De Sint Vincsnlius-Veieeniging.
Moet de landbouwer in een
eventueele crisis door de regeering
gesteund worden.
Vulpenhouders als: Montblanc, Swan,
Waierman, Onofo enz.
Eversliaru potloodeii in goud, zilver, alpacca.
Reserve stiftjes.
L. FRANKUNBilRG Alkmaar.
hetwelk bij de hier aan het woord zijnde orga-
nisaties in aangesloten, de thans geldende
ioonreo-eling niet juist vindt, omdat het prin-
cipe ,,Kindertoeslag" boven het groncloon
niet zijn toepassing vindt; gehuwd of onge-
huwd, met of zonder kinderen, alien moeten
met hefzelfde i- on rondkomen, waarbii het
trekken dtr conclusie voor de hand tig/ dat
de grooie gezinnen buitengewoon zwaar ge-
trcffen worden bij iederen maatregel van ver-
siechteringen
Er dient absoluut een eiride te komen om
steeds maar weep opnieuw de tekorten op de
gemeentebegrooting af te wentelen op het
personeel. Eischt de financieele toestand bij-
zondere maatregelen of voorziening, dan
moet daarvoor de geheele burgerij haar deel
te dragen krijgen en niet alleen het personeel
als object van bezuiniging gemaakt worden,
hetgeen bij eventueele belasting-verhooging
op twee manieren wordt getroffen, indien een
premieheffing vooraf is gegaan.
Geheel onverwacht komt het voorstel van
Burg—neester en Wethouders niet. Bij de
onderhandelingen oyer arbeidsvoorwaarden
hebben sinds 1924 Burgemeester en Wethou
ders telkens op de voile premieheffing aange-
stuurd, zelfs op een tijdstip dat het college
moest bekennen dat de financieele noodzaak
geen factor was. Wij kregen daarotn stellig
den indruk dat niet de financien der gemeen-
te, maar louter en alleen het navolgen op een
voorbeeld door andere gemeenten gegeven, de
eenige drijfveer is.
Wij meenen er in dit verband op te mogen
wijzen, welke ernstige pogingen er bij de laat-
ste onderhandelingen in de Centrale Commis-
sie voor Georganiseerd Overleg aan dendag
zijn gelegd, om toch, al is het principe pre
mieheffing ons heel onsympathiek, nog met
de Raadsleden tot een compromis te komen.
De mogelijkheid is beproefd om tot een zoo-
danige overeenstemming te geraken, dat in
geen geval een hoogere heffing zou worden
ingevoerd dan eertijds door het personeel
werd bijgedragen n.l. 6 pet. Dit alles wilde
men echter niet, ofschoon de mogelijkheid tot
overeenstemming hierdoor wel kans van sla
gen had gekregen.
Adressanten zijn dan ook wel grootelijks
teleurgesteld. temeer waar men toch meet be-
denken dat met medewerking der organisa-
ties de laatste jaren meerdere voor het per
soneel ongunstige maatregelen werden ge-
accepteerd. Dit zegt toch wel iets.
Adressanten vertrouwen, dat deze toelich
ting het hare ertoe moge bijdragen dat het
geen in bijgaand adres wordt verzocht, door
Uwen Raad zal worden aanvaard.
In verband met het a.s. jubileum van de St.
Vincentiusvereeniging, of zooals deze lief-
dadigheidscorporatie eigenlijk heet de
Vereeniging Van den Heiligen Vincentius a
Paulo, laten wij hieronder eenige bijzonder-
heden volgen, die een kijk geven op het werk
der vereeniging in de bijna geeindigde be-
staansperiode van 75 jaren.
Ze werd opgericht 18 Febr. 1852 op initia-
tief van den zeereerw. heer J. van Gent, pas-
toor en landdeken, met medewerking van de
Alkmaarsche pastoors. Oorspronkelijk was de
naam „Vereeniging tot oprichting van een
R. C. leesgezelschap". Dit gezelschap stelde
zich beschikbaar tot het vormen van een
bureau. President was de heer H. Ibink Me
lenbrink, vice-president dr. J. Kraakman, se-
cretaris de heer J. A. Klaverweijden, pen-
ningmeester de heer J. F Hintzer, bibliothe-
caris de heer C. M. Witte. Op 17 Jan. 1852
werd de eerste vergadering gehouden, waar
de heer F. M. Aghina tot president werd ge-
kozen. De heer Ibink Melenbrink. die het pre
sidentscbap niet wilde aanvaarden, werd tot
magazijnmeester benoemd. Een collecte, op
de eerste vergadering gehouden, bracht
20.30 op, hetgeen ten goede kwam aan de
katholieke weezen.
