'I Maari. HRwretim Wwfonil jjjn UftO-Ja-
rig bestaan.
5 Maart. De directie der Oranje-Nassau-
mijnen te Heerlen verklaart geen overleg
meer te willen plegen met den Alg. Ned.
Mijnwerkersbond.
6 Maart. De besturen' van werkgevers-
en werknemersorganisaties in het bouwbe-
drijf komen tot overeenstemming over een
nieuw collectief contract.
9 Maart. Te 's Gravenhage en Arnhem
worden protestvergaderingen gehouden te-
gen de voorstellen tot verlaging van het peil
van onderwijs.
11 Maart. Bij nader onderzoek blijkt, dat
de ziekte, heerschende onder het rundvee te
Assen, niet de gevreesde besmettelijke long-
ziekte is. Het verbod van veevervoer voor
Drente zal worden opgeheven.
De Haarlemsche rechtbank wijst den
eisch van iemand daar ter stede tegen den
Staat tot uitbetaling van een postcheque toe.
15 Maart. Het referendum onder de leden
van den Bond van Nederlandsche Onderwij-
zers bekrachtigt de toetreding tot het N. V. V.
17 April. Het Gerechtshof te Arnhem ver-
oordeelti mevrouw Desmet terzake van mede-
pMchtighcid aan den moordaanslag op haar
eclitgenoot te Valkenswaard tot 3 jaar ge.
vangenisstraf, met aftrek van preventieve
hechtenis.
19 April. Te Arnhem wordt het 28ste con-
gres der S. D. A. P. geopend. De mogelijk-
heid komt ter sprake, dat de sociaal-demo-
craten zulien gaan deelnemen aan cle regee-
ring.
I Mei. Tot directeur van den Postcheque-
en Girodienst wordt b.noemd de beer J. La-
zonder, directeur van het post- en telegraaf-
kan-tcor te Rotterda ~i.
3 Mei. De Nederlandsche onderhandc-
laars met de Russische delegatie te Berlijn
keeren te Den Haag terug om met de Regee-
ring overleg te plegen over verschillende pun-
fen, ten aanzien waarvan met de Russen geen
overeenstemming ken women bereikt.
4 Mei. Te Wychen worden een bejaarde
landbouwer en diens zuster vermoord.
7 Mei. In de provincie Noord'-Brabant
breekt ten besmettelijke ziekte onder het vee
u it.
8 Mei. Het conflict in de Twentsche textiel-
nijverheid duurt voort; het aaatal werklieden,
•dat cku arhcid liervat, neemt af, doch de fa-
brieken blijven open. De werkwiliigen staan
blcot aan beclrsigingen en terreur.
Bij „Werkspcor" te Amsterdam wordt
de staking afgekcndigd; slechts 100 van de
1650 arbeiders mei den zicli aan de fabrieken
aan.
II Mei. Dc Landelijke Federatie van
Bcuwvskarbeiedrs verwerpt een voorstel tot
afschciding van het N. A. S.
12 Mei. De clieboring te Cciie is van
Rijkswegc stopgezet; vermoedelijk zal thans
het particulier initiatief de explcratie voort
ze'ten.
26 Mei. Te Goor wcrdt einddijk het lijk
ontdekt van de maanden geleden verdwenen
nachtwakcr.
1. Juni. Te St. Anna, nabij Nijmegen,
heeft "een ernstig autoincbie'ongeluk plaats,
waarben twee passagiers worden gedood en
drie gawond, waarvan cen levensgevaarlijk.
16 Juni. Bij Wicringen verongelukt het
marinevliegtuig D. 64; de bcide inziltenden
worden gewond.
21 Juni. Het conflict in de Twentsche tex-
tid-industric eindigt met de nederlaag der
stakers.
29 Juni. Op den weg van Delden naar
Almelo riidt een auto tegen cen boom. Twee
personen werden gedoode drie ernstig ge
wond.
6 Ji.i 1 iOp de Oosterbegraafplaatc te
Amsterdam wordt een monument voor Piet
Nolting ontiiuiri.
12 Juli. Bij een ohgeluk met een vracht-
auto te Eindhoven komt cen der inzittenden
door verdrinking om het leven, tcrwijl ver
schillende andere personen worden gewond,
een van hen ievensgevaarijk.
18 Juli. Een plotseling cpgekomen, hevige
storm veroorzaakt verschilicnde ongelukken.
