-
In en om de hootdstad.
spr. durft de dienstweigering wel aan, om
Hot ontwapening te komen.
v Spr. bood een debatavond aan tusschen een
•spreker van het revolutionnair socialisme en
een van den vrijz.-dem. bond, om de stand-
punten inzake ontwapening wederzijds te be-
lichten.
Hij kwam er tegen op dat de vrijzinnigen
zwegen, toen de schrijver van het jongste
ontwapeningsboek der revolutionaairen tot
drie maanden gevangenisstraf werd veroor-
deeld, omdat hij in dat boek een gedicht op-
nam, dat opruiend zou zijn.
Ten slotte wekte spr. op, straks niet te
gaan stemmen als men inderdaad ontwa
pening wil. Immers de Tweede Kamer kan
toch niets. Neemt zij ontwapening aan, dan
kan de Eerste Kamer die weer verwerpen, en
heeft men nog niets.
Prof, van Embden begon zijn repliek
met een paar vragen te beantwoorden, die
hem nog waren gesteld. Uit dat antwoord zal
de vraag blijken: de vrijz. konden tijdens den
oorlog nog niet met de propaganda voor ont
wapening beginnen, omdat het bankroet van
het beginsel der handhaving van een weer-
macht nog niet was gebleken.
Thans moeten we tot ontwapening zien te
komen, omdat het wellicht te laat zal zijn, als
men er aan begint als oorlog dreigt.
De derde vraag werd beantwoord tegelijk
met een deel van lietgeen de heer Vernee had
betoogd. Personen, die gewetensbezwaar heb-
ben, worden vrijgesteld van dienstplicht.
Het is geen uiting van democratic, als men
individueel overgaat tot dienstweigering. Een
wet komt tot stand door den wil van het volk
en moet ook weer worden opgeheven door
den volkswil. Als men uit hekel aan militai-
risme den djenst weigert, kan een ander wel
op denzelfden grond belastingbetalen weige-
ren enz. Het dienstweigeren is kortzichtig en
bovendien onpractisch, want in den oorlog
heeft men wel middelen om dienstweigeraars
te dwingen de wapens op te nemen.
De vrij'z.-dem. hebben nooit de oogen ge-
sloten voor misstanden in de maatschappij
en zij meenen, dat eerste voorwaarde om tot
opheffing ervan te komen is: vrije meenings-
uiting en geen onderdrukking.
Dat de grenzen oorzaak zijn voor oorlog
ontkende spr. Aan weerskanten der grenzen
kan men evengoed tot samenwerking komen
en daarom de wapens wegwerpen.
Dat het kapitalisme oorlog zou brengen,
noemde spr. een oude leuze en bovendien
zwak, gelijk hij nader aangaf. De oorlog van
1914 is er gekomen en nog is het kapitalisme
onverzwakt. Als men met ontwapening wil
jwachten tot het is verdwenen, hoe lang zal
dat dan wel duren?
Niet stemmen, adviseerde de heer Vernee,
maar spr. constateerde, dat juist als de anti-
militairisten niet stemmen, de militairisten
hun macht zullen kunnen uitbreiden en be-
yes tigen.
De macht, die we hebben, moeten we goed
gebruiken. Doen we dat niet, dan zal een
nieuwe oorlog over ons komen. Daarom steu-
ne men wat nu bereikbaar is en men steunt de
ontwapening en werkt in het belang van het
volk.
De heer S i e t s m a sloot hierop de verga
dering met dank aan prof., van Embden en
met een opwekking om te stemmen op de lijst
der vrijzinnig-democraten.
BOND VAN OP COOPER ATI EVEN
GRONDSLAG WERKENDE ZUIVEL-
FABRIEKEN IN NOORD-HOLLAND.
(Vervolg.)
Van den Bond van arbeiders in het Zui-
velbedrijf was het verzoek ingekomen om
prijzen beschikbaar te stelleu van de boter
keuringen.
Op voorstel van het bestuur werd besloten
daarop niet in te gaan, omdat dit vreesde
dat dit niet bevorderlijk was aan de deel-
name. Te zijner tijd denkt het bestuur met
andere voorstellen te komen.
Voorts was van dezelfde organisatie een
schrijven ingekomen waarin verzocht werd
om bij het benoemen van kaasmakers reke-
ning te houden met de vakschool voor kaas
makers.
De v o o r z i 11 e r verklaarde dat ook het
bestuur op het standpunt stou^ dat de vak
school moest worden gevorderd en vroeg
machtiging in deze richting te werken. Al
dus werd besloten.
