»r data een toeKomst is re maken (fie !n he!
laderland ontbreekt.
Onwillekeurig gaan op den OudeUars-
avond de gedachten uit naar het verleden.
tfiermee doorgaande komt men tot het heden
en tot de toekomst. Deze moet er voor velen
si den landbouw somber uitzien.
Een beschouwing van het verleden leert
dat de landbouwer zich niet mag laten ont-
moedigen, zich niet mag overgeven om te
gaan steunen op de gemeenschap.
Een van de lichtpunten blijft dat hij den
strijd om het bestaan gerust kan aanbinden
met anderen.
Wei zou het heengaan van een ruim aantal
jonge krachten een economisch ver'.ies betee-
kenen. Uiteraard zouden de meest gereede,
de meest flinken voor het land verloren ziin.
Voor henzelf zou het winst kunnen zijn en
voor de achterblijvenden zou de noodl ttige
landconcurrentie afnemen. Daarbij zou een
aanpassing van landprijzen aan de produc-
tenprijzen bevorderd worden.
D. DE BOER Dz.
Stompetoren, 31 December 1926.
Tooneel.
Dat het afgeloopen jaar op tooneelgebied
de vele veranderingen ten goede gebracht
heeft, waarop de echte tooneelliefhebbers
reeds zoo lang hopen (ideale ensembles van
eersterangskrachten onder beproefde leiding,
een algeheele opgaan in en overgave aan de
kunst van het tooneel) kunnen wij ook thans
nog niet zeggen. De toestand is vrijwel ge-
bleven zooals zij was. Enkele gezelschapnen
zijn verdwenen, nieuwe verrezen met andere
directeuren. Verschillende goede artister zijn
ambulant: wij noemen slechts: Mevr. de
Boervan Rijk, Louis de Vries, Louis Chris-
pijn Jr., Pine Belder, Tilly Lus, Frits Bouw-
meester e. a. En hier staat tegenover, dat
verschillende gezelschappen hun goede
krachten hebben aangevuld met z.g. acteurs
en actrices, die nog alles van deze groote
kunst te Ieeren hebben en die een voortcluren-
de belemmering blijven voor het ideaal: een
ensemble waarin zelfs de kleinste rol door
een artist wordt vervuld. W'j gelooven echter
dat de menschelijke ijdelheid, die niemand
vreemd is, ieder aanspoort tot baasspelen, tot
het spelen van enkel hoofdrollen.
De belangstelling voo- het tooneel lijkt ons
wel vooruitgaande, al doet de concurrence
van de film zich nog steeds g^ducht gevoe-
len. En dat verwondert eigenlijk niet. Het
groote publiek houdt van emotie, wil sterk
spel zien, en dat geeft de film in ruime mate.
De beste acteurs en actrices zijn op het witte
doek te bewonderen en wat aankleeding be-
treft geeft de film zooveel mcois te zien, dat
het tooneel inderdaad daartegen zwaar werk
heeft.
Toch stemt het verblijdend, dat een goede,
in alle opzichten welverzorgde tooneelvoor-
stelling nog altijd de belangstelling vindt,
die zij verdient. En zulke opvoeringen vielen
er in het afgeloopen jaar wel te waardeeren.
De verschillende jubilea zooals van Mag-
da Janssens, Bart Kreeft, Wilh. Kley, Annie
van Ees, Louis de Vries en het afscheidstour-
nee van Mevr. Mann komen bij de gezel
schappen en aan 1 slot wel in bespreking.
Het Vereenigd Tooneel.
Dit gezelschap van den Stadsschouwburg
te Amsterdam onder leiding van Verkade en
Verbeek heeft een succesvol jaar achter den
rug. Aan de traditioneele Oijsbrecht-opvoe-
ring volgde het optreden van Magda Jans
sens in Anna Christie. Haar boeiende spel in
de titelrol voldeed bijzonder. De bezetting der
heerenrollen had vermoedelijk sterker kunnen
zijn.
Prachtig was de uitvoering van „Een van
ons", het stuk Loyalties van den Engelschen
schrijver Galsworthy. De goede regie van
Verkade en het voortreffelijke spel van alle
medewerkenden brachten het gehrel tot een
groot succes. Cees Laseur was uitmuntend
als Ferdinand de Levis, de Joodsche nou-
veau-riche. Dirk Verbeek als kapitein Dancy,
de dief, en Vera Bondam als de jonge vrouw
mogen direct naast hem genoemd evenals v.
Dalsum, Henri Eerens en Verkade.
Magda Janssens kreeg gelegenheid bij het
Vereenigd Tooneel haar 25-jarig jubileum te
herdenken in Bennets: Groote Avontuur (Le-
vend begraven). Aan enthousiaste hulde
heeft het de geliefde actrice bij die gelegen
heid niet ontbroken.
