werden reeds een week na het optreden van
het nieuwe nunisterie genomen.
Een middel, om in een klap van alle schul-
den af te komen, aan de hand gedaan door
den financier Loewenstein, die tijdelijk in
Spanje vertoefde, werd door den minister-
raad als onaannemelijk afgewezen. Dat was
ook geen wonder, want het voorstel, dat
oogenschijnlijk zoo mooi leek, zou den edelen
gefdschieter over eenige jaren een paar milli-
oen voordeel hebben bezorgd, omdat hij zijn
geld aanbood tegen een lagen koers en reeds
bij voorbaat een hoogeren vaststelde voor de
terugbetaling. Zoo kan men wel edelmoedig
zijn.
Een ander financieel besluit betrof de rege-
ling met Frankrijk inzake de wederzijdsche
schulden (23 Aug.), waarbij voor Belgie een
gunstig verschil bleef van 150 millioen
francs.
De Belgische metaalbewerkers, die den vo-
rigen zomer gedurende een vijftal weken
staakten, bonden in het najaar den strijd
voor hunne eischen wederom aan en hidden
vol tot ver in 1926, waardoor naar bereke-
ning de metaalindustrie een schade leed van
meer dan een milliard francs.
In Juli staakten de Antwerpsche havenar-
beiders, daarin gesteund door de metaalbe
werkers ter plaatse. Een derde belan "iike
staking te Antwerpen was die der diamantbe-
werkers (een kleine 14000 man), nu een paar
weken geleden, die eindigde met een voor de
stakers gunstig voorstel van den gouverneur
der stad.
De overeenkomst met Amerika inzake de
oorlogsschulden, waarbij Belgie gunstige be-
palingen wist te krijgen, werd den 23 Febr.
door den senaat goedgekeurd en op 27 April
deed de Amerikaansche senaat desgelijks.
De senaat nam 28 Juli de conventie van
Washington inzake den 8-urendag aan.
Ten opzichte van Duitschland maakte
Belgie een gunstig gebaar door af te zien
van de verdere levering van herstelkolen met
ingang van 1 Sept.
Herhaaldelijk hebben in Belgie botsingen
plaats gehad tusschen fascisten en social ist.n
of communisten, meesttijds als een terugslag
op gebeurtenissen inltalie. Zoo werd b.v. op
21 April bij een betooging te La Louviere
een pop verbrand, die Mussolini voorstelde,
welk voorval door de regeering tegenover den
Italiaanschen gezant werd betreurd. Vier da-
gen later had men een bloedige botsing te
Luik en zulke voorvallen kwamen meermalen
voor, dan hier dan daar.
Op 28 Oct. demonstreerden de in Belgie
studeerende Chineezen tegen het Chineesch-
Belgische verdrag van 1865, wat tot een
botsing met de politie leidde, waarbij ver-
schillende personen werden gewond en ook
velen werden gearresteerd.
Een in den loop van dit jaar telkens weer
opduikend gerucht, dat Belgie van plan zou
zijn de op Duitschland veroverde provincies
Eupen en Maimedy .veer aan dat land terug
te geven, wegens de moeilijkheden die het be-
zit van dit oud-Belgische grondgebied mee-
brengt, werden even dikwijls officieel tegen-
gesproken, maar of zij niet toch nog steeds
door velen geloofd worden, is een andere
vraag. In elk geval zal van Duitsche zijde
wel steeds al het mogelijke worden gedaan
om die streken, die in den loop der jaren
reeds geheel verduitscht waren, terug te krij
gen.
Een voor het Belgische koningshuis lUuge-
lijke gebeurtenis had plaats op 10 Nov., toen
het huwelijk van den kroonprins met prinses
Astrid van Zweden kerkelijk werd ingezegend
te Brussel (een week te voren was het bur-
gerlijk huwelijk gesloten te Stockholm). Bei-
den zijn zij nog jong en samen tellen zij nog
geen 45 jaar. Het beet, dat de prinses door
hare wijze van optreden allerwege sympathie
heeft ondervonden. Eenige zwarigheid heeft
de trouwplechtigheid veroorzaakt doordat de
orinses geen aanhangster van het roomsche
gel oof is, maar desondanks is de plechtigheid
te Brussel toch voltrokken.
