llkiiincii Coirant.
Mijn indrukken uit Anmika.
RadEo-hoekje
In en om de hoofdstad.
ffo. 6
'928
Honderd tfertigifs Mrgang,
Zaterdaf f Januari.
Zondag 8 Januari.
Hilversum, 1060 M. 9.30 V. A. R. A.
Radio-toonee! door Lily Bouwmeester, Ru
Mulder en Jan Grefe. H. van Dalen, cello. J.
de Jongh, begeleiding. 1. Rhapsodie Geor-
gienne, A. Th£repnine, cello. 2. „De Man op
den Weg", tooneelschets in 1 acte van A. G.
Nasikoff. Tatja, Lily Bouwmeester. Iwan, Ru
Mulder. De Man op den Weg, J. Grefe. 3a.
Celtic Poem, Granville Bantock. b. Allegro
Appassionato, St. Saens, cello. 10.20 loe-
spraak door E. Kupers, Dagelijksch be-
stuurslid van het Nederlandsch Verbond van
VakvereenigingenDe beteekenis van het
Arbeidsbureau te Geneve voor de Arbeiders-
klasse. 10.50 Sonate D-dur, laatste deel.
Locatelli. a. Adagio, b. Menuetto, cello. 51e
fragment uit „Thomas More" (2e bedrijf).
Een treurspel door -H. Roland Hoist. Thomas
More, Ru Mulder. Margieet, zijn dochter,
Lily Bouwmeester. Een bode, William King-
atone en een constabel van den Tower, J.
Grefe. 11.30 6. Concert A-moH. St. Saens,
allegro non troppo, Allegretto con moto, fi
nale. 7. 2e fragment uit „Thornas More" (3e
bedrijf).
12.30—2.— Lunchmuziek onder leiding
van Herm. Teunissen. J. R. Schulze, tenor.
.2.—2.30 Causerie door Dr. E. van Raalte:
De beteekenis van den Volkenbond. 2.30 Con
cert uit de groote Doelenzaal te Rotterdam.
Concert door het Residentie-orkest onder lei
ding van Dr. P. van Anrooy. Sam Swaap en
'Adolphe Poth, viool. 4.306.15 Concert door
bet A. N. R. O.-orkest onder leiding van Nico
^Treep. 6.30 V. P. R. O. Dienst in het Gebouw
van de N. P. B. te Hilversum. Voorganger:
Ds. P. D. Tjalsma. F. Kloek, orgel. V. P. R
O.-koor onder leiding van F. Kloek. 8.
Persberiohten en sport-uitslagen. 8.10
„L'Enfance du Christ", van Hector Berlioz.
Gewijde trflogie in 3 acten en 7 scenes. Het
Amsterdamsche A. N. R. O.-koor en het or-
kest en Haarlemsche Orkestvereeniging onder
leiding van Willem van Warmelo. Sainte
Marie, sopraan. Lotti Muskens Sluers. Saint
Joseph, bariton. J. Stroomenbergh. Herode,
has. Anton Dirks. Le Pere de Famiile, bas,
Henri Bloemgarten. Le Recitant, tenor, Tj.
Vellinga. 10.Concert.
Huizen, 1950 M. 8.30—9.30 K. R. O.
Morgenwijding. Muziek en zang. Spr. P. de
Waart: Driekoningen. 9.50 N. C. R. V.
Dienst in de Vrije Evang. Gem. te Hilversum.
iVoorganger: Ds. C. J. Hoekendijk van Rot
terdam. 12.301.30 K. R. O. Lunchmuziek
door het Trio „Winkels". 1.30—2.15 K R
O. Verteluurtje voor kinder en door een zuster
van Huize „Bethanie". 2.304.Aanslui
ting van het Concertgebouw te Amsterdam
4.-5.K. R. O. Ziekenuurtje met medewer-
king van Pastoor L. Willenborg, Blosmen-
daal. Afgew. door zang en muziek. Causerie
over: Zieken-aposto'aat. 5.N. C. R. V.
Dienst in de Herv. Kerk te Hilversum. Voor
ganger: J. Valk, Godsdienstonderwijzer. 8.