Nabij Vlissingen vergaan vijf visschersvaa-r-
tuigen uit Arnemuiden, waarbij 15 personen
omkomen. Op het Hollandsch Diep zinken
eenige schepen, waarbij vermoedelijk twee
personen zijn omgekomen. Op de Zuiderzee
vergaat cen tjalk met man en muis.
22 Juli. Te Amsterdam wordt het Eucha-
ristisch congres geopend.
24 Juli. Te Vlissingen breekt brand uit in
een tank met petroleum, die zich uitbreidt
over een groot deel van het terrein der op-
slagplaats. Een der werklieden komt in de
vlammen om.
Te Den Haag wordt een 67-jarig man
op klaarlichten dag in zijn woning door een
onbekende vermoord.
25 Juli. Te Culemfcorg wordt een o-ntsla-
gen rechercheur gearresteerd in verband met
den clubbelen moord, aldaar met Kerstmis
gepleegd. Des nachts hangt de man zich in
zijn eel op.
1 Aug. De voortvluchtige directeuren van
de Brusselsche Bank te Amsterdam, de be-
ruchte Briede en De Jong, worden door een
inspecteur van de Amsterdamsche politic te
Bonn gearresteerd.
6 Aug. Tot lid der Tweede Kamer in de
vacaturc-ITugemholtz wordt benoemd ver-
klaard B. J. J. Wijkamp, te Baarn.
20 Aug. Aan het bijkantoor van de Boaz-
bank te Zeist worden malversaties ontdekt, in
verband waarmede drie perscnen, o, a. de di
recteur, in verzelcerde bewaring worden ge-
nomen.
21 Aug. De staking in het stoomvrsscheni-
bedrijf te ijmuiden, 19 Aug. begonnen, wordt
opgehevende eischen der werknemers wor
den door de drie groote reederijem ingewil-
ligd.
27 Attg. Een autobus, op weg van Raalte
naar Heino, bij Zwolle, geraakt in brand,
waardoor zes passagiers om het leven komen
en eenige andere ernstig worden gewond.
3 Sept. Te Sluis wordt onder groote be-
langstelling het monument cmthuld voor den
Nederlandschen taalkunde J. H. van Dale.
16 Sept. Te Breda hebben, door ontevre-
cfenheid van voor heriialiogs-oefeningen on
der de wapens gekomen militairen, opstootjes
plaats.
Voor "de rechtbank te Arnhem wordt de be-
ruchte Wychensche moordzaalc behandeld. Te-
Cden beklaagde Van M mister wordt levens-
ge gevangenisstraf geeisclit.
20 Sept, Te Ede komt het tot een botsing
tussehen soWaten en de militaire polifie.
2n" 5ept. In fa! van ptaatsen in ons laniS
worden groote betoogimgen tegen den wring
gehouden.
22 Sept. Lodewijk van- Deyssel (K. J. L.
Alberdingk Thijm) wordt gehuldigd ter gele-
genheid van zijn zestigsten verjaard-ag. Hij
wordt benoemd tot ridder in de orde van den
Nederlandschen Leeuw.
30 Sept. De Arnheni9clie rechtbank veroor-
deetl Jacobus van Munster (den dader van
deti moord te Wychen) tot levenslange gevan-
genisstraf en C. v d. Brcek tot zeven jaar.
3 Oct. Te Leiden wordt op bijzonder fees-
telijke wijze de 350-jarige herdenking van het
ontzet gevierd.
8 Oct. Briedee, een der gewezen directeu
ren van de Brusselsche Bank ontvlucht uit de
gevangenis te Bonn.
27 Oct. Het Bossche Hot veroordeelt den
kantoorbediende, die te Schinnert zijn vrouw
vermoordde. tot 15 jaar gevangeeiisstraf.
11 Nov. Het Hof te Amsterdam sjelast een
nader onderzoek in de zaak tegen Mevr. De
smet.
13 Nov. Een gedecltc van Midden-Java
wordt door een aardbeving geteisterd: er zijn
vele slaehtoffers en ernstige verwoestingen,
vooral te Wonosobo en in de residentie Kcdce.
14 Nov. De residentie Kedc-e wordt op-
nieuw geteisterd door aardschokken en aard-
sfhuivingen. Twee dessa's worden'geheel ver-
woest; er zijn 300 clooden en 600 vermisten.
De Europecschc bevolking is gevlucht. De
schade aan de gouvernementsgebouwen wordt
op ruini een millioen geraamd.
30 Nov Op dc Oosterschelde vliegt een
steepbcot in dc lucht door het spring-en van
d-cn kct-cl; hicrbij kemea de twee opvarenden
om.
