Atkmaarsche Oourant
glazm!
Met Dr. Van der Sleen op reis,
Van reoM en onreelit.
MSt m
Kippn en Konijnen.
Zaterdag 12 Februari.
Radio-hoekje
Londensch aanteekenboek.
Ho. 38.
1927
Neo;en sn Twintig$t8 'aargang.
Zondag 13 Februari.
Hilversum, 1050 Ai. 8.309.30 R K.
Morgenwijding. Mej. J. Boelen, alt. Mej. R
v. Arem, piano. De heer J. Hendriks, tenor
De heer H. Ramselaar, piano. 1. Sonate
quasi una fantasia op. 27 no. 1, Beethoven
(piano). 2. Ave Maria, Cuypers (alt). 3
Pieta Signore, bferoemde aria van het jaor
1807, Stradella (tenor). 4. Du bist o Herr,
rnein Schirrn und Sehild, Dvorak (alt). 5
Danklied, Verhulst (tenor) 6. Rede door dm
heer D. G. G. v. Ringel stein, over: Naasten-
liefde. 7. Ave Maria, Ciierubini (tenor) 8.
Git 12 Marialiedereo, Cuypers (alt). 9. Alle
gro appassionato op. 70, St. Saens (piano).
9 30 Dienst n de Ned. Herv. Kerk te Almen
fcij Zutphen. Vcorganger Ds. J. Poort. 1
Orgelspel. 2. Votum en zegen. 3. Zingen
Gez 208:1 er. 2. 4. Voorlezen van de Wet
des Heeren: Ex. 20:1-17 en Matih. 28:37-4.
Daarna Gez. 61:18. 5. Gebed. 6. Lezen:
Genesis 9 31. 7 Zingen: Ps. 66 v. 2 en 4.
8 Tekst: Gen 32:31a. 9. Preek. 10. Zingen
245:1. 11 Dankgebed. 12. Zingen Ps.: 73:
22- 1/5. Zegenbede. 14. Orgelspel. 1.10-—
2 30 Concert.Kamermuziek door h<rt Trio
Pro Arte. De heeren Boedyn, viool. B. Rich.
Sombroek, cello. G. J. Haalebos piano. 2.3o
Concert door de Amsterdamsche orkestvc-
eeniging in Artis te Amsterdam Dir F v
iDiepenbeek. 6.45 Vnjz urizending uit het
Gcbouw van dc N P B te Hilversum 1.
(Vctum. 2 Gez 11:1 en 3 N. P B.-bundel.
lied 84:1 en 2 3 Voor.mng Matth. 6:24-34
4. Gebed. 5. Psalm 89:1 en 7 N. P. B-bun-
del, lied 3:1 er. 2 6. Preek door Ds I L.
Faber, over: Het greeiende Godsrijk. Tekst:
iuc. 17:21. 7. Orgelspel: 8. Gebed. 9 Ge-
zang 188:2, N.P B.-bundel 102:2. 10. Slui-
ten 8 Persberichten en sportuitslagen
8.10 Opvcering van de opera „Tosca", Puc-
rini F'ora Tosca, Greta Santhagens. Cava-
r.adossi, j. R. Schulze. Scarpia, Anton Dirks.
'Angelotti, H. Bloemgarten. De koster, M. v.
Reen Spoletta, Iw. Monasch. Sciarone, B
Leeuwin. Een cipier, J. Hendriks. Een her
der, A. Toet. Het zeer versterkte H. D. O
orkest onder leiding van den heer J. J. van
Amerom. Algem. voorbereidine: Chris de
Vos.
Daventry, 1600 Ai. 3.50 Licht orkestcon-
cert. E. Coleman, contra-alt. R. Helder, te
nor. C. Sharpe, cello. 5.355.50 Vertelling
uit het Oude Testament. 8.20 Luiden van de
klokken van St. Martin-in-the-Fields. 8.35
Kerkdienst. 9.15 Causerie: St. Mary's con
valescent Home. 9.20 Tijdsein, weerbericht,
nieuws. 9.35 Concert. Het Chenil kamer-or-
kest. D. Smith, bariton. De Orania-Singers
11.05 Epiloog. 11.10 The Silent Fellowship
Parijs „Radio-Paris:'1750 Ai. 12.20
<1.05 Gewijde muziek en preek. 1.052 10
Orkestconcert en zang. 5.055.55 Concert
door de Jazz Symphonic. 8.5011.20 Con
cert. Dansmuziek.
Langenberg, 469 Ai. 8.209.20 Morgen
wijding. 11.2012.20 Gedichtenvoorlezing
door T. Wegner. 12.201.20 Concert (2
vidlen, viola, cello, piano). 3.505.20 Or
kestconcert. 5.50—6.20 Internationale liede-
ren. 6.357.50 Bokswedstrijd Ditoersv. d
Veer. 7.5010.20 „De Barbier van Sevillat",
kom. opera van Rossini. 10.3511.20 Dans
•nuziek.