De conferentie, zooals de naam luidde,
werd daarop den 8sten Juli 1852 in het
Weeshuis ge'installeerd. Ter gelegenheio
daarvan werd een De Profundis gehouden
voor het overleden lid, den heer Schlattmann
In Maart van hetzelfde jaar werd een
schrijven beantwoord van mej. J. Broers,
waarbij dank werd gebracht aan de diames,
die zich onder haar presidium beschikbaar
hadden geseld om een avond in de week
werkzaam te zijn voor het vervaardigen van
kleeren. Daaruit ontstond later de bekende
St. Elisabeth-vereeniging.
De bibliotheek dateert vanaf het begin der
oprichting van de S. Vincentius-vereeniging.
Het R. K. leesgezelschap gaf voor een
waarde van 300 aan boeken, welke gift
jaarlijks werd herhaald.
Al spoedig trachtte men ook kinderen op
scholen te plaatsen, doch daar de tijden on-
gunstig waren, gelukte toen nog niet. Niet-
temin was men steeds bezig om op de burger
jongensscholen katholieke leerboeken inge
voerd te krijgen. Bij de zusters van Heijthui-
zen werd het bewaar- en naaischoolonderwijs
bevorderd.
Doch met dit alles was men niet tevreden.
Men wilde meer: de school zelf. En zoover
zou het ook komen.
Den lien Mei 1869 werd de R. K. bijzon-
dere school te Alkmaar opgericht. Die be-
stond uit een pensionaat voor jongeheeren,
een burgerschool, een tusschenschool en een
armenschool. De eerste hoofdonderwijzer-di-
recteur werd benoemd 17 December 1868. Het
was de heer P. .M, Koolen Czn., uit Zevenber-
gen, de vader van den vorigen Kamerpresi-
dent.
Bij de opening telde de school 145 leer-
lingen, t.w. 19 pensionairs, 31 leerlingen voor
de tusschenschool, 32 z.g. 6-gulden leerlin
gen (burgerschool) en 63 voor de armen
school.
Aan het eind van 1870 bedroeg de schui-
denlast 10.579 85.
De heer Koolen vroeg den 4en Juli 1870
ontslag, made om den gezondheidstoestand
van zijn vrouw. Den len Sept. van hetzelfde
jaar werd zijn opvolger de heer M. L. van
Gemert.
De exploitatierekening sloot den len Sept
1871 met een tekort van 1132.84. De voor
naamste reden waaraan dit tekort te wijten
was was gelegen in het feit. dat de armen
school niet voldoeude opbracht. Er was bo-
vendien nog een schuld van 12.000
Den heer F. M. Aghina, die de voornaam
ste geldschieter was, werd den len Jan. 1872
de burgerschool en de tusschenschool over-
gedragen. De armenschool bleef evenwel ten
laste van de St. Vincentiusvereeniging. Deze
had een schuld van 525.aan renteloos
voorschot. In het voorjaar van 1872 werd
het complex door den heer Aghina overge
daan voor 9000 aan den heer Van Gemert.
De exploitatie van de armenschool bleef
steeds zwaar drukken op de conferentie, zoo
zwaar zelfs, dat in 1875 van den hoofdraad
der St. Vincentiusvereeniging een bedrag van
50.ontvangen werd en van Mgr. Wilmer
100.Door gebrek aan personeel, omdat
er in die dagen niet genoeg onderwijzers wa
ren, lieten orde en tucht veel te wenscheu
over. Er bestonden dan ook in het najaar van
1876 bij de conferentie plannen om die ar
menschool maar te laten varen; de pastoors
namen toen het bestuur en de zorg over. Veel
beter ging het daarna echter nog niet, totdat
de pastoors besloten voor de armenschool
een eigen hcofd aan te stellen. Benoemd werd
als zoodanig de heer J. Bruno, die een salaris
genoot van 600.verhoogd met 200
voor surveillance in het pensionaat. Deze ge
noot alzoo een jaarwedde van 800.1 On
der zijn leiding begon de school te bloeien en
kwamen de zoo vurig gewenschte orde en
tucht. Het aantal leerlingen groeide van 5C
tot 108. De pastoors stonden daarna niet
meer toe, dat er nog meer leerlingen kwamen,
omdat de taak voor den heer Bruno anders te
zwaar zou worden.
