DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
bezochten Donderdagmiddag ons HULP6EB0UW
en
ALLEN STONDEN VERBAASD.
Hat voorbereidend lager onderwijs
in onze gemeente,
No. 44
Honderd zeven en twintigste Jaargang
1925.
ATxranementsprijs bij Yoormtbetjilmc; pei 3 maanden f2. fr. per post f2.50. Bewijsn. 5 ct. AdTertentiepr. 25 ct. p. regel, grootere letters naar plaatsruimte.
Brieyen franco N.V. Boek- en Handelsdr. v.h. Herms. Coster Zoon, Yoordam C9, Tel. Administr. No. 3. Redactie No. 33.
ZATERDAG Diredeur: G H. KRAk. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
21FEBRRARI
MEVROUWZendt 11 w gopdijncn, taffijien, kleeden, dekens 0 KRA1WV
en vender1 al Uw Stoom- en Verfcgoederen naar ®B lillUlfli
Thans staat voop 11 tie geiegenheid open, om van
de enorme sorieering en de lage prijzen te
profiteeren.
WROOM DREESMANN.
I
HET HANDWERKHUIS
Langestraat 93. Telefoon 744.
Ruitenland
Dft Manner bestaaf uii 3 bladen.
Het was alweer geruimen tijd geleden, dat
de heer H. J. Vonk, voorzitter der Vereeni-
ging »ot opricht'ng en mstandliouding eener
Algemeene Bewaarsch >oi hiei ter stede, ons
vcrzocht eens een kijkje in de school te neineri
en eens wat ever het voorbereidend Lager
Oncerwijs in o:.ze geiretnte i- s< hrijven.
Telkens was er weer wat tussihen geko
men, maar dezer dagen hebben we aan de uU
noodiging gehoor gegeven, omdat ons geble-
ken was, dat de levenfeomstandigheden waai-
in dit onderwijs op het oogenblik verkeert.
allesbehalve rooskleurig zijn en er wan
neer de gemeente niet ingrijpt spoedig een
tijd zal komen waarop de eenige Alkmaar-
sche neutrale school waarop voorbereidend
Lager Onderwijs wordt gegeven, bij gebrek
aan de noodige financien, haar deuren voor
goed zal moeten sluiten.
Dat zou zeer zeker te betreuren zijn.
Want het betreft hier geen overfcodig par-
ticulier schooltje waarvan het twijfelachtig is
of de voordeelen wel tegen de belangrijke fi
nancieele offers opwegen, maar een druk be-
volkte en blijkbaar algemeen gewaardeerde
onderwijsinrichting in een schoolgebouw met
een vijftal ruime en frissche klasse-lokalen.
Het is geen gelegenheidskindje uit het hu
welijk tusschen het openbaar en het bijzonder
onderwijs, geen spruit die onder de gunstige
oniwikkelingsvoonvaarden uit den tijd van
het beruchte bouwwetje het levenslicht gezien
heeft, maar een schbol welker stichting reeds
voor vijftig jaar hier ter stede noodzakelijk
werd geoordeeld en die sindsdien elk jaar een
tweehonderdtal leerlingen geteld heeft.
Vroeger in de- goeden ouden tijd was
het oprichten en in standhouden van een
dergelijke school vrij eenvoudig, omdat het
betrekkelijk goedkoop was.
Er was weinig personeel op een zoo laag
mogelijk salaris en aan bouw en inrichting
der school werden heel weinig eischen ge-
steld.
Maar dat is alles veranderd.
In de oorlogsjaren zijn de loonen snel ge
stagen, de eischen in dczen tiid aan de on-L.-
wijskrachten gesteld zijn heel wat hooger dan
vroeger, de salarissen zijn daarmee in over-
eenstemming gebracht en schoolhuur, belas-
ting en alle benoodigde leermiddelen eischen
zulke zware financieele offers, dat het voor
particulieren haast niet doenlijk is er een
eigen schooltje ^p na te houden.
Het onderwijs is duur en omdat de uitga-
ven bij elke school in zeer ongunstige verhou-
ding tot de inkomsten staan, is langza ner-
hand het onderwijs overal als gemeenschaps-
belang uitsluitend in handen van de over-
heid gekomen.