K. R. O. 2e Beethoven-avond. Mej. Jo Im-
mink, alt. J. Moes, tenor. Th. van der Bijl,
causeur. K. R. O.-orkest onder leiding van
M. van der Ende. Jules Moes, muzikale lei
ding. 10.30 K. R. O. Epiloog. Het koor onder
leiding van Hr. Pickkers.
Daveniry, 1600 M. 3.50 Kamermuziek. M.
Licette, sopraan. E. Schulhoff, piano. Het
Brosa strijkkwartet. 5.405.50 Vertellingen
uit het Oude Testament. 8.20 Dienst in de
St. Martin in the Fields. 9.05 Liefdadig-
heidsoproep. 9.10 Weerbericht en nieuws
9.25 Concert door de Militaire kapel. Th
Tuson, sopraan. J. Farrington, bas. 10.50
Epiloog. 11.—11.20 „The silent Fellowship",
van Cardiff.
Parijs „Radio-Paris", 1750 M. 12.20 Reli-
gieuse muziek. Koorzang en preek. 1.05 Or
kestconcert. 4.505.50 Concert. Homonyme
Jazz. 8.5011.20 Dansmuziek. Orkest
Mario Cazes.
Langenberg, 469 M. 8.20—9.20 Evang.
Huizen, 1840 M. (Na 6 uur 1950 M.)
12.30—1.45 Orgekoncert door G. J. Bute,
organist der St. Walburgskerk te Zutphen.
N. C. R. V. 4.5.N. C. R. V. Ziekenuurtje
door Ds. G. Laarman, Hilversum. 6.15—
V-N. C. R. V. Spr. Ds. J. van Nes, Mis-
sionaire Predikant onder de Jo-den, te Den
HaagHet Jodendom. 7.—7.30 Lessen. N.
C. R. V. 7.30—8— N. C. R. V. Spr. Hr.
Santema te Scharnegoutum, propog. woord
tot de Friezen: Dc Kristelike Radioforiening
for de Friezen. 8— N. C. R. V. Concert. Spr.
Dr. Rijk Kramer te Amsterdam: Graf en
Urne. Dirk Vos, viool. J. H. G. Bley, orgel.
Daveniry, 1600 M. 11.20 Het Daventry-
kwartet en solisten, piano en sopraan. 1.20
2.20 Orgekoncert. 3.20 Daventry-kwartet en
solisten, sopraan en alt. 4.20 Orkestconcert.
5.20 Huishoudpraatje. 5.35 Kinderuurtje.
6.20 Orkest van oorlogsblinden. 6.40 Berich-
ten. 6.50 Nieuwsberkhten. 7.05 Vervolg Or-
kest-concert. 7.20 Dram, critiek. 7.35 Viool-
sonates van Mozart, voor viool en piano.
7.45 Lezing: The scenerv of civilization. 8.05
Licht orkestconcert. M. Parry sopraan.
9.20 Nieuwsberichten. 9.35 Causerie. 9.50
Nieuwsberkhten. 9.55—11.20 „De blauwe
Vogel", sprookjes-toonee'stuk van Maeter
linck. Muziek van Whitsker Wilson.
11.2012.20 Dansmuziek.
Parijs „Radio-Paris", 1750 M. 10.50—
11.Concert. 12.502.10 Concert. Strij-k-
kwartet en aria's. 4.05—4.55 Literaire en
muzik. matinee. 8.50—11.20 Selectie van
„Galathee", Mathe.
Langenberg, 469 M. 12.25—1.50 Orkest
concert. 5.20—6.20 Orkestconcert. 7.35 Lie-
deren en fabels van With. Busch. E. Duis
liedjes a. d. luit. Der Vetter auf Besuch",
operette in 1 acte van With. Busch. Daarna
tot 11.20 Dansmuziek.
Konigswusterhausen, 1250 M. 1120—
7.05 Lezingen en 'essen. 7.50 Werken van
Wilh. Busch. 8.30 Kamermuziek. Trio. Prof
Hess, viool. Prof. Wille, cello Dr. Schu
mann, piano. 0.5911.50 Dansmuzek.
