliers enz., besmetting
kan veroorzaken. Voor de reputatie van Ne
derland als cenden -exporteerend land ach He
dr. Te Hennepe het dan ook noodzakelijk,
dat tegen knoeierijen als deze met de mceste
kracht wordt opgetreden.
In het bewuste perceel te Volendam is ten
groote partij dons van- eenden aangetrofferi,
waardoor het vermoeden rijst, dat veel meer
dan 21 kisten verdaeht gestorven eenden zijn
vervoerd. Aangezien gezonde eenden bij het
si ach ten niet geplukt worden. Deze partij
dons is eveneens in beslag genomen en zij zal
worden gewogen, waardoor men hoopt te
kunnen nagaan, hoeveel eenden ongeveer zijn
geslacht.
jangen leeftijd naar school gaan.
mer en den toesland 'in Etigeland vrijultge- I ziitedSliS'uiSzettS'^^'w. T-
breid waar t sebenrt, dat er binnen 'n week I If "S'-.S
n geheel andere samenstelling van't kabinet
plaats heeft Dit zoo plotseling geheel om-
gooieu van het roer oordeelde spr. in het al
gemeen absohuit ongewenscht, omdat de uit-
spraak meesta! niet veel verschilt. Bij even
redige vertegenwoordiging'komen zulke plot-
selinge verschuivingen niet vcor. In Duitsch
land komt in het politeke leven vrijwe! stabi
lisatie. Bij de laatste verkiezingen, die cp
Zondag plaats haddeti heteeen spr. een be
droevend verschijnsel noemde, had een ver
schuiving plaats van de uiterste naar de mid-
denpartijen en was het dus iets meer gema-
tigd geworden. Spr. meende dat het hier even
zoo zou gaan.
In Engeland kent men de parlementaire
kabinetten in dien zin dat het "van te voren
vaststaat, dat de leider van de cvenvinnende
partij opdraeht krijgt een kabinet samen t
stellen. Dit kunnen wij niet; de Koningin
kan hiervoor iemand aanwijzen, waarbij zij
natuurlijk rekening houdt met den wenscb
van het Nedeflandsche voile.
bij de a s. verkiezingen de Chr. Hist.'veld
zouden winnen.
Na gebed volgde sluiting.
AAN ZIEKTE GESTORVEN EENDEN.
D-e Tel. meldt:
De keuringsdienst van waren te Alkmaar
heeft Vrijdagavond te Volendam een goede
vangst gedaan. In een schuur aan de ha
ven vond men twee kisten met geplukte een
den, welke door G. D. B. uit Landsmeer en
S. j. te Volendam zouden worden verhan-
deld. Bij onderzoek van deze eenden, waar-
aan de directeur van den keuringsdienst, dr.
MoJ en de deskundigen dr. Te Hennepe en
de heer Voorihuyzen dcelnamen, bleek dat
vele oezer eencien aa-n cholera waren gestor
ven.
Nader meldt het blad o.m.:
Er bestonden reeds ecu.gen tijd vermoe-
Ciens in deze lichiing; de polit'e heeft er te
Volendam zelfs cen paar nachten voor op de
loer geieg-en, zonder resultaat evenwel
Te Purmerend waren 12 a 13 aan ziekte
Het onderscheid tusschen de regeering (de j gestorven eenden in beslag genomen" eTdit
oon en pfnpr?! ro on iUltucu ulL
kroon en ministers) eenerzijds en de vo'ks-
vertegenwoordiger (die wat in het volk Ieeft
tot uiting meet brengen) anderzijds verliest
men dikwijls uit het oog. Hierdoor vei'wacht
men te veel van het parlement. Men trekt de
con-stitufioneele lijsten niet zuiver meer, waar
door het parlement de schuld krijgt, dat
toch geen schuld heeft, aangezien lief is aan
gezien voor wat het niet is.
Na deze algemeene beschouwin gen wilde
spr. nagaan wat na Jinuari s gd eird. De
m-mnv'B ypf, ?n'wo"rd verwe'rt" ,h"'f
bijdragen Khoak. AU V op 2,J0 ri "m IS STSS* vS
ieit heeft den- draad geleverd voor de op-
sponng van de daders.
i'ljdens hit bezoek van de credietencom-
rnissie voor de cendenhouderij ontdekte men
te Vo enoam twee kisten met eendenkadavers
die door den inmiddels gewaarschuwden
keuringcaienst uit Alkmaar voor deconsump-
»e totaaj ongeschikt werden bevonaen. Dr.
