Brleven Hit Berlin.
SlapeEoosheid
ienigevolge van de zomerwarmte, overwint
men spoedig door het gebruik van een paar
Mijnhardt's Zenuwtabletten. Buisje 75 ct.
Bnitenland
DE FINANCIEELE CRISIS IN
FRANKRIJK.
Het wetsontwerp der financieele voorstellen
door de regeering in te dienen, bevat slechts
twee artikelen. Volgens het eerste wordt de
regeering gemachtigd tot 30 November 1926
bij eenvoudig besluit al die maatregelen te
nemen, welke zij tot het financieel herstel en
evenetns tot atabilisatie van den franc-koers
noodig acht.
Het tweede artikel verplicht de regeering de
bclastingmaatregelen bij aanvang der zit
ting in 1927 aan het oorde'el van het parle
ment te onderwerpen. Een doelmatiger ver-
deeling der belastingen wordt ingesteld, in
zonderheid de verlaging met 30 pet. van de
maximum-heffing naar het inkomen, een ver
hooging met 25 pot. van de belasting op
schuldbekentenissen, de afschaffing van het
coupon bordereaux en ten slotte een herzie
ning van de indirecte belastingen; echter mo-
gen deze het vijfvoudige van de heffing in
1914 niet overschrijden.
De belasting op den omzet wordt voorts op
2 pet. bij invoer en op 1.30 pet. bij uitvoer
vastgesteld, terwijl het plan bestaat verder
||t een verhooging der spoorwegtarieven en
tot een herziening van de belasting op het
vervoer van automobielen.
De oprichting van een „caisse de gestion"
naast de voorbereiding yan de monetaire
stabilisatie en de verhooging van de salariS'
sen der aipbtenaren staan verder op het pro-
gramma, terwijl men door invoerverboden be-
sparingen hoopt te verkrijgen.
Tenslotte wordt voorgesteld de verhooging
der douane-rechten in evenredigheid van de
door het algemeen indexcijfer aangewezen
prijsschommelingen vast te stellen.
De commissie voor de financien verwierp
met 14 tegen 13 stemmen art. 1 van het re-
geeringsontwerp.
Naar aanleiding van deze stemming kreeg
de rapporteur-generaal opdracht een rappor
op te stellen, waarin wordt uiteengezet, dat
de commissie tegen de aanvaarding van het
regeeringsvoorstel is.
Op dezen grondslag begint heden de dis
cussie in openbare zitting en ten slotte is het
de Kamer, welke zich met haar voile souverei-
niteit over het regeeringsontwerp zal hebben
uit te spreken.
HET REFERENDUM IN
DUITSCHLAND.
Het definitieve resultaat van het referen
dum is thans bekend. Het aantal stemgerech
tigden bedroeg 39.785.950. Er namen
15.559797 personen aan de stemming deel
Ongeldig waren 585.903 stemmen. „Ja"
stemden
585.710
14.455.184 personen; „neen:
DE THiiRINGSCHE LANDDAG.
In den Thuringschen Landdag hebben de
communisten bij de behandeling der begroo
ting van het Thiiringsche theater de zitting
door hun optreden gestoord. Twee commu-
nistische leden moesten de zittingzaal verla-
ten. Toen zij dit weigerden te doen hief de
president de zitting op, meldt een Wolffbe
richt uit Weimar.
DE GEWONDE NEDERLANDERS
IN FRANKRIJK.
Omtrent het ongeval, Nederlandsche werk-
lieden overkomen, wordt nog gemeld dat tij
dens den arbeid aan het baggerwerk in het
kanaal bij Labasse in het Noorden van
Frankrijk met een der emmers een granaat
werd opgehaald, tijdens den oorlog in dat ka
naal gevallen. De granaat ontplofte, met het
reeds vermelde gevolg.
DE CHAOS IN CHINA.
Er heerscht toenemende ongerustheid in
zendelingenkringen over den toestand der
missionnarissen en andere vreemdelingen te
Sjanfoe, dat sedert veertien dagen door de
troepen van Woe-Pei-foe wordt belegerd, in
verband met het aanhoudende bombardement
en het gebrek aan levensmiddelen.
Naar schatting bevinden zich te Sjanfoe
15 Engelschen en 20 h 30 Zweden.
In een mededeeling van de missionarissen
te Sjanghai wordt gezegd, dat een groot aan
tal steden en dorpen in de omgeving is ge-
plunderd en geheel verwoest. Een zendelin-
genhuis werd met den grond gelijkgemaakt
en het geheele platteland toont den aanblik
van een verwoest gebied.