Konigswusterhausen, 1300 Ai. 8.20
9.50 Morgenconcert. 11.20—1.20 Declama-
tie van moderne gedichten. 3.505.20 Con
cert. Gebr. Steiner, kapel. 5.50 „Tannhau-
ser", opera van Wagner. 9.5011.50 Dans
muziek. Jazz Symphonie-orkest.
Hamburg, 394.7 Ai. 8.359.30 Vocaai
concert. 10.5011.50 Orkestconcert. 12.25
'1.05 Orkestconcert. 1.051.50 Kamermu
ziek. 3.254.25 Vroolijk concert 4.50—6 35
Orkestconcert. 7.20—11.10 „Die Fasching-
fee", operette. Daarna dansmuziek.
Brussel, 509 Ai. en Antwerpen, 266 Ai.
8.5010.50 Concert. Orkest en solisten. Om
9.50 onderbroken door een lezing.
i Maandag 14 Februari.
Hilversum, 1050 At. 12.Politieberichten.
3.30—4.Vrouwenhaliuurtje door Rhemon-
da. 5.-6.Kinderuurtje door Mevr. Ant v.
IDij'k. 6.6.45 Concert door het H. D. O.-
orkest Bloemen en vlinders. 6.45—7.15 Tuin-
bouwpraatje doer den heer Dix, over: Bol-
en knolgewassen, welke in het corjaar ge<
plant worden. 7.157.45 Engelsche les voor
beginners. 7.45 Politieberichten. 10.Pers
berichten. 8.10 Een avond vol afwisseling.
Populaire avond, aangeboden door de E. N.
R. C. te Koog aan de Zaan. 1. Zaanlandsche
kapel. Dir. P. Swager. 2. Het radio-dansor-
kest, onder leiding van Hans Mossel. 3. Het
Hum. dubbelmannenkwartet „Octavo". 4
Gebr. de Laet, humoristen. 5. Clarinetten-
duo D. Vet en S. Karten. 6. Piet Melk, bari-
4on. 7. Zaandam's accordeongezelschap
^Crescendo", onder leiding van den heer P.
Haan.
Daventry, 1600 At. 11.20 Daventry-kwar-
itet en solisten (contra-alt, cello, piano). 12.05
(Duetten voor mezzo-sopraan en bariton
*12.25 Concert (vervolg). 1.20—2.20 Orgel-
concert van de Southwark Cathedraal J.
jElwes, zang. 3.15 Lezing: Sailing round
iBie world. 3.20 Lezing: Tilings seen in South
{America. 4.20 Dansmuziek. 4.35 Lezing:
iThe movements of living creatures. 4.50
ilDansmuziek. 5.20 Huishoudpraatje. 5 35
'Kinderuurtje. 6.20 Orkestconcert. 6.45 Me
dedeelingen. 6.50 Tijdsein, weerbericht,
nieuws. 7.05 Orkestconcert. 7.20 Literaire
critiek. 7.35 Pianosonates van Mozart. 7 45
Fransche voorlezing. 8.05 Concert. Het Olof-
Sextet en D. Bennett, sopraan. 9.05 Speech
van Lloyd George. 9.50 Weerbericht, nieuws
10.05 „Paul Jones", opera-comique in 3 ac-
ten van H- B. Farnie. 11.2012.20 Dans
muziek.
Parijs „Radio-Paris", 1750 Ai. 10.50
11.20 Nieuwsberichten en muziek. 12.50
2.10 Concert. Orkest Gayina en Mme. Allart,
zang. 5.055.55 Concert. Declamaties, zang
en piano- to vioolmuziek. 9.0510.50 „Le
Chalet", opera-comique in 1 acte van Adam.
Koorzang.
Langenberg, 469 Ai. 10.20—11.20 Orkest
concert. 12 SO—1.50 Orkestconcert 3 50—
5.15 Concert. Viool en zang. 7.50 „Emilia
Galotti", treurspel in 5 acten van Lessing
10.11.20 Concert door de Iseglio-kapel
Konigswusterhausen, 1300 Ai. 1.507 05
Lezingen en lessen. 7.50 Orkestconcert. Or
kest en Prof. Zeiler, viool. 9.5011 5ff
Dansmuziek door de Kermbachkapel.
Hamburg, 394.7 Ai. 1^.501,20 Orkest
concert. 1.252.05 Kamermuziek. 3.35
4.20 Solistenconcert. 5.205.50 Orkestcon
cert. 7.208.20 Modeme kaniMnuziek door
strijkkwart-t. 8.20—11 10 „Patria"', 1-acter
van Strmdberg.