Hamburg, 395 M. 5.15 Orkestconcert. 6.20
Orkestconcert, 7.20 Wilh. Busch-herdenking.
Orkest en declamatie van Hans Balzer. 11.20
Sluiten.
e'concert.
.05 Voet-
Orkestconcert.
orkest. 8.50
10.50—11.50
Morgenwijding. 11.20—12.20 Or,
12.20—1.50 Orkestconcert. 1.50
balwedstriid. 3.50—5.20 Orkestconcert. 7.20
Concert, Orgel, Koor en Orkest. 8.35 „Kol
ner KarnevaT'-zitting. Daarna tot 11.20
dansmuziek.
Konigswusterhausen, 1250 M. 8.20 Mor
genwijding. 10.50—12.10 Orkestconcert.
3.50—5.20 Orkestconcert. 7.208.35 Con
cert. Orgel, Orkest en a Capellakoor. 8.35
„K61ner KarnavaF'-zitting. 9.50—11.50
Dansmuziek.
Hamburg, 395 M. 8.35 Morgenwijding.
10.50 Orkestconcert. 12.25 Orkestconcert.
1.20 Voetbalwedstrijd. 4.50
7.20 Concert. Orgel, koor en
Muzik. humoresken. Orkest.
Dansmuziek.
Brussel, 509 M. 5.20—6.20 Popufair or
kestconcert. 8.35—10.35 Orkest, Mine. Vil-
liers-Waucquez.
KALEEibERS voor 8928
LUXE KALEHDERS.
L. FBfijgKESiBERG. ALK8WAAR.
Maandag 9 Januari.
Hilversum, 1060 M. 12— Politieberich-
»en. 12.35—2— Lunchmuziek door het A. N.
R O.-Trio, piano, viool en cello. 4.40—5.55
Kinderuurtje onder leiding van Mevr. Ant.
van Dijk. 6—7.15 Dinermuziek door het A.
N. R. O.-Trio. 7.157.45 Engeische lesvoor
beginners. 7.45 Politieberichten. 8.10 Een
Volkszang. Uitzending uit Culemborg.
010 „De Doove", komisch zangspel in 1 be
drijf. Muziek van A. Adam. Ridder d'Orbe,
v-d- Pl«£. Isidora, zijn zuster. Annie
van BeekRistjouw. Doliban, rijke land-
eigenaar, M. van Reen. Josephine, zijn
oochter, M. Moes Danieres, haar a.s. ver-
loofde, Jules Moes. Mevr. Legras, logement-
j3v- Hoect- Petronef'la, dienst-
meid, Betty van der Bosch—Schmidt. Muzik
leiding, Nico Treep. A. N. R. O.-orkest L.
Roberts, regie. 10.15 Persberichtea. 10.30
Vervolg Concert
Brussel, 509 M. 5.20—6.20 Trioconcert
piano, viool en cello. 8.35 Zang. 8.50—10.35
Orkestconcert.
CCLXVIII.
Haar aanleiding van twee jubilea.
Juist een paar dagen v6or den historischen
Amsterdamschen avond, als Gijsbregt af-
scheid neemt „van zijn benarde veste" en „een
anderci heer verwacht wordt", en in de tra-
ditioneele boerenbruiloft Thomasvaer en Pie-
ternel hun beste wenschen uitspreken voor het
stadsbestuur, wenschen die, mitsgaders de
P mip-melk in den foyer, vermoedelij'k op vele
Amsterdammers grooter aantrekkelijkheid
uitoefenen dan Vondel's schoone reien ver-
mochten te doen; juist even voor dien avond
van den eersten Januari van het nieuwe jaar,
had Amsterdam's gemeenteraad de begroo-
ting voor dat jaar vastgesteld.
Zoo althans luidt de geijkte vakterm d
vverkelijkheid is eenigszins anders. Immers,
begrootingen zijn cijfer-groepeeringen, waar
over te praten val't, maar de eigenaardigheid
va" den Amsterdamschen Raad is geweest,
dat over die cijfers nagenoeg niet gepraat is
hier en daar is er nog „een schepje opge
gooid", maar overigens heeft men om de cij
fers heen geredeneerd en aan hooge politick
gedaan; elkaar onomwonden en bedekte liefe-
lijkheden toegevoegd; betoogingen gehouden
over de groote beteekenis van eike partij of
groep en de belangen van Amsterdam a!s
koopstad en nijverheidsstad maar als bijzaak
beschouwd.