DE OPGRAVINGEN TE UR.
Het bestuur van het Britsch Museum heeft
besloten ook dit jaar weer subsidie te geven
voor het opgravingswerk te Ur door den
heer C. Leonard Woolley.
E>eze hoopt het volgend seizoen door te
gaan met het werk in den heuvel, waarin hij
het vorige jaar tien dagen heeft gewerkt.
Toen vond hij de overblijfselen van gebou-
wen, staande op een hoogte van 10 c.M. Wat
In den korten tijd, die nog maar beschikbaar
was, aan het licht kwam, schenen twee tui-
nen te zijn en de kamers, die er in uit kwa-
men. In een van die kamers werd een groot
aantal beschreven leemen tafeltjes gevonden.
Ofschoon ze nog niet ontcijferd zijn, is het
,wel zeker, dat de inhoud voornamelijk be-
rirokking heeft op den godsdienst. Ze dateeren
ttot ongeveer 2100 j. v. C. Een bevat een ge-
dieht op de stad Ur. Men vermoedt, dat het
yoornaamste gebouw onder den heuvel ligt.
De heer Woolley is dan ook voornemens diaar
aan te gaan werken. Als hij met 300 man ar-
oerat, zal hij er ongeveer drie maanden aan
fceztg zijn. In het begin van November zal
me ner mee aanvangen. Het gebouw ligt bui-
ten het gewijde deel, zooals dit is aangegeven
m de geschiedenis van de stad dtoor Nebu-
chadnezar, maar het is niet zeker of het ge
wijde deel van dien tijd hetzelfde is als in
vroeger dagen. Aan het eind van het vorige
sei zoen werd een deel gevonden van een zeer
beschadigden tempel, gebouwd in 2250 j. v.
C., die juist lag op de lijn van Nebuchadn6-
zar s mslmtenden muur. Deze rui'nes strek-
ten zich uit tot onder een deel van den heu
vel. t Is daarom mogelijk, dat er nog meer
van den tempel zal worden gevonden, wan
neer de heuvel grondig wordt onderzocht. De
WMjtfsten van het vorige seizoen worden ge-
dedfteWJk in <fe Assyrtsdie afdoeftag van het dat zllj geheel onafhauSelSjS Ufa van de
Britsche Museum tentoongesteld. Een ander stappen gedaan door lichamen 'buiten de
dee! is te Bagdad. Van de daar aanwezige steenkoohndustrie, waarop onlange de aan-
voorwerpen zijn op de ten toonstel ling ig h^t I dach/t is gevestigd. Er zijn niet-bindende be
r>_.-j u \ispreyn-gieh gaande met betere vooruitzidi-
ten dan and«ere poginigen van dien aard.
Britsch Museum afgietsels aanwezig.
DE OPSTANDEN IN) PlERZIS.
Aan de „Matin" wordt thans gemeld, dat
de oipstand in Perzisch Azerbeidlsjan onder-
drukt is. Een communique van het Perzische
ministerie van Oorlog zegt, dat de rust in
A-zerbeidsjan en de provincie Kwanos is her-
steld en dat 56 rebellen zijn terechtgesteld.
Wat het district Boernoerd betreft, verwacht
men dat ook de aldaar opereerende regee-
ringstroepen de troebelen spoedig meester
zullen zijn.
ZICH VIER JAAR DOOD
GEHOUDEN.
Voor den politierechter in Bowstreet (Lou
den) wordt thans een proces behandeld te
gen een 52-jarige keukenprinses, die kans ge-
zien heeft zich vier jaar dood te houden en op
deze zonderlinge wijze een verzekeringmaat-
schappij voor een 3000 pond heeft opgelicht.
Zij had in het begin van 1922 al haar bezit-
tingen aan haar zoon vermaakt. In Juni van
datzelfde jaar verdween zij spoorloos. Men
vond haar kleeren aan het strand bij Ilfra-
combe, haar opsporing werd verzocht maar
zonder resultaat. In November sprak het
High Court rechtsvermoeden van overlijden
uit en het volgende jaar keerde de maatschap-
pij, waarbij zij verzekerd was, het verzekerde
bedrag van een 3000 pond aan den executeur-
testamentair uit.