In Sept. 1882 belegden de pastoors een
vergadering met enkele burgers uit de stad
om de school over te dragen aan de Burgerij.
Den 12en Jan. 1883 constitueerde zich daar
op de „vereeniging St. Joseph tot het oprich-
ten en in stand houden van een of meerdere
scholen van R. C. bijzonder enderwijs te Alk
maar". De vereeniging exploiteerde ook de
armenschool en in Dec. 1883 gaf de St. Vin
centiusvereeniging de armenschool met het
geheele materieel en den volfed'gen vrijen
eigendom aan de schoolcommissie over, ter
wijl zij tevens een toelage van 100 jaarlijks
beloofde. Deze toelage is gegeven tot 1922
De St. Vincentius vereeniging had in 1853
4 meisjes cp een school geplaatst. In 1860
volgden 70 kinderen het bewaarschoolonder-
wijs.
In Juli 1860 vertrokken de zusters uic
Heijthuizen en zij werden vervangen door de
zusters van O. L. V. te Amersfoort, die het
plan hadden, hetgeen zij ook ten uitvoer
brachten. om naast de bewaar- en naaischooi
ook een leerschool op te richten. Op verzoek
van de St. Vincentiusvereeniging werd in
1861 ook een armenschool gesticht, waarvoor
Sint Vincentius 12Va cent per kind per week
betaalde. In 1861 telde de bewaarschool 105
en de armenschool 63 leerlingen. De vereeni
ging kostte dit jaarliiks /4a/ 500 Sint
Vincentius bleef steeds voor de kinderen zor-
gen en zond enkelen van hen naar „De Hei-.
bloem", „de Voorzienigheid" te Leiden en
soms naar „De goede Herder" te Leiderdorp.
Toen in 1901 de nieuwe kinderwetten in
werking traden, richtte de algemeene vereeni
ging voogdijraden op, waarvan die te Alk
maar in 1907 werd gesticht, door meerge
noemden heer F. M. Aghina. De heer B
Beekman mag als oprichter genoemd worden
van de vereeniging voor Kinderbescherming
(3 Oct. 1907) De vereeniging omvat het ar;
rondissement Alkmaar. 5 Dec. 1907 kreeg zij
7 kinderen uit Helder en 19 Dec. 1926 werd
het 154ste kind ingeschreven.
Van die 154 kinderen zijn er 54 meerder-
jarig en 100 minderjarig. Van de meerderja-
rigen is geen enkele maatschappelijk veronge-
lukt, enkelen er van zijn zelfs heel goeda bur
gers geworden.
Wat de St. Vincentiusvereeniging betreft
nog het volgende:
De eerste vergadering der conferentie
werd gehouden bij pastoor F. F. Meijer,
pastoor van de St. Matthiaskerk. In 1853
kocht men het gebouw aan het Luttik-
Oud'orp voor 1900. In 1857 was er ernstig
sprake van om een bijzonderen raad en twee
conferenties op te richten. Daarvan is toen
echter niets gekomen.
De damesvereeniging werd!, zooals hierbo-
ven reeds kort aangestipt, in 1861 in de St.
Elisabethvereeniging omgezet.
De conferentie van Alkmaar stichtte in
1863 de St. Vincentius-vereeniging te Helder;
in Schagen was er reeds een.
12 Mei 1867 werd in de parochiekerk van
Obdam door de Alkmaarsche St. Vincentius
vereeniging de oprichtings-installatie verricht
van de conferentie te Obdam.
St. Vincentius te Alkmaar herdacht in
1877 haar 25-jarig bestaan in de kerk, in het
gebouw der vereeniging en voorts bij de ar-
men thuis.
De volgende 25 jaren kenmerkten zich door
een kalme en bescheiden voortzetting van
het werk der vereeniging.
Het volgende jubile de 50 jaren her
dacht de vereeniging in 1902. Dit feest werd
zeer luisterrijk herdacht, door middel van een
plechtige H. Mis, een feestvergadering en een
fancy-fair, waarvan de baten ten goede kwa
men aan de armen.
