haarheden werd ontvreemd, had in Den
Haag plaats.
De directeur van bet postkantoor te
Vlaardingen werd gearresteerd wegens
fraude.
Een 30-jarig kantoorbediende vermoordde
te Rotterdam zijn vader met een bijl. Waar-
schijnlijk was de dader krankzinnig.
De bekende zaak-Verschoor, verduistering
van groote bedragen bestemd voor de nood-
lijdende Drentsche veenstreken, eindigde met
veroordeeling van den verdachte in hooger
'beroep tot 11 maanden gevangenisstraf met
aftrek van 3 maanden voorarrest.
De dader van den doodslag in de Rose-
straat te Rotterdam kreeg 4 jaren.
Het geval van het doodschieten van een
bootwerker te Rotterdam op klaarlichten
dag n.b., terwijl er verschillende menschen
passeerden! was daarom merkwaardig,
dat het 5 voile dagen duurde aleer de dader
gevat werd.
De derde overval door een gemaskerd en
gewapend individu was die te Drunen op 13
Nov. De dader werd denzelfden nacht nog
gearresteerd.
De beruchte affaire der vervalschte Portu-
geesche bankbiljetten eindigde met de ver
oordeeling van Marang van IJsselveere we
gens schuldheling tot 11 maanden gevange
nisstraf. Daar er tevens 11 maanden preven-
tief werd afgetrokken, werd de verdachte on-
middellijk op vrije voeten gesteld. De officier
van justitie en de verdediger van beklaagde
gingen beiden in hooger beroep.
De moord in De Riemerstraat te Den Haag
op den heer Van der Stijl is door de ar-
restatie van een fotograaf op 14 Dec. weer
ter sprake gekomen.
Necrologie.
Van de volgende bekende en vooraanstaan-
de landgenooten, die in het afgeloopen jaar
zijn overleden, vermelden wij hieronder enkele
bijzonderheden.
4 Januari. Te Den Haag overlijdt dr.
W i 11 e m M e ij e r in den lceftijd van 83
jaren, bekend als Spinozakenner. Hij schreel
tal van studien over dezen geleerde en stichte
verschillende Spmozavereenigingen. Zijn
voomaamste werk is een vertaldng van Spi
noza's werken geweest.
4 Januari. In den ouderdom van 90
jaar sterft te Rijswijk de kunstschilder W. C.
Nakken, vooral bekend als schilder van
paarden.
12 Januari. Te Amsterdam is overle
den, 72 jaar oud, de heer J. W. H e 1 m e r,
oud-redacteur van „De Tijd", oud-bestuurs-
lid van den Nederlandschen journalisten-
kring en oud-voorzitter van de Amsterdam-
sche Pers.
27 Januari. In den ouderdom van 81
jaar overlijdt te Vlissingen de heer Jos.
van R a a 1 t e, oud-directeur van de Kon.
Maatschappij „De Schelde" en oud-voorzit
ter van de Kamer van Koophandel te Vlis
singen.
I Februari. Een bekwaam journalist
gaat met het. verscheiden van dr. E. D.
P ij z e 1 verloren. Deze was oud-redacteur
buitenland van het weekblad „De Amster-
dammer", oud-redacteur van het gelijkna-
mige dagblad en van het weekblad „Eigen
Haard." Van 1902 tot 1906 was hij voorzit-
ter van de maatschappij tot bevordering der
toonkunst.
6 Februari. Jhr. mr. G. L. M. H. R u y s
de Beerenbrouck overlijdt te Born
(L.), oud-commissaris der koningin in Lim
burg. Hij bereikte den 83-jarigen leeftijd. In
1880 werd hij lid van de Tweede Kamer.
Van 1888 tot 1891 was hij minister van jus
titie in het kabinet-Mackay. Daarna was hij
nog 2 jaren lid der Tweede Kamer en ver-
volgens tot 1918 commissaris der koningin
in Limburg. Hij was de vader van den tegen-
woordigen Tweede Kamer-voorzitter.
7 Februari. Drie-en-tachtig jaar oud,
sterft te Haarlem, zijn geboorteplaats, de
heer C. J. Gonnet, oud-archivaris van het
rijk en de provincie Noord-Holland.
II Februari. Te Utrecht overlijdt, op
55-jarigen leeftijd, de heer G. B r u n a, voor-
zitter van de R. K. raadsfractie van Utrecht
en redacteur van „Het Centrum". De ovtr-
ledene was aanvankelijk predikant bij de
Ned. Herv. Gemeente te Duurssen en Enter,
doch werd in 1899 katholiek. Hij was een
bekend drankbestrijder.