Wat was er intusschen met de doodgewaan-
de gebeurd? Op den dag harer verdwijning
meldde zij zich aan bij een tehuis voor meis-
jes te Exeter, waar zij zich uitgaf voor een
meisje uit Australie en beweerde, dat zij al
haar bagage op de treinreis verloren had. Of-
schoon zij er voor een „meisje" wel wat erg
weinig jong uit zag, nam men haar op en tot
het eind van 1924 diende zij op verschillend
plaatsen als keukenmeid. In Februari- *25
ging zij als zoodanig naar Nieuw-Zeeland.
Het wekte achterdocht, dat haar schoondoch-
ter geld toegezonden kreeg uit Australia, zij
werd naar Engeland teruggezonden en be
weerde bij haar aanhouding te Southampton
zich niets meer te herinneren. Haar zoon, die
mede in het complot was, is sedert overled'en
tengevolge van een ongeval met een auto, die
hij gekocht had van voorschotten op wat hem
te wachten stond van zijn moeders erfenis.
RADIO EN THEATERBEZOEK.
Men heeft in Engeland besloten de theater-
malaise met man en macht aan te vallen:
Stage Guild, Theatrical Managers Asocia-
tion en Society of West End Managers gaan
een reclame-campagne beginnen, die op drie
jaar berekend is en 100.000 pond mag kosten.
Vooral tegen radio zal men stemming maken;
het is bij de afscheidsavond van Dame Nellie
Melba gebleken, dat de radio-luisteraars zoo
talrijk waren, dat het theaterbezoek vijf-en-
twintig procent daaldte.
Londen heeft 37 theaters, die als ze vol
waren 350.000 Londenaars in een week zou-
denbergen, wat men een laag cijfer acht. New
York met 70 theaters geeft een veel beter
voorbeeld en tot die hoogte wil men in Lon
den de cijfers ook opvoeren.
DE AANSPORING TOT MOORD.
De rol, die de gearresteerde Rudolf Haas
bij de verdwijning van den boekhouder Hel
ling heeft gespeeld, ligt nog geheel in het
duister. De verdenking, dat Haas den moord
heeft beraamd omdat Helling op de hoogte
zou zijn geweest van verschillende belas-
tingontdnikingen, is door den moordenaar
Schroder en den chauffeur bij hun verhoor
opgeworpen. De belastingautoriteiten van
Maagdenburg die onmiddellijk alle boeken
der firma Haas hebben onderzocht, hebben
tot dusver nog niets omtrent een belasting-
ontduilcing kunnen vinden.
Rudolf Haas wordt door de meesten, die
hem kennen, als een rustig man geschilderd.
Opvallend is dat vele employe's van de firma
vrijwiltig hun ontslag hebben genomen en
met ruzie zijn heengegaan, terwijl andere
personen. die bij de firma Haas aangcsteld
werden, hun benceming niet hebben aan-
vaard, daar zij hadden gehooi'd, dat bet per-
scneel zeer slecht werd behandeld.
De vader van Rudolf Haas, die, klein be-.
De mijnwerkera en het voorstel der
geestelijkheid.
Na een zitting, die den geheelen ochten'd
duurde, zijn gister de leden van het bestuur
der mijtiwerkersfederatie naar bun dlistricten
'teruggekeerd.
Cook verklaarde, dat er geen verandering
in den toestand was gekomen. Het bestuur
heeft niet besloten thans een gedelegeerden-
conlerentie bijeen te roepen.
Een ander bestuurslid zeide te verwacbten,
dat er volgende week nieuwe onderhandelin-
fen zullen worden geopend. Het bestuur
ad n.m. met eenige wijzigingen van onder
jgescMct belang de vredesvoorstellen der
geestelijken aamgenomen, die waarschijnlijk
nun voorstellen ook aan de regeering zullen
voorleggen,
VEEL GEGEVENS OVER GENEES-
KUNDE GEVONDEN.
lb „Comoedia" vertelt de heer P. Schaz-
mann over de resultaten van de opgravingen
op heteiland Cos, in 1922 door hem hervat,
nadat prof. Herzog ze in het begin van deze
eeuw had aangevangen.
Door dit werk is het heiligdom vrijgeko-
men van Esculapus (den god der genees-
kunde).
Bij de opgravingen zijn verschillende frag-
mlenten aan't licht gekomen van beelden van
de hand der zonen van Praxiteles, die het al-
taar in den tempel sierden. De ontdekking
van een geldealiseerd portret van Alexander
den Grooten is van belang voor de kennis
van het Grieksche beeld in de 4def eeuw voor
Chr. Het lichaam dat bij het hoofd hoorde is
echter verdwenen.