Dit bedenkende, is het interessant te zien
hoe lang zoo'n oude particuliere school in
deze tijden nog het hoofd boven water heeft
kunnen houden.
Lang kan het nu niet meer duren en zelfs
het grootste stichtingskapitaal moet in deze
kostbare jaren geleidelijk opgeteerd wordc-n
totdat het oogenblik komt, dat men zich af-
vraagt of het beter is de deuren voorgoed te
sluiten dan wel de „exploitatie" der school
voortaan geheel aan het stadsbestuur over te
laten.
De vraag die zich daarbij natuurlijk op
den voorgrond dringt, is of de waarde der
school, in paedagogisch opzicht zoo groot is,
dat zij de financieele offers ten voile recht-
vaardigt.
En nu moge men het voorbereidend Lager
Onderwijs ai dan niet wenschelijk of noodza
kelijk achten, toch mag de overlaid niet voor-
_bijzien, dat nu reeds bijna vijftig jaren tat
van Alkmaarsche ingezt.cnen van deze
school een dankbaar gebruik gemaakt hebben
en bij sluiting der inrichting ruim 200 kinde-
ren eenvoudig weer naar htiis gestuurd zullen
worden.
Wie de school bezoekt en de onderwijzeres-
sen aan haar dagelijksch werk ziet, komt da-
delijk tot de erkenning van de twee groote
factoren die bij dit onderwijs een rol spelen.
Zij liggen reeds verborgen in de verschil-
lende namen die deze onderwijs-inrichtingen
dragen, die in den omgang meestal bewaar-
scholen en met een officieelen titel schclen
voor voorbereidend Lager Onderwijs ge-
ncemd worden.
Zonder twijfel zijn deze inrichtingen voor
een groot deel bewaar-scholen, bewaarplaat-
sen voor grootere maar nog niet leerplichti-
ge kinderen, die hier veilig worden opgebor-
gen en onder deskundig toezicht aangenaam
worden bezig gehouden, tot groot gemak en
geruststelling van talrijke huismoeders die
een prettige bewaarplaats als deze niet gaar-
ne zouden missen.
Maar anderzijds ligt in de aanduiding dat
he* hier scholen voor voorbereidend Lager
Onderwijs betreft een paedagogisch element
verscholen en is er inderdaad van een oplei-
ding en voorbereiding sprake, die de aan-
staande leerlingen der gewone lagere scholen
zeer zeker ten goede zal komen.
Allereerst al doordat het kind, dat van de
bewaarschool komt-zich op de gewone lagere
school niet vree.nd voelt.
Het kent het klasse-verband, het is al ge-
wend aan orde en tucht, het is vertrou.vd
met den dagelijkschen gang van zaken.
En het heeft daarnaast in zijn voorberei-
dende jaren heel wat geleerd, dat het op de
gewone school boven zijn minder bevoorrech-
te klassegenooten zal cloen uitsteken.
Het leerplan op de gewone Lagere scholen
is zoo uitgebreia en moet in zoo korten tijd
worden doorgewerkt, dat er voor spel- en
knutseluurtjes veinig tijd meer beschikbaar
is.
Dat alles is, bij vroeger vergeleken, voor
een groot deel van het program verdwenen
en de heerlijke jaren, waarin d kleintjes al
spelende iets leeren, zijn meer dan vroeger
naar het voorbereidend Lager Onderwijs ver-
schoven.
Wie in de Doelenstraat de „Bewaarschool"
bezoekt, krijgt in de gang al dadelijk het ge-
voel dat bij het wereldje van het jeugdige
kind is binnengetreden.
De beide gangmuren zijn door verschillen-
de amateur-artisten met vroolijke, bonte teeke-
ningen uit het kinderleven versierd en derge
lijke prettige voorstellingen, aangevuld door
tal van toepasrelijke kinderplaten, treft men
in de klasse-lokalen aan.