1 Dec. Dc Partiiraad van den Vrijheids-
bond geeft cen voorloooig advies nopens cle
same ".working van die k-eskringcentrales.
3 Dec. De residentie Kedoe, op Java, word;
opnieuw dcor aardbevingen geteisterd. Mod-
jotengah is bedolven. Nangtioloredjo ver-
nield: vermoedelijk zijn er een 100-tal dooden
te betreuren.
4 Dec. Minister Aalberse treedt niet at
7 Dec. Te Utrecht wordt door R. K o*i-
derwijzers een salaris-congres gebcuden
14 Dec. Het boofdbestuur van het R.K.
Verbond „St. Michael" maakt zijn program
van actie voor 1925 bekend.
15 Dec. De bondsvergadering van den
Algem. Nederl- Typografenbond neemt het
ontwerp van een nieuwe collectieve arbeids-
overeenkomst met nagenceg alle stemmen
aan.
16 Dec De Utrechtsche rechtbank veroor
deelt den drogist W. H. V., uit Amersfoort,
wegens poging tot moord op zijn vrouw (ver-
giftiging), tot twintig jaren gevangenis-
straf, met aftrek van het voorarrest.
Een uitbarsting van een krater van den
Panandajan op Java richt groote venvoes-
ting an.
17 Dec. De Tijclscommissie brengt haar
verslag uit. De mberderheid adviseert tot een
combinatie van den Westeuropeeschen tijd
met den zomertijd, de minderheid tot terug-
keer tot den middelbaren tijd van Amster
dam.
De rijksmiddelen hebben sedert het begin
des jaars 405.5 millioen opgeleverd (w.o.
5 1/4 millioen uit de rijwielbelasting.)
18 Dec. Bij de Eergte Kamer komt een
adres tegen plaatselijke keuze in met 276 000
handteekeningen.
21 Dec. In de Van Deventer's Glasfabrie-
ken te Delft woedt een zware brand. Dc scha
de wordt begroot op 100.000
22 Dec. Minister Colijn leidt de anti-rev.
verkiezingscampagne in met een rede in de
Oosterkerk te Den Haag.
Overleden zijn in 1924:
4 Jan. Prof. dr. H. J. Hamburger te Gro-
ningen.
9* Jan. Jill". L. P. D. Op ten Noort, o.a.
pres. comm. van de Stoomv. Mij. Nederland
12 Febr. De toonkunstenaar A. B H. Ver-
hey te Rotterdam.
13 Febr. Baron Tuyl-1 van Serooskerken,
voorz. Ned. Olym-pisch comite en van de Alg.
Ned. Ver. tot bev. van het Vreemdelingenver-
keer te Haag (72 jaar)
19 Febr. Mr. M. J. C. M. Kolkman, oud-
min. van Financier! te Den Haag.
24 April. J. C K. Klinkenberg, schild-.r
van stadsgezichteii te Den Haag (72 jaar).
6 Mei. C. S. Adama van Scheltema te
Bergen (47 jaar.)
14- Mei. F.. W. N. Hugenholtz, Soc. dem.
Tweede Kamerlid te Utrecht (56 jaar).
11 Juni. Jhr. mr. A. F. de Savorain Loh-
man, oud-minister van Binnenlandscbe za-
ken, cud-Tweede Kamerlid enz. te Den Haag
(87 jaar.)
11 Juli. Mr. W. K. F. P. Graaf van By-
landt, oud-voorzitter der Tweede Kamer te
Zeist (82 jaar.)
Jhr. J. A. Roell, oud-minister van Ma
rine etc. te Den Haag (86 jaar.)
22 Juli. Prof. dr. J. van Leeuwen Jr. te
Melchthal (Zwitserland) (74 jaar.)
26 Juli. B. de Waal, bekend vliegenier, te
Rotterdam (30 jaar.)
5 Aug. J. J. Engelen, gep. luit. kol. der in-
fanterie van hefi O. I. leger te Den Haag
(60 jaar.)
12 Aug. Dr. G. Pekelharing te Zeist.
19 Aug. Prof. mr. J. Domela Nieuwenhuis
te Den Haag (88 jaar.)
3 Sept. M. W. Peh'i, musicus te Utrecht
(71 jaar.)
6 Oct. Prof. mr. J. Oppenheim te Den
Haag (75 jaar.)
22 Nov. Herman Heijermans, auteur te
•Z'andvoort (bijna 60 jaar.)
24 Nov. Mr. H. Louis Israels, rechtskun-
dige en journalist te Amsterdam (68 jaar.)