In 1907 was het niet mogelijk langer met
een conferentie te werken. E>e vereeniging
werd toen gesplitst in een St. Laurentiusr en
een St. Dominus-conferentie. Aan het hoofd
daarvan kwam een bijzondere raad te staan.
Ook het gebouw werd nu te klein en in 1921
werd daarom het pand aan de Oudegracht in
gcbruik genomen. Daarin zijn ondergebracht
de bibliotheek, het magazijn en Kinderbe
scherming, die ieder over een aparte lokaliteit
beschikken.
De bibliotheek bevat 3500 boeken. Een
centraalmagazijn werd den 12en November
1922 opgericht, terwijl in 1923 de St. Jo-
seph-conferentie tot stand kwam en in 1921
een conferentie te Egmond aan den Hoef. Ber
gen volgde in 1925.
Voor de slachtoffers van den watersnood
in 1861 stuurde St. Vincentius 850.
In 1914, bij het uitbreken van den oorlog,
was het de heer Beekman, die de actie tot
huisvesting van Belgische vluchtelingen leid-
de. ZoomtSe werden voedsel en kleeren ver-
strekt.
In 1920 werd de buitenlandsche actie voor
vreemde kinderen ingezet en geleid door de
St. Vincentius-vereeniging in samenwerking
met den R. K. Vrouwenbond, hetgeen tot in
1926 werd voortgezet.
In die 75 jaren heeft de vereeniging to-
taal een som van 600.000 „verwerkt",
waarvan 300.000 voor de kinderbescher
ming. Het eerste bestaansjaar werd ont
vangen 995.32y2 en uitgegeven 882.82.
In 1925 (en de cijfers van 1926, die nog niet
bekend zijn, zullen daarvan wel niet veel af-
wijking vertoonen) waren de ontvangsten
en uitgaven respcctievelijk 6724.0714 en
6448.23. Tot 1897 ft eerste jubileum) heeft
die vereeniging 50.000 uitgegeven; tot aan
1902 150.QOO en thans 600 000.
Nog een paar weken en dan gaat St.
Vincentius vol goeden moed haar weldadig
werk voortzetten om de 100 jaren en nog
meer te bereiken.
443ste STAATSLOTERIJ.
5de klasse 9de lijst.
58
126
160
229'
315
339
409
570
584
616
885
1132
1140
1291
1600
1903
2179
2372
2408
2491
2577
3059
3179
3461
3502
3604
3607
3724
3978
4103
4147
4322
•4337
4403
4550
5601
4703
4924
5025
5073
5094
5144
5189
5330
5563
5578
5672
5754
5869
5885
5930
6034
6112
6123
6329
6483
6498
6568
6818
6833
7058
7110
7201
7437
7520
7621
7628
7645
7757
7773
7804
8047
8135
8158
8391
8423
8444
8518
8576
8643
8910
8969
9012
9053
9152
9250
9379
9490
9505
9555
9581
95S4
9680
4)683
9755
9838
9933
10114
10240
10262
10286
10540
0554
10797
10818
11019
11085
11154
1166
11195
11197
11412
11421
11430
1493
11506
11523
11562
11579
11580
1614
11628
11687
11783
11886
11890
1910
12066
12128
12168
12194
1222S
2381
12651
12707
12785
12853
13062
3167
13230
13235
13336
13423
13424
3440
13533
13536
13569
13577
13601
3876
13888
14031
14037
•14101
14142
4270
14547
14577
14671
14689
14756
4881
14906
14943
14986
15003
15017
5091
15126
15209
15229
15490
15526
5661
15741
15770
15793
15820
15823
5872
15913
15918
15937
16026
16091
6161
16175
16203
16303
16477
16602
6689
16735
16858
16891
17040
17371
7404
17495
17515
17662
17684
17733
7873
17914
18111
18328
18385
18436
8466
18522
18681
18722
18748
18787
8921
18980
19007
19177
19216
19275
9371
1943S
19526
19622
19772
19813
9821
19991
20428
20644
20715
20727
20748
20852
20890
20985
N i eten.