Niet minder dan 7 weken is men bezig ge
weest en men heeft er zelfs een soort jubileum
van gemaakt, want de vijftigste zitting
men heeft er daarna nog eenige* gehouden
voor men aan het slotartikel was beland
is met vriendelijke speechjes herdacht een
gouden of zilveren gedenkpenning ter herin-
nering aan het heugelijlke feit is niet ges'a-
geslagen, wie weet of we zoo iets nog niet
eenmaal zullen beleven als de dames en hec-
ren het tot honderd zittingen zullen gebracht
hebben.
Een punt van langdurige besprekingen is
natuurlijk geweest de icwestie van steun aan
werkloozen, een steun, die, door de commu-
nisten in de eerste plaats, lang niet voidoen-
de werd genoemd, zooals zij ook de behande-
ling der ouden van dagen in het stedelijk ar-
menhuis nooit en te nimmer juist vinden
Het werkloozen-vraagstuk is dan ook on.
tegenzeggelijk steeds een benauwend vraag.
stuk. Pogingen, soms geslaagd, soms minder
succesvol, zijn gedaan om een aantal werk
loozen geplaatst te krijgen bij de tabaksnij-
verheid of de Philips-nijverheid te Eindho
ven piannen om een aantal werkzoekenden te
plaatsen bij stedelijke landontginning te Wil
ms of in Drente zijn gereed of in voorberei-
din-g, doch ten slotte is die binnenlandsche
emigratie toc'h zeker het ware niet. Doel moet
zijn de industrie in de stad zelve aan te moe-
digen en zulks kan alleen geschieden, wan-
neer de stedelijke regeering door het verlee-
nen van zooveel mogelijke faciliteiten: af-
schaffen of verminderen der op de nijverheid
drukkende belastingen, bevordert, dat steeds
meer nijverheids-ondernemingen zich hier
vestigen. Dat wordt niet voldoende gedaan,
zal ook wel tot de vrome wenschen blijven be-
hooren sedert de loonen, die door de gemeente
aan haar eigen werklieden betaalt, van dien
aard zijn, dat zij door de arbeiders bij part'-
culiere ondernemingen als standaard-loonen
worden beschouwd, loonen, die de particuliere
nijverheid zich niet veroorloven kan te beta-
len, omdat deze niet uit de belastingen der in-
gezetenen putten kan. Dus bliift het vraag-
stuk acuut en feitelijk onoplosbaar in den
geest, waarin het behoorde te worden opge-
lost.
De particuliere nijverheid kan wel en wil
wel, doch is nog te veel aan knellende banden
geicgd. Dat zij kan is nu weer bewezen door
het gereedkomen van het nieuwste prachtigste
schip der maatschappij „Nederland". Het
reusachtig zeekasteel, hetwelk daar ginds nu
kgt in het do-k met zijn eigenaardigen ineen-
gedrongen schoorsteen, maafct een geweldi-
gen indruk en doet de scheepsbouwwerf over
het I J, die het bouwde en afleverde, groote
eer aan. Naar mti ter oore kwam i* het voor
de twee eerste uit- en tliuisreizen reeds geneei
door passagiers besproken, de groote naam
is er reeds lang van uitgegaan naar het verre
Oosten. Men mag slechts hopen en wenschen.
dat onze groote nijverheids-ondernemingen
in het jaar, hetwelk wij zoo juist ingetreaen
zijn, hoe langer hoe meer opdrachten van be
teekenis zullen krijgen; dat de scheepvaart,
die in het voorbijgegane jaar vooruitgang
toonde, steeds in stijgende lijn zal gaan en
dat Amsterdam daardoor in bloei zal voor-
uitgaan in alle kringen, die samen deze groo
te gemeenschap vormen.