Het grootste deel van't bovenste terras van
het heiligdom was ingenomen door een groot-
schen, wit marmeren Dorischen tempel, die
al van verre gezien kon worden door de zee-
vaarders op de vaart Athene— Alexandria.
Aan drie kanten waren portieken met lange
galerijen er achter, ten gebruike van de zie-
ken, die bij den God genezing kwamen zoeken.
De voorkant van het hoofdgebouw bleef vrij
en was naar de zee gekeerd.
De minerale wateren, die voor de behande
ling der zieken gebruikt werden, ontsprongen
op den naburigen berg. In den tijd der kei-
zers maakte men daar veel gebruik van. De
Grieken echter kenden de samenstelling er
van niet genoeg om te weten, hoe zij ze moes
ten toedienen.
Tusschen de muren, die de terrassen steun-
den, vindt men vijvers en badlkuipen in alleriei
vorm ten dienste van de medische hydiro-
therapi-e, die toen reeds op een vrij hoog
standpunt stond.
De ontdekikingen bij de opgravingen. ge
daan zijn belangrijfk; het werk bracht dage-
lijks nieuwe vondsten, in den vorm van op-
schriften, reliefs, fragmenten van beelden,
geldshiidken, aardewerk. Op het gebied van
opschrifjen is de stoutste verwachting over-
troffen. Ze hebben voor't grootste deel be-
trekkin-g op eeredienst, geneeskuode en de
beroemde geneesheeren.
Het gevond-ene maak-t het mogelijk, beter
op de hoogte te komen van oude geneeskun-
de, en geeft te gelijker tijd een beter imzicht
in de Grieksche wetenschap in het algemeen.
Oemengd Nieuws
CENTRALE BOND VAN TRANSPORT-
ARBEIDERS.
Gistermorgen is het congres van den Cen-
tralen Bond van Transportarbeiders in Den
Haag voortgezet.
De heer Swiebel (Den Haag) bracht rap
port uit over't onderzoek van de in de afdee-
lingen plaats gehad hebbende verkiezingen
van bondsraadsleden. Voorgesteld werd deze
verkiezingen goed te keuren, met ui-tzonde-
ring van de afdeelingen Dordrecht en Nijme-
gen. Besloten werd de bondsraadsleden ge-
kozen verklaring aan het bestuur over te
afdeelingen, na nieuwe verkiezing de ge-
kozen verklaring aan het bestuur over te
laten. De af-tredende hoofdbestuursleden wer
den bij acclamatie gezamenlijk herkozen, na
dat gebleken was, dat de drie nieuw gestelde
--- t candidaten hun candidatuur hadden ingetrok-
gonnen, het gebracht heeft tot eigenaar der ken
groote machinefabriek, is overtuigd van de Voortgegaan werd daarna met beantwoor-
onschnld van zijn zoon, en voert daarvoor ding van de opmerkingen over het verslag
o. m. het volgende aan: „Wanneer mijn zoon
indtrdaad Schroder gezegd zou hebben,
Helling uit den weg te ruimen, moet hij hem
daarvoor toch een zeer groote belooning heb
ben toegezegd, en, daar de moord ook ge-
pleegd is, zou Schroder in het bezit van be-
langrijkc sommen moeten zijn. Enkele dagen
na het plegen van de misdaad bevond Schro
der zich evenwe! in groote geldverlegenheid,
hetgeen hem er toe bracht. de oo den ver-
moorden gevonden cheaue-formulieren te.ver
valschen, hetgeen tot zijn arrestatie heeft ge-
leid. Hoe kan het mogelijk zijn, dat hij tot
den moord is aan.gezet m daarvoor van den
aanstichter niets, maar dan ook niets heeft
gekregen
HET GESCHIL IN DE BRITSCHE
MIJNINDUSTRIE.
In verschillende richt-i-ngen worden pogin-
gen gedaan om een eind te maken aan het
geschil in het mijnbedrijf en oschoon zich
geen enkele nieuwe factor heeft voorgedaan
om het te r-echtvaardigen, heerscht in veel
1924—1925.
Namens het hoofdbestuur zeide de heer A
Kievit met betrekking tot de losmaking van
de Engelsche Unions van „Eendracht", dat
de volgende week een congres van de Unions
plaats heeft, waarin die losmaking word!
voorgesteld.
Ten opzichte van de houding van het hoofd
bestuur bij de door de afdeelingen Amsterdam
en Rotterdam gevoerde besprekingen aan-
gaande de positie der havenarbeiders, consta-
teerde de heer Kievit, dat de afdeeling Rotter
dam beter dan die van Amsterdam vertrou-
wen in de leiding van het hoofdbestuur had
getoond. Aan de contractlooze periode zal het
hoofdbestuur trachten zoo spoedig mogelijk
een einde te maken, doch de afdeelingen zul
len door krachtige propagande het terrein
moeten voor-bewerken.
