DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Een Inbtlenm. over de PROVINGIALE STATEN, No. 50 Honderd negen en twintfgste Jaargang 1927 D1NSDAG 1 MAART Be Gemeentebegrooting voor 1927. Boifetiland Mr. W. C. BOSMAIi Dif nommer besfaaf nit 2 bladen. sum Deze Courant word! ELKEN AVOND, behalve Zon- en Feestdagenaitgegeven, Abonnementsprijs bij voorultbetaling per 3 maandea voor Alkmaar /2.—franco door kef geheele Rijk /2.50. AfzonderlUke en bewijnnummera 5 cent*. PROS DER GEWONE AUVCRiENTlfiNi Per regeJ /0.25, bij groote contracten rabat Qroote letter* oaar piaatsrnfmfe. Brieven franco aan de N. V. Boek* en Handeladrakkerij r/b HERM& COSTER ft SOON. Voordam C9. Directenrt G. H. KRAK* Telef.nr. Administrate 1 Telefoonnr. Redactie 33. Postgiro 37060. Hoofdredacteuri Tj. N. AOEMA* ■nana Heden, 1 Maart 1927, is het vijf-en-twin- tig jaar geleden, dat de heer G. H. Krak -tot Directeur van ons bedrijf benoemd werd, hoe- wel dit eerst in de daaropvolgende Septem- bermaand tot een Naamlooze Vennootschap gemaakt werd. Feitelijk is de heer Krak reeds langer aan de onderneming verbonden, daar hij, alvo- rens het directeurschap te aanvaarden, een zeer gewaardcerde assistentie verleende aan den eigenaar, den heer Coster, voornamelijk toen diens zoon zich om gezondheidsredenen te Bergen moest vestigen. Maar 1 Maart 1902 trad de heer Krak als Directeur in functie en met jeugdige energie gaf hij zijn beste krachten om de on derneming tot grooteren bloei te brengen en voornamelijk de daaraan verbonden Alk- maarsche Courant tot het orgaan voor stad en omgeving te maken. Hij was het, die er op aandrong, de cou rant, die toen nog 3 maal per week ver scheen, tot een dagblad te maken. Het besluit daar toe werd genomen teen een combinatie hier ter stede tot de uitgifte van een dagblad had besloten. Voor nog de plannen werkelijkheid konden worden, ver- scheen de Alkmaarsche Courant op 16 Au gustus 1905 als dagelijksch nieuwsblad. De Directeur voerde een krachtige propa- ganda-campagne in gehtel Noord-Holland boven het 1J en het resultaat daarvan is ge- weest, dat de courant in alle kringen haar lezers vond en tot een alleszins populair or gaan is geworden. Dank zij het feit, dat men van den beginne al aan van alle richiingen, partijen en volks- groepen notitie heeit genomen, kon de cou rant „elck wat wils" geven en de coneurree- xende combinatie heeft, na belangrijke finan- cieele offers gebracht te hebben, van haar yerdere plannen moeten afzien. Sindsdien is de Alkmaarsche Courant van jaar tot jaar van grooter beteekenis ge worden. Ge'.eidelijk is het aantal abonne's en ook het aantal adverteerders gestegen en de ge- stadige bloei van ons blad wordt het best ge- demonstreerd door vergelijking van de steeds dikkere jaar-leggers der ingebonden exem- plaren. Wie ziet, dat een halve jaargang nu reeds grooter omvang heeft dan een geheelen jaar gang van 10 of 15 jaar geleden, begrijpt hoe krachtig; de onderneming in dien tijd ge- groeid is. Daarvan getuigen ook de veranderingen die onze zetterij en drukkerij in den loop der jaren ondergaan hebbep, totdat in 1924 de tegenwoordige groote rotatiepers in gebruik kon worden genomen. Dat de Alkmaarsche Courant geworden is wat zij nu is, dat zij haar abonne's In alle maatschappelijke kringen tot ver buiten het stadsgebied heeft gevonden, is voor een zeer belangrijk deel het werk van den heer Krak geweest, die kosten noch moeite apaar- de om den lezers alles te geven, wat zij kon den verlangen. Wie bedenkt, dat er aan de Vennootschap tevens een drukkerij voor particulier werk, een boekhandel en een binderij zijn verbon