DAOBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Ho. 21?
Honderd zeyen en twintigste Jaargang
1925
DINSDAG
15 SEPTEMBER
De Troonrede.
en
Alkmaarsche Hnlshoud-
iBdustriesohool.
;al
De*e Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon- en Feestdagen, nitgegeven.
Ihonnementsprijs bij voornitbetaling per 3 maanden voor Alkmaar ft.— franco door
bet geheele Rijk /2.50.
Afzonderlijke en bewljsnummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTlEN:
Per regel /0.25, bij groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij v/h HERMs. COSTER ft ZOON,
Voordam C 9.
Directeur: G. H..KRAK.
Telef.nr. Adtninisfratie 3.
Telefoonnr. Redadie 33.
Postgiro 37060.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
H. M. tie Koningin heeft heden bij de
opening der Staten-Generaal de volgende
rede uitgesproken:
In. uw midden, leden der Staten-Generaal,
herdenk ik met voldoening dat er voor ons
volk m zoo menig opzicht reden tot dankbaar-
heid bestaat.
fnnige deelneming vervutt mij met de
slachtoffers van de ramp, die in de algeloo-
pen maand verschillende deelen van het land
teisterde. Het gevoel van saamhoorigheid,
'dat zich, waar het geldt geleden verlies te
lenigen, weder zoo krachtig openksarde,
stent echter tot erkentelijkheid.
De toestand van land- en tuinbouw geeft
in menig opzicht reden tot voldoening, al
zijn de vooruitzichten voor de naaste toe-
komst niet geheel zonder sdiaduwen.
Handel en nijverheid verkeeren nog in
moeilijken toestand. In niet geringe mate is
itaarop van invloed de economi9che gesteld-
heid buiten onze grenspsten. Al blijven zor-
gen druldken, zoo kan ntettemin van eenige
verbetering in den algenaesnen toestand As
lands wordep gewaagd.
Het gevaar voor onhvriehtfng van den toe
stand van's lands geldnrtddtelen kan als afge-
wend worden beschouwd. Ingrijpende maat-
regelen zijn daarvoor noe>c% geweest. Blijft
de financieele toestand zich gunstig ontwik-
kelengdan zal, naast verhehting der aan de
burgerij opgelegde lasteh, ook verzachting
van enkele der in de laatste jaren genomen
maatregelen in overweging kunnen worden
genomen.
Zoo voor bestuur- als wetgeving blijft hand-
having van de christelijke grondslagen van
ons volksleven richtsnoer.
Vereenvoudiging van den Slaatsdienst,
waar mogelijk inkrimping van Sfaatsoe-
moeiing en betrachting van de uiterste so-
berheid in het beheer der publieke middelen
blijven dringend geboden Voorzicningen.
die omvangrijke geldelijke offers van de schat-
kist vorderen, dienen dan vermeden te wor
den.
Onze bctrekkingen met de andere mpgeiid-
heden zijn van den meest vriendschappclijkeii
aard, met volstrekte handhaving van de
grondwettelijke financieele gelijkstelling
Op het gebied van het lager onderwijs
blijft het oog gericht zoowel op het houden
van de kosten van het onderwijs binnen re-
delijke grenzen, als op het wegnemeu van
onnoodige beperking van de vrijheid van het
onderwijs. Een voorstel zal worden gedaan
tot wijziging van de regeling van de school-
geldheffing.
In afwachting dat de ontwikkeling van den
internationalen toestand de verwezenlijking
zal toelaten van de door den Vollcenbond in
uitzicht gestelde algemeene beperking van
bewapening, zal redds thans het streven er
op gericht zijn, om, bij behoud eener weer-
macht, welke met den bestaanden internatio
nalen toestand rekening houdt, geleidelijk te
geraken tot verlaging van de militaire uitga-
ven. Maatregelen zijn in overweging tot in-
stelling van een Departement van Landsver-
dediging, waaraan de belangen van land- en
zeemacht zullen worden toevertrouwd, voor
zoover deze laatste niet naar het departe
ment van kolonien inoeten overgaan.