Brussel509 Ai. en Antwerpen, 266 Ai.
8.5010 50 Opera-concert. Vcrsterht orkest
en -vcBle solisten.
Een upziinbartnde rechtszaak.
3 Februari 1927.
De zaak Captain Peter Wright versus Lord
Gladstone, die de Londensche blacten, mcer
in het bijzonder de op scnsatie beluste avcrsd-
bladen, weer eens een uitgeznchte gelegen^eid
heeft verschaft niet sleets koiommen maar
hee.e bladzijden met gepeperden kost te vul-
'en, die zaak vlocit in eerste mstcntie vooH
un een nieuwrn vorm van letterk.mde (de
aanduiding is te goed rvor Lctgten ik be-
doel), die bier in Lngeian4 de laatste j^ren
ingang heeft gekr»gen. Lie „vorm van ietter-
kun«tehoudt zich bezig m»t h»t te bo«4 Ue!-
len van herinnenngen aan levende en doodt
mannrn en vrouwen van beteekenis, van
men^chcn die ^en rol van be'ang hebben ge-
speeld of nog spelen in het openbare (politie-
ke, kunstzinnige of eenvoudig „social) leven
van BrittanjeDe letterlievende men-
schen, die in deze beweging de leiding hebben
genomen, reeds een half dozijn jaren geleden,
zijn misschien Margot Asquith met haar
Autobiographie en St. Loe Strachey met zijn
„Life of Queen Victoria". Beiden hebben zich
echter in de beperking meesters getoon^. Hoe-
wel beide boeken in hun mededeelingen veel
vrijmoediger waren dan men tot nu toe ge-
woon was geweest, konden de persoohlijkhe-
den, die er in hun goede en minder goede
eigenschappen werden gekenschetst, geen
aanstoot nemen aan hun portretten; de vrij-
moedigheid der uitbeeldingen gaf den boeken
een frischheid en menschelijkheid, die ze
charmant en aantrekkelijk maakten. Helaas
hebben zij sedert verscheidene navolgers en
na-apers gekregen, die in faiftoen en fijn ^e-
voel zoowel als in goeden smaak tekort scho-
ten, die in hun mededeelingen over het intie-
me leven der grooten veel te ver gingen en
wat erger is het met de waarheid niet zoo
nauw namen. De laatste jaren zijn de „Dag-
boekbladen", „Herinneringen", „Afgeluister-
de Gesprekken" en „Levensbeschrijvingen"
bij dozijnen van de boekdrukpersen gekomen.
De oogst is bijna uitsluitend kaf en zeer wei-
nig koren. De nieuwe dagboek- en herinnerin-
gen-schrijvers streven niet zoo zeer naar het
schilderen van een juist en menschelijk beeld
van hun menschen als naar het opeenhoopen
binnen de beperktheid van een boek van zoo-
veel mogelijk schandaal, met het vooropgezet-
te doel den mmderwaardigen smaak en de
ziekelijke nieuwsgierigheid van het groote pu-
bliek te bevredigen. Dat brengt winst in het
laadje, zoowel in het laadje van den uitgever
als in dat van den auteur. Uit puur winstbe-
jag ontziet men zich niet achterklap en
kwaadsprekerij,,die geen schijn van bewijs-
kracht hebben, als gouden waarheid in de
boeken aan te bieden. Men weet hoe gretig het
groote publiek kenni§ wiljnemen van schan-
daaltjes en met hoeveel vervoering het repu-
taties ziet vallen. En het wachtwoord van de
moderne „diaristen" hier schijnt dan ook te
zijn in hun boeken reputaties te laten tuime-
len, zooals kegels tuimelen voor den bal.