Albert van Dalsum kreeg gelegenheid een
vreemd stuk van Max Mohr ten tooneele te
brengen n.l. Improvisaties in Juni. Doch het
publiek voelde er zeer weinig voor.
Een opvoering van Julius Caesar was wel
een artistieke daad, maar grootsch in alle op
zichten was de uitbeelding van dit Sha-
kespeare-werk niet. De vier hoofdfiguren
Brutus, Cassius, Caesar en Antonius werden
resp. vertolkt door van Dalsum, Lobo, Eerens
en Verkade. Vooral de beide eerste gaven
schitterend spel.
Zeer veel g.noegen beleefde men van de
wederopvoering van De Herbergierster, dat
fijne en vroolijke stuk van den Italiaan Gol-
doni en Magda Janssens vervulde de titelrol
op een wijze, die de toeschouwers in verruk-
king bracht.
Wat nu het nieuwe seizoen betreft willen
wij eerst noemen het merkwaardige stuk:
De Gevangene. Dit werk van Edouard Bour-
det is in Parijs avond aan avond in het
Theatre Femina voor stampvolle zalen opge-
voerd.
De schrijver heeft n.l. een zeer delicaat on-
derwerp de in eigen geslacht bevangen
liefde van een vrouw behandeld, maar dit
gedaan op een wijze, zoo kiesch, dat het te-
recht bewondering afdwingt, en het is ons
dan ook niet goed duidelijk, hoe de Schouw-
burg-commissie in den Haag dit stuk voor
de Kon. Schouwburg heeft verboden.
Wij laten van dit bijzondere stuk voor dit-
maal een gegeven beschrijving volgen:
Een stuk welks stijl volkomen in overeen-
stemming is met het probleem van de in zich-
zelf gevangene, door aanleg gekluisterde ziel,
die vergeefs in liefde tot anderen steun en
redding zoekt maar aan het ingeboren nood-
lot ten onder moet gaan. Wij zien hier hoe de
heldin naar bevrijding hunkert, en wij weten
eigenlijk al van den aanvang, dat zij de vrij-
heid niet vinden zal. Want haar psychische
gevangenschap is niet een gevolg van om-
standigheid of intrigue, maar van een afwij-
king der instincten, die haar benauwend ge-
heim is. Met dit geheim harer neigingen is zij
alleen, alleen en als een vreemde tusschen fa-
milieleden en vrienden, voor wie zij zich tel-
kens weer angstig verbergen moet
Voor dit geheim voert zij een wanhopigen
strijd. Als haar vader, een weduwnaar, die
tot gezant te Rome is benoemd, zijn beide
dochters naar zijn nieuwe standplaats mede-
nemen wil, komt Irene in verzet. Zij wil en
kan Parijs niet verlaten. Er is een macht, een
gehechtheid, die haar gebonden houdt. Welke
macht dit is kan men slechts vermoeden. De
vader zoekt vergeefs een verklaring voor de
halsstarrigheid van zijn dochter. Hij dringt
meedoogenloos in haar zieleleven door. Irene
verweert zich, maar welke middelen heeft zij
daartoe? Het woord van de waarheid niet,
want zij moet deze verbergen, zooals zij zich
verbergen moet voor haar jongste zusje Gi-
sele, dat geheel op haar is aangewezen; voor
haar neef Jacques, wiens liefde vroeger door
haar afgewezen werd.
Tot hem neemt zij dan, als de nood het
hoogst is, haar toevlupht. Als haar vader
den ook voor hem onhoudbaren toestand for-
ceeren wil en met dwangmiddelen dreigt,
veinst zij genegenheid voor Jacques. Maar
dan wil de vader ook verdere opheldering.
Jacques lijkt hem een aannemelijke schoon-
zoon; hij weet zeer goed, dat Jacques liefde
voor Irene voelt; hij zal met den jongen man
spreken.
Irene moet haar vader voor zijn en zij
vraagt Jacques haar onmiddellijk te bezoe-
ken. In een zeer bewogen tooneel haalt zij
haar neef over om zich in schijn met haar te
verloven, een offer, dat door hem niet zonder
tegenzin wordt gebracht.