Bernard Zweers; componist te Amster
dam (69 jaar).
Jhr. P. R. A. Melville van Cambeeke,
Ned1, gezant te Madrid (te Lausanne overle
den, 54 jaar).
Prof. J.'de Koning Krijff te Den Haag,
58 jaar.
Otto Men-gelberg, beeldhouwer en glas-
schilder te Utrecht, 57 jaar.
De vier laastgenoemden ovei'leden alien in
de maatid December.
LandboMwr.
De wisseling van het jaar geeft ook den
landbouwer aan oiuing cm na te denken ever
hetgeen het afgeloopcn jaar hem braclit
In hoever namelijk de bij den aanvaqg
bestaande verwachtpig in vervulling is ge-
komri: art slechYs ten cfede plaats had.
Zij die reeds vele malen deze beschouwin-
gen hebben kunnen houden, komen daarbij tot
een merkwaardige onderrinding. Aan hen
bleek dat, wel beschouwd, geen enkel jaar
aan de verwachtingen heeft kunnen voldoen
omdat verwachtingen uiteraard te hoog wor
den gespannen. Dit is vanzelfsprckend om
dat dit bedrijf geheel is gebaseerd op kansbe-
rekening. Hierbij heeft men te rekenen met
eenige voorname factoren die de landbouwer
niet in de hand heeft. De prijzen van bijna
al zijn producten worden beheerscht door den
wereldmarktprijs en deze weer door weers- en
andere invloeden over heel de wereld. De pro-
ductie hier te lande is meestal aan dezelfde
voorwaarden gebonden. Bij de keuze van een
bedrijf, bij het maken van den opzet is een
waarschijnlijkheidsredeneering te houden die
voor de practijk maar een betrekkelijke waar-
de heeft. Toch ontkomt de landbouwer niet
aan de noodzakelijkheid een opzet te maketi
die rekening houdt met de zichtbare feiten en
de beste kansen schijnt te bieden om te slagen.
Bepaalde eigenschappen van den boclem,
plaatselijke gelegenheid tot afzet van produc
ten, gelegenheid tot aanschaffing van huip-
stoffen, ervaring van den landbouwer zelf
bepalen te zamen de keuze en inrichting van
het bedrijf. Bij de afsluiting van bet jaar is
hij geneigd om na te gaan of op het rechie
paard is gewed, in hoever eigen toedcen of
factoren die hij niet in de hand had oorzaak
waren van meer cf minder sucees. In het af-
geloopen jaar blijkt vcor den hndbovv.- nog
niet de betrekkelijke stabiliteit te bestaan zoo-
als we die hebben gekend tusscher. 1900 en
1915 teen de uitkomstcn, bij gestadig stij-
gend' conjunctuu-r, alleen dcor buitcngev/o-
ne cnistamligheden als veeziekfs of weersom-
standigheden werden beinvloed. Dit cven-
wicht, op zich zelf ecu contradictie, omdat het
al tijd maar betrekkelijk is, is nog niet her-
steld, al meent men soms, dat het reeds in
aantocht is. Eccnomische verhoudingen in het
buitenland oefencn cp enzen exporteerenden
landbouw grooten invloecl uit en waar deze
nog groote verrassingcn kunnen brengen
blijft feitelijk van alles mogelijk. Reeds zijn
verschillende lichtpunten voor onzen land-
bouw-te zien. Maar juist daardoor blijven we
nog voire van dien toestand van evenwicht
en stabiliteit, die koop of pacht van landerijen
tot een veilige onderneming maken. Tal van
mcgelijkheden wijzen op zeer uiteenloopendc
kansrekening en blijven ook zware eischen
aan het uithoudingsvermogen van koopers of
pachters gesteld. Een bepaalde bodem kail
voor de eene cultuur 100 pet. of meer hooger
waarde hebben dan voor de andere. Een ver-
hcuding die binnen enkele jaren andersom
kan zijn. Daardoor is het zoo lastig een oor-
deel te vellen over den landbcuw in het' alge-
meen. Hoe vreernd klinkt het b.v. dat cle zich
boven verwachting goed houdende zuivelprij-
zen maar eventjes compenseeren, tegenover
het vorig jaar, de mindere cpbrengst aan Li
ters melk door het steeds weerkeerende mond
en klauwzeer.
Klaagt men in de stad over dure groenten,
denkt men daar aan duurtebestrijding en
overmatige winsten voor den teler, dan is men
meestal cnbekend met het deel wat de teler er
van krijgt. Bovendien blijkt men onbekend
met het feit dat een hoek bouwgrond aan
pacht, arbeid en bemesting thans beduidencl
meer kost dan een bedrag wat de teler vroe-
ger bruto behoefde te besommen om een re-
delijk bestaan te hebben.