Ik kan u hier geen uittreksel geven van
deze rechtszaak, die den Londenaars vele
avonden van opwindende en onwelriekende
courantenlectuur heeft verschaft. Het proces
is trouwens, terwijl ik schrijf, nog niet ge-
eindigd. Ik vertrouw dat eenige treffende bij-
zonderheden reeds in uw courant zijn gepu-
bliceerd. Captain Peter Wright is een dier
moderne schrijvers, die noch wikt noch weegt
wanneer hij zich neerzet proza-portretten te
maken van beroemde mannen van voorheen
en thans. Hij is een man die op schandaal be-
lust is en die, blijkens de lange getuigenver-
klaringen en kruisverhooren, een buitenge-
woon slechten dunk heeft van zijn medemen-
schen, zoo slecht, dat hij ordinaire klets-
praatjes, waarmede een verantwoordelijk
mensch nooit voorzichtig genoeg kan zijn,
zonder meer als waarheid aanvaardt. In een
boek, „Portraits and Criticisms", dat een
goed half jaar geleden reeds is uitgekomen,
heeft hij in een passage over wijlen Glad
stone, den „Grand Old Man" van Engeland,
beweerd dat deze in zedelijkheid schijnheilig
was en dat hij de stichter was van de groote
traditie, sedert door volgelingen en opvolgers
pieus in stand gehouden, in het openbaar
woorden van de hoogsten zuiverste beginse-
len te spreken en in het geheim alle soorten
vrotiwen te achtervolgen en te bezitten. Uit
het verloop van het proces is gebleken dat
deze beweringen op niets waren gegrond. En
men is geneigd aan te nemen dat de schrijver
ze in zijn boek heeft neergezet in de verwach-
ting dat zij stormen van verontwaardiging
zouden doen opwaaien en dientengevolge de
belangstelling in het boek zouden aanwakke-
ren, met goede financieele resultaten. Dat er
tenslotte een rechtszaak lcwam heeft men te
danken aan de actie van een der nog in leven
zijnde zoons van Gladstone, Lord Gladstone,
die den schrijver in het openbaar een leuge-
naar, een lafaard en een verdorven kerel
heeft genoemd, waardoor deze na veel aar-
zelen gedwongen werd tegen Lord Gladstone
een aanklacht wegens laster in te dienen.
Daar was het den zoon van den grooten man,
die door de modder was gehaald, om te doen,
opdat zijn doode vader voor den rechter zijn
onkreukbare nagedachtenis terug zou kunnen
krijgen. Het goede effect van dit opzien-
barend proces zal misschien zijn dat de hier-
boven aangegeven „vorm van letterkunde"
uit de gratie geraakt.
Luxe treinen.
Mooie restaurant- en salonrijtuigen van
internationale treinen hebben groote aantrek
kingskracht voor alien, die zoo gelukkig zijn
zoo nu en dan door Europa te kunnen spo
ren en even veel aantrekkingskracht voor
hen, die dat niet kunnen doen maar die, bij
aanschouwing van de luxe-treinen, in de ver-
beelding op reis gaan naar de schoonste,
schilderachtigste en liefelijkste oorden. Rei-
zen is heerlijken het bezwaar van treinen is
lang geweest dat men er niet mee reist, maar
dat men er mee aankomt. Reizen veronder-
stelt zien, genieten en ervaren. Maar treinen
zijn vaak een onvriendelijk reismiddel, waar-
in men niet ziet, niet geniet en niet ervaart.
Daar komt echter meer en meer verandering
in. De nieuwste luxe-rijtuigen voor treinen,
die hier in Engeland voor gebruik op de
groote internationale liinen van hrt vasteland
worden gemaakt, ojn ware salons en -restau
rants op wielen. Er zijn er op het oogenblik
dertig in aanbo»w bij de vermaarde construc-
teurs Cammell Laird Co. De helft bestaat
ait salonwagens, de andere helft uit restau-
r«t-, anders gczegd kcukenwagens. Hun
lengte is ongeveer 25 M. en elk der wagens is
verd«*ld in twre gelijke ruimten of kamers.
In de saionwagens biedt elke kamer plaats
voor 12 passagiers, die in ruime leunstoelen
kunnen zitten, twee voor elke tafel. In de
restailratiewagens is de onderverdeeling an
ders, een der kamers is grooter dan de andere
en de zitplaatsen zijn er respectievelijk 16 en
8 in aantal. De wagens geven een indruk van
groote ruimte, omdat de plafonds hoog zijn
en omdat de zijwanden bijna uitsluitend bc-
staan uit spiegelruiten van groote afmetin-
gen, die het interieur licht en het uitzicht on-
belemmerd houden. De interieurs zijn prach-
tige stalen van binnenhuisbouw en versie-
nng, geleverd door een der vooraanstaande
meubel- en betimmeringfabrieken van Enge
land. Kortom, met zulk een rijtuig als rij-
middel moet zelfs reizen in treinen een schoo-
r.e ervaring worden.
XXXVIII.
De vooribrengselen van Travancore.
Een gedeelte van den lof van den cocos-
palm beb ik u reeds gezongen, maar slechts
een zeer klein deel; zijn schoonheid in het
landschap. Maar bovendien wordt elk deel
van de plant gebruikt/sterker, elk deel is on-
misbaar!