den, begrijpt hoe veelomvattend steeds het werk der Directie geweest is. Dank zij de leiding van den jubilaris, dank zij mede de prettige samenwerking tus- schen Directie, Redactie, Administratie en Technisch personeel, is de onderneming un der het bestuur der Vennootschap geworden wat zij nu is, een resultaat waarover de ju bilaris op dezen gedenkdag ongetwijfeld vol- daan zal kttnnen wezen. Van harte gaarne zouden wij hem dezen dag tot een onvergetelijken gemaakt hebben, wanneer de heer Krak zich niet door uit- stedigheid aan elke huldtebetuiging had ont- trofcken. Desniettemin gaat heden dit woord „van waardeering ter perse met de hoop, dat de jubilaris nog vele jaren zijn werkkracht, kennis en ervaring aan d.ze Vennootschap ten goede mag doen komen. VIII. De bespreking van de voornaamste be- grootingsposten is niet het dankbaarste werk van den overzichtschrijver. Hij moet dan cijfers en nog eens cijfers geven, die velen natuurlijk niet interesseeren, maar die in het algemeene overzicht nu een- maal niet gemist kunnen worden. Wij zullen evenwel trachten, dit deel onzer beschouwing zoo kort mogelijk te maken, door alleen de markante cijfers naar voren te brengen. Zoo hop en wij ons in nog een of twee artikelen door dien rijstebrijberg van cijfers heen te werken, ondanks het vooruitzicht, dat daarop niet het luilekkerland, maar wel de openbare discussie in onze raadszaal zal volgen. Dank zij de tegemoetkoming var, Prov. Staten, die het verpleeggeld voor behoeftige patienten van f 940 tot 850 verlaagden, be- hoeft dit jaar slechts 60700 in de verpleeg- kosten van arme krankzinnigen te worden bijgedragen tegen f 63000 in 1926. Het Stadsziekenhuis kriigt een subsidie van f 55852.50. Het is te verwacbten, dat dit bedrag weldra heel wat grooter zal worden, maar waar ge- bleken is, dat de meerderheid van Alkmaar's bevolking gaarne een offer voor een moderne inrichting wil brengen, mag gehoopt war den, dat het oude ziekenhuis spoedig door een verpleeginrichting in het Cadettenschool- complex vervangen zal worden. Het Burgerweeshuis vraagt 9950 tegen 9200 het jaar te voren. Het is te hopen, dat het grootere bedrag niet door vermeerdering van het aantal weezen noodzakelijk is ge worden. Het Burgerlijk Armbestuur is nu eenmaal een instelling, die haar zegenrijken arbeid uit- sluitend op kosten der gemeente kan ver- richten. Het vraagt zulke kapitalen, dat wij wel eens bevreesd waren, dat de gemeente ten slotte zelf tot een zijner beklagenswaardigste clienten zou gaan behoorerr- Ditmaal is een bedrag van 140000 aan- gevraagd en daar B. en W. zich daartegen niet verzet hebben, is het te verwachten, dat ook de Raad zich daarmede accoord zal ver- klaren. De Vereenigingen Gezinsverpleging, Kin- derbewaarplaats en Huisverzorging hebben als slachtoffers der bezuiniging alle een financieele aderlating ondergaan. Zij krijgen thans respectievelijk f 4500, f 1470 en 1000 tegen f 5000, 1634.94 en f 1100 in het jaar te voren. Dank zij de triomphantelijk aangekondigde bezuiniging op den Armenraad, wordt deze instelling thans maar met f 3748 bedeeld, tegen 5260 in 1926. Wij kunnen over deze bezuiniging nog steeds niet enthousiast zijn, wanneer wij bedenken, dat zij verkregen werd door de vacature van eerste ambtenaresse eenvoudig onvervuld te laten. De tijd zal wel leeren, of dit een verstan- dige maatregel geweest is. Het ziet er naar uit, of de malaise-jaren langzamerhand tot het verleden gaan behoo- ren, als wij zien, dat de kosten van werk- verschaffing belangrijk gedaaid zijn. Werden deze het vorig jaar nog op 20000 geraamd thans is hiervoor nog maar 