Heeft men niet te roemen over goedkoon
vleesch omdat de vetweiclers goede prijzen
maken voor het vette vee, de coneurrentie bij
den inkoop van mager vee zorgt voor zooda-
nige winstbeperking dat het bedrijf zich al
leen nog als randbedrijf staande hcudt, d-w.z.
een bedrijf dat op den rand staat van uit te
kunnen of niet. Komen intensief gevoerde be-
drijven netto beter uit, dan zou dp den duur
het land aan dezen talc van bedrijf ook wor
den ontrokken. Blijven echler, wat zoo schijnt,
de schommelingen op internationaal econo-
misch gebied in beteekenis afnemen, dan
krijgt de landbouw kans zich door aanpas-
sing te herstellen. Aanpassing waarbij, door
de onbelemmerde werlang van vraag en aan-
bod, de beste kansen komen aan hen die het
beste toegerust zijn tot het voeren van den
strijd met de cmstandigheden die op de uit
komstcn van invloed- zijn.
Bij de overdehking wat't verloopen jaar te
leeren gaf komt men als van zelf tot de over-
weging of er voor de toekomst aandacht is
te wijden aan de factoren, die men wel in de
hand heeft om succes te bereiken. En dat is
eenige meerdere kennis van de eischen die
zijn te stellen aan oordeelktmdige veevoeding,
verbetering en selectie van zaai- en pootgoed,
oordeelkundige behandeling van den bodem,
verbeterde fokkeuze van het vee, bestrijding
van vee- en plantenziekten enz. enz. Deze
kennis is tegen kleine opoffering te verkrijgen
door het volgen van landbouwonderwijs op
scholen en cursussen. De landbouwvereeni-
gingen en iandbouwonderwijzers wachten
op den drang van ouders die aan hun zoons
deze kennis niet willen onthouden, van
ouders, die overtuigd behooren te zijn dat
van de practische ervaring, door den vader
ineegegeven, het meeste partij is te trekken
door de resultaten van wetenschappelijk on
derzoek hierbij te doen aanpassen. Deze
ouders kunnen er op rekenen dat de beteeke
nis van de z.g. vitaminen bij de dierlijke voe-
cling, de zure en alkalische reactie van den
bedem en andere nieuwe gezichtspunten wel
eens enkele van hunne theorieen zal omkege-
len. Tot hun voldoening zal ook wel blijken
dat de wetenschap iets bevestigt wat zij reeds
lang hadden opgemerkt maar niet konden
verklaren.
De meening dat meerdere kennis hunne
kinderen zou maken tot verwaande heerschap-
pen wordt gelogenstraft door het bekende
feit dat zonder kennis zich die eigenschap nog
des te beter ontwikkelt, dus de verkregen
kennis niet de oorzaak behoeft te zijn.
Men moet niet te licht denken over het
feit dat ons land in dit opzicht bezig is achter
te blijven bij tal van andere landen en in ons
land vooral N. H. een niet gunstig beeld te
zie geeft.
Wat bij de jaar wisseling misschien de ove.--
denking waard kan zijn is dat eenige meerde
re kennis niet alleen de deur iets wiider open-
zet voor de kanssen cp succes, het geeft per
saldo ook een anderen kijk op het eigen be
drijf.
Eenvoudige leefwijze, gestadige zorg
en arbeid kunnen zeer goed gepaard gaan
met meerdere cntwikkeling in direct verband
met net landSouwbeclrijf.
Deze ontwikkeling alleen kan reeds zoo
veelzijdig zijn dat van de spreekwoordelijke
achterlijkheid van den landbouwer geen
sprake behoeft te zijn.
Stompetoren, 31 Dec. 1924.
D. d. B. Dz.
Tooneel.
De toestand van ons tooneelleveu is in het
afgeloopen jaar 1924 wel iets verbeterd ver-
geleken bij het vorige, maar toch neemt het
beroepstooneel in ons menschelijk bestaan nog
lang niet die plaats in, die het in andere lan
den bekleedt. Bepaald ideaal, zooals de artis-
ten dit zelf zouden willen, zal het wel nooit
worden, maar wij meenen, dat goede stukken
door bekwame artisten onder krachtige mi-
ding gespeeld ook in ons land steeds een flin-
ken kern van bewonderaars zulien vinden.