13 Februari. De heer J. W. Ensche-
de, bekend oin zijn studien op het gebied
van boekdrukkunst, het boek- en bibliotheek-
wezen en de muziekwetenschap, is te Over-
veen overleden, 61 jaar oud.
18 Februari. Anderhalve maand voor
zijn eervol ontslag als secrefaris-generaal
van het departement van Waterstaat over
lijdt te 's-Gravenhage, op 65-jarigen leeftijd,
mr. J. L. A. S a 1 v e r d a d e Grave.
21 Februari. In den ouderdom van 73
jaren sterft te Leiden prof. dr. H. Kamer-
1 i n g h O n n e s, oud-directeur van het na-
tuurkundig laboratorium aldaar, en win-
naar van den Nobelprijs voor natuurkunde
in 1913.
23 Februari. Te Valkenburg is overle
den, op 71-jarigen leeftijd, jhr. mr. L. H.
I.J. Van der MaesendeSombrsff
lid van de Eerste Kamer.
24 Februari. Mr. J. J. W i 11 i n g e,
oud-Kamerlid en staafsraad overlijdt, 76 ja
ren oud, te's Gravenhage.
26 Februari. Te Rotterdam overlijdt in
den ouderdom van 67 jaar, de oud-hoog-
leeraar in de godgeleerdheid aan de univer
siteit te Leiden, prof. dr. F. P ij p e r.
3 Maart. De heer W. J. M. M i c h i e 1-
sen is te Den Haag overleden Hij was 81
jaar oud en oud-gouverneur van Sumatra's
Westkust en oud-lid van den Raad van
Ned'erlandsch-Indie.
3 Maart. In den ouderdom van 61 jaar
sterft te Den Haag dr. P. van Hoek.
Deze, als kind van zeer eenvoudige ouders
geboren, werd in 1890 rijkslandlbouwleeraar
in de provincie Noord-Brabant, later tevens
waarnemend voor Zuid-Holland, belast met
het toezicht op de proefvelden. Tweede in-
specteur van het landbouwhuishoudonder-
wijs werd hij later. In 1909 volgde hij den
heer Lovink op als directeur-generaal van
den Landbouw. Aan hem zijn verschillende
wetten op landbouw- en veeteeltgebied te
danlken.
Bij zijn overlijden hebben ook tal van
Tandbouwvereenigingen uit Noord-Holland
<te nagedachtenis van dezen bekwamen land-
bouwkundige gehuldigd.
7 Maart. Een bekend zanger en musi-
cus, Anton Sisterman overlijdt, 60
jaar oud, te 's-Gravenhage.
10 Maart. Te Goes is overleden op 74-
jarigen leeftijd mr. Chr. Lucasse, oud-
lidl van de Eerste en Tweede Kamer.
24 Maart. Mr. J. S o n n e v e 1 d sterft,
63 jaar oud, te 's-Gravenhage. Hij was oud-
lid van den Raad van Ned.-Indie en van 1923
af Grootmeester der orde van Vrijmetselaren
onder het Groot-Oosten van Nederland.
25 Maart. Op 61-jarigen leeftijd over
lijdt te 's-Gravenhage mr. Th. B. P 1 e y t e,
oud-minister van koilonien, buitengewoon ge-
zant en gevolmachtigd minister bij het
Spaansche hof.
25 Maart. De beroemde operazanger
Jos M. Orelio overlijdt te Den, Haag.
Hij werd 72 jaar oud.
31 Maart. De heer A. H. A. Arts,
van 1901 tot 1922 lid van de Tweede Kamer,
voorts opriehter en hoofdredacteur van de
„Nieuwe Tilburgsche Courant" sterft te
Tilburg, op 82-jarigen leeftijd.
9 April. Gep. generaal-majoor L. W.
C. G e r 1 a c h sterft te Den Haag, 91 jaar
oud.
17 April. Mr. F. E. Posthumus
M e ij j e s, o.a. opriehter der bekende ver-
eeniging „Hendrick de Keijser" overlijdt te
Amsterdam.
12 Mei. Ben vroegtijdigen dood (hij
werd 47 jaar) vindt de bekende tooneelspeler
Rafael Bouwmeeste r, zoon van wij-
len Louis Bouwmeester. Hij overleed te Am
sterdam.