14000 uitge- trokken, een belangrijk bedrag intusschen, als men bedenkt, dat hieruit alleen de kosten van het improductieve werk worden bestre- den, zoodat de post feitelijk onder armenzorg thuis behoort. Het werkloozenvraagstuk staat altijd in het teeken der gemeenteiijke ondersteuning en aan subsidie voor werkloozenkassen moet ook dit jaar weer f 7600 worden uitgetrok- ken, terwijl de arbeidsbemiddeling ons op f 8390 te staan konit. Met wat de gemeente voor de propaganda betaalt, welike in het Alkmaarsche poststem- pel voor onze kaasmarkt gemaakt wordt 450), acht zij blijkbaar het vreemdelin- genverkeer al in hooge mate bevorderd, en de taak van V. V. V. zoo veiiicht, dat deze in- plaats van de gevraagde 1200, ditmaal slechts i080 krijgt toegewezen. Waar wij juist vernamen, dat van deze vereeniging een verhoogde actie zal uitgaan, o.a. door het houden van diverse motorraces, is het te betwijifelen, of zij met deze kleine subsidie zal kunnen toekomen. De commisHe voor beroepskeuze zal het dit jaar met f 1745 moeten doen tegen 1865 in 1926. Het is te hopen, dat het bij deze bezuiniging zal blijven en de plannen. het bureau weer op te heffen, geen voort- gang zullen hebben. Wij hebben in een onzer vorige artikelen voldoende aangetoond. wel- ken nuttigen arbeid net bureau reeds tijdens zijn oprichting in onze gemeente gepresteerd heeft. Aan de N. V. Alkmaarsche stadstram wordt f 1000 subsidie toegekend. Wie achter de luid bellende tractor de pas geschilderde wagens weer door onze straten ziet vlifgen, kan constateeren, dat Alkmaar er een zeer karakteristiek vervoermidde! op nahoudt, dat voor het vreemdelingenverkeer evenveel reclame maakt als de beschuitjes met kaas, die in on-er. Waagtoren gepresen- teerd worden. Dat de stadstram in onze begrooting in het hoekje van het vreemdelingenverkeer terecht gekomen is, versterkt ons in de mee- ning, dat men ze als een waardevolle curiosi- teit begint te beschouwen. Hoofdstuk XII (Belastingen) interesseert natuurlijk iedereen, omdat het me e rend eel der ingezetenen, zij het dan ook niet vrijwillig, daarin wordt betrokken. Er wordt gerekend op 53900 voor op- centen op de hoofdsom der belasting op de gebouwde eigendommen, 1000 voor de ongebouwde eigendommen, f 75700 voor de opcent^ji op de personeele belasting, en f 37100 voor die op de hoofdsom der ver- mogensbelasting. De belasting naar het inkomen wordt in totaal op f 766000 geschat, te weten 546000 betreffende het 1 Mei aanvangende belastingjaar en f 220.000 voor het belas- tingjaar, dat dan eindigt. Het laatste bedrag is het vermoedelijke restant van het belas tingjaar 19261927, het eerste is 2/3 van het voor het komende belastingjaar geraamde bedrag, dat dus op 819000" geschat wordt. Voor zoover in April bij de definitieve vaststelling van het vermenigvuldigings- cijfer mocht blijken dat met een percentage van 0.74 booger widen B. en W. niet gaan de benoodigde opbrengst niet kan worden fcereikt, zal het college een voorstel doen het ontbrekende bedrag op andere wijze te verkrijgen. De belasting op tooneel-vertconingen en andere vermakelijkheden is werkelijk niet een der sympathiekste. Dat men er in Alkmaar nog 44800 uit weet te halen is wel een fce- wijs dat ook hier de kunst in alle opzichten betaald moet worden. Bij de kosten van toezieht en invorderin'g wordt hoofdzakelijk voor het bureau van den controleur 15163 uitgetrokken. Waar het invorderen van belasting het on- dankbaarste en moeilijkste van alle mogelijke baantjes is, zullen we dit salarisbedrag maar zwijgend laten passeeren. Er is trou- wens nog heel wat aan toelagen en bureau- kosten