Op een uitvloesel uit de begrootings-cam-
pagne dient nog gewezen, omdat het een uni
cum is, en naar wij wenschen mogen, een
eenig unicum zal blijven in de geschiedenis
van het stedelijk bestuur dezer stad, n.l. de
Raadsccmmissie, welke is benoemd om een
onderzoek in te stellen naar de verkiezings-
nraktijken, die zich hebben voorgedaan bij het
zich noemende Middenstandsblok.
Ik heb destijds al iets van die onverkwikke-
lijke geschiedenis gezegd. Er heeft bij die
.groep in den Raad een soort afspraak be-
staan over de verdeeling der zetels hoe het
precies geschied is zullen we vermoedelijk
wel uit het commissie-rapport vernemen
en volgens die afspraak zou in verband met
den stembusuitslag een der zittende leden, de
heer Solkesz, zijn plaats hebben moeten af-
staan aan den heer Bruinsma. Maar eerstge-
noemde deed zulks niet, liet zich zijn verkie-
zing aanleunen, bewerende, dat de andere ge-
noemde er door geldeliyke praktijken in ge
slaagd was het aantal stemmen te verwer
ven, dat hij kreeg. Gevolg: hoogloopende on-
eenigheid tusschen den heer Solkesz en den
leider van de „blok"-partijgroep, den heer
Weiss, die elkander van allerlei leelijks be-
schuldigden. De commissie zal nu als een
soort eere-raad hebben uit te maken, wie in
deze de leelijke en de mooie rol gespeeld heb
ben en dan zal uit die uitspraak" moeten blij
ken of een der beide heeren, of allebei, op
moreele gronden beter zullen doen zich uit
den Raad terug te trekken. Als geheel een ge
schiedenis, den Raad van de grootste ge
meente des lands onwaardig; een geschiede
nis, die men wel meer gehoord heeft in vori-
ge eeuwen, toen geknoei en omkooperij. fami-
lie-belangen e. d. van invloed waren bij het
sam-enstellen van het stadsbestuur, maar
welke wij in een, zich zoo gaarne als demo-
cratisch uitgevcnden tijd, onbestaanbaar zou-
den achten. Waaruit echter tevens blijkt, dat
er ook in dit opzicht niets nieuws onder de
zon is!
Ik sprak boven over het jubileum" der
zooveelste begrootingszitting. Er wordt ech
ter deze week in deze stad een ander jubel-
feest gevierd, hetwelk van veel grooter betee
kenis is, t. w. de herdenking van het honderd-
jarig bestaan van het „Algemeen Handels-
blad". Het is overbodig dat ik hier in den
breede uit de geschiedenis van dit Amster
damsche pers-orgaan aanhaal; het jubileum-
nummer, door de uit-gevers bij deze gelegen
heid vcrspreid, bracht dienaangaande aller
lei bijzonderheden, die door de geheele Neder
landsche pers in korter of langer citaten hun
lezers werden medegedeeld. Even-min wil ik
hier ingaan op de vraag welke de plaats is,
die deze bekende co-urant der hoofdstad nog
inneemt in de journalistiek van onzen tijd
Maar wel kan er aan herinnerd worden, dat
het „Handelstlad" van de geschiedenis van
Amsterdam ontegenzeggelijk steeds een
hocgst belangrijv deel heeft uitgemaakt en
in een tijd, toen het aantal der groote dag
bladcn nog maar zeer klein was, als het
hoofdorgaan van Nederland werd beschouwd.