12 Mei. De bekende duiker C. S per-
ling, die o.m. naam maakte bij het red-
dingwerk bij de stranding van de „Beriin"
in 1907 te Hoek van Holland, sterft te Vlis
singen.
18 Mei. Te Amsterdam overlijdt in den
ouderdom van 63 jaren dr. G. A. M. van
W a y e n b u r g, o. m. leider van het con-
sultatiebureau voor geestes- en zenuwziekten
en voorzitter van de stichting ,,Amsterdam-
sche Kolonieverpieging voor kinderen Eg-
mond aan den Hoef en uitzending voor ge-
zinnen."
20 Mei. Het oud-lid der Eerste Kamer,
de heer A. J. A. G i 1 i s s e n, overlijdt te
's-Gravenhage, oud 75 jaren.
20 Juni. De bekende schrijver van
woordenboeken dr. F. P. H. P ric k van
Wely overlijdt in den ouderdom van 59
jaren te Nijmegen.
20 Juni. Op 92-jarigen leeftijd sterft te
's Gravenhage de gep. luit gen. tit. C. d e
Mooy.
11 Juli. Plotseling wordt uit Doetin-
ehem het overlijden gemeld van den heer J.
Klootsema, directeur van de rijksopvoe-
dingsgestichten aldaar. Hij is o. m. adjunct-
directeur geweest van het rijksopvoedingsge-
sticht te Alkmaar en daarna directeur
van den Kruisfcerg. Hij bereikte den leeftijd
van 58 jaar.
1 Augustus. In de hoofdsiad des lands
overlijdt de bekende Amsterdammer dr.
Henri Francois Rudolph Hu-
b r e c h t, op 81-jarigen leeftijd. Hij was
o. m. mede-opriehter van het „Koloniaal In-
stituut" te Deventer, aan welke instelling hij
een bedrag van 1.250.000 schonk. Voorts
was de overledene lid van de Tweede Kamer
van Prov. en Ged. Staten van Noord-Holland.
1 Augustus. Zeventig jaren oud, over
lijdt te Zeist de heer G. 8 e v e r ij n, o. m.
bekend als reorganisator van, den Bond van
Nederlandsche Onderwijzers in 1885.
9 Augustus. Te Luzern sterft, 63 jaar
oud, mr. Ph. F a 1 ken b u r g, gemeente-
secretaris van Amsterdam.
19 Augustus. Prof. dr. C. H. K u h n,
oud-hoogleeraar in de gerechtelijke genees-
kunde en pathologische anatomie aan de
Amsterdamsche universiteit overlijdt te
Bern. Hij bereikte den leeftijd van 77 jaar.
9 September. Het plotselinge overlijden,
tengevolge van bet spoorwegongeluk bij
Leiden, wordt gemeld van het echtpaar
David Jessurun Loboen Greta
Lob oB r a a k e n s i e k, resp. 45 en 42
jaren. Beide waren bekende en talentvolle
tooneelisten.
26 September. Te Den Haag overlijat
de bekende romanschrijfster Julia Frank
oud 33 jaren.
3 October. Te Groningen, waar hij ge
boren werd, sterft in den ouderdom van 87
jaar, de bekende dierenschilder Otto
E e r e 1 m a n.
31 October. Mevrouw Mor'ie Metz-
K o n i n g, een romanschrijfster en dich-
teres van naam, overlijdt ,te Ancona bij Lo
carno.
31 October. Louis Chrispijn Sr.
bekend acteur, sterft, 72 jaar oud, te Am
sterdam.
23 November. Op 63 jarigen leeftijd
overlijdt te's Gravenhage mr. R. B. L e d e
boer, advocaat-generaal bij den Hoogen
Raad der Nederlanden.
1 December. Te Amsterdam sterft de
opperrabbijn der PortugeesCh-Israelitische
gemeente aldaar I. v a n J. P a 11 ac h e. die
den leeftijd van 68 jaar bereikte.