Mo! en de hr. Voorthuyzen, die zich met twee
onbezo digde rijksveldwachters met het on
derzoek b-ez'g hie'den, legden beslag op deze
?i-oc Kis.en, die reeds vcor verzending naar
L on den gereed stonden. Dr. Te Hennepe, 1
1G0-JARIGE HERDENKING VAN DE
STICHTING VAN HET GROOT
N.-HOLLANDSCH KANAAL.
Zaterdag was het 100 jaar geleden, dat
het eerste schip door het Groot N. Hol-
landsch Kanaal van Den Helder naar Am
sterdam voer. Ter viering van dit feit had het
comite, dat zich voor de herdenking had ge-
vormd, een groot aantal autoriteiten en be-
langstellenden had nitgenoodigd, om in de
Raadszaal een herdenkingsrede bij te wonen
van den heer J. C. Ramaer te's Gravenhage,
Oud-Inspecteui-Generaal van dan Rijks Wa-
terstaat. Onder de aanwezige autoriteiten
merkten we op, het lid van Gedep. Staten,
de heer Midi: is, den vice-admiraal Fock
den Burgemeester uit den Helder, verschei-
dene burgemeesters uit de omgeving van Alk
maar, eenige leden van Prov. Staten, leden-
van het Eere-Comite, vooraanstaanden in
scheepvaartkringen, o.a. de directeur van de
maatscliappij Nederland, de directeur van
Hofl. Sloombcotmaaischappij, de voorzitter
van Schuttevaer, Dijkgraaf en Hoog-
heemraden van Hollands Noorderkwartier,
leden van de Kamer van- Koophan-del en ver
schillende hoofdambtenaren van ded Wa-ter-
staat, o.a. de hoofdingenieur directeur direc-
tie N.-H. en van de gemeente Alkmaar. Voorts
eenige leden van den Gemeenteraad. Onder
de aanwezige dames behoorde ook mevrouw
Wendelaar.
Mr. Wendelaar zeide in zijn openings-
woord het volgende:
Dames en Heeren! Als voorzitter van den
Raad van deze stad beet ik in zijn vergader-
zaal welkom het Comite tot herdenking van
het 100-jarig bestaan van het Groot N.-Holl.
Kanaal met zijn tallooze genoodigden. En
namens dat comite spreek ik mijn voldoening
er over uit, dat zoovelen aan onzen oproep
hebben gehoor gegeven met ons dezen dag
te vieren. In het bijzonder past mij een woord
van erkentelijkheid jegens den Prins der Ne-
derlanden, dat hij het Beschermheerschap
over- het Eere-Comite heeft willen aanvaar-
den, al doet het ons leed dat Z. K. H. door
andere bezigheden verhinderd is, tegenwoor-
dig te zijn. Het is voor ons ook een groote
Vv-...- uLng, dat de ledon van de regeering, de
A t'S van Waterstaat en die van Arbeid
ons c-e eer hebben aangedaan, mede zitting te
nemen in het Eere-Comite van dezen dag.
Ik spreek vender een woord1 van erkentelijk
heid uit jegens den vice-admiraal Van Hel-
def, jegens de burgemeesters van de groote
gemeenten aan het Kanaal gelegen en in het
bizonder jegens die van Amsterdam, die he-
laas niet tegenwoordig is, jegens de mannen
uit Handel- en Scheepvaartkringen, die ons
de eer hebben gegun-d hun naam te verbin-
den aan de viering van dezen dag. Toen het
idee voor het eerst ontstond, om dezen dag te
vieren, is er hier wel een weinig aarzeling ge
weest, aan het idee gevolg te geven; eenige
aarzeling die voortkwam uit het feit, dat het
N. Hollandsch Kanaal heden ten dage niet
meer is dat, wat men zich er een eeuw gele
den van had voorgesteld, n.l. den grooten
verkeersweg voor d-en handel te Amsterdam
op onze verrukkelijke kolonie Indie. Dat mag
op het oogenblik voor hem, die met precies
op de hoogte van de situatie is, een reden zijn
om te betreuren, dat dit niet meer zoo is,
maar dat mocht ons toch niet weerhouden,
om dezen dag te doen zijn een feeestdag van
N. Holland, omdat, wat daar dan ook van
moge zijn, het ons, jongeren, in ieder geval
met past, stilzwijgend voorbij te gaan, een
dag die voor een oudere, die in zijn jeugd
zijn beste krachten heeft gegeven, van groo
te beteekenis is voor N. Hollands bevolking.