47
73
78
108
137
163
226
250
310
341
360
362
372
384
421
437
504
558
585
594
595
604
613
627
685
689
701
743
748
752
785
788
805
816
833
846
883
926
930
946
978
980
998
1031
1032
1103
1106
1111
1113
1118
1211
1220
1248
1330
1372
1412
1462
1491
1520
1550
1556
1585
1591
1597
1601
1602
1607
1685
1690
1721
1747
1774
1776
1795
1818
1836
1969
2002
2010
2092
2125
2160
2172
2220
2282
2290
2294
2336
2350
2366
2459
2500
2545
2558
2573
2599
2606
2607
2686
2693
2715
2792
2812
2867
2876
2953
2967
2987
3049
3061
3078
3092
3124
3143
3164
3213
3217
3219
3220
3256
3288
3313
3328
3344
3378
34IS
3439
3494
3526
3551
3614
3651
3661
3675
3725
3734
3753
3778
8815
3914
3967
3976
3980
4006
4024
4053
4106
4135
4166
4194
4204
4211
4230
4241
4274
4330
4346
4441
4448
4525
4616
4621
4678
4720
4777
4825
4826
4829
4863
4882
5000
5075
5158
5162
5233
5252
5292
5295
5329
5336
5341
5385
5421
5428
5454
5468
5506
5508
5533
5575
5607
5654
5679
5770
5809
5815
5829
5901
5941
5942
5947
5968
6003
6006
6020
6022
6105
0177
6193
6203
6207
6249
6302
6333
6361
6415
6478
6515
6543
6558
6566
6567
6634
6653
6655
6746
6747
6770
6789
6798
6909
6845
6937
6959
6967
6998
7011
7154
7164
7169
7177
7205
7217
7242
7275
7292
7352
7445
7567
7630
7670
7677
7686
7691
7707
7782
7796
7832
7835
7845
7846
7930
7937
7948
7974
7975
7994
8008
8019
8061
8114
8210
8227
8241
8247
8296
8308
8309
8313
8395
8397
8407
8441
8494
8506
8528
8601
8685
8695
8726
8852
8859
8908
8914
8922
8929
9005
9029
9032
9060
9074
9082
9203
9240
9252
9287
9323
9335
9360
9401
9413
9484
9531
9537
9599
9603
9607
9637
9658
9665
9711
9727
9744
9761
9766
9795
9816
9864
9925
9963
9965
9973
9982
9987
10032
10086
10164
10182
10212
10290
10297
10360
10395
10400
10409
10419
10422
10439
10470
10479
10484
10490
10550
10572
10622
10654
10709
10758
10766
10787
10794
10796
10817
10835
10842
10887
10904
11041
11105
11111
11144
11149
11179
11206
11242
11297
11386
11396
11450
11475
11519
11538
11546
11593
11634
11642
11670
11785
11893
11906
11953
11962
12003
12004
12020
12047
12060
12090
12108
12111
12148
12199
12216
12259
12277
12308
12312
12351
12451
12453
12466
12472
12522
12589
12632
12633
12697
12710
12732
12743
12790
12815
12869
12912
12989
13001
13053
13054
13113
13123
13182
13214
13217
13262
13272
13308
13338
13360
13404
13420
13430
13435
13456
13494
13506
13508
13538
13594
13596
13627
13638
13645
13654
13692
13708
13723
13733
13748
13751
13767
13781
13827
13833
13836
13907
13954
13975
14064
14067
14115
14128
14138
14155
14161
14192
14204
14212
14229
14289
14319
14335
14388
14392
14401
14424
14463
14470
14502
14543
14549
14553
14612
14614
14618
14649
14656
14672
14705
14747
14757
14760
14769
14867
14944
14974
14977
14978
14979
14987
15048
15109
15116
15160
15178
15252
15282
15348
15358
15380
15385
15400
15432
15446
15474
15476
15523
15563
15576
15594
15614
15645
15670
15682
11700
15747
15752
15782
15794
15848
15854
15873
15874
15892
15897
15900
15902
15917
15952
15961
15963
16005
16028
16033
16053
16055
16078
16097
16114
16120
16124
16125
16162
16168
16190
16240
16242
16244
16259
16296
16370
16398
16416
16476
16547
16582
16714
16738
16750
16755
16771
16808
16823
16832
16866
1687S
16898
16964
16999
17000
17012
17023
17075
17110
17118
17158
17198
17282
17375
17401
17409
17435
17463
17577
17596
17607
17646
17649
17795
17834
17840
17861
17878
17903
17907
17965
17971
1798
18090
17903
17907
17965
17971
17987
18090
18091
18094
18120
18163
18225
18271
18297
18350
18357
18434
18471
17487
18570
18603
18612
18626
18647
18662
18753
18754
18758
18793
18815
18896
19036
19043
19108
19118
19128
19145
19147
19168
19255
19306
19349
19455
19469
19479
19539
19553
19579
19616
19627
19646
19693
19789
19790
1986S
19886
19996
20024
20036
20085
20110
20116
20135
20143
20192
20201
20219
20225
20284
20295
20351
20356
20376
20388
20452
20463
20483
20484
20496
20601
20662
20669
20718
20738
20739
20741
20750
20761
20805
20816
20828
20843
2084-4
20930
20939
20981
20994
Dr. G. Minderhout, seer, van de
Gron. Maatschappij van Landbouw te Gro-
ningen, hield Maandag in het N.-Holl. Kof-
fiehuis te Schagen voor de Vereen. van Oud-
leerlingen der Rijkslandbouwwinterschool te
Schagen, een lezing over bovenstaand onder-
werp.