Maar in het twee<k bedrijf zien wij hoe
Jacques, evenals de vader, het geheim van
Irene tracht te doorgronden. Hij voelt zich
verantwoordelijk voor haar geluk. Gisele be-
zoekt hem en hij hoort van haar dat Irene
zich ellendiger voelt dan ooit, dat zij veel al
leen is en slechts nu en dan de Aiguines ziet,
vrienden van haar die zij een jaar te vi ren in
Florence heeft leeren kennen. Dan vermoedt
Jacques dat Aiguines de minnaar van Irene
is. In een onderhoud met hem een der
hoogte-punten van het drama dwingt hij
Aiguines tot een verkjaring en zoo verneemt
hij dan het geheim van Irene. Want Aigui
nes weet. Hij is Jacques' lotgenoot. Hij is de
echtgenoot van „de andere".
Maar juist dan komt Irene, die de innerlij-
ke spanning niet langer verdragen kan, hem
nogmaals om redding smeeken. Zij kan haar
eenzaamheid niet langer verdragen. Zij voelt
zich door de macht van haar noodlot naar
den afgrond drijven. En Jacques, die haar
nu wel begrijpt, besluit tot een groot offer.
Hij zal Irene trouwen.
Wat dit huwelijk jgeworden is, en dat het
ook Irene geen bevrijding uit haar gevangen
schap brengt, zien wij in het derde bedrijf.
Jacques, die wel goedhartig, maar niet sterk
van karakter is, die naar waarachtige vrou-
welijke liefde hunkert, naar hartstocht en
overgave, geeft den strijd op. De verhouding
tusschen hem en Irene is bitter geworden.
Zij is voor hem werkelijk niet meer dan een
schaduw geweest, een ontastbare schaduw,
een wolk. En Irene bemerkt dat zij ondanks
alles, de gevangene is gebleven die zij altijd
was, eenzaam en verdwaald in den doolhof
van haar eigen natuur.
Wat het spel betreft is het stuk een
.grootsch succes geworden voor Vera Bou-
dam, die zich in de titelrol heeft doen kennen
als een tragedienne van ongemeene kwalitei-
ten en algemeen is zij na deze vertolking als
een voortreffelijke kunstenares geprezen.
Polly Obdam verraste in de rol van het
jonge zusje.
Minny ten Hove en Cees Laseur waren
voortreffelijk.
Alleen Dirk Verbeek was iets minder ge-
lukkig in zijn uitbeelding.
Een succes in een geheel andere genre was
Defresne's nieuwe stuk: Valsche Bankbiljet-
ten. Van Dalsum kreeg hierin nog gelegen
heid tot een bijzondere creatie.
De gevierde Engelsche schrijver Noel Co
ward werd ook aan het Holl. publiek voorge-
steld. Maar de keuze van het stuk was niet
erg gelukkig. Gevalien Engelen bracht na-
melijk een beschonken tooneel tusschen twee
dames, dat ons publiek niet wilde accepteeren
en het stuk is dan ook spoedig van het reper
toire verdwenen.
Dubbel jammer was het dat men onze
groote en eminente actrice Else Mauhs geen
beter werk voor hare capaciteiten had gege
ven. Dezelfde actrice trad nogmaals als gast
op bij het Ver. Tooneel n.l. in Makropoulos
(Levensformule) van Capek. Ook een vreemd
stuk, dat niet bij voortduring in staat bleek
het groote publiek te boeien, maar dat Else
Manks in de hoofdrol opnieuw deed kennen
als een der grootste actrices uit ons land.
Een wederopvoering van Teirlincks Ver-
traagde Film was een prachtig succes voor
Magda Janssens en van Dalsum als de
vrouw en de man, terwijl Verkade's regie
meesterlijk was.
In de laatste maand werden voor Kergtmis
nog twee nieuwe stukken gebracht, n.l. een
aardig stuk van A. A. Milne n.l. Mijnheer
Pint Passeert, met la Chapelle in de titelrol.
Mevr. Ranucci Beckmann voerde de regie.
Een nieuw stuk van Gh6on n.l. Genesius
bracht wederom van Dalsum en Magda
Janssens in de hoofdrollen.
Uit dit alles blijkt wel, dat er dit jaar bij
het Ver. Tooneel hard en serieus is gewerkt,
wat het beste ook voor de toekomsi doet ho
pen.
Het Nieuwe Ned. Tooneel.
Dit gezelschap ging onder leiding van
Louis Saalborn met succes op den ingeslagen
weg voort. Blanke Ballast bleef het groote
kasstuk. Nadat eerst nog enkele voorstellin
gen gegeven waren Tobayer, werd het jubi
leum van Bart Kreeft gevierd in „Nummer
Zeventien", de aardige klucht van Rossler,
bewerkt door wijlen Heijermans. Dat het den
ruim zeventigjarigen serieuzen artist niet aan
belangstelling heeft ontbroken spreekt van
zelf en nog steeds is hij een gaarne fe--iene
medewerker in diverse stukken. Zijn natuur-
ljjk spel boeit steeds.