Een belangwekkende persoonlijkheid is
den 23 Jan. overleden, n.l. kardinaal Mer-
cier, die, naar men zich herinnert, groote po-
pulariteit en bewondering verwierf door zijn
verzet tegen de Duitsche bezetting gedurende
den oorlog en die ook bekend stond als een
fel bestrijder der Vlaamsche beweging.
Wat die Vlaamsche beweging betreft, zij
was dit jaar weer aanleiding tot verschillen-
de relletjes aan de universiteit te Leuven en
ook tot een molestatie van minister Vande-
vijvere na een protestvergadering van oud-
strijders Inzake de invrijheidstel 1 ing van den
bekenden ijveraar Borms.
DE BALKAN.
De verschillende Balkan-staten hebben dit
jaar meermalen de aandacht op zich geves-
tigd gezien. Vaak was het bezorgdheid,
waarmede zij werden gadegeslagen, want de
bekende tegenstellingen en daaruit geboren
derling werden wel eens dreigend.
derling werd wel eens dreigend.
Zoo b.v. thans nog de kwestie van het be
gin December tusschen Italie en Albanie ge
sloten verdrag, dat door Joego-Slavie met
leede oogen wordt aangezien, omdat het
daarvan vreest een overheersching van Alba
nie door Italie, waarmee het al sinds vele ja
ren eigenlijk voortdurend overhoop ligt, zoo-
als men zich zal herinneren. Wat nog uit
dat verdrag zal kunnen voortvloeien is na-
tuurlijk niet te zeggen (reeds nu is er in Joe
go-Slavie een kabinet-crisis door cnistaan.
maar zeker is wel, dat de rust op den Balkan
er niet door zal worden bevorderd, omdat
Italie, behoefte als het heeft aan vestigings-
gebied voor zijn overbevolking, niet zal nala-
ten Albanie tot een soort provincie te maken.
Bij voorbaat heeft de Joego-Slavische regee-
rang daar reeds tegen geprotestterd bij de
groote mogendheden en in de Albaneesche
hoofdstad Tirana, waarop van Italiaansclfe
zijde te Belgrado de uitnoodiging kwam om
het verdrag fnee te onderteekenen. Maar daar
moet men er heelemaal niets van hebben. Sa-
menwerking met den erfvijand, liever alleen
beslag leggen op Albanie!'
Ontzettende stormen hebben in het begin
van Juli in Joego-Slavie gewoed, waardoor
groote verwoestingen werden aangericht en
op den zesden dier maand zelfs honderd men-
schen omkwamen. Daarenboven werd onge-
veer terzelfder tijd het land geteisterd door
bijzonder zwaren regenval, die de dijken van
den Donau op verschillende plaatsen deed
bezwijken, zoodat duizenden hectaren land
overstroomden. Welk een ellende!
Den 9 December overleed een van Joe^o-
Slavie's meest bekende burgers, n.l. Nikola
Pasjits, een man die in zijn lange leven (hij
werd 80 jaar) heel wat beleefa heeft, veel
voor zijn land deed en niet voor opofferingen
terugdeinsde, zelfs niet voor gevanigenisstraf.
Nu eens diende hij zijn land als gezant, dan
als minister, sorns als premier. Onigetwijfeld
was hij een groot staatsman met bijzonder*
veel invloed en speelde hij in de gesdiiedenis
van zijn land een groote rol.
Anders dan Joego-Slavie beschouwt Grie
kenland. het Italiaansch-AIbaneesch verdrag.
Het is niet zoo bevreesd voor overwegenden
invloed van over de Adriatische zee, omdat,
naar men in Athene aanneemt, Engeland en
Frankrijk wel een oogje in het zeil zullen
houden en er voor waken dat Albania's vrij-
heid blijft bestaan.
De Grieksche regeerders schijnen nog niet
te weten, dat er ook een vrijheid is, die
slechts naar het uiterlijk bestaat. Als vrij ze
ker mag men aannemen, dat Griekenlard niet
met Belgrado tegen het verdrag samenwerkt,
omdat het weet, dat Joego-Slavie zelf een
begeerig oog slaat naar Albanie en dan met-
een de Grieksche havenstad Saloniki wenscht
wenscht.