In de hoogste klas, waar de directrice, me-
vrouw Bennink, de dageljjksche leiding heeft,
zitten een dertigtal vijf- en zesjarige kleuters
netjes in kleine bankjes en zijn met glundere
gezichtjes vol ambitie aan den arbeid.
Kleine jongetjes en meisjes net groote
poppen soms waren bij ons bezoek met het
plakboek bezig.
Zij hadden cen figuur mogen bekijken en nu
kregen zij allemaal wat drichoekjes van ver-
schillend gekleurd papier en een klein potje
stiifsel, om in hun plakboek, netjes recht, het-
zelfde figuurtje in elkaar te zettcn.
Dat kikte ovral wonder wel en met schit
terende oogjes kwamen zij een voor een het
resultaat van hun arbeid laten bewonderen.
Kazan, een groote herdershond, waaraan
geen der kleintjes meer bijzondere notitie
schenkt, liep vrij in de klas rond, besnuffelde
zoo nu en dan eens een van die kleine mensch-
jes en strekte dan, met een grooten slaap
geeuw, zijtn pooten Iekker lui achter bet
schoolbord uit
De kinderen geven hem dageiijks eten en
drinken en zijn zoo met het hondenleven ver-
trouwd geraakt, dat plagerijen van dieren op
straat door deze kleintjes bijna niet meer
voorkomt.
In een andere klas waren juist aardige tee-
keningetjes gemaakt en de rond fiches getrok-
ken cirkeltjcs waren met krijtjes in verschil-
lende kleuren onderscheiden.
Daar tegenover was een klasse aan het kra-
len rijgen en opmerkelijk was de ambitie om
uit alle doosjes de verschillend gekleurde kra-
!fn te zqgken en za aan duane ijzerdraadjes
tot snoeren te rijgen.
De werkstukken uit een vorig lesuur be-
schuiten met muisjes van klei of stopverf
waren daar nog te bewonderen en uit de rui
me daarnaast geiegen speellokalen klonken de
\TOolijke stemmetjes van een blijde kirnder-
schaar, die er onder leiding van een der on-
derwijzeressen allerlei leuke spelletjes deed.
En verwonderlijk is het hoe de juffrouw
telkens weer nieuwe prettige gezelschapsspel-
letjes weet te bedenken en hoe al de kleintjes
van harte meeleven, als het werk van den tim-
merman wordt bezongen, de dwergjes uit het
kabouterhuisje worden nagedaan, of de on-
deugende poes op de vangst van een viertal
vlugge muisjes wordt uitgezonden.
In den zomer vermaken zij zich buiten in
een grooten zandbak en staat een speelplaats
en desnoods het Doelenveld te hunner beschik-
king.
Naast het aankweeken van schoonheidszin,
het arnleeren van handigheid bij allerlei
knutsclkarweities, geeft het prettige. vroolijke
cn veilige kinderspel aan scholen als deze een
attractie, die oorzaak is dat hier viiftig jaar
'ang nimmer over gebrek aan Ieerlinsen ge-
klaagd is.
En dat alles, vereenigd in de eene neutrale
school voor voorbereidend Lager Onderwijs.
zal weldra moeten verdwijoen, wanneer de
gemeente de taak der Vereeniging tot oprich-
ting en instandhouding eener Algemeene Be
waarschool niet ovemeemt.
Oorspronkelijk was zij een school van het
,.Nut" en zij werd een veertigtal jaren gele-
dai door de thans nog bestaande Vereeniging
overgenomen, die in de contributes van be-
langstellenden en in de schoolgelden een
bron van voldoende inkomsten vond.
Het hoofd der school had dcstijds slechts
300 salaris en een belangstellend ingezefene
maakte het een 25-ta! jaren geleden mogelijk
op de plaats van de oude school een nieuw
en thans nog in gebruik zijnd gebouw te
stichten.
Toen kwam de oorlogstiid en een drietal ge-
:'iplcmeerde onderwijzeressen licten eioodge-
-hvongen mevrouw Bennink sinds jaren"de
;iverige directrice in den steek om in de
hoofdstad een beter bezoidigden werkkring te
zceken.