Als polinek dagblad had het misschien in het
midden der 19e eeuw minder beteekenis dan
menig provinciaal blad toen had, doch als
nieuwsblad, als orgaan, dat zij berichten
kreeg uit alle Europeesche landen en uit an
dere werelddeelen; als blad, dat op het ge-
bied van handel en financien een belangwek-
kende vraagbaak was, is het jaren lang eenig
geweest. Hildebrand noemt het in zijn onvoi
prezen Camera, waarin hij het Gerrit Wit-
se's vader in de handen geeft en er zijn tijden
geweest, waarin een volbloed Amsterdammer
van eenige beteekenis zich zonder het „Han-
delsblad" niet compleet zou hebben gevoeld
De tijden zijn veranderd en daarmede het
courantenlezend publiek, dat lang niet altijd
meer even vasthoudend is ten opzichte van
zijn krant, als het geval was met onze vaders
en zek-er met onze grootvaders maar nog
steeds kan worden gezegd, dat het „Handels-
blad" een belangrijke plaats inneemt niet al
leen in de iournalistiek van Nederland, maar
in de^ allereerste plaats in de geschiedenis
van de hoofdstad. Amsterdam zonder het
..Handelsblad" kan men zich moeilijk voor-
stellen en daarom kan zeker worden gezegd,
dat geheel Amsterdam, zelfs degenen,'die de
krant niet als hun „lijf-orgaan'rbeschouwen,
belang stelt in dit honderdjarig krant-be-
staan, als stuk Amsterdamsche historie.
Maar wat dit courant-jubileum allereerst
van belang doet zijn, is de aandacht, die er
aan wordt geschonken, niet alleen in de
wereld der journalistiek in de eerste plaats
en door degenen, die zich aan dit dagblad
verknocht rekenen, doch ook van de zijde dei
autonteiten. Dat is een feit, hetwelk bij dit
honderdjarig bestaan wel naar voren mag
worden ge-bracht, omdat daarmede zou duide-
lijk in het licht wordt gesteld, dat de dag-
bladpers in onze dagen een geheele andere
plaats inneemt, dan, laat ik maar zeggen,
een halve eeuw geleden het geval was. Toen
nog werd de pers in het algemeen door velen
beschouwd als een „noodzakelijk kwaad" en
stond het beroep van courantier en dat van
journalist bij velen nog niet hoog aange-
schreven. In dat opzicht leven wij thans ze
ker in gelukkiger tijden; het uitgeven van en
het schrijv-en in een dagblad van beteekenis
wordt ongetwijfeld thans beschouwd als een
eervol en in vele gevallen als een voor de ge
heele samenleving belangrijk en invloedrijk
bedrijf. Menigmaal is gebleken, dat de plaat-
selijke organen der openbare meening op het
geheele leven der gemeenschap in de plaats
van hun verschijnen van ingrijpend belang
zijn geweest, ook al was zulks met steeds di
rect te bewijzen en het lijdt geen twijfel of
let thans jubileerende „Handelsblad" heeft
in de eeuw van zijn bestaan vele voor Am
sterdam belangrijke zaken in niet geringe
mate bei'nvloed. Dit feit is van beteekenis ge-
noeg om aan dit merkwaardige eeuwfeest
van 'n groot Amsterdamsch dagblad, ook
buiten de hoofdstad, een wijle aandacht te
schenken.
,SINI SANA.
door Dr. NEIL VAN AKEN.
Een oud-Hollander in Amerika, die
veel over zichzelj, over anderen, over
Holland en over Amerika praat en
schrijft. Vele vooraanstaande Ameri-
kanen heeft hij van zeer nabij gekend.
Zijn intieme aanteekeningen cmtrent
hen worden als belangrijk beschouwd
en de waarde van zijn arbeid voor Hol
land meet niet onderschat worden.
Het leven van den mensch is zoo ingewik-
keld, dat het de scherpte van een analysti-
schen geest vereischt om de waarheid van' dat
leven en de waarheid van dien mensch na te
sporen. En pas na 'n ernstige onderzoek heeft
men het^rocht een oordeel te vellen. Ons be
oordeeleh verandert heel gemakkelijk en dik-
wij-ls in een veroordeelen indien wij ons laten
leiden door gevoelens van sympathie en anti
pathic, Hetzij wij een oordeel vellen over den
wreeden Cesar Borgia, of over den beminnelij-
ken Chrysostomos, steeds is het oordeel in
den beginnen een kwestie van mo reel ;n
smaak. En het vereischt een sterken wil om
de klippen eener juiste beoordeeling te omzei-
len. De ziel van den mensch is immers samen-
gesteld uit ontelbare facetten, die alleen in
een bepaalden stand voor den aandachtigen
toeschouwer ziditbaar worden. De daad en
de handeling schenken de belichting der ziel
en van dat leven, want het innerlijke wezen
en het uiterlijk bewegen van den mensch zijn
nauw verbonden. Aldus projecteeren de groo-
ten en kleinen der wereld hun leven op den
witten muur der geschiedenis. En met een
godsdienstigen ijver, of met een konde nieuws-
gierigheid trachten wij hun daden te ontcij-
feren, om zoodoende de innerlijke drijfveeren
van hun leven t-e leeren kennen.