Overigens heeft Griekenland dit jaar ge-
noeg binnen zijn grenzen te doen gehad. Het
strenge regiem van generaal Pangalos, die
zich 25 Juni 1925 van de staatsmacht mees-
ter maakte en na den opstand van 6 Oct. in
dat jaar tal van tegenstanders verbande, leid
de er op 3 Jan. toe, dat hij zich tot dictator
uitriep, welke daad hij verontschuldigde met
te wijzen op communistische actie tegen zijn
bewind. Die hij door eigen optreden ver-
scherpte.
Maar Pangalos greep hooger. Hij meende,
dat voor hetgeen hij voor zijn land had tot
stand gebracht en zeer zeker heeft hij
door het dempen der Vardar-moerassen, den
aanleg van electriciteit en bevordering van
kolonisatie naar Macedonie veel goeds ge
daan de hoogsite rang in den staat, hec
presidentschap, hem toekwam. En hij bereik-
te dit, nadat hij Koendoriotis tot aftreden
had genoopt. Het volk, door al de weder-
waardigheden der laatste jaren, door eenige
oorlogep, door voortdurende wisseling met
koningen en door een paar revoluties beu
van alle politiek, koos .hem met vlag en
wimpel in de door hem begeerde positie, na
dat hij twee ernstige candidaten, die door
alle politieke partijen waren begeerd, onaan
nemelijk had verklaard.
De Gridken konden niet anders dan hem
verkiezen, want door het verbieden van ver-
kiezings-agitatie en het vaststellen van ver
schillende datums voor de verkiezingen in
onderscheidene districten kon de generaal
telkens met het leger dreigen. Het resultaat
van deze en andere maatregelen was, dat ne-
gentig procent van de uitgebrachte stemmen
voor Pangalos waren. Op 18 April volgde
zijn beeediging als president.
De aldus zonder tegeficandidaat geko
zen" machthebber voerde allerlei verkortin-
gen in van de rechten van het parlemeH en
was al heel gauw vrijwel alleenheerscher en
gedroeg zich daarnaar.
Maar „strenge heeren regeeren niet lang"
zegt een oude Nederlandsche uitdrukking en
zoo ging het ook in Griekenland. De actie
tegen Pangalos stak reeds spoedig het hoofd
°P> gesteund eensdeels door de republikeinen
en anderdeels door royalisten. Het ontdekken
en straffen van complotten tegen Pangalos
persoonlijk en tegen zijn bewind kon het uit-
breken van openlijk verzet ni t keeren en op
22 Aug. werd dan ook een eind gemaakt aan
Pangalos' macht door generaal Kondilis, die
admiraal Koendoriotis weer aan het hoold
van de nieuw gevormde tijdelijke regeering
plaatste.
Aanvankelijk nam Kondilis een standpunt
in dat hem plaatste boven de politieke par
tijen en zoo lang ging alles goed, maar al
spoedig bleek hij ook belust op een functie in
de te vormen regeering en vandaar waar-
schijnlijk dat het niet gelukte een nationaal
kabinet te vormen. De generaal construeerde
nu een voorloopig bewind, dat moest regee
ren tot de verkiezingen, die inmiddels waren
uitgeschreven, en ageerde ernstig voor zich
zelf. Dat was een fout in het oog van den
Atheenschen advocaat Kafandaris, die, als
alle Grieken, wel verheugd was over den
val van Pangalos, maar vreesde dat Kon
dilis naar eenzelfde macht streefde. Verschil
lende van Kondilis' maatregelen o.a. het
verbod aan de ministers van Pangalos om
zich candidaat te stellen voor de nieuwe ver
kiezingen en de afzetting van de rechters die
dit besluit afkeurden brachten hem daar-
toe en de uit de Grieksche gesdiiedenis der
laatste jaren befaamde Venizelos steunde
hem daarbij. De monarchisten mengden zich
ook in den strijd en vonden steun bij het aan
\Pangalos trouw gebleven leger. Een vrij
ernstig oproer in Athene, waarbij een groot
aantal dooden en gewonden viel, werd het
tusschenspel tusschen den staatsgreep van
Kondilis en de verkiezingen. De regeering
wist zich evenwel te hanahaven.
De verkiezingen brachten op 7 Nov. een re-
publikeinsche meerderheid, waarop een coa-
litie-kabinet onder Zaimis werd gevormd
Voorloopig is dus de rust weer hersteld in
Griekenland. maar als men zich herinnert
ho: het land reeds jaren lang verscheurd is
door politieke twisten, dringt zich de vraag
naar voren of het ongelukkige land wel lang
zal kunnen genie ten van een geregelde re
geering.