De opvoering van het Russische stuk Oom
Wanja van Tsjechow, was een mooie daad,
doch had niet het gewenschte succes. Wij
staan in ons land nu eenmaal wat vreemd
tegenover de Russische stukken en speciaal
tegenover het Russische zieleleven.
Met de Roekoek in het Nest werd het nieu
we seizoen geopend. Een vriendelijk succes
behaalde dit Engelsche blijspel met Oscar
Tourniaire in de hoofdrol.
Louis de Vries trad als gast op in het Duit-
sche stuk Schweiger. Een aardig blijspel van
Hans Sturm: „Verliefd, verloofd, ver
dwaald", gaf veel volaoening, maar ae ge-
lukkigste keuze deed het gezelschap met: „De
Opstandigeri", door Defresne bewerkt naar
het boek van Jo van AmmersKiiller. Dit
stuk met zijn vele medewerkenden zijn veel-
cischende decors en costuums uit drie ver
schillende tijdperken, werd prachtig tot uit
voering gebracht en zal zeker nog lang een
kasstuk blijven voor het N. Ned. Tooneel,
dat zijn plaats in Amsterdam en ook daar-
buiten welverdiend veroverd heeft. Saalborn,
Tourniaire, Gobau, Julia de Gruyter, Sophie
de Vries, Kreeft e. a. zijn nog steeds de voor-
aanstaande krachten, waarbij Enny de
Leeuwe, Miep van den Berg en Mevr.
TreepVink, benevens Anna Sablairolles en
Ant. Sohns zich kranig aansluiten.
Het Ver. Rott. Hofstad-Tooneel.
Tot de beste en gelukkigste gezelschappen
mag men het Rott. Hofstad Tooneel rekenen,
want de voorstellingen zijn steeds bijzonder
in trek, waartoe het medespelen van Annie
van Ees en Cor v. d. Lugt, die zich tot de
meest populaire tooneelartisten mogen reke
nen, niet weinig medewerkt. Hoe populair de
actrice Annie van Ees is, is wel gebleken in
de maand November, toen zij met groot suc
ces overal in den lande haar 1214-jarig too-
neeljubileum heeft gevierd. Men denkt er te-
genwoordig niet veel aan, dat koperen jubi
leum te vieren, maar Annie van Ees ko het
doen en is overal op spontane wijze gehul-
digd. Haar sobere en ontroerende spel, dat
zich steeds meer ontwikkelt, heeft haar een
eerste plaats doen veroveren onder de Neder-
landsche actrices.
Als bijzondere stukken van dit jaar noe
men wij bij dit gezelschapDe Zonderlinge
Bruidegont van Broedelet. De 20-jarige Wil-
helmina Kley vierde haar 60-jarig jubileum
in De Uitvaart. Van Mevr. SimonsMees
werd opgevoerd: Droomspiegel. Simon Kos-
ter en E. Mauhs hadden een nieuwe bewer-
king het licht doen zien van Marguerite
Gauthier onder den titel Camelia. Met Else
Mauhs als gast werd dit stuk opgevoerd.
Haar spel was uitmuntend, doch dat het stuk
in alle opzichten een verbetering was van het
oude meesterwerk van Dumas, kon niet oe-
zegd worden. Bijzonder aardig was het nieu
we stuk van Simon Koster: Madame la Mo
de, waarin een lief degelijk Parijsch vrouw-
tje, om met de mode mee te gaan, als het wa
re gedwongen wordt een amant te nemen. Dit
gaat haar echter zoo onhandig af, dat zij ge
lukkig tot vrouw en kinderen weerkeert. Voor
Lily Bouwmeester was het stuk een succes.
Mrs. Cheney's verdwijning, dat hier ook in
de kermisweek werd gegeven, was weer een
triomf voor Annie van Ees, maar o. i. nog
meer voor Cor van der Lugt Melsert, die
voortreffelijk was in dit Engelsche blijspel.
Een groot succes was het Engelsche sen-
satie-blijspel De Spooktrein. Overal werd dit
stuk met groote belangstelling gevolgd, zoo
zelfs, dat het in dubbele bezetting werd inge-
studeerd.
Onder leiding van Willem Royaards, die
zelf een der hoofdrollen vertolkte als gast,
werd een stux van Pirandello ten tooneele
gebracht n.l. Wat is de waarheidDit diep-
zinnige stuk van den Italiaanschen schrijver,
die momenteel geweldig van zich doet spre
ken, werd met veel waardeering ontvangen.