Inzake de stookcursus te Hoorn werd me-
degedeeld, dat deze cursus door 12 leerlin-
gen is gevolgd. Twee verlieten tusschentijds
de cursus. Overeenkomstig het vooraemen
van het bestuur werden ook een tweetal les
sen voor electrotechniek in het leerplan op-
genomen.
Inzake de aankoopbenoodigdheden werd
met voldoeni'ng geconstateerd, dat bij de da-
ling van de prijzen de omzet was gestegen.
Boterkeuringen.
In 1925 zullen in iedere maand boterkeu
ringen worden gehouden. Gehoopt wordt dat
de deelheming aan die keuringen zoo groot
mogelijk zal zijn, omdat de bedoeling is te
komen tot verbetering van het product.
Met den Ned. Zuivelbond was wederom
samenwerking verkregen voor dc propagan
da voor de botercontrole onder rijkstoczicht.
Kaaskeuringen.
Bij de kaaskeuringen bekwam Ronta te
Twisk den lsten prijs, „De Verwachting" te
Wognum de 2de en .,De Goede Verwachting"
te Bobeldijk, den 3en prijs.
In de wijze van bcoordccling komt geen
verandering.
De pensioneering van den boer.
Genoemde verzekering wordt gesloten voor
personen jonger dan 55 jaar.
De Zuivelbond werd de nleest gewenschte
organisatie geacht voor het aansluiten bij
het fonds en het formen van een groepverze-
kering. De premiebetaling zal plaats hebben
naar verhouding van ieder bedrijf.
De verzekering bestaat in het uitkeeren
van een kapitaal bij het bereiken van 65-ja-
rigen leeftijd of bij overlijden van 500 tot
een maximum van*/ 7000. Ter bevordering
van de plannen heeft dc commissie op ver
schillende plaatsen personen aangezocht voor
bet treffen van voorbereidende maatregelen.
Landbouwboekhouding.
v De propaganda voor de landbouwboekhou
ding wordt door de commissie van land-
bouwcooperatie geregedl voorigezet.
-• Betreurd werd het dat tot nog toe de boek
houding door de landbouwers te vecl wordt
nagelaten.
Over de arbeidsregeling.
Me degedeeld werd, dat de vereeniging
van oud-leerlingen van de vakschool voor
kaasmakers te Hoorn tot de conclusie was
gekomen, dat van een goede uitoefening van
het bedrijf 78 uren verruiming per jaar in
de wintermaanden noodig waren. De com
missie voor arbeidsregeling kwam tot de
zelfde conclusie.
Van de zijde van de werkgevers werd een
verruiming van 100 uur noodig geoordeeld,
doch overeen gekomen werd dat ook de F. N.
Z. de door N H. noodig geoordeelde 78 uur
zouden woren overgenomen.
Besprekingen met den Directeur-Generaal
van den arbeid gaven alle aanleiding om te
verwachten dat de gewenschte verruiming
zou worden toegestaan.
Tot groote verwondering werd het niet
toegestaan en regelde Den Haag de zaak an-
ders en niet in het belang van hen over wiens
belangen zij daar meenen te moeten waken.
Geoordeeld werd dat verkeerde politieke in-
vloeden hier werkzaajn waren geweest.
Het olien van de kaas.
Medegedeeld werd, dat van „Alcmaria"
bij de K. v. K. een verzoek was ingekomen
om althans gedurende Juli en Augustus de
kaas meer geolied aan te voeren.
Dit verzoek is ook behandeld door het
bestuur. i
De beperkinn van den arbeidsduur maakt
dat alle wet fflaamheden zooveel mogelijk
beperkt moeten worden. Bovendien wordt het
werk verbonden aan het wasschen en olien
van de kaas niet betaald in den marktprijs,
zoodat- alleen een extra vergoeding voor het
weer olien en wasschen van de kaas noodig
zal zijn, voor zoover er nog kans bestaat dat
dit werk in verband met de arbeidsbeperking
in de fabriek verricht kan worden.
Het bestuur liet het dan ook aan de leden
over te bepalen wat zij wenschen te doen.
De heer Varik bracht verslag uit van zijn
werkzaamheden als technicus, waaruit bleek,
dat van het geleverde nog al eens wat moest
worden afgekeurd n.l. 15 pet. zoodat dc con-
trole wel noodzakelijk is.
Meer en meer wordt overgegaan tot aan
koop bij de F. N. Z.