Na drinuende arovraag heeft de gemeente
voor dit onderwijs daama subsidie verleend
waarvan o^k do k-fholieke gelijksoortige
"c''ool genrefifeerd heeft.
Er werden bedranen per onderwn'zeres e-^
ncr vi'fticr kinderen uifuekeerd. tenviil de sub-
■'die voor be*- hnofd der Schorl afhankeliik is
-an een tota"l van meer of minder dan twee-
'wnderd lrnderen.
Wie nagaat wat een school als deze, met
iwee gediplomeerde onderwijzeressen en een
drietal dames-heipsters, alleen al aan salaris
sen ncodig heeft, begrijpt wel, dat de particu-
1 i ere vereeniging al spoedig weer voor groote
financieele moeilijkheden to staan kwam.
Er werd een f 1000 als hypotlieek op het
gebouw genomen en de gemeente d:e zich
•o" steeds niet voor een definitieve overname
"ft uitgesproken grf den raad de bezit-
'n g aan onroerend gced maar geheel op te
maken alvorens tot een afdoende regeling zou
worden be6loten
Het gebouw is toen voor 32000 met
aftrek van de hypotheek aan de gemeente
verkocht en de subsidie genietende vereeni
ging huurt dus nu haar gebouw voor een tel-
ken jare nog moeilijk op te brengen bedrag
van de gemeente.
Steeds kleiner wordt haar kapitaaltje, dat
zij langzaam maar zeker opeet.
En het is de groote vraag wat er binnen-
kort zal moeten gebeuren, als dit geld geheel
verbruikt zal zijn.
Het vroegere schoolhoofd heeft nog- een
pensioentje van 150 en voor de tegen-
woordige is een pensioenverzekering gesloten,
beide dus uitgaven die eenvoudig ook na liqui-
datie der Vereeniging moeilijk stop gezet kun
nen worden.
De particuliere bijdragen zijn tot ecu 60
per jaar geslonken en de kinderen uit alle
standen betalen 25 of 50 cent schoolgeld
per week, wat niet hooger opgevoerd kan
worden en natuurlijk lang niet voldoende is
om de uitgaven te kunnen dekken.
Neemt de gemeente de school niet over
er is nog geen wet op het voorbereidend La
ger Onderwijs, die haar dienaangaande
eenige verp'.ichting oplegt dan zal deze
nuttige instelling binnen afzienbaren tijd haar
deuren moeten sluiten.
Besluit de gemeente evenwel ook dit onder
wijs geheel voor eigen rekening te nemen en
in de toekomst, bij eventuefcle vacature, nog
een gedipilomeerde leerkracht aan te stellen,
dan zal het nut, dat ongetwijfeld door deze
scholen gesticht wordt, zoo groot mogelijk
kunnen zijn.
Dan zal Aikmaar kunnen behoudm, wat
in een viiftigjarig fiidperk meer dan voldoende
zijn bestaansrecht "heeft bewezen en wat zeer
vele ingezetenen voor hun kleuters niet gaame
meer zouden missen.
Het is te hopen, dat het tijdperk der onze-
kerheid niet lang meer zal duren en Burg, en
Weth. den Raad spoedig zullen voorstellen de
school geheel voor rekening der gemeente te
nemen en de thans bestaande vereeniging te
ontbinden. met dank voor de diensten. die dc
bestu ttrsleden waaronder er zijn, die reeds
vanaf 1895 de fcelangen der school behartigd
hebben onze gemeente in een iange reeks
,ran iaren vol fo^wiidino- hebbm bewezen.
ZEER LAGE PRIJZEN
DE NIEUWE DUITSCHE
BELASTINGWETTEN.
De Donderdag door de Rijksregeering bij
den Rijksdag ingediende belastingontwerpen
beteekenen van sociaal standpunt beschouwd
een stap achteruit, zegt de Tel. De regeering,
aan welker hoofd dr. Luther staat, die tot
kort geleden rijksrainister van fiancien is
geweest, is voomemens de kleine en middel
matige inkornens zoo zwaar te belasten als
dit alleen in de ergste inflatieperiode noodig
was: Van de groote inkornens en vermogens
wordt de belastingdruk aanmerkelijk ver-
minderd.