Het hout is natuurlijk bruikbaar voor
allerlei doeleinden, de bladeren als dakbtdek-
king, maar ook als zijwand van huizen en
huifkarren, de vrucht levert behalve den
kokosnoot, die het zaad is, vezels, die niet
alleen gebruikt worden voor kokosmatten,
maar ook voor touw. En de nood zelf levert
als ze jong is een verkoelende drank, later den
bekenden inhoud die ook hier te lande tot olie
wordt verwerkt. Dat gaat weer heerlijk primi-
tief in een grooten steenen mortier, waarin
een geweldige steenen. nog met een hefboom
bezwaarde stamper door twee buffels wordt
rondgetrokken. De olie wordt natuurlijk
voor spijsbereiding, bakken enz. gebruikt,
maar ook om de huid soepel te houden en
voor barsten te bewaren. En dan om he'
haar mooi te doen glanzen! Dat veroorzaa!:'
wel een eigenaardig luchtje, waar vele men
schen bijeen zijn! De uitgeperste massa wordt
door de rijst gekookt en dat smaakt best. De
harde schaal dient voor alles en nog wat,
beker, geldbakje, vormpje om de suikerstroop
in te laten vastworoen, olielampje, o.a. in
kleine tempeltjes, en vooral, ter bereiding van
houtskool. De kalkbranderijen gebniiken als
brandstof bijna uitsluitend aangebrande ko-
kosnootschalen. Verder komen wij de halve
schalen later nog tegen als aftapbakjes in de
rubberplantages.
De kokosnooten rijpen hier het heele jaar
door. Elke twee maanden wordt er geoogst er.
bovendien wordt nog op andere wijze van de
geweldige productieve kracht van deze plant
geprofiteerd. Wanneer een bloemtop zich ver-
toont klimt de eigenaar of een Koelie omhoog,
snijdt de tros af en hangt onder den orngebo-
gen Stengel een aarden potje. Elken avond
wordt de voorraad verzameld, elken morgejj
wordt de sneevlakte schoongekrabt. Dat sap
gist-spoedig en vormt den palmwijn. Gedistil-
leerd arak. Maar de Toddy of palmwijn is al
erg genoeg en helaas gaat ook hier menig ge
zin aan drankmisbruik ten onder. De Hindoo
uit hoogere kaste drinkt alleen wijn op religi-
euse feestdagen, maar dan raken ze hem ook.
En. Hindoe-holidays zijn er geloof ik zoo
wat 300 in een jaar. Toch is openbare dron-
kenschap zeldzaam.
Een cocosnootkiem van een week is een
voet hoog. Een plant van 3 maanden heeft
bladeren, die ons boven het hoofd wuiven
Met 6 maanden is het een prachtpalm Op
4—6-jarigen leeftijd begint de plant vrucht te
dragen en menige palm wordt 150 jaar oud.
En dat vrijwel zc-nder bemesting: 100 jaar
lang 200 noten per jaar. Geen wonder, dat er
een te veel is, dat vele jonge noten onrijp wor
den geplukt om het koele sap, waarmee ze
dan gevuld zijn te nuttigen. En ook geen won
der, dat nu wat meer zorg aan de cultuur be-
steed wordt en exportmogelijkheid bestaat,
ook hier al meer en meer gewoonte wordt het
wit uit de noot te drogen en onder den naam
copra te verzenden. Daaruit wordt dan bij
ons klappa of Delfiaplantenvet en nog aller
lei andere artikelen bereid. En wat zou het.
Europa van na den oorlog zijn, zonder de
enorme aanvulling der vetvoorraden, die als
copra wordt aangevoerd.
Cocosvet, en het tweede product van Tra
vancore, rijst, die twee zijn het, die Europa
voor den hongerdood behoeden.
Want denk niet, dat Travancore een grooc
woud, een plantage van cocospalmen is. Al-
lesbehalve. De cocospalm heeft nogal heei
wat water noodig en groeit dus alleen in de
breede rivierdalen en langs den voet der heu-
vels. In de dalen nu wordt ook veel rijst ver-
bouwd; aan den rand der rijstvelden staan
bananen en areca palm; dan komt de gordel
der cocospalmen en dan de hoogere gedeelten
met tapioca en Palmyra. Onder de cocospal
men groeit dan nog de peper, gember, kom-
kommer, kerrie en ncg heel wat planten meer,
die een aparte bespreking niet waard zijn.
Wel moet ik u nog een ander van de pal-
men vertellen.
De Arecapalm, die ik u reeds noemde, is
een prachtpalm. Mooie varenachtige blade
ren en een donkergroene zeer dunne stam, bij
een palm van 10 M. hoogte nog geen tien
centimeter dik. Elk afvallend blad iaat een ge-
len ring achter; wat een scbilderachtig effect
maakt. De vrucht is een kleine noot, die met
het betelblad bij sirih-kauwen gebruikt wordt
Daar de palm zoo slank is moet het oogsten
gebeuren door kleine jongens, die naar boven
klimmen en als ze in een palm weten te be-
reiken. Een eenig gezicht om zoo'n k'einen
bruinen duvel een heele rij te zien afwerken.