De zorg voor de groote verkeerswegen te
land vordert bijzondere aandacht. Ook hier-
omtrent zijn voorzieningen in overweging
genomen.
Op sociaal terrein blijft een omzichtig be-
leid noodzakelijk. Geleidelijk zal de in het
verleden gevolgde lijn worden doorgetrokken.
Naarmate de economische toestanden in ons
land dit mogelijk maken zal de arbeidswet
1919 verder behooren te worden doorge-
voerd.
Invoering der ziektewet, nadat deze gewij-
zigd is, ook in dezen zin, dat meer ruimte
wordt geaten aan hetgeen in de maatschap-
pij is opgekomen, is geboden.
Wettelijke regeling van h^ collectieve ar-
beidscontract zal worden bevorderd.
Ten aanzien van de volkshuisvesting zal
de regeering zich als regel beperken tot de
taak zooals de woningwet die zich heeft ge-
dacht.
*erkge'
legenheid zijn in overweging.
Het beheer van's Lands overzeesche ge-
westen zal worden voortgezet in een geest
welke met onze zedelijke roeping jegens die
gewesten in overeenstemming is.
Om in de toenemende behoeften van land
en volk te kunnen voorzien is ruiine toevloeing
van kapitaal onmisbaar. Gewaakt zal worden
dat de belangen der idlandsche bevolking
nit1 door overwicht van dat kapitaal wor
den benadeeld.
Moge God zijn milden zegen aan uw ar-
beid schenken!
Ik verklaar de gewone zitting der Staten-
Generaal geopend.
Met bijzondere belangstelling zal dit jaar
de troonrede tegemoet gezien zijn omda-t een
geheel nieuw ministeiie dlaarin thans zijn te
volgen weg heeft uitgestippeld.
Men kende, stuk voor stuk, te goed de
waarde der vroegere ministers om niet vrij
nauwkeurig te weten in welke lijn hun poli-
tieke plannen lagen en wat zij daarbij bereik-
baar achtten.
De elkaar volgende troonreden, werkpro-
gramma's van hetzelfde regeeringscoliege
brachten d'an ook weinig verrassingen en
verschilden in hoofdzaak in de wijze waar-
op zij ieder jaar weer getoonzet waren.
In de moeilijke malaise-jareo waren het
klaagliederen over dte duistere tijden maar
meer en meer, naarmate het bedrag der
staatsuitgaven dat der inkomsten begon te
naderen, werd1 een blijder geluid vernomen
en sprak de troonrede van lichtpunten die
verwachten deden, dat de economische crisis
haar diepste punt bereikt had.
Nog in de troonrede van het vorige jaar
werd die verwachting geuit en wij hebben
toen de hoop uitgesproken dat de volgende
van een grooter herstel der vo-lkswelvaart
en toenemenden bloei van ons financieel en
econimsch leven zou kunnen getuigen.
In zooverre dat samengaat met een ver
betering van 's lands financien, mag zeker
gecanstateerd worden, dat wij sinds het vo
rige jaar weer een flinke schrede vooruit ge-
gaan zijn.
Het vooruitzicht zoo werd het vorig
jaar gezegd is gewettigd, dat, indien de
thans bij de Staten-Generaal nog aanhan-
gige maatregelen van financieelen aard1 zul-
len zijn tot stand gekomen, de gewone uitga-
ven en inkomsten voor het dienstjaar 1925
in evenwicht zullen zijn,
Nu Colijn, de man, die als goed heelmees-
ter, het mes d'iep in de wonde gezet heeft, als
minister-president is opgetreden, mocht zekei*
verwacht worden, dat hij op den tot dusver
ingeslagen weg is voortgegaan, en aller
eerst voor een sluitende begrooting gezorgd
heeft.
Met belangstelling mag worden afge-
wacht, welke middelen daartoe aangewend
zijn geworden.
In de troonrede spreekt H. M. de konin
gin er allereerst Haar voldoening over uit,
dat er voor ons volk in zoo menig opzkht
reden tot dankbaarheid bestaat.
Dat is een heel wat blijder begin dam het
vorig jaar toen over zorgelijke tijden en een
economische crisis werd gesproken.