S December. Te Amsterdam overlijdt,
69 jaar oud, prof dr. Jan Six, hoog-
leeraar aan de gemeentelijke universiteit al
daar. Vele jaren was hij secretaris van de
commissie van toezicht op de schilderijen van
de gemeente Amsterdam in het Rijksmuseum,
en evenals zijn vader voorzitter van het Kon
Oudheid'kundig Genootschap en lid van de
Kon. Akademie van Wetenschappen. Ook is
hij voorzitter geweest van de Vereeniging
voor het bijeenbrengen van een openbare ver-
zameling van hedendaagsdie kunst (Stedelijk
Museum). In de geiheele wereld der kunst
heeft de naam van prof. Six vermaardheid
verkregen door de beroemde collectie schil
derijen welke gedurende eenige generaties
reeds in zijn geslacht waren geweest en lan-
gen tijd onder zijn persoonlijk beheer. In
1921 kwam de Six-stichting tot stand, door
welke zij wettelijke regeling tot het behoud
voor ons land verzekerd is van de nog overge-
bleven kunstwerken in de familiecollectie.
22 December. De heer A. V o o g d,
bekend journalist en penningmeester van den
Ned. Journalistenkring, overlijdt op 60-jari-
gen leeftijd te Rotterdam.
16 December. Te Den Haag overlijdt
mr H. C. D r e s s e 1 h u y s, sedert de
oprichting voorzitter van den Vrijheidsbond
en leider van de Tweede Kamerfractie dezer
partij. In 1916 werd hij tot lid der Tweede
Kamer gekozen. Hii bereikte den leeftijd van
56 jaar.
Varia.
6 Jan. In Limburg wordt een zwakke
aardbeving waargenomen.
26 Jan. Te Assen wordt de eerste zitting
van de Generale Synode der Gereformeerde
Kerken geopend.
27 Jan. De deputatie van den kerkeraad
van Amsterdam-Zuid confereert ter Synode
te Assen met de commissie inzake de be-
voegdheid der Synode.
28 Jan. De Gereformeerde Synode be-
noemt twee commissies, een voor de kerk-
rechtelijke en een voor de dogmatische zijde
van de kwestie-Geelkerken en gaat daarna
uiteen.
6 Febr. De directeur-generaal van de
Posterijen en Telegrafie, ir. M. H. Damme,
wordt voorloopig buiten functie gesteld in
verband met meeningsverschillen met den
minister van Waterstaat.
7 Febr. Het Koninklijk echtpaar viert in
intiemen kring op Het Loo zijn 25-jarige
echtvereeniging.
8 Febr. Inzake art. 40 van het Bezoldi-
gingsbesluit concludeert de Procureur-Gene-
raal bij het Haagsche Hof tot afwijzing van
de salarisvordering.
11 Febr. Het Tweede Kamerlid mr. Boon
richt opnieuw schriftelijke vragen tot den mi
nister van Waterstaat over de bedrijfsleiding
bij het dienstvak der posterijen, telegrafie en
telefonie, alsmede over het gedwongen verlof
van den huidigen directeur-generaal.
12 Febr. De minister van Waterstaat
verbiedt den hoofd-ambtenaren bij het hoofd-
bestuur der P. T. T., zich over de bestaande
kwestie in het openbaar uit te laten.
15 Febr. De Synode der Gereformeerde
Kerken stelt 19 vragen aan ds. Geelkerken.
23 Febr. Een aantal oud-hoofdinspecteurs
en oud-inspecteurs der posterijen en telegra
fie vragen een commissie van onderzoek in
zake het conflict tusschen den minister en
den directeur-generaal en de misstanden aan
het hoofdbestuur der posterijen en telegrafie.
25 Febr. Tusschen de Nederlandsche en
de Engelsche regeering worden besprekingen
gevoerd inzake afschaffing der verplichte
pasvisa voor de Engelsche en Nederlandsche
Kolonien.
1 Maart. Mr. Limburg bedankt als lid
van den Vrijz. Dem. Bond naar aanleiding
van de door mr. Marchant tegen hem ge-
richte aanvallen. Hij neemt dus ontslag als
lid van de Prov. Staten van Zuid-Holland,
waardoor hij tevens ophoudt lid van Ged.
Staten te zijn.
3 Maart. In het landschap Iroemen
(Westkust van Atjeh) wordt een patrouiile
overvallen.
De directeur-generaal der posterijen en
telegrafie ir. Damme hervat zijn functie.
6 Maart. De Generale Synode der Gere
formeerde kerken neemt de conclusies van
het kerkrechtelijk rapport in de kwestie-Geel
kerken aan.
10 Maart. Oud-minister Colijn neemt het
hoofdredacteuischap van de Standaard we-
der op zich.
Dr. Geelkerken verlangt nadere vaststel-
ling der Gereformeerde schriftbeschouwing
van de Synode.
12 Maart. Dr. Geelkerken weigert de be
kende verklaring te onderteekenen.