Spr. leverde een warm pleidooi voor het
deelnemen aan de boterkeuringen. Dit is ook
gewenscht voor de fabrieken die de beste
boter leveren. De keuring is een prikkel om
steeds meer te bereiken.
Het melkonderzoek, dat geregeld plaats
vindt, geschiedt nog maar bij een achttal fa
brieken.
Spr. wekte ook tot deelname op aan' dit
melkonderzoek, alsmede aan de controle van
de administratie, die alleen beoogt het werk
aangenamer en gemakkelijker te maken. Een
bekencfmaking van tekortkomingen in deze
behoeft men r.iet te vreezen.
Van den F. N. Z. was een schrijven inge
komen, waarni werd medegedeeld, dat het
Persbureau Vas Diaz een draadlooze, tele-
fonische dienst ter verspreiding van markt-
berichten wil organiseeren.
De prijs van de collectieve contracten
houdt verband met he aantal aansluitingen.
Met het oog op het gebruik van de code
worden collectieve contracten geprefereerd
Ook een andere maatschappij is genegen, een
dergelijke dienst in te richtem. Overleg is
dus noodig om te voorkomen, dat te dure
contracten worden afgesloten.. Men moet
goed overwegen, voor men met een bepaalde
firma in zee gaat.
De Voorzitter decide mede, dat het
Bestuur zoo'n dienst wel van belang acht en
zich ten alien tijde beschikbaar stelt voor het
geven. van ir.lichtingen.
Inzake de te nemen maatregelen voor de
bestrijding van het mond- en klauwzeer was
er een schrijven van den F. N. Z. ingekomen
over de proeven van Prov. Blirick te Utrecht
en Dr. Laurens te Rotterdam. In het schrij
ven werd gevraagd of de Bond genegen was
met medewerking van de gezondheidsdienst
voor het vee de in Friesland overeenkomstig
het rapport geachte proef te nemen, ten twee
de of de Bond het gewenscht achtte, dat door
het veeartsenijku'ndig staatstoezicht proeven
worden genomen met inspuitingen; ten der
de of de Bond het gewenscht achtte met de
Maatschappij van Diergeneeskurfde overleg
te plegen inzake propaganda-voordrachten
over bacteriophage; ten vierde of de Bond
het gewenscht en mogelijk achtte, een zeker
bedrag bijeen te brengen, teneinde Prof. Bli
rick in de gelegenheid te stellen, zijn weten-
schappelijke proeven op bescheiden schaal
voort te zctten
De heer J, M. B 1 a u w b o e r vond het
jammer, dat de urgentie van dit punt wel
wat te wenschen overliet, omdat Noord-Hol-
laud al vrij veel bezet is met de gevreesde
zidkte. Spr. persoonlijke meening was, dat
het wel gewenscht was, dat de boeren in
samenwerking met den geneeskundigen
dienst tracht het verloop van de ziekte en de
bestrijding na te gaan. Voor de fabrieken
mag het geen bezwaar zijn, het geld daar
voor bijeen te brengen.
De heer Ham sloot zich bij het gespro-
kene van den heer Blauwboer aan. In zijn
omgeving is de ziekte nog niet van dien
aard, dat de bestrijding niet meer zou baten.
Als er iets gaat gebeuren, dan zou spr.
graag zien, dat dit zoo krachtig en zoo gauw
mogelijk geschiedde
De heer K u i p e r deelde mede, dat de
Holl. Maatsch. van Landbouw belangstel-
ling toont voor de proever van Dr. Over-
bosch en den heer Kuiper te Alfen, die voor
inspuiting bloed gebruiken van koeien, die
de ziekte 10 dagen gehad hebben en daavmee
over het algemcen goede resultaten bereiken.
Het Hoofdbestuur van de H. M v. L.
heeft deze zaak gerenvoyeerd aan het Ne-
derlandsch Landbouwcomite, met de bedoe
ling, dat die Maatschappij en anderen een
zeker kapitaal bijeen brengen teneinde deze
proefnemingen te kunnen doorzetten.
Dr. Posthuma zeide op een vraag van
den heer Jougejans, dai ten aanzien van een
benoodigd bedrag niets was bepaald.
Spr. gaf nog eens aan, wat er in het
schrijven gevraagd wordt eil stelde in het
licht, dat er ook een principieel punt in het
geding is. Dat de regeering de begrooting
sluitend wil maken, juicht iedereen toe. Maar
men kan dit op verschillende manieren. De
regeering meent. dat een van de manieren is
om het kleine beetje, waarmede de landbouw-
bealngen worden bevorderd, te moeten ver-
minderen.