Ook thans werd een ernstig woord aan den
toestand in ons vaderland gewijd, maar het
was er niet een dat van maatsehappelijke zorg
gewaagde maar een woord van innige deel
neming met de slachtoffers van de matuur-
ramp, die ijj Augustus het Oostelijk deel van
ons vaderland heeft getroffen.
Het doet goed H. M. onmiddellijk daar-
na er Haar erkentelijkheid over te hooren
uitspreken, dat't geheele Nederlandsche vo'k
dadelijk spontaan dte handen in elkaar heeft
geslagen om eigen landgenooten op dte meest
doeltreffende wijze hulp te verleenan.
Bewijst het eenerzijds den algemeenen
drang tot daadwerkelijke hulpverleening,
anderzijds geeft het weer een treffend Ix;-
wijs van saamhoorigheid, van een en on-
deelbaarheid van de gansche Nederlandsche
bevolking.
De toestand van land- en tuinibouw geeft
in menig opzicht reden tot voldoening, al
zijn de vooruitzichten voor de naaste toe
komst niet geheel zonder schaduwen.
Dat is voorzichtig uitgedrukt en geeft wei
nig houvast voor de beoordeeling van den
tegenwoordigen stand van zaken.
Het is duldelijk dat deze kenschetsing in
vrijwel elke troonrede zonder meer zal kun
nen ingelascht worden.
Werd het vorige jaar geconstateerd, dat
in sommige opzichten eenige, zij het dan ook
geringe, opleving van handel, landbouw en
nijverheid viel waar te nemen, thans wordt
geconstateerd dat handel en nijverheid nog
in moeilijken toestand verkeeren.
De economische eesteftlheid buiten onze
grenzen nog altijd laten de oorlogsjaren
zich gelden doen daarop sterk hun in
vloed' gevoelen
Toch, zegt de toonrede, kan niettemin van,
eenige verbetering in' dten algemeenen toe
stand dtes lands worden gewaagd.
Moge deze optimistische slotzin de
voorbode van latere dankbare erkenningen
van een' algemeene opleving zijn.
Zooals te verwachten was, wordt thans
ten voile erkend, dat het gevaar voor ont-
wrichting van den toestand van's lands geld-
middelen als afgewend kan beschouwd wor
den.
Dat is inderdaad een prestatie, die wel een
felicitatie waard is.
Zooals wij hierboven reeds opmerkten,
mag- met belangstelling worden afgewacht
welke middelen daartoe aangewend zijn ge
worden. De troonrede laat zkh daarover niet
uit en geeft als een Haagscb orakel slechts
te kennen, dat ingrijpende maatregelen daar
voor noodig geweest zijn.
Als minister Colijn dat verzekert, zal wel
spoedig blijken, dat heel wat financieel gedu-
peerden het volkomen met hem eens zijn.
De begrooting is nu sluitend, maar de
minister-president neemt geen halve maatre
gelen. Wij gaan op den ingeslagen weg
voort en zijn reeds in het stadium gekomen,
waarin over vrijwillige vermindering der aan
de burgerij opgelegde lasten wordt gespro
ken.
Blijft zegt de troonrede de financieele
toestand zich gunstig ontwikkelen, dan zal,
naast verlichting der aan de burgerij opge
legde lasten, ook verzachting van enkele der
in de laatste jaren genomen maatregelen in
overweging kunnen worden genomen
Hier toont de medicus Colijn, dat hij ook
met zijn patienten kan meeleven. Na het mes
diep in de wonde gezet te hebben, laat hij
zijn slachtoffers los, klopt ze bemoedigend
op den rug en belooft ze gouden bergen van
algeheele gezondheid voor een gelukkige
toekomst.
Zoo voor bestuur als wetgeving blijft
handhaving van de Christelijke grondslagen
van ons volksleven richtsnoer.
Het is niet duidelijk welke minister uit het
tegenwoordige Kabinet deze verklaring van
onze degelijldieid in de troonrede gelascht
heeft, want er zijn er heel wat die daarvoor
in aanmerking komen.