De voorzitter, de heer Joh. de Veer,
verheugde zich in zijn openingswoord over
de groote opkomst. Hij heette in de eerste
plaats den spreker hartelijk welkcm en sprak
ook een woord vail welkom tot aen voorzitter
en den secretaris van de Holl. Mgatsch. van
Landbouw, de heeren D. de Boer en Huis-
mans en tot den Oud-Voorzitter van Holl
Noorderkwartier, den heer P. Stapel, wien hij
hartelijk dank zegde voor hetgeen deze ge-
daan had voor het bevorderen van de goede
samenwerking tusschen de Vereeneeniging
Holl. Noorderkwartier en die van de oud-
leerlingen.
Dr. Minderhout ving aan, met crop
te wijzen, dat men zich bij de beantwoording
van de vraag, of de landbouwer in een even
tueele crisis door de regeering gesteund moet
worden, op een verschillend' standpunt kan
stellen.
Als men zich op het standpunt stelt van
den individueelen boer, dan kan men zeggen,
dat men moet nemen, wat men krijgen kan en
dat de rest maar voor zich zelf moet zorgen
en dat men, als men 10 wil hebben, men
25 moet vragen. Stelt men zich op dit stand
punt, dan is de beantwoording van de vraag
eenvoudig en moet men niet nalaten om van
Nieuwjaarsdag tot Oudejaarsavond om re-
geeringssteun te rcepen.
Van spr. kon men niet verwachten, dat hij
dit standpunt zal innemen en in deze verga
dering van jonge ootwikkelde landbouwers,
plaatst hij zich op het standpunt, dat men
niet moet vragen, tenzij er een redelijke kans
is, dat, hetgeen men vraagt, voor inwilliging
vatbaar is.
Spr. zou zijn voordrachten in drie deelen
splitsen, n.l.:
lo. de beteekenis van den landbouw voor
de samenleving;
2o. mededeelingen van de staatszorg voor
den landbouw, tot no^ toe uitgeoefend;
3o. de wenschen, die men nu heeft om
verandering te brengen in den bestaanden
toestand, uitgedrukt in de vraag, of de land
bouwer in een eventueele crisis door de re
geering gesteund moet worden.
De beteekenis van den landbouw
voor de samenleving.
De landbouw ontleent zijn beteekenis hier-
aan, dat hij een belangrijke plaats inneemt ten
opzichte van de voortbrenging. Onder voort-
brenging verstaat spr. elke handeling, die
goederen in een toestand brengen, waardoor
ze beter in de menschelijke behoeften voor-
zien. Hierbij laat spr. de geestelijke en
ideeele behoeften rusten.
Niet alien de boeren, die het land bewer-
ken, maar ook de handelaar, de schipper, de
winkelier en tal van anderen brengen de goe
deren in een toestand, waardoor ze beter in
de menschelijke behoeften voorzien, zoodat
ook de laatsten producenten zijn.
Naast deze groep van producenten staat
de groep van niet-producenten, de onderwij
zers, doctoren, predikanten, ambtenaren, enz
waarvan de meesten wel nuttig werk leveren,
maar die toch in den zin van de Staathuis-
houdkunde, die alleen rekent met de stoffe-
lijke behoeften, niet voortbrengen. Volgens
de Staathuishoudkunde is voor de voortbren
ging noodig: natuur, arbeid en kapitaal
De natuur vermag evenwel weinig, als ze
niet samenwerkt met -den arbeid. En wat ver
mag men dan nog, als men niet over het ka
pitaal, n.l. de gereedschappen, beschikt. De
samenwerking van die drie factoren is dus
noodig.