Turkije heeft zich dit jaar met weinig an
ders bezig gehouden dan met hervormingen,
die van het land een westerschen staat moe-
ten maken. Telkens weer komen besluiten in
die richting van den president Moestafa Ke-
mal pacha, nu zeer onlangs nog een, dat den
vrouwen voorschrijft de mode van „de slan-
ke lijn" te volgen.
Nu de mannenkleeren zijn gewijzigd naar
west-Europeeschen trant (er is zelfs een
standbeelc( voor Moestafa opgericht dat den
president voorstelt in zulke kleeding), moe-
ten de vrouwen er aan gelooven.
Ten in Juni te Smyrna ontdekte samenzwe-
ring tegen den president bleek op touw gezet
door een aantal vooraanstaande politici in
het land, die al spoedig opgespoorcf werden
en ter dood veroordeeld.
Tegenover de andere Europeesche mogend
heden heeft Moestafa bakzefl moeten halen,
toen hij de sluiting der Kamers van Koop-
handel in Konstantinopel gelastte, omdat zij
de Turksche voorschriften niet voldoende
volgden. De mogendheden protesteerden en
de opheffing van den maatregel op 16 Aug.
(tien dagen na de sluiting) was er het gevolg
van.
De laatste sultan van Turkije, Mehmed IV,
die in 1922 uit zijne waardigheden van heer-
scher en kalief was ontzet en in 1924 werd
verbannen, is den 16 Mei te San Remo over
leden in den ouderdom van 65 jaar.
Roemenil heeft het heele jaar gestaan in
het teeken der koningskwestie. Op oudejaars-
dag 1925 deed kroonprins Cdhol afstand van
zijn erfelijke rechten ten behoeve van zijn
zoon. Hij verliet zijn land en ook zijn gema-
lin, een Grieksche prinses, en toefde sinds
dien in Parijs, en alle pogingen om verzoe-
ning tot stand te brengen in het koningshuis
faalden tot dusver. De prins heeft zich niet
kunnen neerleggen bij de door het hof ge-
dwongen scheiding van zijn eerste vrouw,
Zizi Lambrino, dochter van een Roemeensch
generaal. Zullen zij nu nog eens tot elkaar
terugkeeren?
Inmiddels is de koning ernstig ziek ge-
worden, zoo zelfs dat men ernstig rekening
moet houden met zijn overlijden. De klein-
zoon is aangewezen als zijn opvolger onder
een regentschap van een comite, waarvan ook
's konings echtgenoote, de invloedrijke
heerschzuchtige koningin Maria, deel zal uit-
maken. De ziekte van den koning was mede
oorzaak dat zij in het laatst van Oct. haar
Amerikaansche reis, die in haar land heele
maal niet met instemming was begroet, af-
brak.
Zware overstroomingen hebben in Juni het
land geteisterd, vooral Transsylvanie heeft
er erg onder geleden en vele menschen zijn
er aan ten offer gevallen. Een kerk, waarin
zich eenige honderdtallen vluchtelingen had-
den verzameld, stortte in, zestig menschen
doodende. Bovendien werden nog 300 men
schen gewond.
Een brand, die het land eenige millioenen
kost, vernielde op 8 Dec. een groot deel van
het koninklijk paleis in Boekarest.
Bulgarije, dat zijn nederfaag in den oorlog
nog niet kan vergetyi, lag een groot deel van
het jaar overhoop met Roemenie vanwege de
vele overvallen aan de grens, door Bulgaar-
sche komitadjis gepleegd. Het werd zoo
erg, dat de zoogenaamde kleine entente een
waarschuwing zond, die den toestand drei
gend maakte, reden waarom de koning zelfs
van een vacantiereisje werd teruggeroepen.
Nog is het smeulend vuur niet opgevlamd.
Zal het blijven gelukken den oorlogsfakkel te
weren op het altijd vechtlustig Balkanschier-
eiland?