Nadat Annie van Ees in het stuk JJaar-
wel Jeugd" van twee jonge Italiaansche
schrijvers veel succes had behaald, begun zij
haar jubileum-tournee met Leontientje, door
Veterman en Timmermans bewerkt naar het
boek van den laatsten: De Pastoor van den
Bloeienden Wijngaard. Het spel van de jubi-
laresse maakte grooten indruk, maar daar-
naast onderscheidden zich Cor v. d. Lugt als
de pastoor en Jan van Ees als Isidoor.
De goede acteurs Gimberg, van Gasteren,
Schwab, Piet Bron, benevens Mevr. Chris-
pijnMulder mogen van dit gezelschap nog
wel afzonderlijk genoemd. Het is te hopen
dat dezelfde voorspoed het Rott. Hofstad
Tooneel ook in 1927 zal begunstigen.
Op enkele voorstellingen van het Hofstad
Tooneel komen wij nog gaarne even terug.
Op den eersten Kerstdag werd te 's-Gra-
venhage de premiere gegeven van Rekel, een
stuk in vier bedrijven bewerkt naar het be-
kende boek van Cissy van Marxveldt. De
jeugdige bewerkster Ina van Eibergen San-
thagens, een jongedame van zeventien jaar,
heeft met haar werk succes gehad en Rie
Gilhuys heeft als hoofdvertolkster nog weer
eens de speciale aandacht op zich gevestigd
als een der jongeren met belofte. Anton Roe-
mer en Juliette Roos waren de ouderen en
blonken uit. Van de jongeren trad in 't bij
zonder nog op den voorgrond Jackie Broede
let als Pastla.
Het oude bekende stuk Hofgunst behaalde
in uitmuntende opvoering opnieuw een gewel
dig succes. Annie van Ees als Vicky en Reule
als de Prins werkten tot dat succes in de
eerste plaats mee, maar ook de andere ver-
tolkers en vertolksters waren zeer goed, ter
wijl de fraaie tooneelen niet weinig tot het
welslagen meewerkten.
Leontientje maakte grooten indruk.
Prachtig waren de tooneelen. Bijzonder het
spel van Cor v. d. Lugt en Annie v. Ees.
Een geheel nieuw stuk was De Revue-Girl,
een Engelsch blijspel dat in Londen zeer veel
succes had. Ook hier genoot men van de
moderne ideeen en de kostelijke tafreelen. Fie
Carelsen was bijzonder op dreef. Ook Lily
Bouwmeester, Hermann Schwab en Louis v.
Gasteren deden van hun spel genieten.
Het Schouwtooneel.
Onder leiding van Musch en v. d. Horst
gaf het Schouwtooneel een reeks van goed
verzorgde voorstellingen. De twee voornaam-
ste plaatsen van optreden waren Utrecht en
Haarlem, met daarnaast de grootste en voor-
naamste plaatsen van ons land.
Het Onbekende land, een stuk vol heftig
gebeuren met tal van dramatische effecten
beleefde een goede opvoering. De schrijver
Herman van Middendorp behandelt in dit
stuk de zonderlinge geschiedenis van een
zeker dokter Eikenberg, die als directeur van
een krankzinnigengesticht niet ontkomt aan
de gevaren, die het omgaan met krankzinni-
gen biedt. Hij voelt dat hij ook langzaam
het onbekende land, 't land der verbijstering,
zal betreden. Een zeer demonische verpleeg-
ster helpt hem daarbij. Ten slotte wordt deze
door hem gedood.
Jan Musch en Stine v. d. Gaag, Ko Arnol-
di en v. Warmelo waren de uitmuntende
hoofdvertolkers.
De dames Lavendel was een slap Engelsch
blijspelletje van Daisy Fisher. Enny de
Leeuwe speelde daarin het meisje met de
moderne ideeen, terwijl Pine Belder en Coba
Blankenstein de oude damerjes voortreffelijk
typeerden. Ko v. Dijk en Jacq. de Haas ver-
vulden de heerenrollen.
Natuurlijke Vijanden was een stuk van
Mikail Artzybascheft. Het geeft een schril
beeld van de moeilijkheden, waarmee man en
vrouw in het huwelijk te worstelen hebben.
Naar zijn overtuiging staan echtgenooten,
ondanks goeden wil en de beste bedoelingen,
door hun ingeschapen aard als vijanden te
genover elkaar. De zinnelijke bekoring bindt
hen, maar de tegenstrijdigheden van aard en
aanleg, maken het huwelijk weldra tot een
kwelling, ook al komen geen groote conflic-
ten den vrede bedreigen.
Het Schouwtooneel gaf van dit stuk een
goed verzorgde voorstelling. Mooi en gevoe-
lig samenspel kreeg men te zien van Mevr. v.
d. Florst en v. d. Horst zelf, die voor Let
eerst na langen tijd weer meespeelde. Stine
v. d. Gaag, Co Balfoort en Jetty van Dijk
vervulden de overige rollen.