Wij zijn uit dien hoofde alleen reeds ver-
plicht, de herdenking te voeren omdat van
1824 tot 1873 het N. Holl. Kanaal wel dege-
lijk is geweest, wat men er zich destijds van
\oorsteLde. Er was voor ons nog een tweede
reden, waarom wij niet onopgemerkt dezen
dag wil den laten voorbij gaan en wel,. om
dat het Gr. N. Holl. Kanaal tot op den
huidigen dag en naar wij vertrouwen tot in
cie verre toekomst een bron van welvaart is
en zal zijn- voor geheel N. Holland, benoor-
c.en liei IJ en wel niet om z'n groote scheep-
vaait, maar om z'n binnenscheepvaart. Wij
zijn ons bewust, dat Alkmaar zijn plaats in
net vaderland niet zou innem-en, wanneer wij
met hadden ons Gr. N. Holll. kaaal. Wan
neerik even in herierig breng dat in 1824 de
ze stad nog geen 9000 zieleu telde en thans
bijna 27000, dan zullen zeker de meesten
van U begnjpen, dat dit mede, voor cen be-
langrijk gedeelte, te danken is aan het ka-
HUrV,',., zr natu"rliik ook andere. omstan-
dig;xieclen, die aan den vooruitgansf van Alk-
bij'gedragen, maar het zal geen
a v 0il^moeleii. wanneer ik beweer
dat de verkeerswegen en daaron-der reken ik
fa cfe eerste pfaafs het kanaal, op cTIen groo
ten vooruitgang, ailereerst van beteekenis
zijn geweest.
Zij, die uit grootcr steden vandaan, naar
luer zijn gekomen, zullen mistchien een
kleinen glimlach niet kunnen enderdrukken,
dat wij het zelfgevoel hebben, 27000 inwo-
ncrs te tellen. Hun zou ik willen vragen: „ls
dat niet de weg, die eenmaal ook de groote
steden zijn gegaan?" Alkmaar is de laatste
100 jaar vooruitgegaan van 8 tot 27000 m-
wioners. Wilt gij dan C den ken, dat, wanneer
dit de volgende eeuw ook zoo zal gaan, wij
dan dicht aan de 100.000 toe zijn? En dus
dan zuiien tellen' onder de steden van de
grootste beteekenis van ons land? Het komt
mij gewenscht voor, niet vooruit te loopen op
het£ n de spreker zal zeggen. Het lijkt mij
meer j..'. :m uit mijn mend een woord van
hukle te iaten uitgaan aan de mannen van
Alkmaar, die in 1824 het belang van Alk
maar zoo uitnemend hebben gezien en krach
tig hebben voorgestaan. In de allereerste
plaats pas' ons dank aan den burgemeester
van 1824, Mr. Fonteyn Verschuur. Ik wil
v.ei'der hier op dit oogenblik niet doorgaan om
U te schetsen de beteekenis van het kanaal of
van de mannen, die tot de totstandkoming
destijds den s'oot hebben gegeven, maar zou
il'.ans Uw aandaeht willen vragen voor den
heer Ramaer, die, zooals gij weet, de spreker
voor dezen dag zal zijn en het bete-r dan mij
mogelijk zou zijn, zelfs, wanneer ik tijd had1
gehad, om een ernstige studio vac de zaak
re maken, U te schetsen de beteekenis van het
Kanaal. Hei Comite is hem in de hoogste
mate erkentelijk, dat hij zich bereid heeft ver
klaard, de zoo moeilijke taak te vervullen om
dat ten aanzien van het Kanaal zich deze
eigenaardigheid voordcet, dat er in de secre-
tarien zoo urtermate weinig te vinden is. Hoe
het allemaal tot stand giekomen is, is bijna
niet meer na te gaan, is in de open bare ar-
chieven stecht voorhanden, terwijl er In
druk weinig over is verschenen. Ik vertrouw,
dat het hem toch gekkt is, voor U interes-
sante mededeelingen voor dezen middag te
vergaren. Thans geef ik hem het woord.
(Applaus
De heer Ramaer ving aan met een fiar-
telijk woord van dank aan den heer Scheffel,
sccretaris van de Kamer van Koophandel en
aan den Ingenieur van Waterstaat, Scharp,
die hem gegevens hadden verstrekt voor zijn
Ic-zing, waarmede zij 't hem zeer gemakkelijk
hadden gemaakt. (Applaus.)
Mijuiheer de Voorzitter! Dames en Heeren!
Het is heden 100 iaren geleden, dat het eer
ste zeeschip werd toegelaten op het toen
.geheel gereed gekomen Groot Noord-Hol-
iandsch Kanaal.