De voorzitter, de heer Brautigam, zeide
met betrekking tot de onderhandelingen met
de Scheepvaartvereenigingen nog, dat hij
gaan afzonderlijke of persoonlijke' onderhan
delingen heeft gevoerd. Alle betrokken be-
Ook het beleid der redactie werd goedgekuerd
en de beide redaoteuren, de heerea Zieveriok
en H- Overst herkozen.
Te ruim een uur werd de yergadering ver-
daagd tot heden 9 uur,
3M&- I "5
iup Of EN CIRCUSSEN MEER TE ,,T.
ZAANDAM.
B. en W. van Zaandam hebben naar aan
leiding van twee aanvragen om plaatsing in
beginael besloten voortaan geen circussen
meer toe te laten.
B, en W. zijn tot dit besluit gekomen door
de mededeelingen van het Jack London-ver-
bond, waarin betoogd wordt, dat het dressee-
ren van diereo gepaard gaat met groote
vccqedheden. -j-,,
KORTE BEiRTCHTEN.
r- In verband met looneischen der arbei-
ders dreigt in Mi-cklen-Silezie bij de nadering
van den oogsttijd een staking onder de land-
arbeiders te zullen uitbreken. Er zijn reeds
partieele stakingen uitgebroken, die een groo
ten omvang hebben aangenomen.
In de streek van Verviers en het cen
trum heeft het gisteren hevig geonweerd. Na-
bij Verviers werden twintig koeien door den
bliksem gedood.
Generaal Gomez da Costa, die een paar
dagen- president van Portugal is geweest, is
met den kruiser te Angra (fHeroismo op zijn
verbanningsplaats Terceira, het hoofdeilland
der Azoren, aangekomen. Hij- werd met mili-
taire eer ontvangen.
De Hongaarsche politieambtenaar Vis-
ny is wegens provocaties ten behoeve van
Hongarije in Moskou verooideeld tot 5 jaar
gevangenisstraf en verbeur-dverklaring zijner
Bezittingen.
kringen optimisme dat een regeling niet lang' stuursleden zijn er bij aanwezig geweest
op zich zal laten wachten.
De „Daily Mail" hech-t gewicht aan het
fei-t, dat de mijnwerkers stappen hebben ge
daan bij onafhankelijke tus&chenpersonen, met
wie zij tien dagen geieden eenige bij-eenkom-
sten h.ebben gehad. Het b-lad voegt er bij,
dat er een poging wordt gedaan de mijn
werkers tot een compromis over te halen op
den grondslag van den achturendag.
De ..Daily News" vesti-gt de aandach-t op
de pogir.gen van twee bekend-e economen, die
er n-aar gestreefd hebben de eigenaars, de
mijnwerkers en de regeering te overreden hun
standpun-ten te wijzi-gen.
De Times" zegt, dat de regeering nog niet
betrokken is bij zekere goedgeleide pogin-
gen, die gaande zijn om een hervatting der
onderhandelingen mogelijk te maken en die
in een stadium zijn gekomen waarvan men
kan zeggen, dat zij hoop geven op een ge-
slaagden afloop. De „Times" voegt er bij,
Dat de Engelsche mijnwerkers geen steun
van den Centralen Bond hebben gehad, ligt,
aldus zeide spreker, aan henzelf, omdat zij te
trotsch zijn geweest dezen steun, via de Trade
Union en van I. V. V- te vragen. De Centrale
Bond heeft zich aan den organisatorischen
regel gehouden.
Wat aangaat de houding van den heer Sten-
huis gaf de voorzitter te kennen, dat de vak-
organisatie ernstig aan kracht zou inboeten,
indien zij de door den heer Stenhuis voorge-
stelde strijdwijze zonder meer zou toepassen
„Stenhuis is totaal ujt het lood geslagen en
hij zaait," aldus spr„niets dan wanhoop".
Slechts moeizaam en voet voor voet kunnen
wij terrein veroveren". Spr. hoopte, dat de
heer Stenhuis in de afgeloopen weken tot be -
raad zal zijn gekomen, opdat een conflict met
den voorzitter van het N. V. V. uitblijven.
(Applaus).