Volgcns de nieuwe wet op de inkomstenbe-
lasting, we'ke eerst met ingang van 1926 in
werking zal treden,, zal een gezinshoofd met
2 kinderen bij een jaarlijksch inkomen van
2000 mark 5 aan belasting betalen, be-
langrijk meer dan voor den ooTlog. Bij 5000
mark i"1 komen bedraagt de belasting 6,2
en bii 8000 mark slechts 6.5 Het hoogste
percentage, dat de allergrootste inkornens
van meer dan 600.000 mark zonder verdere
orogrpssie hebben te betalen, bedraagt
33 1/3
Het onsocia'e karakter van de nieuwe be-
lastingwetfen komt vooral duideiijk uit bij de
vermogensbeiasting en de successierechten.
Zoo zal het kunnen geschieden. dat een ren
tenier, die een verm open van 15. 000 mark
heeft gesoaard. evenals een tO-vovdig milli-
on"air beiastinp moet betalen.
De vakeentrale van Duiterh'?nd heeft een
nrotest peruMiceerd tepen de belastinpherzie-
ninp. waarin zii verwijzen naar de groote
vermee'-derirp van de ontvanp«ten van het
rrr'k u't L'^'relastingen, omzetbelasting en
dp"anereehten.
Na het aafrihalen van de desbetreffende
nrrntpn in het Da we?-n'an stei'en de vakver-
"enipinpen hare eisrhen en uiten het verlan-
n-en naa.r een hpla«finpr>c'itick der riik«repee-
rin.p. weike niet in de eerste plants rekening
hondt met de tre!an<ren van indrt'tripkonin-
-en en aowa-iers, doch met de behoeften van
de grange massa.
FRANKR1 IKS FINANCIEELE
POLITIEK.
Aan het groote banket, dat ter eere van
CaiOany en Malw te Pariis is gegeven, werd
'leer 200f D'rsnner deel penomen.
Gemeid wordt dat rnvalisten. als kel1ners
vp rtnomd ppnrnhpprd hehhen het fpe«tmaa'
in He war te sturen. Deze noeinp mishrkte
Herriot was niet aanwezig; de regeering
DE AUTOGARAGE VAN DE FIRMA
A. DAM EN CO., HOEK SCHARLOO,
TELE. 490 STELT ER PRIJS OP HAAR
CLIENTELE IN ALLE OPZICHTEN TE
BEVRED1GEN. ZIJ BRACHT DAAROM
KEURIGE FIAT-AUTO'S IN HUUR,
OMDAT ZE WEET, DAT EEN IEDER
DIE MET DEZE WAGENS HEEFT GE-
REDEN VOL LOF ER OVER IS, AAN-
GEZIEN ZE ELKE ANDERE aOtO IN
DE SCHADUW STELLEN.
werd op het feestmaal vertegenwoordigd
door twee onderstaatssecretarissen.
In de rede, weike Caillaux hield, zeide hij
nog, de formule te veroordeelen„Duitsch-
land zal betalen", weike formule er ten slotte
toe heeft geleid, de Frankrijk aan het Dmt-
sche rijk 57 millioen voorschoot. Hij zag
groote moeilijkheden in een kapitaalsheffi-ng.
Spreker sprak vom ts zijn optimisme uit ten
opzichte van de begrooting, daar hij van oor-
deel is, dat Frankrijk evenwicht op de begroo
ting nadert. Hij verklaarde aa.nhanger te
zijn van eene consolidatie der schulden, weike
hij in nieuwe vormen zou willen gieten, over-
tuigd als hij is dat men den noodzakelijken
steun van alle belastingplichtigen zal kunnen
verkrijgen als zij maar de overtuiging had
den, dat er dan werkelijk een eind zou komen
aan de financieele moeilijkheden.
De schulden van Frankrijk, zeide Caillaux,
overtreffen zoo zeer zijue vorderin-gen, dat wij
misschien wel verplicht zullen zijn meer aan
de geallieerden uit te betalen, dan wij van
onze vijanden zullen ontvangen voor heretel
van de vreeselijke verwoestingen, die zij heb
ben aangericht en waarvan wij het totaalbe-
drag hebben moeten voorsdiieten.