De woorden en handelingen van Jezus
Christus worden nu reeds bij na 2000 jaar met
gebrek-kige hulpmiddelen bestudeerd, ten ein-
de zijn wezen te benaderen. De groote mis-
dadigers in de wereld-geschiedenis: Nero en
Herodes: d-e weldoencrs der menschheid
Boeddha en Pasteur; de rustelooze drijver?
der mensehen: Peter van Amiens en Lenin;
zijn alien zijn het voorwerp van een voortdu
rend onderzoek naar de innerlijke samenstel-
ling van hun gansche wezen. Hiertoe diener.
hun handelingen als betrouwbare vingerwij
zingen.
Er zijn echter weinig mensehen, die den
moed (of de arrogantie?) hebben om nog
voor hun overlijden, een nauwkeurige be-
schrijving van hun doen en laten de wereld
in te zenden, zooc'at een vergissing omtrent
hun persoonlijkheid uitgesloten is.
Onze persoonlijke opinie verdraagt in zulk
een geval alleen die autobiographieen, indien
zij bedoeld zijn als een verdediging voor lie
rechtbank der pu-blieke opinie, van daden,
welke om de een of andere' reden van dien
kant aanvallen te verduren hadden. En
slechts zeer zelden keert onze waardeering
zich naar diegenen, die voor hun dood om
trent zichzelf een drukuitgave, die in de dui-
zenden loopt, de wereld inzenden, met het
cioel bekend, bemind en gevierd te worden.
Bij het lezen daarvan overvalt ons een gevoel
van aflieer over z-ulk een verregaande rnibli-
citeit.
Zullen wij ons echter i-mmer en altijd alleen
door onze gevoelens van smaak laten leic'm'
Dezelfde vraag stelde ik rnij toen ik kort ge-
ieden het werk van Edward Bok „Tweemaal
Dertig" in handen kreeg. Edw. Bok nu kan
niet in een adem genoemd worden met de
Groote Mannen, die ik hierboven aan^ehaaid
heb.
Een nadere overdenking deed rnij inzien,
dat wij ons bij de beoordeeling van dergelijke
feiten niet mogen laten leiden door onze eer
ste indrukken, doch moeten nagaan in hoe-
verre Edward Bok tot het uitgeven van dit
boek gerechtvaardigd was. Toen heb ik in
Paulinischen geest, gedachtig aan den chris-
tehjk-en mantel der lief-de, die ,.alle dingen be-
dekt', de werleelijke waarde ontdekt van deze
uitgave voor Holland en voor de Holiandsche
betreickingen met Amerika.
Edward Bok bewijst door dit veel gelezen
boek het kleine contingent Hollanders in
Amerika een onschatbaren dienst. Hij heeft
veel voor Amerika en voor Nederland g-edaan
met alleen door zijn uitgaven van een sere
biografieen van de groote Hollanders Willem
van Oranje, Erasmus en Vondel, maar voor-
al door het moreele prestige, dat elk woord
van hem over Holland steunt.
Het is een welbekend feit, dat de Amerikaan
geen onderscheid maakt tusschen -een Duit-
scher en een Dutchman. Amerika is onbekend
met de belangrijke plaats die Nederland in
neemt o-p koloniaal gehiedis betrekkelijk on-
kundig over de Nederlandsche invloeden
welke Amerika ondergaan heeft in de eerste
tijden van zijn bestaan op zijn zeden, wetten
en bestuur, constitute en rechtspraak.