13 Maart. Dr. Geelkerken wordt door de
Synode voor drie maanden geschorst.
14 Maart. Dr. Geelkerken treedt, ondanks
zijn schorsing, in de Parkkerk en Schinkel-
kerk te Amsterdam op.
15 Maart. Het Gerechtshof te Den Haag
bevestigt het vonnis van de rechtbank, waar-
bij ontzegd was de vordering van een ambte-
naar die, naar aanleiding van de intrekking
van artikel 40 Bezoldigingsbesluit, zijn voile
salaris van 1 Juli 1922 eischte.
16 Maart. De Advocaat-Generaal bij het
Gerechtshof te Amsterdam eischt tegen
Muylwijk zes jaar met aftrek van preventief.
17 Maart. De Synode te Assen zet dr.
Geelkerken af; ook worden de kerkeraad, dia-
kenen en ouderlingen van „Amsterdam-
Zuid", die zijn zijde hebben gekozen, van
het verband der Geref. Kerken afgesneden.
24 Maart. Aan de deputatie der (oude)
Geref. Kerk van Amsterdam-Zuid wordt de
toelating der classisvergadering geweigerd.
27 Maart. De (oude) Geref. Kerk van
Amsterdam-Zuid besluit een afwachtende
houding aan te nemen ten aanzien van het
opnemen vanjeden uit andere Geref. Kerken
3 April. Te Rotterdam wordt het dertig-
ste Congres van de S. D. A. P. geopend.
5 April. In het congres van de S. D. A. P.
wordt de houding van den heer Stenhuis ge-
critiseerd. Tot voorloopig voorzitter wordt
gekozen de heer Henri Polak, daar de heer
•rees bedankt.
9 April. Muylwijk wordt te Amsterdam in
hooger beroep veroordeeld tot vier jaar ge
vangenisstraf met aftrek van zes maanden
voorarrest.
10 April. De Culemborgsche commissaris
van politie Blok, die te Tiel in gijzeling werd
gehouden, in verband met de Culemborgsche
moordzaak, wordt op vrije voeten gesteld.
12 April. Muylwijk teekent cassatie aan
tegen het arrest van het Amsterdamsche Ge
rechtshof.
15 April. In de Drentsche venen nabij
Emmen breken verschillende veenbranden
uit.
16 April. De commissaris van politie te
Culemborg dient bij den officier van Justitie
te Tiel een aankiacht in tegen den rechter-
commissaris mr. Hofdijk, wegens vrijheidsbe-
rooving en opzettelijke beleediging.
20 April. Te Amsterdam wordt het Eerste
Internationale Juwelierscongres geopend.
22 April. De minister van Oorlog treedt
af; de heer Lambooy wordt in diens plaats
weder tot minister benoemd.
24 April. Minister Kan spreekt zich uit
tegen een herstel van het ambt van directeur-
generaal van den Landbouw.
28 April. De Tweede Kamer neemt met
groote meerderheid de motie-Joekes aan tot
nadere regeling van de pensioenen van oude,
voor 1 Januari 1920 gepensionneerde Indi-
sche militairen.
29 April. In de Nieuwe Kerk te Amster
dam wordt met groote plechtigheid de 250e
sterfdag van admiraal Michiel Adriaansz.
de Ruyter herdacht.
23 Mei. Te Maastricht wordt door Prins
Hendrik een gedenkteeken onthuld voor de in
ons land tijdens de oorlogsjaren gestorven
Fransche vluchtelingen.
14 Juni. De minister van justitie draagt
clen officier van justitie te Tiel op om de zaak
van den commissaris van politie Blok te Cu
lemborg aan het oordeel van den Hoogen
Raad te onderwerpen ter aanv/ijzing .in een
rechtscollege.
16 Juni. Het Verbond van Ned. Werkge-
vers verzoekt aan de Regeering inzake den
zoinertijd samenwerking met het buitenland.
17 Juni. Het voorstel tot aansluiting van
den Centralen Bond van post- en telegraaf-
personeel bij het Ned. Verbond van Vakver-
eenigingen wordt met 124 tegen 85 stemmen
verworpen.
2 Juli. De Tweede Kamer keurt met 64 te
gen 8 stemmen het Ned.-Duitsch Handels-
verdrag goed.
18 Juli. De staking bij de tram Zutfen
Emmerik wordt opgeheven.