En dan de Palmyra. Deze is weer zeer be-
langrijk. Wij zouden hem thuis waaierpalm
noemen, maar de stam is weer 10 a 15 meter
hoog, nu echter dikker en de bladeren zijn
van dusdanige afmeting, dat een man er op
kan zitten en een blad vaak als achterdeur
van een huifkar wordt gebruikt. Als de wind
ze doet ritselen maken ze een geluid alsof het
plaatij-zer was.
De belangrijkste eigenschap van deze palm
is, dat het naar den bloemstengel stijgende
sap zoo suikerrijk is, dat er zoete stroop en
j bruine sinker uit wordt bereid. Vele Dravi
da's, meest paria's, dus Hindoes van- lagere
kaste maken er hun broodwinni van elken
morgen en elken avond een 100 a 150 palm-
boome te beklimmen. 's Avonds wordt een
dun plakje van den afgesneden stengel ver-
wijderd om een versohe wonde te hebben.
Dan wordt een aarden potje er onder beves-
tigd, waaronder in een weinig ongebluschte
kalk is gedaan om l»t gisten van het sap te
beletten. Den volgenden morgen worden de
potjes geleegd in een gevlochten rieten mand-
je en wordt het verzamelde vocht uitgekookt
tot stroopdtkte of ook wel nog verder, zoodat
de massa bij afkoelen tot bruine suiker (jag
gery) stelt. Daarioe wordt ze dan weer in
halve kokosnoten uitgegoten en komt zoo in
d'en handel.
Den laatsten tijd zijn een paar fabrieken
veiTezen, die dit vliegenrijk product zuiveren
en er prima wide suiker uit bereiden. Van ex
port is echtet nog geen sprake.
Het is een eenig gezicht om tegen den
avond de zwarte, bijna naakte kerels tegen de
stammen te zien opkruipen. Halfweg blijven
ze even, tegen den stam gekleefd hangen on:
te staren naar de vreemde blanken en schui-
ven dan weer om-hoog, de voeten door een
touwlus bijeengebonden, de handen ineenge-
strengeld om den stam. Het lijkt erg makke-
lijk, maar ik heb het toch maar niet gepro-
beerd.
Rondom Foster's bungalow, die op een heu-
vel staat, wonen o-p de helling verscheidene
treeclimbers gezinnen, verscholen in de dadel-
palmen, een paar banen op het erf, wat pe
per omhoog geleid langs touwtjes uit gesple-
ten palmyra-bladsteel, een groote komkom-
merplant over het dak van het huisje, dat na
tuurlijk geheel van oude Palmyra-bladen is
gebouwd. Dat is het tehuis van de armste der
armen, die voor zijn werk betaald wordt m*t
een gedeelte van den gewonnen suiker, dit
met kameranden uit het dal onruilt tegen rijst
en verder alles wat voor hem en zijn gezin
noodig is, oogst in zijn tuntje van enkele
tientalien meters. Arm in geld en in behoef-
ten, rijk, d. w. z. van alles voorzien wat hij
noodig heeft, door een overweldigend rij ken
plantengrcei en onuitputtelijken bodem.
Rijst! In sommige streken van Indie krijgt
elke soldaat per dag een kilo suiker en een
half pond rijst. Dat is voldcende Rijst is het
voedingsmiddel in heel Zuid-Azie en misluk-
king van den rijstoogst beteekent hongers-
nood. Gelukkig zijn er drie oogsten per jaar
want, althans op gunstig gelegen landen,
waar geen watergebrek is "wordt dadelijk na
het oogsten weer geploegd en dan rijst die
op de zaaibedden was klaargehou-den, uitge-
pjant. Pioegen! Ja, dat gaat ook anders ais
hier. Eerst een voor midden over de lengte
onder het aanroepen van thiwa, dan een over
de breed te onder gebeden tot Menakshi, dan
een paar zig-zag-slingers om de duivel in de
war te brengen. Dan twee keer droog pioe
gen en vier keer flat, ossen en menschen tct
de knieen in het vater. Tusschen elke ploeg-
beurt gaan pioeg en ossen naar den remnel
om gezegend te worden, Evenzoo de sikkel
voor het oogsten evenzoo eens per jaar de
boeken van den advocaat. de geldla van den
koopmaa en elk denkbaar werktuig of instru
ment. Na de zegening buigt de landman dien
voor zijn ploeg en ossen, spreekt ze in dicht-
maat mooie woorden toe en. grijpt dan een
stuk hout voor andere toespraken onder het
werk in een taal, die de ossen beter verstaan.
Dr. W. G. N. VAN DER SLEEN.