Docli men client in 't oog tc houden, dat het
volk in zijn geheel beschouwd zeer zeker
kunst, maar vooral spel, tooneelspel en sa-
menspcl van .groote krachten weet tc waar-
deeren.
Op voorstellingen met een ideaal ensem
ble, elkecn werkend aan een zoo gaaf moge
lijk geheel, dat op dezelfde idee is afgestemd,
wcrdt nog steeds gewacht. Dat verschillende
zwakke stukken in diverse plaatsen voor heel
slcriit bezette zalen rooesten worden opge-
voerd, is voor de directies een vingerwijzing,
dat alleen het beste, de moeilijkc concurrence
met de film, aan dc biostoop het lioofcl zal
kunnen bieden.
In dc groote vacantie hebben natuurlijk
weer de vele wisselingen bij de gezelschappen
plaatsgevonden en is de grootste verandering
gekomen op het Leidsche Plein te Amster
dam, waar Royaards, de groote Dr. Willem
Royaards, onze eerste regisseur het veld
heeft willen en moeten ruinicn voor het Ver-
eenigcl Tooneel (combinatie VerkadeCo-
moedia). Verschillende belangrijke stukken,
die zoowel in de eerste, als de tweede helft
van 1924 de algemeene aandacht hebben ge-
trokken, willen wij in dit jaaroverzicht aan
een eenigszins uitgebreider beschouv/ing on-
derwerpen.
Een succes van Comoedia was in -de eej-ste
plaats: De terugkeer van Peter Grimm, het
merkwaardige stuk van David Belasco. Het
spiritismc met de vraag: „Leven de Doo-
|den?" werd hier op het tooneel gebracht en
mede daardoor paste het stuk in den geest
van dezen tijd.
Peter Grimm, een schatrijk kweeker, heeft
een pleegdochter Catherine, die hij, om klein-
kinderen om zich heen te hebben, wil laten
trouwen met zijn neef en erfgenaahi Frederik.
Dc kweekerij is al zeven generaties in het be-
zit van de Grimm's en Peter wil dat zij dat
zal blijven. De secretaris James is verliefd
op Catherine, maar uit dankbaar plichtsge-
voel zal de laatste doen, wat haar voogd wil.
Peter heeft een vriend, die dokter en spirtist
is en hem wil doen gelooven aan geestver-
schijningen en overbrenging van gedachten
na den dood. Peter spot er mee, maar belooft
hem lachend zich aan hem kenbaar te maken,
als hij eens eerder mocht sterven. Vlak daar-
op sterft Peter plotseling aan hartverlam-
ming. De neef erfgenaam blijkt een echte
schurlc te zijn. En nu is verder't heele stuk
door Peter onzichtbaar aanwezig voor de
spelenden (maar zichtbaar voor 't publiek)
om den schurk tot inlceer te brengen en zijn
pleegdochter gelukkig te maken met den se
cretaris.
Het mooie is dat de auteur hier niet met
uiterlijke dingen werkt, maar de wil en de
gedachten van den onzichtbaar teruggekeer-
de doet overbrengen op de levenden.
Door prachtig samenspel en schitterend
werk van Lobo als Peter Grimm is dit stuk
'n groot succes geworden.
Het Schouwtooneel gaf een goede voorstel-
ling van Dc Zonderlinge Gast, een tooneel
spel in drie bedrijven van Anton van de Vel-
de, een Belg, een bijzonder stuk, echter nog
wat te veel litteratuur en te weinig tooneel.
Het gaat hier om den Dood, die een reis
op aarde maakt en zich als daglooner ver-
huurt bij een boer. Hij ziet overal leugen,
hebzucht en onrecht. De dochter van den rij-
ken boer wordt door haar vader mishandeld,
achtervolgd door een hebzuchtigen minnaar.
Zij heeft maar een redmiddel: de dood, en
voelt zich rustig en vredig bij hem. Aan het
slot wordt het reine, verdrukte eenzame meis-
je door den Dood verlost uit de booze wereld.
Jan Musch en Stine v. d. Gaag gaven in
dit stuk prachtig spel.
De vergeestelijking liet zich ook nog ken-
nen in eenige andere stukken n.l. ,Jk dien
van Teirlinck (de Beatrys Sproke opnieuw
bevverkt). Het leven van een Heilige van Dr.
J. Walch en „De arme onder de trapvan
Henri Gheon.
In't eerste traden Magda Janssens, Go-
bau en Hubert la Roche op den voorgrond, in
het tweede Jan Musch en in 't laatste E.
Verkade.