4 Aug. Prof. Keesom •ordt op Texel ge
huldigd voor zijne uitvinding op het gebied
van helium.
gelo weigert de lopneischen der arbeiders in
te willigen, waarop de arbeidersleiders met
een stakingsoproep antwoorden, zoodat een
groot deel van het personeel het werk neer-
negt.
19 Aug. De staking bij de N. V. Heemaf
te Hengelo is nu bijna algemeen en omvat
omstreeks 750 personen.
31 Aug. De arbeidersbonden aanvaarden
het voorstel van den Rijksbemiddelaar (van
IJsselstein), inzake de staking bij Heemaf,
indien ook de Directie het aanvaardt.
1 Sept. De Directie van Heemaf wijst het
voorstel van den Rijksbemiddelaar van de
hand.
3 Sept. De Generale Synode te Assen
verklaart zich bevoegd om van bezwaren te
gen haar vroegere beslissingen kennis te ne
men.
4 Sept. Bij de herhalin-soefeningen te
Amersfoort vail en eenige ongeregeldheden
voor.
14 Sept. Minister Kan installeert de com
missie, aan welke is opgedragen een onder
zoek in te stellen naar de oorzaken, waaraan
de ongunstige toestand van het haringvis-
scherijbedrijf moet worden toegeschreven.
30 Sept. De Tielsche rechtbank veroordeelt
den heer De Beus wegens beleediging van
commissaris Blok te Culemborg overeenkom-
stig den eisch.
11 Oct. De stakers bij Heemaf verwerpen
de hun aangeboden voorwaarden ter beeindi-
ging van het conflict.
17 Oct. Op het dertiende congres van het
N. V. V. te Utrecht wordt door verschillende
sprekers scherpe critiek geoefend op de hou
ding van Stenhuis als leider.
19 Oct. Op het N.V.V.-congres te Utrecht
erkent Stenhuis in belangrijke vraagstukken
2ijn medebestuurders gepasseerd te hebben.
26 Oct. Beide partijen in de staking bij
Heemaf aanvaarden het bemiddelingsvoor-
stel-Van IJsselsteyn, zoodat 1 November het
werk wordt hervat.
30 Oct. De Nieuwe Katholieke Partij
wordt opgeheven.
2 Nov. Te IJmuiden wordt de herdenking
van het 50-jarig bestaan van het Noordzee-
kanaal feestelijk gevierd.
3 Nov. In de buurt van Groenlo wordt
een dikke laag zout aangeboord.
b Nov. De mijnwerkersbonden nemen het
voorstel der directies omtrent den zes-uren-
dag en aangaande een loonsverhcoging ovw
December aan.
12 Nov. De radio-onderwijsdienst voor de
binnenvaart wordt door minister Waszink
geopend.
1 Dec. Vice-admiraal C. Fock verzoekt
ontslag uit den dienst.
5 Dec. Op West-Sumatra breken nieuwe
communistische onlusten uit en wordt een
adathoofd door de rebellen vermoord; Pa-
dang wordt streng bewaakt.
9 Dec. Duymaer van i wist vraagt in den
Haagschen Raad voor den Haag een vloek-
verbod en een dansverbod op Zondag.
De laatste motie werd aangenomen, doch
burgemeester Patijn weigerde haar voor de
Kerstdagen uit te voeren.
20 Dec. Het gymnasium te Amersfoort
viert zijn 550-jarig bestaan. Dit is het oudste
in ons land.
INDIe (varia).
26 Maart. Tot opvolger van mr. D. Fock
wordt tot gouverneur-generaal van Ned.-
Indie benoemd jhr. mr. A. C. D. de Graeff,
Nederlandsch gezant te Washington.
4 April. Bij een klewang-aanval in West-
Atjeh sneuvelen aan onze zijde kapitein J.
Paris en vijf marechaussees.
17 April. Bij een klewang-aanval in At
jeh worden aan onze zijde een luitenant en
drie manschappen gewond.
29 Juni. Bij de aardbeving op Sumatra
blijkt Padang Pandjang grootendeels te zijn
verwoest, terwijl ook Solok zwaar is geteis-
terd.
30 Juni. Te Padang wordt een nieuwe
krachtige aardschok gevoeld; de bevolking
vlucht in paniek. Te Pandjang zijn circa 20
Chmeezen en 50 inlanders gedood.
3 Juli. Het aantal dooden bij de ramp op
Sumatra bedraagt tot dusver 198.
4 Juli. Volgens nadere berichten omtrent
de ramp in de Padangsche Bovenlanden kan
de totale schade worden geraamd op elf mil-
lioen gulden.