De verslagen van den secretaris, evenals
u -- Dr„ MAX OSBORifc -3
r\f\ to 1 1 n 1 nn I T~\ i j T? 1 i_
Pan«Europeesche profeten. Holland,
ache kunst in Dresden. De wereldbond
der tooneclspelers. „Platz der Republik'
in Berlijn. Stresemann a.la curtuurpredi*
ker. De „Jazz»koning".
Berl(}n, begin Juli.
De internationale sam-enwerking maakt vor«
deringen. Weliswaar zijn wij van het groote
einddoel, een „Pan»Europa", van een tolver,
bond der staten van ons werelddeel, waarvan
de jonge Oostenrijksche graaf Coudenhove,
Calerghi droomt, nog zeer ver verwijderd. Dat
het oude continent met zijn ontelbare grenzen
vroeger of later economisch te gronde moet
gaan, wanneer het niet in staat is, eenmaal met»
terdaad te besluiten tot een vemietiging van
het geheele stelsel der tobafsluitingen, hebben
wij juist weer van 'n Amerikaanschen deskun«
dige kunnen leeren: de heer Fileene uit Chica,
go, die een bezoek aan Berlijn bracht om hier
dezen vandaag nog zoo fantastisch klinkenden
eisch te prediken. Mister Fileene, bezitter van
6en der grootste specialiteiten»zaken in de Ver,
eenigde Staten en e6n der rijkste mannen der
Nieuwe Wereld, daarbij een geestdriftig philan»
troop, heeft met zijn stellingen etn sterken in,
druk gemaakt op de Berlijnsche koopmanswe<
reld. Hij zal ongetwijfeld ook in Parijs en Lon<
den dien sterken indruk maken. Maar hij zal de
vervulling van zijn droom wel evenmin beleven
als wij allea Zoo snel zullen wij ternauwer-
nood tot de „Vereenigde Staten van Europa"
komen.
Wij willen ons verheugen, dat wij na de ont<
zettende vervreemding sedert 1914 tenminste
op geestelijk gebied weer een weinig voor»
waarts gaan. Voor den eersten keer sedert den
oorlog worden in dezen zomer in DuitscUand
weder internationale kunsttentoonstellingen ge«
houden, in Miinchen en in Dresden, en wij vol,
gen, met name in de uitstekende verzsmeling
in Dresden, met evenveel genoegen als winst
eindelijk weer eens den gang der moderne ont,
wikkehng uit de wereld om ons heen. Ook
Holland is hier in een zaal vertegenwoordigd,
welke de algemeene aandacht trekt Zeer zorg«
vuldig gekozen van Gogh's belichten opnieuw
het Nederlandsche genie, dat aan het begin der
geheele na,impressionistische schilderkunst
staat Ook Jan Toorop, die immers eveneens
reeds in de negentiger jaren boven't program
van het toentertijd almachtige naturalisme uit,
stak, is tenminste door een beeld vertegenwoor,
digd. Daarnaast wekken de schil-derijen van
Kees van Dongen, Jan Sluyters, Leo Gestel,
Adriaan Lubbers, Matthieu Wiegman en van
Piet Mondrian wiens werken die der Duit»
sche ..abstracten" zoo zeer benaderen een
bijzondere belangsteliing.
Een gebeurtenis in grooten stijl werd vervol'
gens de eerste ..internationale tooneelspelers,
conferentie", welke in Berlijn vergaderde. Men
zag het uitschrijven van deze bijeenkomsi met
algemeenen twijfel tegemoet Tooneelspelers,
zoo zeiden de twijfelaars, zullen een paar dreu,
nende redevoeringen houden; daarna zal men
weder uiteengaan en alles zal vergeten zijn.
Maar de zaak verliep geheel anders. Er kwa»
men werkelijk tooneelspeltrs van naam uit alle
cultuurlanden naar Berlijn met uitzondering
alleen van Italie, waar Caesar Mussolini blijk*
baar zijn machtige hand verbiedend had opge»
heven. En men kwam tot een positief resultaat
van niet geringe beteekenis; tot de stxhting
van de „Internationale Tooneelspelers-Unie",
in't uitvoeren-d comite waarvan ook de Hollan
der dr. Keyser gekozen werd. Duitschers, Fran,
schen, Engelschen, Polen, Oostenrijkcrs en
Tsjechcn, die clkander v66r tien jaren bloedig
bevochten, zullen zich hier, met de vertegen,
woordigers der overige landen, in ge een,
schappclijken arbeid vinden en leeren kennen.