A
(Nadruk verboden
XXXIV.
Statenwijzingen eener cooperdlieve
vereeniging.
Verreweg de meeste menschen bekomme-
ren zich niet veel om de talrijke vereenigin-
gen^ van welke zij gewoonlijk lid zijn, en den-
ken er niet aan b.v. de jaarlijksche vergade-
ringen bij te wonen, waar men op zulke wei
nig interssante dingen onthaald wordt, als
bestuursverkiezingen en debatten over wijzi-
gingen in reglement of statuten, die toch,
naar het wel eens den schijn heeft, voor som-
miige anderen het brood des levens uitmaken.
Echter gaat het op die vergaderingen ook
wel eens om gewichtige belangen en vooral
bij een ander soort -vereeniging dan de ge-
wene, nl. bij de cooperatieve, kan de beurs
der leden er bij betrokkan zijn. Daar kan het
zeer cmverstandig zijn om de behandeling
van aangelegenheden, die alle leden finan-
cieel raken aan enkelen over te laten. Toch
blijft altijd de mogelijkheid open om tegen
onrecht door een beroep op den rechter op te
komen.
Dit blijkt weer eens in een procedure waar
in de Hooge Raad onlangs arrest gewezen
heeft. Het betrof een cooperatieve aardappel-
meelfabriek, die slechte jaren had gemaakt en
nu voor een aanzienlijk tekort stond'. Liqui-
datie, d. w. z. ontbinding en algeheele afwik-
keling der zaken, lag voor de hand. Dan zou
den de leden en, kracbtens een bepaling der
wet op de cooperatieve vereenigingen, ook zij,
die in het laatst verloopen jaar waren uitge-
t-reden, tezamen het tekort komende moeten
bijpassen. De algemeene vergadering koos een
anderen weg; zij wilde trachten de zaak
weer op de been te brengen door het tekort
aan te zuiveren door middel van een hoofde-
lijken omslag van de leden te heffen. Daar
hierin de in het laatste jaar uitgetreden le
den niet konden worden betrokken, beteek-en-
de dit voor hen, die wel lid waren gebleven,
dat het bedrag over een kleiner aantal per-
sonen verdeeld moest worden, zoodat ieder
meer had te betalen. Nu deed zich echter de
moeilijkheid voor, dat c? statuten het heffen
van zulk een omsliag niet voorzagen. Men wii-
zigde die daarom eerst en gang op een vol-
gende algemeene vergadering tot net cpleg-
gen van den omslag over. Dat I' d t:itr niet
or. kleinigheden ging, blijkt wel uit het cijfer.
dat een der leden te betalen kreeg, n.l-. 4875.
Deze verzette zich daartegen en die wercl
aanleiding tot een proces.
Sedert eenigen tijd1 is men he1 er vr§wpl
over eens, dat wijziging der statuten geoor-
loofd is en ook de tegenstemmers alsmede
zij, die niiet me
Van Vollenhoven's Stoat,
derworpen zijn. Die leden kunnen, wanneer
ze zulke ernstige bezwaren hebben, dat ze
onder de nieuwe regeling niet langer hd wen-
schen te blijven, hun lidmaatschap opzeggen.
Van terugwerkende kracht kan zulk een rege
ling voorts niet zijn. Ook op de vraag al
iedere wijzinging in beginsel is toegelaten,
antwoord men tegenwoordige algemeen be-
vestigend, waarbij echter deze beperking
wordt gesteld, dat de wijzinging niet in strijd
mag komen, met wat door de goede trouw ge-
boden wordt, aanemende, dat wijziging der
statuten yitvoering van de oprichtingsover-
eenkomst is, bedient men zich van de bepa
ling in het burgerlijk wetboek^ die verlangt,
dat overecLikomsten te goedef tx-ouw wor
den ten uitvoer gebracht. De goede trouw is
echter een rekbaar begrip en het is duideliik,
dat het onwillige lid, dat aanvankelijk niet
van het bedoelde recht om uit te treden ge
bruik maakte, zich daarop beriep. Bij recht-
bank en hof had hij daarmede succes, doch
de Hooge Raad nam een ander standpunt in.
Dit college redeneerde niet: de wijziging der
statuten, waardoor een lid meer in het tekort
der vereeniging krijgt te dragen, dan hij zon
der die wijzigine zou hebben gedaan en
waardoor oud-leden van een verplichting,
worden ontlast, ten koste van leden, i s zon
der eenigen twijfel in strijd met de goede
trouw. Maar het was van oordeel, dat eerst
vast mcest staan of werkelijk de leden door
de heffing van den omslag in strijd met de
goede trouw onredelijk en onbillijk werden
belast. Blijkbaar ging het daarbij uit van de
overweging, dat het heel goed mogelijk zou
zijn, dat alles bij elkaar gerekend de leden bij
het voortbestaan der vereeniging zoo'n groot
belang hadden, dat dit wel opwoog tegen de
grootcre geldelijke verplichting, die niet-li-
quidatie en het heffen van een hoofdelijken
omslag mede bracht.