Als de grootsche daad van het nieuwe
seizoen noemen wij de opvoering van Ibsen's
Peer Gyni. De regisseur v. d. Horst heeft
tegen de geweldige moeilijkheden, die het
werk biedt, niet opgezien en er is werkelijk
iets schoons bereikt, waartoe ook medewerkte
de muzikale uitvoering van Grieg's muziek
door het Haarl. Orkest onder leiding van
Nico Gerharz. Jan Musch was de groote
kracht als Peer Gynt. Mevr. v. d. Horst als
Aase, Stine v. d. Gaag als Solvejg, Mary
Smithuyzen als Anitra waren mede de ver
tolksters, en vooral het stukje samenspel
tusschen Musch en Mevr. v. d. Horst in de
sterfscene van Aase was ontroerend. Op ver
schillende plaatsen was het stuk bekort.
Ook het Schouwtooneel bracht weer een
stuk van Pirandello en wel „Dc Naakten
kleeden"; een eenigszins vreemdsoortige titel
voor een moeilijk stuk. Zeer interessant. Stine
v. d. Gaag, die wel bij het Schouwtooneel alle
gelegenheid kriigt zich te ontwikkelen, speel
de in dit stuk de zware hoofdrol op meer dan
overtuigende wijze.
Een nieuw etuk van Mevr. v. Goch
Kaulbach werd eveneens door het Schouw
tooneel gebracht n.l. Durf te levert. Het ko-
mische repertoire werd verrijkt met de Goril
la, een griezelig sensationeel blijspel en ver-
der met Je meent het? een Engelsch blijspel,
waarin voor het eerst Louis Davids als ko-
misch acteur optrad naast Jan Musch. Er
werd bijzonder goed gespeeld en er is onbe-
daarlijk gelachen. Maar tevens bleek ook
weer, wat een fijn acteur Musch ook is in het
komische genre.
Jeanne v. Rijn, een nieuwe kracht voor het
Schouwtooneel uit Belgie trad eveneens in
dit stuk op.
In de Kerstweek werd nog een succesvolle
wederopvoering gegeven van Dr. Klaus.
Aangezien in Alkmaar in het nieuwe jaar
als abonnementsvoorstelling Paschen zal
worden gegeven, maken wij nog melding van
de wederopvoering van dit stuk van Strind-
berg. Charlotte Kohler werkte weer mee en
Ko van Dijk en Ko Arnoldi speelden hun
zware rollen schitterend, terwijl de begelei-
dende muziek inderdaad de stemming ten
zeerste verhoogde.
Wij zullen gaarne het Schouwtooneel ook
weer eens in Alkmaar zien.
De Speeldoos.
Dit uitstekende gezelschap onder leiding
van Van Kerckhoven ging voort met het
brengen van uitstekend verzorgde kluchten
en blijspelen. Jaantje en Millionair tepen wil
en dank behaalden een groot succes en ver-
maakten de toeschouwers kostelijk.
Bijzondere voldoening gaf de nieuwe
Amerikaansche klucht De lood-architect. Joh
Kaart, Cor Hermus, Jan Grootveld, C. v.
Kerckhoven, Mientje Kling e. a. speelden
kostelijk en de lach was niet uit de zaal.
Ook het blijspel: Zeven kansen voldeed
ten zeerste. Hierin stapelen zich de onmoge-
lijke situaties voor den hoofdpersoon even
eens op, zoodat hij in het derde bedrijf wan-
hopig uitroept: „Ik voel me als een schele
kat, die een muis moet vangen, die de St.
vitus-dans heeft". Dit typeert het kluchtige
geheel.
Het mooiste bereikte De Speeldoos echter
met zijn laatste successtuk De levende Medu
sa, of de courant die men ziet. Dit stuk is een
eweldige trouvaille. Alle berichten, die de
oofdredacteur van een courant ontvangi,
zoowel voor zijn rubriek binnenland, als bui-
tenland, militaria, eonomie enz. worden op
het tooneel in beeld gebracht, in een aaneen-
gesloten reeks van de kleurigste tafreelen.
Alle vraagstukken van actueel belang krij-
gen een beurt. En bovendien geeft dit bijzon
der soort revue de artisten pracht gelegenhe-
den tot spel en typeering. Het succes van dit
stuk is dan ook bijzonder groot en't geheel is
voor de toeschouwers een voortdurende ver-
rassing.
Ook dit gezelschap zullen wij in het nieu
we jaar zeker nog wel eens in Alkmaar zien.
Het N. Rott. Tooneel.