Vereenvoudiging van den Staatsdienst,
waar mogelijk inkrimping van staatsbemoei-
ing en betrachting van de uiterste soberheid
in het beheer der publieke middelen blijven
dringend geboden.
Dat lijkt wel uit het programma van den
Nationalen Bond voor bezuiniging overgeno-
men en dat het de regeering met een zuinig
beheer volkomen ernst is, blijkt wel uit de
verklaring, dat voorzieningen, die omvang
rijke geldelijke offers van de schatkist vorde
ren, vermeden dienen te worden.
Die komen later aan de beurt, als de grond,
dien wij betreden, nog vaster en veiliger zal
zijn geworden.
Onze betrekkingen met de andere mogend-
heden zijn van den meest vriendschappelijken
aard.
Dat is kort maar krachtig, al ontbreekt,
evenals verleden jaar, de toevoeging, dat zij
aanleiding tot voldoening geven
Minster van Karaebeek, een der weinigen
die van het oude in het nieuwe Kabinet is
overgegaan, is volkomen op de hoogte van
alle eigenaardigheden en alle wenschen en
verlangens van onze naaste en verre buren
Hij is nourri dans le serail en spreekt uit ja-
renlange ondervinding.
Zelfs al wordt straks wellicht het tractaat
met Belgie door de Kamer verworpen, dan is
dit geenszins een daad van minder vriende-
lijke nabuurschap, maar eerder van eenvou-
dige koopmanschap, die het contract voor
een der partijen in economisch opzicht min
der aannemelijk oordeelt.
Het zal er uitsluitend om gaan of het al
dan niet in 's lands belang wordt geoor-
deeld.
'Met strenge handhaving der grondwette
lijke financieele gelijkstelling op het gebied
van het lager onderwijs, blijft het oog gericht
zoowel op het houden van de kosten van het
onderwijs binnen redelijke grenzen als op het
wegnemen van onnoodige beperkingen van
de vrijheid van het onderwijs>.
Dat is een uitlating van minister Rutgers,
die er aan toevoegt, dat een voorstel zal
worden gedaan tot wijziging van de regeling
van de schoolgeldheffing.
Weldra zal deze bewindsman bemerken,
dat het heel wat gemakkelijker is Kamerlid
dan minister te zijn.
Streed hij vroeger voor het bij zonder on
derwijs, thans zal hij de volkomen finan
cieele gelijkstelling hebben na te streven,
maar er ziin voorbeelden zeifs in onz^
stad dat een vurig voorvechter van een
van beide richtingen zich toch later, als
hoofd van de afdeeling onderwijs, een vol-
strekt onpartijdig man kan toonen.
Over de afdeeling kunsten en wetenschap-
pen aan zijn departement laat de heer Rut
gers zich niet uit.
Hopelijk zullen de schoone kunsten door
maatregelen van dezen anti-revolutionnairen
minister niet in haar vrije ontwikkeling wor
den belemmerd.
In afwachting, dat de ontwikkeling "van den
internationalen toestand de verwezenlijking
zal toelaten van de door den Volkenbond in
uitzicht gestelde algemeene - beperking van
bewapening, zal reeds thans het streven er
op gericht zijn om, bij behoud eener weer-
macht, welke met den bestaanden internatio
nalen toestand rekening houdt, geleideTijik te
geraken tot verlaging van de militaire uit-
gaven.
Met de algemeene beperking van bewape
ning vlot het in Eiiropa nog niet erg en het is
o. i. in deze alles behalve stabiele tijden, niet
te verwachten, dat ons land daartoe het voor-
beeld zal geven.
Niettemin schroomt de nieuwe minister
van oorlog niet onze weermacht zoo gering
mogelijk te doen zijn en zoo doeltreffend mo
gelijk te vereenvoudigen.
Reeds nu is er sprake van opheffing van
verschillende garnizoenen en afvloeii'ng van
eenige honderden officieren en al wordt dit.
blijkens een telegram in dit nunrmer officieei
weer tegengcsproken, de ondervinding heeft
wel geleerd, dat dergelijke berichten niet hun
weg tot de pers vinden als zij geen schi|n van
kans op verwezenlijking hebben.