6 Juli. De Westkust van Sumatra wordt
door een nieuwe aardbeving geteisterd. Te
Fort-de-I£ock zijn meer dan 400 dooden; er
heerscht een algemeene paniek.
7 Juli. De Merapi treedt in werking; ook
op Midden-Java worden weder lichte aard-
schokken gevoeld.
12 Juli. Te Padang-Pandjang wordt op
nieuw een hevige aardschok gevoeld.
28 Juli. Te Padang-Pandjang wordt we
der een vrij hevige aardschok waargenomen.
3 Aug. De Goenoeng Batoer op Bali
treedt opnieuw in werking; een dessa wordt
door de lava verzwolgen.
13 Nov. Op verschillende plaatsen van
West-Java breekt een georganiseerd comtnu-
nistisch oproer uit; verschillende ambtenaren
worden door de opstandeiingen vermoord.
14 Nov. Uit Batavia komen geruststellen-
de berichten omtrent den toestand in West-
Java. Overste R. M. C. d'Engelbronner is be
noemd tot leider der actie tegen de commu-
nisten in het Bantamsche, waarheen een
troepenmacht van 200 man is gezonden.
15 Nov. Over de communisten-troebelen
op West-Java wordt gemeld, dat de overheid
den toestand nagenoeg overal meester is; een
aantal raddraaiers wordt neergeveld, terwijl
talrijke opstandeiingen worden gevangen ge-
nomen. 66
16 Nov. Volgens bericht van den gouver-
neur-generaal is de bevolking vau Pan-
degtang in ernstig verzet: ovuigens is d<
toestand bcvrcdige> d. Vijfhonderd communis
ten vallen Laboean in Bantam aan, doch
worden door het garnizoen teruggedreven
Het verkeer met Serang is verbroken. Hulp-
troepen zijn uit Batavia naar Laboean ge
zonden. De arrestatie van Moenthalib te
Cheribon heeft tot ontdekking geleid van he*,
eheele complot voor Midden-Java. Te
oerabaja worden dertig communistcn gear
resteerd, onder wie Mohammed Ali
17 Nov. Te Bandoeng wordt het gtheele
P. K. I.-bestuur (Partij Kommunist India)
gearresteerd. Volgens nadere berichten nit
West-Java melden zich verschillende verzets-
lieden bij de autoriteiten aan. Te Welte-
vreden zijn in totaal 465 personen gevangen
genomen; in Batavia meldden zich 49 ver-
zetslieden aan.
21 Nov. Te Weltevreden wordt de com-
munistenleider Soeriosoeparmo gearresteerd.
18 Nov. Het overgroote deel van de lei-
ders der oproerige actie en van de vooraan-
staande communisten in West-Java is nu
gearresteerd. In het Bojolalische worden
drie communisten gedood en twintig gewond.
Ook in Midden-Java v/orden maatregelen
genomen tegen communistische woelingen.
Te Laboean wordt een treffen verwacht tus
schen de troepen en de communisten.
19 Nov. Een overval van 500 man op de
politiekazerne te Soerakarta wordt voorko-
men door tijdig getroffen maatregelen.
20 Nov. De Indische regeering bereidt de
verbanning voor van alle communisten-lei-
ders naar Nieuw Guinea; met de leiders op
West-Java wordt begonnen. In Zuid-Ban-
tam worden drie communisten neergelegd en
een groot aantal anderen gevangen geno^
men. Te Soerakarta wordt een rechercheur
door communisten vermoord.
24 Nov. De telegrammen uit Indie wijzen
op het teruglceeren van rust en orde.
Landbouw.
Weer is een jaar ten einde en de tijd aan-
gebroken om enkele beschouwingen over het
afgeloopen jaar vast te knoopen aan die
over de vooruitzichten van het volgende tijd-
perk. Voor wat betreft landbouw en veeteelt
is die taak ditimal verre van opwekkend.
Sinds den grooten oorlog heeft men ver
wacht, in meer of minder versneld tempo, de
gevolgen van welvaartsvernietiging te zulien
terugvinden in dalende prijzen van land-
bouwproducten. Een heeie reeks oorzaken is
nu eens bezig dat proces te verhaasten, dan
eens het tegen te houden en het is moeielijk
het oogenblik van de diepste economische
depressie vast te stellen.