Onder leiding van Frits Tartaud en Hans
v. Ees heeft zich een nieuw Rotterdamsch
tooneelgezelschap gevormd, waartoe ook
Mevr. Tartaud behoort.
Dit gezelschap opende in October met een
nieuw stuk van Jan Fabricius: De Koekoek.
Frits Tartaud vierde zijn 50-jarig jubileum
in het stuk De Scheepbouwer, terwijl in deze
maand het blijspel I illy van Stahl opnieuw
werd opgevoerd.
Wat dit nieuwe gezelschap in het komende
seizoen -zal presteeren, ziet men vooral in
Rotterdam en den Haag met belangstelling
tegemoet.
In Alkmaar zelf kwam een cpleving van de
tooneelbeweging doordat zich een Comite
vormde tot het organiseeren van tooneelvoor-
stellingen, z.g. abonnementsvoorstellingen.
Eerst een reeks van drie, en voor deze drie
stukken, gespeeld door het Schouwtooneel,
was groote belangstelling. De consequent
van Fatsoen, 't Geval R. H. en Krelis Lou-
wen werden opgevoerd. Voor 't nieuwe sei
zoen werd het aantal voorstellingen gebracht
on vijf, te geven door diverse gezelschappen.
van deze vijf zijn tot op heden gegeven- De
wrekende God, door het Rott. Hofstad Too
neel en Als ik wilde, door het Vereenigd Too
neel. Dat deze voorstellingen de belangstel
ling en de liefde voor het tooneel in Alkmaar
aanwakkeren is zeker. Ook het N. Ned. Too
neel, dir. Saalborn, organiseerde drie abonne
mentsvoorstellingen en wel in het Gulden
yiies. De eerste heeft in November plaats ge
had. Het blijspel Verliefd, verloofd, ver-
clwaald werd toen opgevoerd.
In de Kermisweck zorgden zoowel het Rott.
Hofstad Tooneel in do Harmonie als het N
Ned. Tooneel in het Gulden Vlies, voor eofi
reeks mooie uitvoeringen op tooneelgebied
Een zeer groot succes op tooneelgebied was
de afscheids-voorstelling van Mevr. Mann—
Bouwmeester. Voor deze gelegenheid had
zich een eere-comite gevormd en aan de groo
te actrice werd een schitterend geslaagae af-
scheidsavond bereid. Een uitverkochte zaal
juiehte haar toe.
- Dat dit ook niet het geval was bij het Zil-
veren Jubileum van Louis de Vries trof wel,
maar misschien was de datum voor de opvoe
ring van Hendrik de Vierde niet ge'ukkig ge-
kozen, en is er in het nieuwe jaar nog gele;
genheid het over te doen.
De Kon. Rederijkersk. Bilderdijk ging ook
in 1926 met groote ambitie voort hare leden
mooie en prettige tooneelavonden te bezorgen
Zij voerde dit jaar op Suikerfreule, Pomarius
en Het Kapelletje. Vooral de vertooning van
Pomarius was bijzonder goed en evenals de
andere stukken voor de Kamer een groot suc
ces. Ook in het nieuwe jaar zal er stellig weer
met toewijding worden gewerkt om iets moois
t( tooneele te brengen.
Een andere Alkmaarsche dilettanten-ver-
eeniging kwam naar voren, n.l. Het Alk-
maarsch Tooneel en de laatste opvoering van
Tropenadel mocht zich in groote b-langstel-
ling verheugen en was door aankleeding er
spel een groot succes. Wij twijfelen niet ol
ook deze vereeniging zal door ernstige studie
trachten in 1927 voor hare leden goed ver
zorgde voorstellingen te brengen.
Wij hebben al het bovenstaande vrijwel met
groote opgewektheid kunnen schrijven, maar
wanneer wij aan 't slot ook nog moeten me-
moreeren hen, die uit de tooneelwereld in
1926 werden weggerukt, dan komt er toch
zeker groote ontroering over ons, als wij te-
rugdenken aan het meer dan tragische ver-
scheiden van het kunstenaarspaar D. J. Lobo
en Greta LoboBraakensiek, die bij het
spoorwegongeluk bij de Vink op zoo noodlot-
tige wijze om het leven kwamen. Ons tooneel
heeft in deze groote artisten veel verloren.
De overweldigende en treffende belangstel
ling bij hun teraardebestelling zal daarvan
wel de beste getvigenis hebben afgelegd. De
herinnering aan hen zal nog lang in eere
blijven.
Ook de eminente acteur en strijder voor de
verheffing van ons tooneel, L. H. Chrispijn
Sr. werd dit jaar uit de rij der tooneelspelers
weggenomen evenals Raphael Bouwmeester,
de zoon van wijlen den grooten Louis, de
zoon die zijn vader steeds tot steun is ge
weest.