Over de vraag, welke van de drie factoren
de belangrij kste is, wordt in den loop van de
jaren verschillend geoordeeld. In Neerlands
bloeitijd van 16001750, de gouden eeuw,
zocht men de kracht in de eerste plaats in het
bevorderen van den handel. De Mercantilis-
ten leerden, dat in de eerste plaats de uitvoer
moest worden bevorderd en achtten daarom
den handel van het meeste belang. Omstreeks
1750 begon men in te zien, dat die leer niet
juist kon zijn, omdat men begreep, dat geld
op zichzelf geen rijkdom is, maar dat het er
op aankomt, wat men voor het geld kan koo-
pen, zoodat de goederenvoorraad als een
maatstaf van rijkdom werd gezien. In bijna
alle gevallen worden de goederen ontleend
aan de aarde, waardoor men tot de redenee-
ring kwam, dat op de eerste plaats de arbeid
gesteld moest worden en concludeerde, dat al
leen landbouw en mijnbouw de werkelijke
producenten waren en dat alle andere klassen
onproductief waren. Volgens die zienswijze
moest er dan ook alles gedaan worden om
den landbouw, die verwaarloo9d was. vooruit
te brengen. De landbouw stond midden in de
belangstelling en dat was daarom gelukkig,
omdat men van de overdreven waarde van
den handel wps teruggekomen. De aanhan-
gers van deze nieuwe leer, de Physiocraten,
overdreven echter aan dten ancWen kant.
Reeds Adam Smith zag dat in 1779" in. Hij
ging een andere koers uit en zag in den ar
beid de voornaamste bron van welvaart Dat
kwam, omdat in 1770 de stoommachine was
uitgevonden, waardoor het mogelijk werd, fa-
brieken in te richten, waar men hooger loonen
kon beta l en dan bij den landbouw.
Onder een voorwaarde is dit inderdaad
voor de Industrie gemakkelijker, n.l. als men
het voedsel voor de arbeiders en de grond-
stoffen voor de industrie van elders kan be-
trekken, als het land het niet voortbrengt.
Wanneer de industrie krachtens een econo-
mische wet bestemd was om den landbouw te
verdringen, dan zou het beter zijn om over
den landbouw maar niet te praten en zou het
wenschelijk zijn, dat ieder maar probeerde,
bij de industrie terecht te komen en had de
ovtrheid ten aanzien van den landbouw geen
taak.
Zoo is de toestand echter niet, zoodat noch
de Mercantilisten, noch de Physiocraten, noch
de aanhangers van Adam Smith het bij het
rechte eind hadden. Zoolang er menschen
zijn, zullen deze in de eerste plaats moeten
eten en zich moeten kleeden en deze eerste le-
vensbehoefte kan de industrie niet voortbren
gen. Dit kan alleen de landbouwer doen. Bo-
vendien verschaft de landbouw-r tal van
grondstoffen, die de industrie noodig heeft.
Er moet dus evenwicht zijn tusschen indus
trie, nijverheid, 1 andel en landbouw. Wan
neer dat evenwicht verbroken wordt, komt er
een crisis. Juist van den landbouw hangt het
af, hoeveel menschen op aarde gevoed en ge-
kleed kunnen worden. Omdat het aantal men
schen steeds toeneemt, is het van het grootste
belang, dat de landbouw steeds meer voort
brengt. Het is van het grootste belang, dat
de landbouw in z'n onhvikkeling gelijken tred
houdt met de uitbreiding van de be vol king
der aarde.
De over'neid dient dan ook te bevorderen,
dat de ontwikkelinT van den landbouw gelij
ken tred lioudt met die van handel en indus
trie, slechts een harmonirche' ontwikkeling
van deze drie factoren bevordert het algemeen
belang.
Nederlcnd een exportland van
landbouw producten.
Ons land is arm aan mioeralen en dus niet
voorbeschikt, een land te worden van eigen
Industrie.
Het ligt echter te midden van gebieden. die
v el rijk zijn aan minerale grondstoffen, het
Ruhrgebied in Duitschland, Noord-Frankrijk
en Engeland. met welke gebieden ons land
verbonden is door goede verkeerswegen en
naast den handel en de scheepvaart is er dus
een belangrijke taak voor Nederland wegge-
legd, om die indusfriegebieden te voorzier
van voedsel voor de daarin werkende arbet
ders.