Een bijzonder tooneelafscheid was dat van
Mevr. van EijsdenVink, de uitmuntende
actrice der Rotterdammers, die in het tooneel-
leven der Maasstad en ook in 't Haagsche,
zoom bijzondere plaats innam. Zij meende
echter, dat er een tijd van rusten voor haar
was aangebroken en na een aantal mooie af-
scheidsvoorstellingen in verschillende plaat
sen heeft men hierin berust.
Een stuk, dat door C. v. d. Lugt Melsert
met de Rotterdammers werd opgevoerd stond
ook al eenigszins in't teeken van het boven-
zinnelijke n.l. „De liitvaart" („Outward
Bound" van Sutton Vane), waarin de schrij-
ver vooral in de twee eerste acten mooi heeft
weergegeven hoe de dooden tot het bewust-
zijn komen, dat ze dood zijn, maar overigens
schijnbaar doorleven op een ander astraal
gebied, waarvan hij de grens symboliseert
door een boot.
Welk een bijzonder auteur de Italiaansche
schrijver Luigi Pirandello is, bleek uit de
opvoering van twee zijner stukken n.l. Zes
personages op zoek naar een auteur- en „Het
leven dat ik U gaf'. Hierover zou zeker nog
heel wat meer te vertellen zijn, maar wij moe
ten ons eenigszins beperken.
Een echt detectivestulc, vol geheimzinnige
spanning, behaalde nog bij Comoedia een
groot succes, n.l. „De Zeven Sleutels van
Baldpate". Het publiek waardeerde dit stuk
bijzonder.
Bij den aanvang van het nieuwe seizoen
kwam het Vereenigd Tooneel, onder leiding
van Verkade en Verbeek in de Stadsschouw-
burg. Royaards zocht met den prachthren
kern van zijn gf«elschap een wijkplaats in de
Holl. Schouwburg. In den Haag stonden
naast elkaar: Cor v. d. Lugt Melsert met het
Rott. Hofstadtooneel en onze taoneelschrijver
Jan Fabricius met zijn Odeon-theater.
Het SchouwtoonCel bleef verder in Haar
lem, Utrecht en andere groote plaatsen het
voornaamstc gczelschap.
Het Ned. Tooneel onder leiding van Dr.
Royaards bepaalde zich eerst tot verschillen
de reprises, o.a. het Gestolen Collier van
Lothar Schmidt, doch prepareerde zich on-
derwij! voor zijn eerst Grand-Guignol-avond.
In het theatre Grand Guignol te Parijs
werd n.l. veel succes behaald met eenacter's,
waarvan sommige door hun huiveringwek-
kenden inhoud en tragiek het publjek deden
rillen.
En zoo gaf ook Dr. Royaards op een avond
drie Fransche eenacteurs, waantan „Het
huis der Duisternis" wel't meest in't genre
viel. Onuitsprekelijke menschelijke ellende,
door domrne wreedheid nog op bloedige wij
ze verergerd.
Dit stuk speelt in een blindenlinstitiiui,
waar een halfgekke blindeman raast om
wraak, omdat men hem kort geleden. bestolen
heeft.
De blinde angst voor den dief, den on-
zichtbare, leeft ook bij de anderen. Dan
inerkt men dat er op het bureau van den di
recteur een onbekende man is. Het is een
doofstomme jongen, die er komt om werk te
vinden. De blinden jagen hem op, vangen
hem en de halve gek steekt hem de oogen uit.
De griezel van het geval ligt hierin, dat de
blinden hun slachtoffer niet zien, maar wel
hooren, en dat het slachtoffer zijn aanvallerp
wel ziet, maar niet spreken kan, of om hulp
kan roepen.
„Het geluk" en „De vrouw van Brons en
de man van kristal waren de twee andere
stukken.
Aan de opvoering was alle zorg besteed,
maar dat het publiek in 't algemeen bijzon
der enthousiast was voor dit genre, leek ons
van niet.
Een prachtige voorstelling was de fijne
comedie van Alfred Savoir: „Blauwbaard'8
achtste vrouw". Schitterend tooneel en sa
menspel met Mevr. Royaards, Johan Gobau
en Oscar Tourniaire als de voornaamste
krachten.