Maatregelen zegt de. troonrede id}®
in overweging tot instelling van een departe
ment van landsverdediging, waaraan de be
langen van land- en zeemacht zullen worden
toevertrouwd, voor zoover deze laatste niet
naar het departement van kolonien moeten
overgaan.
Men kent het versehillend inzicfrt tusscben
minister Van Dijk en minister Lambooij. De
nieuwe bewindsman heeft een eigen kijk op
onze weermacht, die in verschillende militaire
kringen, waar men voor eigen belangen
vreest, reeds heel wat ongerustheid teweeg
bracht.
De toevoeging van marine oncler een eigen
directeur-generaal aan het departement van
Oorlog en de vraag in hoeverre moederland
en kolonien daarover hun zorgen zullen rat-
strekken, heeft reeds heel wat pennen in be-
weging gebracht en zal dten nieuwen be
windsman nog voor moeilijke problero.en s-tel-
len.
De zorg voor de groote verkeerswegen in
ons land vordert bijzondere aandacht en ook
hieromtrent zijn voorzieningen in overweging
genomen.
Ziedaar een verklaring die gewoonlijk in de
troonrede ontbreekt en er thans van getuigt,
dat het nieuwe kabinet voor dezen eisch van
den tijd niet langer het oor heeft willen slui-
ten.
Een goed en vlug verkeer is een der voor-
naamste factoren voor een gezond economisch
leven.
Op sociaal terrein aldus de troonrede -
blijft een omzichtig beleid noodzakelijk en ge
leidelijk zal de in het verleden gevolgde lijn
worden doorgetrokken.
Naarmate de economische toestanden in
ons land-dit mogelijk maken, belooft de troon
rede een verdere doorvoering van de arbeids
wet 1919.
Ook acht het kabinet invoering der ziekte
wet geboden nadat daarin meer ruimte wordt
gelaten aan wat in de maatschappij is opge
komen.
Deze erkenfiing van de waarde van het
particulier initiatief is niet zonder beteekenis
en komt ook uit in de verklaring, dat de re
geering zich ten aanzien der volkshuisvesting
als regel beperken zal tot de taak, zooals die
in de woningwet is omschreven. De tijd waar
in de overheid grootendeels het risico van den
velkswoningbouw kan dragen moet, nu de
toestanden normaler worden, langzamerhand
tot het verleden gaan behooren. Bouw door
particulieren naar gebleken behoefte is het
gezondste systeem en de opheffing der huur
commissies bewijst wel dat bescherming van
huurders van overheidswege thans niet meer
noodzakelijk geacht wordt.
Wettelijke regeling van het collectieve ar-
beidscontract zal bevorderd worden en maat-
regen tot uitbreiding van weikgelegenheid
zijn in overweging.
Moge het dit kabinet gegeven zijn einde-
lijk eens uit het moeras der arbeidsgeschillen
en vcornamelijk uit dat der werkloc-sheid te
geraken.
Het beheer van 's lands overzeesche ge
westen zal worden voortgezet in een geest
welke met onze zedelijke roeping jegens die
gewesten in overeenstemming is.
Om in de toenemende behoeften van land
LAATSTE AANGIFTEN (voor loover nog
plaatsruimte) voor de verschillende opleidin-
geD en cursussen op WOENSDAti 16 en
VRIJDAG 18 SEPT. 2—4 uur.
Uren van aangifte voor de Arendsehoel
worden in OCT. bekend gemaakt.
De Dheotriee,
J. F. BffUMER.
en volk te kunnen voorzien, is ruime toevloei-
ing van kapitaal onmisbaar, maar gewaakt
zal worden- dat de belangen der Mandsche
bevolking niet door overwich-t van dat kapi
taal worden benadeeld.
De tijd van Multatuii is voorbij en er
wordt gelukkig tegenwoordig heel wa-t meer
op de belangen der bevolking gelet dan vroe
ger.
Anderzijdls is de geest van dezen tffd niet
bevorderlijk geweest voor de onderworpen-
heitf van dat miilioenenvolk an een hoogst
voorzichtig beleid is tegenwoordig geboden,
om Indie het rustig koioniaal bezit van vroe
ger te doen blijven.