onder begrepen. Voor teruggave van belasting welke ge- lukkigen zouden daarmee verblijd worden? is f 4300 geraamd en aan het Rijk wordt 68500 betaald als aandeel in de kwade posten van de directe belastingen, wel een bewijs, dat een belastingheffing veel kwaad kan bevatten. Wat het drankvraagstuk betreft, is Alk maar weer op het verkeerde pad geraakt. Konden we een vorig jaar met vreugde con stateeren dat onze gemeente maar 65 vergun- ningen had terwijl zij er wettelijk 66 mocht hebben, thans blijkt uit de memorie van toe- lichting, dat het aantal te dezer stede weer tot het maximum van 66 is gestegen. De eerste stap in de rich ting van alge- heele drooglegging, al was het dan ook nog maar een heel klein stapje, is dus weer onge- daan gemaakt, waaruit blijld, dat de ver la ding, die in het drankvraagstuk zoo'n groote rol speelt, ten slotte ook ons gemeentebestuur weer te pakken heeft gekregen. Dat er ditmaal zeker omdat de schroef nog een slagje vaster gedraaid is on- barmhartig jacht o^pr arme belastingslachtof- fers zal gemaakt worden, kan blijken uit den post vervolgingskosten, die op f 1800 ge raamd is tegen 1200 in 1926. Hoofdstuk XIII (diensten als afzonderlijk bedrijf ingericht) geeft weer eentonige cijfer- reeksen. We mogen ze niet overslaan maar zullen er ons zoo spoedig mogelijk door heen worstelen door alleen de voordeelige of na- de'elige saldi te vermelden, waarvan de laat ste natuurlijk de eerste verre overtreffen. Diet electriciteitsbedrijf geeft een batig slot van 42117.80, het Grondbedrijf een batig saldo van 26642.29, het Sportpark- bedrijf een nadeelig slot van 5572.44 dat slechts schijnbaar is daar hier niet ver- meld wordt wat uit het Sportpark aan ver- makelijkheids-belasting wordt verkregen het Slachthuisbedrijf een voordeelig saldo van 1313 55, Gemeentev/erken een nadee lig slot van j 6746.22, de Gasfabriek een voordeelig saldo van 43410 gel'ukkig brengen de lichtbedrijven ook hier een goed merkbare verlichting het Plantsoenbedrijf een nadeelig slot van f 49289, de Gemeenie- reiniging een dergelijke uitkomst van 116936.54 en de Keuringsdienst voor wa ren evencens een nadeelig slot van 3068.31 Voor het exploitatie-tekort op de begrooting van het Sportparkbedrijf wordt 7267.54 uitgekeerd, voor het Plantsoenbedrijf 49289 en voor de Gemeeratereiiiiging 116936.54. Aan het bedrijf van Gemeentewerken wordt nog 8000 verstrekt voor adviezen uitgebracht met betrekking tot werken die niet uitgevoerd worden, wel een bewijs, dat er nog heel wat geld aan het op papier zet- ten van luchtkasteelen wordt weggesmeten. Dat de Alkmaarsche burger niet meer zooveel waard is als vroeger blijkt wel uit post 524 waarin de ingezetenen althans wat hun vergoeding aan den Keuringsdienst voor Waren betreft nog maar op 17.9 cent per stuk getaxeerd worden tegen 18 13 cent in 1926. Desondanks wordt hieruit nog een bedrag van 4849.65 (vorig jaar 4798.67) verkregen. Uit Hoofdstuk XIV (kasvoorzieningen) blijkt, dat in 1927 aan Ambtenaren 60 000 aan voorschot verstrekt wordt om daaruit voorloopig kleine betalingen ten behoeve der gemeente te doen. Als een dergelijk bedrag voor kleine betalingen wordt uitgetrokken, behoeft men niet meer verwonderd te zijn over de kapitalen die voor de grootere beta lingen noodzakelijk blijken. Tevens wordt 8000 aan voorschot ver strekt aan gepensionneerde gemeente-aoibte- naren die niet kapitaalkrachtig genoeg zijn om zonder inkomen het tijdstip af te wacbten waar op men in Den Haag hun pensioen vastgesteld en uitgekeerd zal hebben. Hoofdstuk XV (overige inkomsten en uit- gaven)' vermeldt als bron van inkomsten