Als laa^te van de Balkanlanden noemen
we het vooral in den laatsten tijd weer veel
besproken, na den laatsten oorlog op den
Balkan onafhankelijk geworden Albanie,
waar een goede tiental jaren geleden een uit-
stekend Nederlandsch officier (kolonel
1 homson) sneuvelde in den strijd voor den
daar benoemden vorst prins von Wied, die
echter de regeering nooit inderdaad heeft
kunnen aanvaarden wegens den inmiddels
uitgebroken wereldoorlog.
Dat Albanie nu mag zich „verheugen" in
de bijzondere belangstelling van Joego-Slavie
en Italie, die elkaar en waarschijnlijk niet
ten onrechte verdenken er een soort pro-
tectoraat te willen vestigen. Het gevolg is ge-
weest herhaaldelijke strijd binnenslands,
waarbij de partijen steun kregen van Belgra
do of Rome, al naar zij als belooning boden
voor de medewerking.
De laatste machthebber, die zich ook tot
president heeft doen verkiezen, is Achmed
Zogoe, die door Joego-Slavische hulp aan
het bewind kwam, tot dank waarvoor dit land
grooteren invloed verwachtte. Maar daarte-
genover is Italie er in geslaagd met Albanie
een vriendschapsverdrag te sluiten, na het
bekend worden waarvan in het noorden des
lands een opstand uitbrak. Het is niet moei-
lijk om hierin de hand van Belgrado te her-
kennen, dat in een langer regeeren van Ach
med Zogoe geen voordeel kan zien. Maar
natuurlijk wordt dergelijk vermoeden afge
wezen. In Joego-Slavie liet men het voorko-
men, alsof Italie de oorzaak is van den
opstand, alleen om nog meer invloed in Al
banie te krijgen.
Wat ook van het een of van het ander
waar moge zijn, vast staat wel, dat de lig-
gmg van Albanie aan de Adriatische zee
tusschen twee zulke expansie-begeerige lan-
den verre van gelukkig is.
OOSTENRIJK.
Deze republiek, een van de stukken der
voormahge Donau-monarchie, is in den loop
van dit jaar zoover gekomen dat zij op eigen
beenen kan staan. De financieele controle van
den olkenbond, ingevoerd tot bestwil van
het land zelf, is op 1 Juni opgeheven en den
30 d. a. v. vertrok mr. Zimmerman, oud-bur-
gemeester van Rotterdam, die deze controle
had uitgeoefend. Dat hij bijzonder goed werk
heeft verricht, werd van alien kant volmon-
dig erkend.
De verschillende categorieen staatsambte-
naren, die menige veer hebben moeten laten
ten behoeve van Oostenrijks financieel her-
stel, hebben zich vooral in Oct. en Nov. weer
danig geroerd om verbetering van hunne po
sitie, maar voorloopig zonder veel succes. In
Oct. was Jiet ministerie-Ramek (opgetreden
op 14 Jan. dezes jaars) ,niet bij machte om
met de opstandige ambtenaren tot een verge-
lijk te komen en het trad toen af, aan den op
volger Seipel overlatend hoe de zaak moest
worden geregeld. Deze wist het zoo diplo-
matiek aan te leggen, dat althans stakingen
werden voorkomen.
Een andere kwestie, die opeenvolgende mi-
nisteries heeft bezig gehouden, is die der aan-
sluiting bij Duitschland, wat vooralsnog bij
het verdrag van Versailles is verboden. Nu
Duitschland ook bij den Volkenbond is aan-
gesloten, hoopt men op betere resultaten van
de aansluitingsbeweging.
HONGARIJE.
Opzienbarend nieuws kwam vlak na nieuw-
jaar 1926, toen in 'Den Haag een Hon-
gaarsch kolonel was aangehouden wegens
uitgifte van een valsch bankbfljet van T000
Fransche francs. De vervalsching zou n.l.
geschied zijn door of minstens met medewer
king van verschillende autoriteiten in Boeda-
pest, die daartoe waren gekomen uit patriot-
tische overwegingen. De mededeelingen ble-
ken waarheid en, hoewel gefluisterd werd
dat het onderzoek van politieke zijde werd
bemoeilijkt, zoodat Frankrijk een zekeren
druk uitoefende, al spoedig werden als daders
aangewezen prins Windisch Gratz, een man
uit oud-adellijk geslacht met groote rijkdom-^
men, die ook al minister van Oostenrijk-
Hongarije was geweest en altijd een hechte
steun van keizer Karl; voorts de directeur
van de Boedapester politie Nadossy, 'n afge-
vaardigde vAn de nationale vergadering en
verschillende anderen. Zelfs werden ernstige
verdachtmakingen uitgesproken aan het
adres van den premier graaf Bethlen, die de
juistheid daarvan echter ten stelligste ont-
kende. Lang en ernstig is het proces geweest,
dat 6 Mei begon en eindigde op 26 Mei met
de veroordeeling van den prins en Nadossy
elk tot 4 jaar tuchthuisstraf en 10 millioen
kronen boete en van de overige beklaagden
tot lichtere straffen. Juist dezer dagen doen
stellige geruchten de ronde dat aan alien
gratie zal worden verleend.