In de eerste 25 jaren dezer eeuw, dank zij
de geweldige ontwikkeling van de indusfrie
gebieden in Duitschland en Engelard gimgen
dan ook de landbouwproducten van ons
land, wanneer den natuurlijken loop geen
hinderpalen in den weg werden gelegd, naar
die gebieden, waardoor Node Hand werd een
exportland van landbouwproducten.
Spr. erkent voor den Nederlandschen
landbouw de export als een hoofdbron. maar
men dient toch ook niet te verwaarloozen de
afzetmogeliikheid voor de landbouwproduc
ten in eigen land Onze 7% miltioen zielen
vragen ock heel wat.
In 1920 waren in de landbouwbedirijven
werkzaam als hoofd van een ondernemmg
pl.m. 215.000 personen en in ondergeschikte
betrekkingen pl.m 406 000 personen, totaal
pl.m 622.000 personen.
In de industrie waren werkzaam 1 028.000;
bij handel en verkeer 533 000 en in de overige
bedriiven 538 000. totaal 2.722.000 per
sonen.
Ongeveer 1/4 was dus in den landbouw
werkzaam Percentsgewijze was dit bij de
nijverheid 37 S. bij den landbouw 22 9, bij de
visseherij en iacht 0.7, bij handel en verkeer
19 6 en in de overige bedrijven 19.1 Het per
centage wordt bij de industrie geleidelijk
grooter en bij den landbouw geleidelijk klei-
nsr. Nederland gaat in de rich ting van in-
dustrieland. Dit komt, omdat het aantal land
bouwers. dat bij den landbouw een bestaar
kan vinden, beperkt is en maar niet wilekeu
rig kan worden uitgebreid, al wordt wel het
aantal p°rsnnen, hii d°n landbouw werk
zaam. geleidelijk grooter.
De stijginig gaat bij den landbouw echter
lamgzaam. bij de industrie sterker, zoodat
procentsgewijze de landbouw achteruit gaat
in totaal.
Spr wees er nog op, dat men moet be-
denken, dat er onder de groepen van handel.
verkeer en industrie indirect tal van person er
hun brood door den landbouw verdienen. Hi
noemde als zoodanig commissionaire, am-
bachtslieden, schippers, plattelandsnering-
doend'en, arbeiders in zuivel-, suiker-, aard'-
appelmeel- en kartonfabrieken.
Ook wees hij er Jp. welk een belang dc
industrie en handel heeft bij den landbonw,
aangezien 23 pCt. van de bevolkimg den land
bouw ui'toefent en dus een belangrijke af
nemer is van de industrieproducten. Als
producent en afnemer kan men den land'
bouw dan ook niet verwaarloozen.
Hierna gaf spr een vergelijking van de
waarde van het door den landbouw voort-
gebrachte en hetgeen door de industrie is
voortgebracht, welke berekening in 1923 ge
maakt was door de Directie van den Land
bouw.
De waarde van de ruwe akkerbouwpro-
ductie bediroeg in 1923, 436.9 millioen gul
den en van de zuivere productie 255.7 miH{-
oen. Voor binuenlandisch gebruik hiervan
werd 163.7 millioen ontvangen en voor uit
voer 92 millioenvoor de veeteelt waren deze
cijfers 660,660, 445 4 en 214 7 millioen; voor
den tuinbouw 1319, 131.9, 75.7, 56.2 en voor
den boschbouw 7.3, 7.3, 5.3 en 2 millioen. In
totaal waren de cijfers 1236.1, 1054.9, 690 er
364.9 millioen.
Aan veevoeder, kunstmest, enz. werd inge
voerd 194.5^ millioen, zoodat de zuivere
bodemopbreingst 860.4 millioen bediroeg.
-Gaat men dus na, waar de producter
bliiven, dan ziet men, dat onzie binnenland-
sche belangen tweemaal zoo groot zijn ale
onze buitenlandsche belangen. DesraeHernial
is Nederland een land, dat voorlandbouw-
export is aangewezen, omdat iuist di^ 364.?
millioen. die werd uitgevoerd, juist het meer
dere vormt van hetgeen in eigen land noodig
is, waardoor daarin mist de bestaansjnoge-