Het waren in het bijzonder de aanwezige
Franschen, als Firmin Gimier, Henri Baur, Al,
lard en Touloud, die niet moede werden, aan
hun vreugde uitdrukking te geven, dat een der,
gelijke internationale organisatic werkelijk tot
stand gekomen was. Aan het groote banket,
dat de gedelegeerden, de Berlijnsche kunst,
vrienden en tooneelmenschen, de vertegen,
woordigers der Duitsche regeeringscolleges en
de gezanten der verschillende landen in feeste,
lijke en vriendschappclijke stemming vercenig,
de, huldigde Gemier in de meest beminnelijke
bewoordingen het „neue Berlin", dat, zooals hij
het met fijn»verscholen beteekenis uitdrukte,
zoo juist Parijs genaderd was, omdat het even,
zeer een „Platz der Republik" bezat als de
Fransche hoofdstad. Dat wilde zeggen: ^et kei»
zerlijk militairisme staat nu niet meer tusschen
de beide volkeren
Dezen „Platz der Republik" bezitten -wij Ber»
lijners trouwens eerst sedert een paar dagen
vodr de tooneelspelers,conferentie. Het is de
vroegere „Konigsplatz" in den Tiergarten, het
tekte e"btf$Ie> v?5r Het RijfcsdaggeBouw,
in welks midden zich sedeirt 1873 de „Siegesi
siiule" verheft. De strijd om deze verdooping
heeft jaren geduurd. Maar tenslotte heeft hij
evenzeer succes gehad als die om de „Fri®drich
Ebert«strasse", welke benarring eindelijk ingei
voerd werd en waaruan de Berlij-ners sinds lang
gewoon z(jn geraakt-
Zoo zal het ook met den „Platz der Repu*
blik" gaan. In h-et begin kom men zich ermee
vermaken, op straat aan i.emand te vragen,
waar dit plein toch eigenlij'k was men zag
dan sleohts verwonderde gezichten. Er waren
ook nog geen straatbordjes, die den nieuwen
naam aangaven. Zelfs het tweede Staatsopera/
gebouw in het voormalige Krolbtheater, dat
„Opernhaus am Konigsplatz" heette, kon er
niet zoo snel toe besluiten, zjjn naam te veraiu
deren. Maar dat alles is langzamerhand in orde
gekomen en na een paar maanden zal de naam
„Platz der Republik", welke zeer zeker een niet
oninteressant symbool voor de versteviging van
den nieuwen staatsvorm in Duitschlsnd is, bij
de bevol-king volkomen ingeburgerd zijn.
De oprichting van de tooneelspelersrintemax
tionale had overigens niet plaats zonder een
zeer de aandacht verdienende uiteenzetting. De
Russische gedelegeerden namelijk verlangden,
dat de nieuwe unie uitdrukkelijk zou verklaren
dat zij „stond op den bodem van den klassen,
strijd". In de practijk moest dat beteekenen,
dat directeuren niet tot de unie konden toe*
treden dus ook geen tooneelspelers, die zelf,
voor korteren of langeren tijd, als directeuren
werken. Dit laatste standpunt werd overigens
ook door de Hollandsche, Oostenrijksche en
Tsjechische gedelegeerden ingenomen. Maar
het uitdrukkelijk doen uitkomen van het „klas«
sen strijd" «karakter werd door de meerderheid
niet aanvaard. Misschien is den Russen daar,
mee wel een steen van het hart gevallen. Z(J
konden toch niet goed naar Moskon en Peters*
burg terugkeeren en daar kalmweg v*rtellen,
dat zij toegetreden waren tot een internationale
unie met vertegenwoordigers van de nietswaar*
dige kapitalistische landen. Men zou hen in de
kringen der'bolsjewistische machthebbers ver*
moedelijk ietwat schuin hebben aangekeken.
Zoo werd deze uitweg gevonden, dat weliuwaar
de tooneelspeler Slavinski zijn plaats in 'tpre*
sidium, welke hij tot nu toe had ingenomen,
verliet, dat de unie zonder de Russen gcboren
werd, maar dat de Russische tooneelspelers
verder als „gasten van het congres" in Berl'jn
en bij de besprekingen bleven en de gelegen*
heid benutten, om, met het oog op de boven*
genoemde ondersteuning van de zijde der Hoi*
landers, Oostenrij-kers en Tsjechen, de hoop uit
te spreken, dat de nieuwe organisatie zich later
nog eens met hun standpunt zou kunnen ver*
roenen. Waarmee dan een ieder tevreden
was....