Wij willen thans dit overzicht besluiten
met de beste wenschen voor ons tooneel ir
1927. Op absolute volledigheid wenscht dit
stuk tooneel geen aanspraak te maken, maai
't was ons een genoegen het voornaamste op
tooneelgebied voor de belangstellenden in ae
kunst, de revue te laten passeeren.
G.
Niuziek.
Dit overzicht der verschillende concerten
in dit jaar gegeven zal niet veel verschiller
met dat van het vorige jaar, omdat alles
vrijwel hetzelfde gebleven is. Alleen de ka-
mermuziekavonden van Dr. de Koos zijn dit
jaar niet doorgegaan en slechts in Januari
kregen we door zijn bemiddeling den Spaan-
schen violist Joan Manen, met Maryla Bres-
lauer en in Februari den pianist Fred La-
mond, doch deze avonden oehoorden bij de
reeks die in 1925 waren aangevangen.
Januari '26 bracht verder de operette "oor
kinderen „Pauweveer" van Mevr. Cramer—
Schaap en den heer Jac. Jansen met mede-
werking van de A. O. V. en een kinderkoor
van- en alles geleid door den heer Corn. Jon-
ker (twee opvoeringen), een avond van de
Alkm. Kamermuziekvereeniging waarin op-
traden de zangeres Vera Janacopulos, met
de pianiste Yvonne HerzJapy, en een leer-
lingenconcert van den heer Gerritsen in het
Wapen van Heemskerk.
In Februari kwam het „Meredyll" kwartet
voor de kamermuziekvereeniging de de reeks
vervolgde en sloot met het Hollandsch
Strijkkwartet. In die maand concerteerden
eveneens „St. Louis" (Willy Kohler).
Maart bracht twee uitvoeringen van het
gemengde koor „Pulchri Studio" (Al) dat
een Passieoratorium met decoraties (mede-
werking der R. K. Tooneelvereeniging Von-
del) uitvoerde, en het Doopsgezinde zang-
koor (Brands) had het oog laten vallen op
de „Mattheus passion" van Schiitz. De heer
Joh. Kuiper gaf in de Harmonie een uitvoe
ring met leerlingen.
In April werd het 10-jarig bestaan her-
dacht van het zangkoor van mej. Marie Ver
beek met een opvoering „De Schoone ift he!
slapende boschvan mej. van Tussenbroek,
welke opvoering in Sept. werd herhaald,
waarvan de baten voor een liefdadig doel
werden afgestaan. Ook de heer Kuiper gaf
een herhaling van zijn leerlingenavond, met
medewerking van mej. Marie Vermeulen en
den heer Haakman („Jantje in Modderstad"
en „de Tinnen soldaat"). Toonkunst (Ous-
hoorn) kwam op met Haydn's ..Schopfung''
en leerlingen van den heer Oushoorn rausi-
ceerden in „de Unie".
Het eenige zaalconcert in Mei was eert op
voering van „Dcr Postiijon von Lonjumeau"
van Adam, door de Haghezangers, en be-
gonnen we onze schreden naar den muziek-
tuin te richten. 't Was immers Mei en de tijd
der zomerconcerten, doch de zomer zelf was
er nog niet, en is ook vrijwel weggebleven.
In het geheele zomerseizoen zijn er misschien
drie mooie avonden geweest. De Muziektuir
heeft het dan ook slecht gehad.
Behalve de concerten van het Stedelijk
Muziekkorps (Maas) waarvan eenige door
den heer Kuiper werden gedirigeercl, werden
er uitvoeringen gegeven door de „Haarlem-
sche Orkestvereeniging" (Nico Gerharz),
een geleid door den heer Knikker, en het
laatste concert met medewerking van Mevr.
Pieneman, door de korpscn „De Eendracht"
uit Velsen (Kerkhof), „St. Caecilia"
(Kohler), de „Postharmonie" uit Amsterdam
(Speets), „St. Louis" (Kohler), „Helder's
Stedelijk Muziekkorps" (ter Hall), „Zaan-
landscne kapel" (Swager), „Marinekapel"
(Leistikow), „de Alkmaarsche Orkestvereeni
ging" (Jansen) en door de zangkoren „Ber-
gen's mannenkoor" (Jonker), solisten mej.
Veenebos, en mej. Wieta Hamming, pianiste
uit Bergen, Geniengd koor „Harmonie" (Al)
met o.a. „Toggenburg" van Rheinberger,
,,Zanglust" uit Amsterdam, met kinderkoor
(Hespe).
Koorklassen (Jonker) en een klein ge-