De nieuwe minister van kolonien dSe naar
Holland onderweg is om zijn moeilijke taak
te aauvaarden heeft in Indie en dat zegt
voor indische blade a nogal wat geen
slcchte pers gehad. Hopelijk zal hij: de man
zijn die voor dit ntoeilijke onderdea der al
gemeene regeeringstaak de vereischte capaci-
teiten blijkt te bezitfen.
Dat de troonrede thans niet over Surrna-
•tne en Curasao spreekt, zullen- wij maar als
vetblijdend teeken van een algemeen gunsti-
ger toestand onzer West-Indische Kolonien
opvatren.
De bekeade ver-kieztngsplaten hebben ons
dezen zomer Colijn als stuurman- bij het roer
van ons staatsscheepje getoond.
Het voig-t, naar ute cte thans gegeven ver-
zekeringen is gebi-eken een- vrij voorzichtigen
koers an wij rnogen- hopen en verwachten,
dat het met zijn nieuwe bemanning de ge-
vaar-iijke polibieke fdippen- zai weten te mlj-
den.
Geraengd Mieiiws.
NED. FED. BOND VAN PERSONEEL'
IN OPENBAREN DIENST.
De Nederlandsche Federatieve Bond van
personeel in openbaren dienst heeft het vot-
gend verzoek gericht tot B. en W. van Am
sterdam:
Door tal van arbeideis en ambtenaren in
dienst van de gemeente Amsterdam werd bfj
herhaling onze medewerking verzocht tot bet
vormen van een delegatie, bestaande uit amb-
ienaren en werkiieden georganiseerd m de,
onderscheidene vakbonden, om een studkrei®
te maken in Rusland, naar de omstandigiie-
den waaronder de Russisclie arbeidende Masse
leeft. Een scudiereis dus waarmede eenige
maanden gemoeid znlien zijn, wil althens die
arbejdersdelegatie voldoende gelegenheid
worden gelaten om van al datgene, wat zich
in Rusland cp economisch en politick terrem
ontwikkelt, behoorlijA kennis te kunoen ne
men
Voor en al eer wij daaraan ooze medewer
king verleenen, wenschten wij ons eerst te ver-
zekeren van de medewerking van uw college
ten aanzien van het verstrefcken van een ver-
lof van pl.m. 2 maanden voor een 15 ambte
naren en werkiieden, welke eventueei voor be-
doelde delegatie zullen worden benoemd. Het
iigt in onze bedoeling. dc saorarsteiiiiig der
delegatie te doen gcschieden in overieg met
alle bestaande organisaties van gemeeitteper-
soneel.
Wij zijn er van overtuigd, dat uw college
zijn medewerking ten deze niet zal onthouden,
omdat o.i deze zelfstudie van de arbeiders en
ambtenaren van datgene wat in Rusland
plaats vindt, per slot de waarheid zal dienen
Ten overvloeae wijzen wij uw college er op,
dat de arbeiders van verschillende landen
dergelijk soort van delegaties reeds naar Rus
land zonden, waaruit blijkt, dat niet alleen
wij, maar dat internationaal dezelfde zucht
om te weten wat de Russische revokrtie voor
de arbeidende klasse bracht, onder de arbei-
dende klasse leeft.
ONTEVREDENHEID VAN HET SPOOR-
WEGPERSONEEL.
In verband met de afwijzing door de direc-
tle van de door den loonra*d voorgestelde
loonregeling openbaart zich in de kringen
van de Spoorwegambtenaren een zeer sterke
ontevredenheid, vooral ook omdat de voor
deze groep op het platteland voorgestelde
billijker classificatie daardoor weer twijfel-
aclrtig is geworden, terwijl toch de geheele
regeling met medewerking en instenHniqgt
van de vertegenwoordigers der directie tot
stand was gekomen.
Gevolg gevende aan den drang, door de
leden uitgeoetend, heeft het hoofdbestuur
van den B. A. N. S. besloten, tegen Zonda
20 September te Utrecht /-en dome
V
y - -vv