Als de voorteekenen niet bedriegen, kan
het in de toekomst warm toegaan in het Hon-
gaarsche parlement, voor welks verkiezing in
deze maand December de regeeringspartijen
een meerderheid hebben behaald. Immers de
beruchte luitenant Hejjas berucht vooral
als antisemiet is thans lid van de nationa
le vergadering en hij zal daar zeker geen
zwijgende rol vervullen.
Ausland.
De eenheid onder de Russische regeering
heeft dit jaar een gevoeligen knak gekregen,
doordat er een sterke oppositie-partij ont-
stond, die hare leiders vond in bekende
personen als Tratski, Zinowjef, Kamenef en
anderen. Wel hebben deze leiders na een op
hen uitgeoefenden aandrang ontzetting
uit ambten enz. althans voor'het uiterlijK
het hoofd in den schoot gelegd, maar deson
danks blijven zij nog als oppositie genoemd,
en zij zullen ongetwijfeld nog wel van zich
doen spreken. Voorloopig echter is de
Georgier Stalin nog de groote man in de
vereenigde sovjet-republieken.
De bolsjewiki verloren ook door den dood
een paar hechte steunpilaren. De eerste was
generaal Broessilof, een man die onder het
tsaristisch regiem vele lauweren oogstte en
daarna eerst Kerenski en vervolgens de sov-
jet-unie diende.
Een ander overledene is Felix Djer-
zjinski, die onder de tsarenregeering bijna
voortdurend in ballingschap leefde en na
haren val een rol begon te spelen in Rusland.
Na de communistische revolutie werd hij
hoofd van de politieke politie en trad daarbij
zoo bloeddorstig op, dat men aan zijn ver-
stand twijfelde.
Misschien de zwaarste slag van dit jaar
werd het bolsjewisme toegebracht door het
overlijden van Krassin, den sovjet-gezant te
Londen, op 23 Nov. Hij was een bijzonder
handig diplomaat en waar hij als electro-
ingenieur jaren in Berlijn had vertoefd, wist
hij met iedereen 'om te gaan. Het herstel der
handelsbetrekkingen tusschen Engeland en
Rusland zou hem spoediger gelukt zijn dan
wien ook.
In de verhouding van Rusland tot de an
dere staten kwam-weer eenige verbetering.
Zijne regeering werd zelfs door den Zuid-
Amerikaanschen staat Uruguay en door
IJsland erkend en met andere regeeringen
werden besprekingen geopend over veilig-
heids-, neutraliteits- of handelsverdragen, die
echter meermalen afstuitten op het veel-
eischende van de Russische vertegenwoordi-
gers. Met Duitschland werd een verdrag ge
sloten voor den tijd van vijf jaar op den
grondslag van de overeenkomst van Rapallo,
een verdrag waarover men in Engeland en
vooral in Frankrijk erg achterdochtig is ge-
stemd geworden, omdat men er een poging
van Duitschland in zag om langs dezen weg
de oostgrenzen te wijzigen.
Toetreding tot den Volkenbond of deelna-
me aan ontwapenings-conferenties is echter
pertinent door Rusland geweigerd.
Een paar ernstige rampen, die Rusland
troffen, dienen we te memoreeren. Allereerst
een scheepsramp bij Leningrad, die aan 100
menschen het leven kostte (29 Aug.) en dan
een dergelijk ongeluk op 9 Sept. in de Golf
van Riga, dat 90 slachtoffers vroeg. In beide
gevallen was sprake van schuldige nalatig-
heid van de scheepsofficieren, die dan ook
deswege ernstig zijn gestraft.