Het arrest van het hof werd daarom ver-
nietigd en de zaak teruggewezen met de be-
doeling, dat dit punt nader onderzocht zou
worden.
WINDEIEREN.
Onder wind- of vlieseieren verstaan wij zul
ke, waar'de kalkschaal geheel of bijna geheel
ontbreekt en de dooier met het wit alleen om-
huld zijn door het dubbele eivlies. Vaak laat
de hen zulk -en ei buiten het legnest vallen,
het wordt aangepikt en verorberd. Soms ook
vindt men het ongedeerd, wanneer de kippen
van hun kuikentija af door het rollen en spe-
len en met een naar kunsteieren in de ren het
eierpikken zat zijn en dus nalaten. Het leggen
van een windei kost de kip heel wat meer
moeite en pijn dan een normaal ei. Het kan
zelfs gebeuren, d zoo'n vlies-ei binnen in
het licnaam breekt en dus de inhoud op zich
zelf te voorschijn komt. Later volgt dan in
gunstige gevall m het achtergebleven vlies.
Meermalen bereikt ons de vraag wat er
tegen te doen is en wil men tevens de oorzaak
ervan weten.
De wetcnschaopelijke wereld spjeekt van
een jaarlijks optredende windeierenziekte in
bepaalde streken van ons land, veroorzaakt
door een'zeer kleine platte worm, die in de
verschillende deelen van den eileider allerlei
prikkelingen te weeg brengt. Hierdoor ont-
staat dan het legg»n van windeieren, maar de
ontsteking kan z;ch zoo sterk uitbreiden, dat
het aangetaste dim ervan ten gronde gaat.
Deze ziekte zou dan heerschen in de maan
den Mei en Juni^speciaal als er veel libellen
rondzwermen.
Wij hebben alle -espect voor de wetenschap
en denken er niet aan deze oorzaak in twijfel
te trekken. Integendeel, hoewel alles nog niet
opgehelderd is, vooral niet de wijze van be-
smetting, mogen wij er ons in verheugen dat
de geleerden deze zaak ernstig aan het on-
derzoeken zijn.
Daar vij ons echter bij voorkeur bemoeien
met louden van hoenders in de stad, zijn
wij niet bekend met de hiervoor bedoelde vaak
uitgebreid optredende windeieren-ziekte. Ons
bereikten i" Mei of Juni nooit mededeelingen
of vragen omtrent het leggen van windeieren,
maar wel komt dit vaak voor in December en
Januari, midden in den winter dus. Blijkbaar
zijn dus Eve gevallen in de stadsren van ge-
hee. anderen aard en kunnen wij stedelingen
dan 4 met meepraten over zulk een ziekte.
Hoeveel wij onze leekengedachten wel ge-
form«leerd hebben over de oorzaak van het
v--1 windeieren bij onze stadskippen,
die meening toch voor ons en vin-
W veel beter om aan te geven, wat wij
succes toepasten tegen dit kwaad.
y7ij wachten niet tot het euvel zich voor-
doet wij zijn altijd in de voorbaat en mengen
geregeld door het zoo droog mogelijk aange-
maakte voer een paar eierlepels zelf ge-
schrapt natuurkrijt. Een blok krijt, zoo groot
als een kinderhoofd, kan jaren dienen. Past
men dit toe, dan zal een windei bij de stads
kippen tot de zeer groote zeldzaamheden be-
hooren.
Maar behalve deze krijt-toevoeging zorgen
wij elken dag voor groen het heeie jaar door.
Verder waken wij zoo streng mogelijk tegen
overvoeding, omaat daardoor vervetting ont-
staat, die naar onze meening een der aanlei-
dende oorzaken voor windeieren is. Wij heb
ben zoo het leeken-idee dat de legorganen van
de vervetbng het eerst te lijden hebben en dat
het ontstaan van een vetlaagje op de kalkaf-
scheidende klieren, deze laatste in hun func-
t'e neiemmeren. Zoo komen wij ongemerkt
toch weer terug op de grondoorzaak en daar
wdden wij immers juist buiten blijven.
Dus maanden vooraf moet reeds tegen de
windeieren opgetreden worden. Men moet
niet wachten tot ze er zijn. Het lichaam van
de kip is geen trechter, waardoor in eens de
krijtdeelen aan hun adres belanden, neen er
is goed tijd voor noodig voordat de stoffen m
organen ziin oggenomen om dienst te dom,