Aan de vergaderingen van het oongres ging
een ontvangstavond in de Berlijnsche „Deut<
scher Biihnenclub" vooraf, waarbij de rijksmi,
nister van buitenlandsche zaken Stresemann
die sedert knge jaren 'n ijverig en gewaardeerd
lid dezer club is een ongewoon gcestigc be*
groetingsrede hield. Met het volste recht wees
Stresemann, die op dezen avond van de poli*
tiek naar de oultuurkwesties van dezen tijd
was verhuisd, er op, dat wij, tenminste de Ber*
lijners, op den goeden weg zijn om de waarde
van den geest naar beneden te halen. Hij
bracht de bedenkelijke symptomen, welke in
den zegetocht der films, der bokswedstrijden en
der radio voor den dag komen, naar voren, oro
des te meer den nadruk te leggen op het cultu*
reele zeodingswerk van den tooneelspeler, die
steeds weer met inzet van zijn persoonlijkheid
als tolk dient voor de werken van de beste en
diepste geesten van het land. Het was verma*
kelijk na te gaan, hoe deze ernstige en wel te
overdenken cultuurpredikatie van Stresemann
in de Berlijnsche pers werd ontvangen. Men
was ontzet Men aarzelde niet, Stresemann ten
aanzien van deze problemen van het openbare
leven in het algemeen voor ..reactionair" te
verklaren omdat men blijkbaar in Berljjn, in
den roes van al deze verschijningen van het
technische en sportieve leven, welke ons in
banden van slavernij kluisteren, niet kan of
niet wil inzien, welk een diepe waarheid er in
de verstandige vermaningen van den minister
lag.
Tot de onbeduidendheden, welke zich in*
spannen om Berlijn zoo snel mogelijk te ameri*
kaniseeren, behoort ook de snobistische over*
drijving van de appreciatie der jazz,muziek
met haar nieuwe en wilde rythmen. Men versta
mij goed: de overdrijvingl De oorspronkelijka
en vroolijke eigenschappen van de jazz zelf, de
wonderlijke bekoring van de saxafoon, stop*
trompetten en de overige lawaaiende instru.
menten zal zeker niemand loochenen, die niet
direct een kniezerige philister is. Maar niette*
min is het toch een volkomen misverstaan van
den zin van dit voor dans en uitgelatenhedd ge*
schapen orchest, wanneer men daarmee een
„nieuwe aera der muzdek" wil dateeren. Het zali
zeer zeker mogelijk zijn, dat ook van deze'
Amerikaansch»negerachtige uitbundigheid en*'
kele momenten bij gelegenheid door een ernsti*
gen componist gebruikt zouden kunnen wor*
den. Doch het is een belachelijke overschatting,
om de jazz «elf als „groote muziek" omhoog te
willen halen. Zelfs den Berlijners werd het te
machtig, toen de heer Paul Whiteman, de Ame*
rikaansche „jazz,koning" naar hier kwam en in
den grooten schouwburg, in de reuachtige
ruimte van deze grootsche arena, lange avon*
den aaneen met zijn kolossaal orchest een groot
programma afspeelde. Niet als dansbegeleiding,
of als accompagnement voor genoegelijke tafel*
vreugden, welke men aan de zijde van een
schoone vrouw geniet, maar als een echt „con*
cert". Natuurhjk kan Whiteman alle registers
dezer zenuwverscheurende muziek opentrek*
ken. Hij kent alle trucjes, verrassingea, ver*
bluffingen en effecten. En zijn musici zijn in
hun soort brillant. Maar de wanverhouding van
dit muziek»genre tot 't zwaargewicht van een
ernstig concert was niettemin van pijnlijke
duidelijkheid. Bovendien is Whiteman, die van
de kinderlijke Amerikanen komt, niet zuinig
met belichtingsgrapjes, die zijn effecten moeten
cmderstrepen. Wordt de zaak min of meer
angstig, dan flitsen hel-gele lichten over zijn
bende. Wordt 't sentimenteebzoet, dan wordt
het orchest met rose overstroomd. Wordt ver*
liefdheid vertolkt, dan lo-kken er verleidelijko
violette belichtingseffecten. En zoo gaat het
door. Deze kittelingen waren toch te veel voor
de Berlijners. Zij vermaakten zich wel met de
kleine kunstjes der Whitemanrnienschen, maar
het werd hun toch plotseling duidelijk, dat het
voor den Europeaan, die dezen trotschen titel
met bewustzijn voert, volsftrekt niet altijd en in
alle omstandigheden, een ideaal is, Amerikaan
te worden.