Den 23 Oct. werd het Kaukasusgebied
door een aardbeving geteisterd, tengevolge
waarvan de stad Alexandropol gedeeltelijk
en eenige dorpen geheel werden verwoest en
duizenden menschen omkwamen. Een tweetal
aardbevingen werd in Dec. gevoeld in Ar-
menie, eveneens met hoogst ernstige gevol-
gen. Hier verdween echter „slechts" een
dorp.
POLEN.
In deze na den oorlog gegrondveste repu
bliek springt als het meest belangrijke gebeu-
ien in dit jaar naar voren de omwenteling
van 15 Mei, die gelukte ten koste van 355
dooden en ruim 1000 gewonden in War-
schau. Leider der revolutie was de nationale
held maarschalk Pilsoedski, gesproten uit 'n
oud adellijk geslacht in het gouvernement
w una, maar desondanks meer voelende voor
de nooden des volks dan voor de belangen
van de hooggeplaatsten.
Reeds een groot aantal jaren werkte hij
voor de vestiging van een Poolschen staat en
dit denkbeeld bracht hem er in 1888 al toe
mee te doen aan een 'aanslag op den toen-
maligen Russischen tsaar; hij werd deswege
naar Siberie verbannen. Sinds dien was zijn
leven een aaneenschakeling van avonturen:
ontvluchting, waarop in 1901 nieuwe arresta-
tie met nieuwe verbanning volgde; weer ont-
ylucht stichtte hij den soc.-dem. strijdbond in
Lemberg en Krakau, waaruit later de Pool-
sche legioenen voortkwamen, aan wier hoofd
hij Rusland bestreed. Door de Duitschers
werd hij nog eens gevangen genomen, omdat
hij aan Duitschland geen trouw wilde zwe-
ren. In 1918 keerde hij naar Polen terug
aan het hoofd van een legertje en werd toen
op 14 Dec. tot staatspresfdent gekozen, wat
hij bleef tot 1922 Daarna hoorde men niet
veel meer van den maarschalk, die nooit een
militaire opleiding had genoten, totdat nu in
Mei de zaken in Polen zijns inziens te veel
tot verval van zijn volk leidden en hij aan het
hoofd van het grootste deel van het leger
president Wojciechowski en diens regeering
verjoeg. Weder werd hij gekozen tot presi
dent, ihaar hij weigerde het ambt en stelde
Moscicki candidaat, die toen ook gekozen
werd (1 Juni).
Of de toestanden nu beter zijn? Niet erg.
Wel heeft Polen geprofiteerd van de Engel-
sche mijnwerkersstaking doordat het toen
veel kon uitvoeren, maar overigens is het in
het land nog altijd echt „Poolsch" gebleven.
De premier ligt zoo nu en dan overhoop met
zijn parlement. Nog onlangs, in Nov., werd
de bijeenkomst van den landdag daardoor
eenige malen uitgesteld.
Met zijn buurstaten kon Polen het dit
jaar beter vinden dan voorheen, met Duitsch
land is het nog doende over handelsverdra
gen en met Denemarken werd een arbitrage-
verdrag gesloten.
TS J ECHO-SLOW AKIJE.
In deze republiek is door de vele daar wo-
nende nationaliteiten dit jaar een heftige
strijd gevoerd tegen de beschermende politiek
der regeering, die speciaal tolmuren opricht-
te in het belang van den landbouw. Doordat
het leven in het land zelf daardoor ook al
weer duurder werd, vergaten de bewoners
meermalen de natiopaliteiten-tegenstellingen
en er ging vooral over de steden en industrie-
centra een golf van verzet, die zich in de
hoofdstad Praag uitte door betoogingen. Den
12 Juni hadden daarbij ernstige cngeregeld-
heden plaats. Zelfs het parlement bleef niet
van een tumult verschoond. De partijgroe-
peering in het land veranderde zelfs door de
plannen der agriers en toen, dank zij die
nieuwe politieke constellatie, de graanrechten
waren aangenomen, braken allerwege pro-
teststakingen uit.
Of de nieuwe bepalingen het land ten ze-
gen zullen zijn, mag ernstig betwijfeld wor
den en de tijd zal leeren of de ambtenaren-
regeering-Czerny in den korten tijd van haai
leven (18 Maart12 Oct.) wijs deed d(
wenschen der agrariers in te willigen.
SPANJE.