Caillaux is van oordeel, dat de nationalis-
ten in 1920 en 1921 niet alle gelegenheden,
die zich aanboden, hebben weten aan te grij-
pen om een streep te halen door de interge-
allieerde rekeningen.
Hjj wees voorts op de onvergelijkelijke dien
sten aan't land bewezen door Herriot, door
zijn goeden wil en zijn hoogstaand karakter.
DE NIEUWE ONTWAPENINGS-
CONFERENTIE.
De politieke medewerker van de „Daily
Mail" meldt, dat de Britsche regeering beslo
ten heeft met de Vereenigde Staten van
Amerika samen te werken om te trachten een
nieuwe internationale ontwapeningsconferen-
tie bijeen te roepen.
De medewerker verneemt, dat Austen
Chamberlain, de Minister voor Buitenland-
sche Zaken, met Kellogg, den nieuwen Ame-
rikaanschen staatssecretaris is overeengeko-
men, dat laatstgenoemde gedurende den zo
mer een dergelijke conference zal bijwonen,
indien met de andere groote mogendheden
overeenstemming kan worden bereikt.
De conference zal, voor zoover thans kan
worden nagegaan, zich niet bezighouden met
de beperking van de legers, doch zal bijna ze
ker beperkt blijven tot de vloten, in het bij-
zonder tot de kruisers en de onderzeeers.
Gemeid wordt, dat de Japansche regeering,
voordat zij zal besluiten deel te nemen aan
een nieuwe ontwapeningsconferentie, wenscht
te weten, wat de Amerikaansche voorstellen
voor deze conferentie zijn, Japan juicht een
verdere beperking der bewapening toe, doch
zal niet toestemmen in een beperking in
grootte of aantal van onderzeeers en torpedo-
jagers.
Als het minimum-program, dat instemming
zou moeten vinden ora het succes der confe
rentie te verzekeren, beschouwt men van Ame
rikaansche zijde de gelijktijdige beperking
van het aantal duikbooten, kruisers en duik-
bootjagers, terwijl van Engplsche zijde daar-
nevens de wensch is te kennen gegeven, dat
ook een beperking van de bewapeningen in
de lucht op het program zal worden ge-
plaatst.
Als tijd voor de onwapeningsconferentie
heeft men tot dusver de tweede helft van
Augustus en een datum omstreeks tinde Oc
tober aan de hand gedaan.
De Amerikaansche regeering heeft defini
tieve, hoewel nog informeele stappen gedaan
voor een nieuwe Marine-conferentie te Lon-
den, Tokio en Rome. Er zijn aanwijzingen,
dat de uitnoodiging gunstig word, ontvan
gen. Het slagen van de poging een nieuwe
conferentie bijeen te roepen schijnt af te han-
gen van de houdin? der Fransche reneering.
HET VROUWENKIESRECHT IN
IN ENGELAND.
Onder groote beiangstelling is gistermor-
gen in het Lagcrhuis het debat begonnen
over de tweede lezing van het wetsontwerp
tot het geven van actief kiesrecht voor het
parlement aan alle vrouwen van 21 jaar op
gelijke voorwaarden als de mannen het heb
ben.
Bij de jongste verkiezingen hebben slechts
twee procent der conservatieve candidaten dit
punt ongewijzigd op hun program genomen.
DE MOORD TE BOEDAPEST.
Betreffende het geheimzinnige sterfgeval
van Amalia Lehrer kan nog gemeid worden
dat haar Nederlandsche vriend, die na een
langdurige afwezigheid naar Boedapest was
teruggekeerd, zijn vriendin wilde bezoeken
en op zijn herhaald scheilen aan haar huis
niet werd opengedaan. Hij stak daarna zijn
hand door een gebroken ruit en opende de
deur van binnen Spoedig vond hij het lijk
van de vrouw in haar slaapkamer.
A1KMAARSGHE COURANT.
i) -ui'wmui
6127
1
WOLWEEK