Daartegenover kan men zich op het stand
punt stellen, dat, als men wil blijven leven,
men eerst moet zorgen, dat men voedsel
krijgt, aangezien men anders toch dood gaat.
Deg^ne, die zorgt voor de voortbrenging
van het voetisei is de landbouw en met nu
te bezuigen op het kleine beetje, diat den
landbouw bevordert, bevordert men niet de
productie van het voedsel. Het Bestuur van
den Bond stelt dan ook de vraag, of voor
het inemen van de mond- en klauwzeerproe-
ven de Bond geld moet geven of dat men tot
de regeering moet zeggen: Het staat voor
iedereen vast, dat bij het toenemen van het
mond- en klauwzeer, er tengevolge diaarvan
een heel stuk voedsel in allerlei vonn ver-
dwijnt, waarom de Minister van het bezui-
nigen op dit terrein moet at blijven.
Wanneer de Bond het gewenscht oordeelt,
dat de proeven van Prof. Blirick worden
voortgezet, en ook van de laatste zienswijze
is, dat de regeering hierop niet mag bezui-
nigen, dan moet de F. N. Z. naar de regee
ring, om te pogen dat aan Prof. Blirick de
gelden niet worden onthouden. Slaagt de F.
N. Z. hierin niet dan is het eenvoudig, dat
wij in de kosten bijdragen in verhouding tot
de melk.
Na eenige bespreking werd als de mee
ning van de vergadering vastgelegd, dat het
de plicht van de regeering is om in het alge-
meen volksbelang in dezen den landbouw te
hulp te komen. Doet de regeering het niet
dan werd het Bestuur gemachtigd om in ver
houding tot de geleverde melk een bedrag
uit te trek ken.
In de middagvergadering was allereerst
het woord aan Dr. Posthuma, die een verhan-
deling gaf over cooperatie en in het licht
stelde, wat Robert Owen in de 19e eeuw in
Engeland daarvoor deed. Wat de verbruiks-
cooperatie Rochdale in Engeland als ver-
bruikscooperatie deed en hoe deze groeide in
Europa, stelde hij nader in het licht, daarbij
latende uitkomen, hoe de soc.-dem. vooral
door den invloed van de Belgische soc.-dem.
liaar standpunt, dat een cooperatie een klein
burgerlijke beweging was, losliet.
In Frankrijk ontstond de productie-coope-
ratie. In 1848 waren er een groot aantal,
doch daarvan zijn er maar 4 overgebleven,
doordat men het niet eens werd over het even-
redig deel van de verdienste.
Ons land telt al een 800 crediet-cooperaties,
waarvan 700 onder de landbouwers en 1100
andere cooperaties ten plattelande.
De cooperaties zijn in nood geboren en
sinds de grijze oudrieid heeft ten plattelande
de saamhoorigheid bestaan. Het bewijs daar
van is te vinden in verschillende gebruiken.
Hoe afhankelijk het platteland was van het
industrieele grootkapitaal in de 19e eeuw,
bracht spr. naar voren. De oprichting van coo
peratieve suiker- en aardappelmeelfabrieken,
stroocarton en zuivelfabrieken, was hiervan
het gevolg en in die mate, dat die voor de
volkskracht en de opvoedende kracht van het
Nederlandsche Volk van groote beteekenis
zijn geworden,
In wezen beteekent de cooperatie niets an
ders dan door samenwerking te bereiken wat
den eenling niet mogelijk is.
De noodzakelijkheid van aaneensluiting
van de cooperatieve fabrieken deed spr. mede
uitkomen.
Het 25-jarig bestaan van de F.N.Z. die in
in deze veel deed, moet een feest worden waar
men zal erkennen, dat de F. N. Z. bestaan
moet blijven juist om ons op de been te hou
den. (Applaus.)
De Voorzitter bracht den heer
Posthuma woorden van dank voor zijn refe-
raat.
De hr. B 1 a a u w b o e r gaf de vergade
ring in overwegihg om eens en voor altija
met den strijd tusschen groote en kleine fa
brieken te breken en met elkander te strijden
als samenwerkende fabrieken. Men moet in-
zien, dat de beter ingerichte cooperatieve fa
brieken ook boeren-fabrieken zijn in het be
lang van den boerenstand. (Applaus.)
De heer A p p e 1 gevoelde, dat die woor
den tot hem gericht waren. Persoonlijk had
spr. echter gaarne gezien, dat de bond niet in
tweeen was gegaan. In het belang van den
bond had hij aangedrongen op het verkie-
zen van een lid van een kleine fabriek.