Het comite, dat zich onder het voorzitter-
sehap van Mr. W. C. Wendelaar, burgemees
ter van Alkmaar, gevormd heeft ter herden
king van deze, voor Nd.-Holland benoorden
het IJ en voor Amsterdam zoo heugelijke ge-
beurtenis, heeft mij verzocht, U te dezer gele
genheid het een en ander mede te deelen over
de totstandkoming en de ges-chieejenis van dat
Kanaal.
Hieraan gaame voldoende, begin ik met op
te merken, dat wei-kelijk de bloei van de
door het Kanaal doorsneden streek in hooge
mate in verband staat met en bevorderd is
door dat Kanaal.
Spr. noemde Alkmaar, Heldter, Purmerend,
Hoorn. Enkhuizen en Edam, waaruit ten dui-
delijkste de juistheid zijner bewering bleek.
Steden als Hoorn en Enkhuizen, die na
grooten bloei in de 17e en de eerste helft van
de 18e eeuw, vooral gevolg van de daar uitge-
oefende groote (haring-) en kleine (walvisch-)
vaart, reeds in de tweede helft der 18e eeuw
gingen kwijnen, trokken de achterliggende
landsteden als Alkmaar in hun verderf mede.
Eerst na den verschrikkelijken tijd tot 1813
begon de opbloei, maar vooral door het be
staan van het Kanaal, dat men de hartadex
van Noord-Holland benoorden het IJ kan
noemen, is die bloei op soliede wijze doorge-
zet. Merkwaardig is het, diait de groei van
Purmerend, aan het Kanaal gelegen, juist in
de laatste decennia eenigszins bij dien van
Edam, dat er niet aan ligt, achterblijft.
Den Helder dankt in de eerste plaats zijn
ontwikkeling aan den aanleg als oorlogsha-
ven. Spr. weidde hierover nader uit en
meende, dat door de in 1793 en 1803 ge-
bouwde forten de stad een voor dien tijd on-
neembaa'e vesting was geworden, gelijk in
1814 bewezen werd.
Gaf het Marsdie
Noord-Holland en
-P tusschen den punt van
het eiland Texel geen be-
schutting voor de heerschenue winden, eenigs
zins meer binnenwaars was eveneens
met groote dieple, een uitstekendie anker-
plaats, de Texelsche reeds. Het was daar,
dat de over de Zuiderzee van Amsterdam ko
mende zeeschepen bij slecht weder op gunsti-
gen wind wachtten om uit te zeilen.
De blo-ei der hoofdsiad van Nederland dag-
teekent uit de 15e eeuw, maar eerst sedert
1578 heeft die stad hare vleugelen op toen
ongeevenaarde wijze kunnen "uitslaan. Haar
handel overtrof in het midden der 17e eeuw
dien van alle andere steden en was 46i/> pet
van den geheelen Nederlands-chen handef.
Amsterdam had naar de Texelsche reede
een beschutten vaarweg door de Zuiderzee be-
oosten zoowel als bewesten Wieringen. Sedert
het midden der 17e eeuw verminderde de
vaardiepte steeds weer, niet ver van den mond
van het IJ in de Zuiderzee, het zoogenaamde
Pampas. Dat dit d-eel der Zuiderzee zooveel
meer dan andere deelen aanslibt, is het ge
volg van den onderstroom bij stormwetfer
die tegengesteld aan den storm gericht is!
De door dezen stroom medegenomen sli-b is
zoo slap, dat de schepen er ter hoogte van 3
Decimeter kunnen doorvaren. De welbekendie,
door Wceuwis Meindertszoon Bakker uitge-
vonden scheepskameelen hebben van 1690, tot
1824 aan den handel van Amsterdam groote
dicusten bewezen. De scheepskameelen wacht
ten bczuiden Marken op de zeeschepen; wan
neer er voldoende diepte, wind en getijstrooni
bleek te zijn, ontzeilden de schepen hen, en
betaalden dan niet het hooge sleeploon. Om
dit misbruik te voorkornen, werd bij ministe-
rieele beschikking van 29 September 1818 be
paaid dat een schip in zulk een geval toch't
halve sleeplooh zou moeten betalen. Dit had
ten gevolge, d:at men de risico, aan het ont-
zeilen verbonden, maar liever niet liep.
Init-usschen het Pampus werd steeds ondie-
per, de meeste schepen moesten reeds op de
Texelsche reede of sedct het laatst der 18e
eeuw in het Nieuwe Die-p een deel, dikwijls
de helft der lading lessen, hetgeen tot zeer
[SANDERS