Een geleidelijk oploopende en daarna sta-
biele conjunctuur, als gekend tusschen 1896
en 1914, is maar een zeldzaamheid. Gedu
rende deze periode hadden prijzen en verhou-
dingen gelegenheid zich aan elkander aan te
passen. Zij behielden hun onderling verband
waardoor een betrekkelijk redelijke welvaart
kon ontstaan. Komen groote schokken dit ge-
vormde relatieve evenwicht veretoren, dan
wordt een streep gehaald door alle berekenin-
gen in het economisch leven.
Dat gedeelte van de Nederlandsche be
volking, wat zich niet bezig houd mef
handel, indusirie, administratie en aan-
verwante bedrijven is aangewezen op den
landbouw en de veeteelt. De producten van
onzen landbouw kunnen op verre na niet in
het land geplaatst worden. Daardoor ziin wij
op export aangewezen en staan wij in het In
ternationale handels- en economisch verkeer.
Hierdoor is niemand in het land bij machte
om voor de landbouwproducten een winstbe-
palende prijsvorming vast te stellen. Goed
bedoelde pogingen om hierin kunstmatig
prijsregelend op te treden zijn steeds m'slukt,
ook in het buitenland. Dooreengencmen geeft
het bedrijf een matig bestaan, niet evenredig
aan de zware zorg en vele risico eraan
verbonden. In tijden van sterk oploo
pende conjunctuur kan het bedrijf winster
opleveren, vooral van beteekenis als bedrijt
en bodem in dezelfde hand zijn.
Over een heele linie konden daaraan even-
redige verliezen worden geleden bij dalende
prijzen en gewijzigde verhoudingen. In de
penode 18S0-1806 verdween een groot per
centage uit de rijen van de lanclbouwers en
volstrekt met altijd was de oorzaak te zoeken
in onkunde of wanbeheer. Velcn hebben in
dien tijd in den vreemde een goed heenkomen
moeten zoeken en zijn daarin geslaagd als de
vereischte eige ischappen niet'ontbraken. Het
thans levende ionge gesiacht kan zich moeie
lijk mdenken dat zulke verhoudingen nog
eens weer zouden kunnen aanbreken. Toch
schijnt het zoover te komen. Het kan wemisj
baten en zou den betro!<kenen weinig troosf
schenken om de verwachting uit te spjeken
dat de huidige conjunctuur weer de voorloo-
per is van te verwachten gunstiger verhou-
aingen. We staan voor het nuchtere feit dat
op dit oogenblik in den landbouw meer Ne-
derlanders een bestaan komen zoeken dan er
plaats kunnen krijgen. Gevolg liiervan is
overgroote concurrentic. die de nachten op-
anjft en de landprijzen in stand'houdt, voor
zoover andere oorzaken hier niet bovendier,
op inwerken. Pogingen om intensieve bedrij
ven op woesten grond te stichten of cm ex-
tensieve bednjfsvormen om te zetten in meer
intensieve hebben alien het sympathieke doel
om meer handen werk en dus brood te geven.
Toch houdt men zich het lijf vast bij de <*c-
dachte dat bij die cultures alleen sprake kan
zijn van uitbreiding der productie, als de af-
zet hiermee geiijken (red houdt. M, 1 kan nu
eenmaal niet straffeloos eike productie tot
willekeurige hoogte opvoeren. Dit klemt des
te meer nu ook het buitenland meent de pro
ductie in eigen land te moeten bevorderen.
De thans ingetreden crisis is ook
daarom zooveel ernstiger dan vrocger, omda
alles over zooveel hooger bedragen looot. Ir
dit opzicht schijnt de crisis van 1880—1896
de thans ingetredene niet te evenaren. Toer
ter tijd stond het gebied van de Ver. Stater
voor onze landbouwers open, waar onze
landbouwers door vakkennis en eenvoudige
leefwijze een voorsprong boven velen hadden.
Sinds dit land door immigratiebeperking
kunstmatig alien arbeid diiur maakt, met alle
gevolgen van dien, zal onze overbevoikinir
op den duur een anderen uitweg moeten zoe
ken. Of dit Frankrijk, Canada of Zuid-Afrika
zal moefen zijn, zal de praktijk leeren.
Voor jongelui uit gezonde werkzame fami
lies moet het niet moeielijk zijn een keuzc te
doen tusschen finantieeleh ondergang bij de
hier bestaande concurrentie of een poging'om
in minder bevolkte landen met eigen handen
.dAnJtgste te yerdienen en zich te orieniccren