De Voorzitter beoogde, dat de
boeren in den tijd nu zij wat kunnen uitvoeren,
tot het inzicht zouden komen, dat zij bij el
kander behooren.
Men moet niet als de koeien, alleen bij on-
weer op een hoop loopen. (Applaus.)
Het woord was hierop aan Dr. Scheij, die
rapporteerde over „Goed melken". Dit rap
port publiceerden wij reeds Woensdag j.l.
Op een vraag van den heer Appel deelde
dr. Schey mede, dat voor de plaatselijke cur-
sussen als regel geen personen kunnen wor
den toegelaten die nimmer onder een koe heb
ben gezeten. Spr. gaf toe, dat de eerste dagen
degene die zijn vee beschikbaar stelt een ge-
ringe're melkgift kan verwachten. Men kan
daarvoor den betreffenden veehouder schadc-
loos siellen.
De heer D. d e Boer zette nog uit-
een, dat een voormelker aan een zuivelfabriek
als die te Stompetoren nog groote diensten
kan bewezen als controleur. Het verheugde
spr. dat de controleur den cursus van voor-
melkers volgde.
De heer P. Klein Czn. rapporteerde
over den Gezondheidsdienst voor het vee en
deelde uit het verslag over 1 October 1923
tot 31 September 1924 mede, dat 478.78
was uitgegeven, zoodat cr nog maar een
saldo is van 23.
dat op 24 bedrijven 1051 dieren waren on-
derzocht. 82.7 pet. dieren bleken goed.
Dit rapport was reeds eerder uitgebracht
in den bond van Rundveefokvereenigingen.
Dat D r. d e V i n is als voorlichter de
streek had moeten verlaten, betreurde spr., en
vorderde een protest, aangezien hij den stoot
had gegeven aan den gezondheidsdienst. Het
leidt geen twijfel of de dienst moet, door het
gebrek aan werkkrachten geschaad worden.
Nu kon slechts een betrekkelijk aantal land
bouwers worden aangesloten. De boerenstand
dient als een man op te trekken tegen de re
geering, die al een zonderlinge bezuinigings-
woede ten toon spreidt. (Applaus.)
De heer D e Boer vroeg naar de re
sultaten met de oogendruppeling.
In Friesland waren die treurig.
De heer Klein zeide, dat het verslag
daar geen gegevens over bevat. Wel oordeelt
men de onderhuidsche inspuiting beter
In behandeling kwam hierop de beschij-
vingsbrief van de algemeene vergadering
van den Algemeenen Nederlandschen Zuivel
bond. Aan den afgevaardigde werd bij man
daat gegeven.
De Voorzitter verdedigde hierop
het bestuursvoorstel om 2 obligatien van
250 en 5/4 pet. te nemen in de Cooperatie
ve Melkproductenf abrlek „De Ommelanden"
te Groningen.
Bij acclamatie werd dit voorstel aangeno-
men.
De heer Appel betwijfelde het, of het
wel op den weg van den bond lag, doch had
geen bezwaren. Spr. verklaarde zich persoon-
iijk bereid ook zoo'n obligatie te nemen.
(Applaus.)
Bij de rondvraag verklaarde 3e heer van
der Sluis, dat hij met groot genoegen voor het
eerst de vergadering had bijgewoond en
vooral met groote belangstelling de rede van
Dr. Posthuma over cooperatie had gehoord.
De Voorzitter uitte nog den
wensch, dat Dr. Posthuma ook de volgende
vergaderingen zou bijwonen en sloot hierop
met een woord van dank de vergadering.
CXXXI.
Naar aanleiding van bet Koninklijk
bezoek.
„'sWerelds achtste wonder" is weder gedu
rende eenige dagen vol levendigheid en bewe-
ging geweest de Koningin heeft met haar
gezm het jaarlijiksche ©ffitieele bezoek aan
de hoofdstad van haar rijk gebracht. Thans
is dat wederom voor een jaar voorbij; de
schildwachthuizen aan voor- en achE rzijde
van het Paleis op den Dam geplaatst, ver-
dwijnen weer; de gordijnen achter de ramen
worden neergelatenaf en toe zullen aan den
achter-ingang weder rijtuigen stilhouden,
aanbrengende de vreemde'ingen, die het ge-
bouw komen bezichtigen voor zoover het
voor landgenoot en vreemdeling te bezichti
gen is. Owrigens staat het daar dan weder
gedurende eenige maanden doodsch en verla-
ten gelukkig dat er althans nog eenig le
ven van uit gaat door het klokkenspel in den
koepel.