een bedrag van 47141 als uitkeering uit het fonds „Aandeel Oorlogswinstbelasting". Helaas is dit het restant met de gekweekte rente van het steenen distributie-varkentje, dat als spaarpotje sinds 1923 onscbatbare diensten aan onze gemeente heeft bewezen. Ook dit reservepotje, dat wij in vijf jaar tot den bodem „opgesoupeerd" hebben, be hoort daarmede tot het verleden. Sic transit gloria Ahmariae. Dat in dit zelfde hoofdstuk een bedrag van J 117282.85 voor aflossing van geldleenin- gen is opgenomen, doet ons nog sterker ge- voekn, dat wij diep in den put zitten. Het moge waar zijn, dat wie zijn schulden betaalt niet verarmt, het geld meet ten slotte toch ergens vandaan komen en het zijn in den regel de belastingobjecten die daarbij het loodje moeten leggen. Post 534 van Hoofdstuk XVII is op 988.06 geraamd, een bedrag dat voor „on- voorziene uitgaven" natuurlijk veel te klein is. Het zal dan ook tot 24862.06 moeten opgevoerd worden, wat mogelijk wordt als de Raad besluit van het gemeentepersoneel 5 procent meer aan pensioenpremie te heffen. Wij hebben er in een onzer vorige artike len reeds op gewezen, hoe verkeerd het 'is, de ambtenaarssalarissen of -pensioenen aan de uitkomsten eener begrooting vast te kop- pelen en in dubbele mate natuurlijk wanneer men ze aan een bepaalden post ketent. Waar iedereen begrijpt dat nog geen 1000 voor onvoorziene uitgaven veel te weinig is, komt men er onwillekeurig eerder toe de pensioenpremies der ambtenaren te verhoogen dan wanneer dit laatste voorstel los van de begrooting werd bekeken. Zelfs wordt nu met een tekort van 32474 gedreigd, daar reeds een bedrag van 8600 als verhoogde pensioensbijdrage van perso- nen uit diverse bedrijven van de begrooting verwerkt is. Waar de Raad zoo voor de noodzaak der feiten gesteld wordt, ziet het er voor de amb tenaren niet best uit, al zal het bedrag dat zij meer moeten opbrengen, na alles wat daarover reeds geschreven en gerekwestreerd is, voor hen wel niet meer tot de onvoorziene uitgaven behooren. Van de begrooting voor den Kapitaal- dienst zal ten slotte nog een kort overzicht in een onzer volgende nummers worden opge nomen. HET PROCES-FALL-DOHENY. Het Hooggerechtshof te Washington heeft vonnis gewezen nopens de geldigheid van de contracten van Doheny met Fall, den Ame- rikaanschen oud-minister van binnenlandsche zaken, betreffende de petroleumconcessie van Eek Hills. Het Hof was van meeeing, dat de contracten waren voortgekomen uit fraude en corruptie en daarom niet geldig waren. Het verklaarde de contracten nietig. Het vor.- nis is een volledige overwinning voor de re- geering. HET BOLSJEWISTISCH COMPLOT TE BOEDAPEST. De wijdvertakte communistische organisa- tie staat ender leiding van den vroeger.n Hongaarschen volkscommissaris Zoltan Szan- to, die sinds een iaar met geld uit Mcskou +e Bcedrpest een opstand vvilde voorbereiden. Juist toen hij naar het buiteuland wilde zal spreken voor den Vrijheidsbond op WOENSDAG 9 MAART a.s., 's av. 8 uur, in de DANCING van de HARMONIE. VRIJ ENTREE. vluchten, werd hij aan de grens gearresteerd. Hij btkende onder den valschem naam van Jozef Csillag op een valsche pas naar Hon- gariie te zijn terggekeerd. Hij voerde te Boe- dapest een teruggetrokken leven en gaf zich uiit als student. Hij financierde de radicaal- socialistische Vagi-partij, die herhaalde ma- len betoogingen organiseerde. Ook verleende hij financieelen steun aan bladen en tijd- schriften. De organisatic was over het ge heele land verspreid. Te Boedapest werden tot nu toe vijftig personen gearresteerd. Venschitlende huis- zoekingen hebben plaats gehad. OPROER