Primo de Rivera mag dan verleden jaar
een paar generaals en nog eenige andere per
sonen om zich heen verzamelcf hebben, oro
met hem een ministerie te vormen, het is ge-
bleken, dat hij ondanks dit toch nog steeds de
dictator is gebleven, wiens eenige wil het
land regeerde, ondanks meer en meer aan
den dag tredend verzet, naar beyveerd werd
zelfs ook van de zijde van koning Alfonso
Het verzet bleek uit het op 25 Juni ontdekte
complot tegen de regeering, tot welke samen-
zwering liberalen en oud-afgevaardigden
zoowel als republikeinen behoorden; voortc
uit den aanslag op den dictator op 1 Aug. te
Barcelona, de stad der republikeinsche woe-
lingen; en ten slotte uit het conflict dat oik-
stond tusschen Primo de Rivera en de artil-
lerie-officieren naar aanleiding van de be-
vorderingskwestie, een conflict, dat zoo hoog
liep, dat men van troebelen mocht spreken
Over het heeleJand werd de staat van bele.v
afgekondigd (5 Sept.) en de koning mots
zelfs van zijn vacantie terug komen in Ma
drid. Dezen gelukte't ten slotte den vrede te
herstellen. Daarna kwam de oppositie tegci
den dictator nog wel eem. weer aan den da-
in verschillende plaatsen, maar zij was dar
van geringer beteekenis.
Zelfs in Parijs, waar hij op 13 Juli tijdelijk
vertoefde, werd een betooging Egen Primo
gehouden, die de arrestatie van vele personen
tengevolge had.
Door een schijn-democratische beweging
liet Primo de Rivera zich op den derden uer-
iaardag van zijn staatsgreep (12 Sept.) een
bewijs van goed gedrag geven. Een heel
eigenaaVdige volksstemming was het. Op tal-
rijke plaatsen werden lijsten met goedkeuring
van Primo s beleid ter teekening neergelegd
en jonge dames gingen er mee rond, op
straat, in cafe's, theaters, cinema's, dansloka-
len, enz. Alle ambtenaren waren wel ver-'
nlicht te teekenen, liefst op verschillende lijs
ten, hoe voller hoe liever; tal van andere
niet-onafhankelijke menschen moesten even
eens teekenen, nicmand mocht teekenen op 'n
lijst die tegen den dictator gericht was, men
mocht de menschen zelfs niet afraden te tee
kenen, dan ging men de doos in.
Deze week kwam het bericht, dat er een
reconstructie in de regeering zal komen, die
tot gevolg zal hebben dat Primp de Rivera
van het politieke tooneel verdwijnt en zijn
plaats afstaat aan generaal Berenguer, den
man die bekend geworden is uit den Marok-
kaanschen veldtocht. Dat een en ander zou
zijn geschied in overleg en op aandrang van
den koning, maakt wel duidelijk hoe deze
denkt over Primo's dictatorschap.
Twee Spaansche vliegers waren het die
den tocht van Spanje naar Zuid-Amerika
door de lueht met succes volbrachten (aan
komst 1 Febr.)
PORTUGAL.
Van dit land is eigenlijk niet anders te
zeggen, dan dat het van de eene revolutie in
de andere verviel, tenvijl eenige samenzwerin-
gen tot het verwekken van opstand nog juist
even vddr het uitbreken daarvan werden ont-
dekt. Op 't oogenblik staat generaal Carmo-
na nog aan het hoofd der republiek, maar
aangezien zijn machtspositie reeds dateert
van 30 Nov., is te verwachten dat een ander
natuurlijk weer een generaal, want hei
zijn altijd militairen die de revoluties ontke
tenen in Portugal hem spoedig verdrijft
en eenigen tijd in een gevanger.is zet.
Eenige Portugeesche bezittingen, de Azo-
rische eilanden en het in de Aziatische waie-
ren liggende Macao, werden resp. 31 Aug
en 28 Sept. vreeselijk bezocht door aardbe
vingen en stormen, waardoor honderdtallen
visschers omkwamen en nog meerderen bijna
al hun hebben en houden verloren, terwjjl in
het land zelf een cycloon de heele streek van
Santarem verwoestte op 25 Sept
NOORWEGEN.
Noorwegen is al sinds jaren het land van
de collectieve arbeidscontracten in yerschii-