Ik ben niet voornemens ,lezer, in de volgende
regelen nog eens de Dam-paleis-geschiedenis
te gaan neerschrijvende geheele lijdensge-
schiedenis van het groote huis aan den Am-
sterdamschen Dam sedert 1808, toen, onge-
lukkig genoeg, Lodewij'k Napoleon er zijn ze-
tel koos, mag bij elken Nederlander wel als
bekend worden verondersteld, maar toch, als
men Amsterdammer is en iets voelt voor de
merkwaardige gescliiedenis dezer stad, vraagt
men zich elk jaar weer af: waarom dat uit
Amsterdam's grootheid en bloei opgetrokken
gebouw, bestemd voor der stede-regeering,
in den regel slechts eenmaal 's jaars voor
de stedelijke vroedschap open komt; voor de
vroedschap, die er dan niet cntvangt, wat
zijn recht behoorde te zijn, doch ter audientie
ontvangen wordt, omdat do regering des
lands er nooit toe is kunnen komen voor het
vorstelijk Huis een passend verblijf in te rich-
ten in de hoofdstad van haar land. In stede
te hebben gezorgd, dat in die hoofdstad een
paleis zou bestaan voor het hoofd van den
staat, heeft men nu reeds jaren en jaren ge-
duld dat de vorstelijke personen bij hun bezoe-
ken aan Amsterdam hun intrek mcesten me-
men in een gebouw, drie eeuwen ongeveer ge-
leddn door Amsterdam's burgerij opgericht
als zetel van haar stadsbestuur.
Er is in onze dagen natuurlijk geen denken
aan, dat uit de schatkist des lands te Amster
dam een paleis voor de regeerende vorstin zal
worden gebouwd; or is niet de minste kijk
op, dat in afzienbaren tijd het oude stadhuis
weder ter vrije beschikking komt van de
vroedschap en deze daar haar officieelen ze
tel zal terugkrijgen, al ware het slechts om
bij officieele gelegenheden, der oude stad
waardig, te kunnen recipieeren, maar het
blijft toch een feit, dat ras-echte Amsterdam-
mers steeds den bestaanden toestand blijyen
betreuren, al dcet zulks natuurlijk niet in het
minst af tot de battelijkheid, waarmede Am
sterdam steeds weer de Koningin en haar ge-
zin welkom beet.
Want de verknochtheid van de overgroote
meerderheid der Amsterdamsche bevolking
voor de Koningin en haar Huis is in de vori-
ge week op ondubbelzinnige wijze gebleken.
Het is anders wel een eigenaardige „plechtig-
heid," dat jaarlijksch bezoek door.ae lands-
vrouwe aan de hoofdstad des lands gebracht.
Vreemdelingen, die in zulk een week toevallig
te Amsterdam toeven, kunnen er vaak moeilijk
hoogte van krijgen, „waarom dat toch zoo is
aangezien zij in den regel Den Haag, als
zijnde de stad waar de vorstelijke familie
haar residentie heeft; waar de regeering ze-
telt en het Nederlandsche parlement verga-
dert, als de hoofdstad des lands beschouwen.
Als men hen dan tevens vertelt, dat de kro-
ning, of beter gezegd de intiuldiging, van een
tot den troon gercepen vorst of vorstin moet
plaats hebben te Amsterdam, staan zij meest-
al nog meer verbaasd het is dan ook altijd
iets eigenaardigs in ons land, dat bezit van
een hoofdstad, die geen residentie, die geen
hoofdstad is. Maar de bestaande toestand
heeft dan toch dit gevolg, dat de Amsterdam-
mers d'e Koninginne-week des te meer op prijs
stellen en de gelegenheid, hun gedurende die
bezoekdagen geschonken, gaarne aangrijpen
cm de vorstin bij haar rijtoeren door de stad
hartelijk toe te juichen.
Gelegenheid daartoe wordt hun in die
week in ruime mate geboden, want de pro-
gramma's der rijtoeren van Hare Majesteit
worden steeds zodanig opgesteld, dat bijkans
geen stadskwartier onbezocht blijft, maar bij
de geweldige uitbreiding, die Amsterdam in
de laatste jaren heeft ondergaan, moet het,
dunkt me, aan burgemeester en hoofdeommis-
saris van politie heel wat hoofdbrekens gaan
kosten om alle burgers der hoofdstad in deze
ter wille te kunnen zijn.