IN EEN GEVANGEN1S In de militaire gevangenis te Lemberg heb ben vier arrestanten, die pas waren binnenge- bracht, zich hevig verzet. Zij staken hun stroozakken in brand, traehtten hun eel te barricadeeren en gingen de genidarmen met ijzeren staven te lijf. De te hulp geroepen brandweer bespoot de vier oproerlingen een paur u'ur lang, totdat de hevige koude hun oproerig bloed tot kalmte had gebracht en zij geboeid en weggevoerd konden worden. De „Glos Prawdy" meldt, dat de militaire autoriteiten zich onlangs hadden moeten be- moeien met de schandelijke toestanden in die gevangenis. Het blad vermoedt, dat dit keer de slechte voeding de aamleiding is geweest tot het oproertje. DE FRANSCHE SCHULD AAN AMERIKA. Volgens de „Matin" heeft Poincare op een voorstel aan Amerika om dit jaar evenals aan Engeland, voorloopig reeds de bedragen te betalen, die uit de Overeenkomst Mellon- Berenger voortvloeien, zooder dat dit iets omtrent de ratificatie der overeenkomst prae- judicieert, een gunstig antwoord ontvangen, dat zelfs door president Coolidge in bijzoci- der amicale termen vervat zou zijn. Dit be- richt zal bij de linkerpartijen wel opnieuw een storm van verontwaardiging wekken. aangezien daar wordt betoogd, dat Poincare aildus eigenmachtig beschikt en de goedkeu- ring van het parlement uitschakelt. Als ech- ter de premier, met behulp van de vertrou- wensvraag, dezen storm doorstaan heeft, zooals te voorzien is, heeft hij bereikt dat tot de volgende verkiezingeo het moeilijke vraag- stuk der ratificatie van de schuldovereen- komsten van de baan is, hetgeen hem en zijn gematigde aanhangers veel moeite bespaart, WRIJVING TE REVAL. Een Reutertelegram uit Reval (Estland) meldt, dat het feit van een inbeslagneming door den minister van binnenlandsche zaken van de kathedraal, waar de leden van den ouden Duitsch-Baltischen adel hun gods- diensiplichten plachten te vervullen het be gin schijnt te zullen worden van internatio- nale moeilijkheden. De autoriteiten hadden verschillende fees- telijkheden voorbereid voor 24 Febr. ter vie- ring van den negenden verjaardag van de onafhankelijkheid. Ook de "Duitsche gezant had een uitnoodiging gekregen, doch heeft daarvoor bedankt, op grond dat het voor hem onmogelijk was aan de feesten deel te nemen, wegens de gedrukte stemming onder de te Reval wonende Duitschers als gevolg van d? inbeslagneming van het kerkgebouw De pers toont zich zeer verontwaardlgd over dit optreden, hetwelk zij beschouwt als een inmenging in binnenlandsche aangele- genheden en vraagt of de gezant er is om Duitschland te vertegenwoordigen of „Est- landsche burgers". Zelfs wordt te kennen gegeven, dat de te rugroeoing van den gezant moet worden ge- vraagd. HET JuRGENS-P'ROCES Gister is bet verhoor van den gewezen reehier Jiirgens voortgezet. Behandeld werd zijn valsche aangifte van diefstal te zijnen huize te Stargard; volgens mededeelingen van beklaagde zou uit zijn woning voor een bedrag van 10 a 15.000 mark aan juweelen zijn gestok-nvan de vlrzekering heeft hij hiervoor 3000 mark uitgekeerd gekregen. Tijdens het verhoor geraakte mevrouw Jiir gens eenige malen in groote opwinding, zoo dat de president op besliste wijze moest op treden om haar tot kalmte te brengen De zit- ting werd daarop tot heden verdaagd SCHEPEN VASTGEVROREN. Een 12-tal schepen, dat in de Golf van Riga is vastgevroren, is in een gevaarlijke positie geraakt. Vooral het Dcensche stoom- schip „Nidaros", dat 20 passagiers aan boord heeft, verkeert in bedenkelijken toe- stancL - ALRMAARSCHE COORANT. d

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1927 | | pagina 1