Het Vereenigd Tooneel bracht als eerste
noviteit het fijne, precieuse blijspel van Gob
doni: „De Waaier", waarvan rl. Borel in
zijn Kroniek o. m. schreef:
Wat De Waaier betreft, ook hier allerhan-
de ouderwetsche tooneeltrucjes, met herhaal-
delijk de spelers apartjes houdend tegen het
publiek, maar wat een charme zit er in dif
moderne namaak antieke stuk, en wat had
Rie Cramer er gelegenheid in, haar noofl
diep ontroerende, altijd oppervlakkige, maar
altijd toch bekoorlijke kunst aan aankleeding
en costumeering te toonen! En wat 'n spfel
wefd er in gegeven! Denk eens aan die kos-
telijke tooneeltjes tusschen den herbergier—
Hunsche en den schoenlapperKaart Jr.!
Was dit niet onbetaalbaar van prefect-vlotten
dialoog? Hoe heerlijk grotesk was Gimberg
afs de klaploopende, edele graaf, wat 'n
amourtje van een landelijk meiske was mevr.
Greta Braakensiek! Ja, onze Nederlandsche
tooneelspelers moge.n er toch heusch 66k wel
wezen hoor!
„Het Carnaval der Kindererf van "den
Franschen schrijver St. Georges de Bouhe-
lier werd wel verzorgd opgevoerd doch ver
dween toch wel wat al te gauw van het re
pertoire. Een aardig blijspel van Bennet:
E6n-Een geheeten, werd minder sterk ge
speeld. De inhoud laten wij hieronder volgen,
De schatrijke beursman Hugh Russ heeft
de vrouw van; zijn goeden-kennis Edward
Dibble al een jaar lang tot minmares en daar
hij nog al venrot is op Nina, raakt hit telkeni
beangst, dat hun betrekldng moeifijldieden
zal veroorzaken1. Dan komt Dibble, die een
schouwburg bezit en exploiteert, hem een
diensf vragen hij heeft geld, veel geld noodig
om niet failliet te gaan. wKaa ik, anb-
woordt Hugh, je dezen dlenst ook nog btf
wijzen; wanneer je weet dlat je vrouw mijn
niinares is?" Dibble verdiwijnt, doch Hu^b
helpt hem door middel van een strooman. De
eehtscbeiding volgt, Hugh trouwt Nina, maaf
z6o slecht naar zijn zin past deze rich bij
den nieuwen toestand aan, dat hij besluit haai
te bepi-oeven met den jokken dlat hij al rijo
geld zou kwij t zijn. In het volgende vie-
dte! bedrijf zien we dat voor de wedde
geboren poppetje in 'n kleine achterbunrtwon
ningZe heeft Hugh geloofd, de ..grap"
is geluktdoch nu komt Nina's zusje z^f
gen, dat haar verloofde, de bigamie-man, van
Hugh's verarmimg niets wil weten. Met hare
zuster spoedt Nina rich naar de oude woning
terug, aan welke niets veranderd blijkt:ook
aan haar en Hugh blijkt niets veranderd
ze kibbelen op den ouden voet voort en slechts
het besef, dat men van het huweliik nietie
veel moois moet verwachten, drijft de twee
in elkanders armen terug.
Van een reprise van „De Wereld, waarin
men zich verveelf(Eduard Pailleron) be-
leefde men veel irenoegen, door het fijne spel
van Mevr. Holtrop-van Gelder.
In December kwam eerst nog een stuk ge-
titeld: „Om de 300 jaar". De naam van den
ailteur was Carlo Veneziani, docli men ver
moedde algemeen, dat het door een Hollander
was geschreven, al waren de namen nog zoo
Italiaaosch
Een hoogst belangrijk evenement was de
opvoering van ,,St. Joanne" van Bernard
Shaw. Een zeer merkwaardig stuk, waarin
Shaw de historisch figuur van Jeanne
d'Arc, op zijn manier ziet en belicht. "t Is op-
merkelijk zooveel er reeds over dit stuk ge
schreven en gesproken is, wat wel bewijst,
dat hier inderdaad weer een weik van beteeke
nis door Shaw is gegeven.
Aan de opvoering, zoowel uiferlijk als in-
nerlijk, was zeer veel zorg besteed. Van Dal-
sum, Paul Huf en Herman Kloppers, benevens
Lobo leverden in dit geweldige stuk schitte
rend werk. De hoofdfiguur eischt al een heel
bijzonder actrice. Dat Nel Stants ondanks
en'orme toewijding te kort schoot in sommige
opzichten, is te begrijpen, al had men alge
meen toch bewoudering voor hetgeem zij nog
gepresteerd had:.
Naast dit groote werk, had het Vereenigd
Tooneel ook "omstrceks Kerstmis nog voor een
aardig stuk voor de jongeren gezorgd, n.l.
Jcop ter Heul, door Don de Gruyfer he-