Over het algemeen hebben de programma's
van het Koninklijk bezoek nagenoeg hetzelfde
karakter: audienties der vorstin in de mor-
genureri: bezceken aan openbare instellingen,
waaraan rijtoeren verbonden zijn in den na-
middagbijkans steeds een bezoek der Konin
gin aan de kunstzalen van „Arti et Amid-
tia", dikwerf ook aan Rijks- en Stedelijk Mu
seum; steeds het bijwonen van een voorstel-
ling in den Stadsschouwburg. Menigmaal
staat op het programma een vaartocht op het
IJ ter bezichtiging van haven- en scheeps-
bouwwerken.
Zoo is het jaren achtereen geweest, maar
in den lateren tijd is er toch wel eenige wijzi-
ging in de programma's gebracht. Ik heb de
jaren gekend, dat bijna altijd de aanvang van
het Koninklijk bezoek begon op een Dinsdag
of Woensdag en de vorstin dan den Zondag
overbleef. Op dien dag ontbrak dan nooit
het bijwonen van een godsdiensfcocfening in
de Nieuwe Kerk, gevolgd door een bezoek aan
de rumen van „N'atura Artfs Magistral
waarna de groote Zondagnamiddag-rijtoar
volgde. Die godsdienstoefening was altijd
druk bezocht, omdat niet ontkend kan worden
dat velen, die opgegaan waren naar het bede-
huis, zulks allereerst gedaan hadden om de
Koningm te zien, en „Artis" telde op zulk
een middag bet aantal der leden met hun
gezinnen en gei'ntroduceerden bij honderdea
en nog eens honderden.
Maar later is er verandering gekomen
doordat in de laatste jaren het Koninklijk be
zoek 'begon op een Maandag of Dinsdag en
op den laatsten dag der week een einde nam,
de Zondag was dus „vervallen". Ditmaal
heeft de vorstin weder den Zondag in de
hoofdstad doorgebracht, maar van de tradi-
tioneele bezoeken werd afgeweken. De Konin-i
gin bezocht in den ochtend de godsdienstoefe-
ning niet in de Nieuwe Kerk, doch in de
Westerkerk, zonder dat vooraf ruchtbaarheidL'
vas gegeven van haar voornemen. Gevolg is
dan ook geweest, dat het kerkgebouw niet ge-
heel gevuld was door degenen, die gekomen-
zouden zijn om de Koningin te zien, dotih al
leen zij aanwezig waren, ter kerke opgegaan
omdat zij zich daartoe geroepen hadden ge-
voeld en wij mogen veilig aannemen, dat de'
Koningin zich Zondagochtend j.l. gelukkigeti
zal gcvoeld hebben aan de gewijde plek t*>
mid'd'en der kleine schare, opgegaan om uit
de prediking stichting mede te' nemen, dan
vroeger tusschen de „nieuwsgierigen", die
haar in de Nieuwe Kerk plachten te omrin-
gen.
Een andere afwijking van het Zondags-p».
gramma is geweest, dat een bezoek aan „Ar-
tis" ditmaal niet werd gebracht, doch instede
daarvan de gemeentelijke kweekerij „Franken-
daal" vereerd met een vorstelijk bezoek. E)eze
kweekerij, waaruit de gemeente Amsterdam
al haar plantsoenen in bloem- en kleuren-
praoht zet, is gelegen in de Meer, in een ge-
deelte van Amsterdam-, dat vroeger tot de
gemeente Watergraafsmeer behoord heeft.
Tot voor eenige jaren zou een Koninklijk*
rijtoer zich niet dien kant hebben „uitge-
strekt", maar nu Watergraafsmeer een deel
der hoofdstad is gewordennu aan de over-
zijde van de ceintuur-spoorbaan allengs is
opgekomen een lang onbelangrijk stadskwar
tier; nu daar is ontstaan de Traansvaalbuurt,
een kleine stad op zich zelf, was er alle re-
den voor de Koningin om haar Zondagmid-
dag-rijtoer ook naar dat nieuwe gedeelte der
gemeente uit te breiden, waarmede zij onge-
twijfeld tallooze burgers aan zich heeft ver-
plicht. En „Frankendaal" was ook zeker even
zeer de moeite van een bezoek waard als „Ar-
tis". In vroegere eeuwen vormde „Franken-
daal" met „Rosenburgh" een belangrijk ge
deelte van de Meer; het waren grootsche bui-
tenplaatsen met schitterenden tuinaanleg,
maar in de n loop der tijden, toen degenen,
die zich de weelde van buitenverblijven kon
den veroorl'oven, niet meer bij voorkeur zoch-
ten de oevers van de Vecht of van de Meer,
geraakten deze buitenplaatsen in verval. „Ro-
senburgh" ging na allerlei „wedervaardig.
heden" te hebben beleefd geheel te niet en
werd ten slotte door de gemeente gekodit tot
uitbreiding der aangrenzende Oosterbegraaf-
piaats; ,,Frankftidaal" werd mede Amster
dam's eigendom, doch is nu al sedert jaren
en jaren de „hoofdtuin" van Amsterdam,
waar de boomen en bloemen en heesters voor
de plantsoenen van de stad worden gekweekt
en een ieder, die deze stad kent, zal moeten
erkennen op schitterende en deskundige wijze,
want als er iets is, waaraan in Amsterdam
waarlijk goede zorg wordt besteed, dan is
het aan het bevorderen van het stadsschoon
door fraaien bloementooi in parken en plant
soenen er zou zelfs nog meer kunnen wor
den gedaan, want er zijn altijd nog genoeg
open plekken, die om bloemensier vragen.
Hoeveel aangenamer zou Amsterdam's "toe-
gang zich voordcen aan den vreemdeling als
b.v. het middenplein voor liet Centraal-station
een bloemijtcoi was, instede van een verzame-
iing schreeuwende vensters en ventertjes met
diccolade, kranten en wat niet alals er bloe
men geuxden rap het Beursplein; als het
Damplein in plaats van een gedeeltelijken
modderpoel, met bloemen was getooid, indien
men het niet verkoopen kan voor een of ande
ren bcuw er is nog genoeg te doen in Am
sterdam voor de kweekers van „Frankendaal",
die de Koningin heeft het kunnen zien
hun vak goed genoeg verstaan. Wie weet wat
nog gebeuren zal nu de hoofdstad aan dien
aanleg en de verfraaiing der groote verkeers-
wegen steeds meer zorg is gaan besteden.
'SINA SANA;'
Markfberichten
ALKMAARSCHE EXPORTVEILING.
ALKMAAR, 22 Mei. In de heden gehou
den veilingen werd betaald voor: Bloemkool
le soort per 100 st. 26—/ 35, 2e soort
1822, Wortelen per 100 bos 12.40—
16.90, Rabarbei" per 100 boS f 9.20
17.80, Asperges Dikwit peE 100 bos 37-
tot 48, Dikblauw per 100 bbs f 28—/ 35,
Aardbeien per K.G. 1.10—1.30, Krop-
sla per 100 stuks 2.90—/ 8.90, Komkom-
mers per 100 stuks T6—28, Pieterselie
pei' 100 bos 1.20—/ 2.90, Postelein per
bakje 0.200.52, Radijs per 100 bos
4.106.40, Raapstekn per 100 bos
0.902.50, Spinazie per 100 K.G.
0.40—/ 10.80, Selderie per 100 bos 4.50
tot 8.70. Aanvoer 15000 stuks Kropsla,
2000 bos Asperges.
PURMEREND,. 22 Mei. ,„Afslagvereeni-
ging Beemster, Pnrmerend en Omstreken".
Nieuwe aardappelen 10.75, kleine 8.75
per zak (25 K.G.), Aardbezien 1 38—2
per K.G., Bloemkool f AO—.f 43 per 100,
Spinazie 0.250.60 per 5 K.G., Poste
lein 0.100.15 per K.G., Sla 1.30—
7.20 per 100 krop, Radijs 1.101 20
per 100 bos, Peterselie 5.20 per 100 bos,
Selderij 10.30—/ 11.30 per 100 bos, Ra-
barber 824.10 per 100 bos, Zoete ap-
pelen 0.25 per K,G.
ZAANDAM, 22 Mei Veiling „de Zaan-
streek". Spinazie 1—/ 1.85 per kist, Pos
telein 3660 ct. per kl. kist, Sla 1.05
3 per kist, Selderie 12—23 ct. per bos,
Peen 2234 ct. per bos, Bloemkool I 26
32. ct. per stuk, Radijs 22—50 ct per 10 bos,
Spinazie 30—60 ct. p. kl. kist, Komkommers
1832 ct. per stpk, Bloemkool II 1622 ct.
per stuk, Slaprei 710 ct. per bos, Raajv
stelen 1015 ct. per 10 bos, Pieterselie 10
tot 16 ct. per bos, Rabarber 15—19 ct. per
bo§. -I- v v v
- i I f