Edward Bok, ofschoon Amerikaansch bur
ger, heeft, trotsch op zijn moederland nooit
de gelegenheid laten voorbijgaan o-m de schee-
ve gedach-ten recht te zetten, de kennis ovm
Nederland en et Nederlandsche volk te ver-
diepen, en tevens om den Nederlanders in
Amerika van raad te dienen. Hij is ook in
Holland geen onbekende, zelfs niet bij een be-
paalde groep Hollanders, die, den Geuzen-
nap getrouw, zoodra het bericht van zijn
rijkdom tot hen doorgedrongen was, hem een
ontelbaar aantal zoetgevooisde bedelbrieven
zonden! Hij verkeerde in hetzelfde geval als
Carnegie, nadat deze het Vredespaleis ge
schonken had. Hij ontving toen immers 1700
Holiandsche bedelbrieven. Het bericht om
trent deze Holiandsche bedelenergie is na
tuurlijk wat pijnlijk, maar waar.
Gelubkig heeft deze wolk van bedelbriev-n
de liefde voor Nederland in Edward Bok ni=t
kunnen verstikiken.
In zijn „Tweemaal Dertig", dat hij in den
eersten persoon geschreven heeft, in tegen-
stelling met zijn vorige werk, „De Verameri-
kaniseering van Edward Bok", dat in den
derden persoon geschreven is, geeft hij naast
bijzonderheden over zichzelf, een verhalende
beschrijving van allerlei ontmoetingen met
groote figuren uit het Amerikaansche leven.
fii_.vyerk is doorweven met tro-uw aangetee-
kende anecdoten uit zijn omgang met Loner-
fellow, Edison, Roosevelt, Woodrow Wilson,
Wells en anderen. De letterkundige waarde
van dit werk, hetwelk in een onderhoudenden
journalistidken stijl geschreven is, laat ik hier
buiten bespreking, omdat enkele meer belang
rijke punten onze belangBtelling vragen en
deze de waarde van d« 500 bladziidea bepa-
len voor one. - -
Van welk belang dit werk voor liouana is,
kan men bedenken, als men weet, dat de eer
ste oplage 50.000 stuks bedroeg, en dat ex-
cerpten gemaakt zijn voor scholen, in het bij-
zonder van die gedeelten, die door de Amen--
kanen beschouwd worden, als zijnde van op
voedkundige en „Amerikaniseerende" waard'e.
De invloed, die daarvan uitgaat, komt Hol
land ten goede. En het is juist voor deze
vreedzame Nederlandsche penetratie, in een
land, waarvan de rijkdammen onmetelijk en
de toekomst onberekenbaar is, dat wij Edw
Bok dank schuldig zijn. Er is hierdoor in den
geest van den Amerikaan, een crediet en een
kennis omtrent Holland geschapen, welke nu
en later kan blijken beslissend1 te zijn.
AKKER'*
Voorde Borst.
In een met gezonden humor gekruid
hoofdstuk vertelt hij van zijn ervaring met
hoogstaande Amerikanen, die geen jota wis-
ten van Holland en alles wat Hollandsch is.
Daarin behandelt hij voor den Amerikaan de
groote belangen, die Holland in het Verre
Oosten heeft, het verleden en het heden van
Holland in kunsten en wetenschappen, de
ingefcoren eerlijkheid en de betrouwbaarheid
van den Nederlander. Hij verhaalt hoe een
vriend aan President Roosevelt een vraag
stelde over iemand, met wien hij zaken wot
doen.
„Kent u hem?" vroeg de vriend.
„Heel goed," antwoordde Roosevelt.
„Kan ik hem vertrouwen?"
„Vertrouwen?!" riep Roosevelt uit. „Wat
vraag je me daar! Hij is een Hollander.
Weet je wel wat dat beteekent?"
En zoo meer. Een ingenieur, die meende
een der eersten te zijn, die een gansche stad
op palen bouwde, moest van Bok hooren,
hoe Amsterdam gebouwd was. Dezelfde man,
die een studiereis maakte daarna in Neder
land. en het Zui-derzee-vraagstuk leerde ken
nen, zond bij zijn terugkee; in Amerika het
volgende laconieke -bericht aan Edw. Bok:
„Waarde vriend, wij zijn sukkelaars verge-
leken met die lui in Holland."
Tot zoover Edw. Bok en Holland in Ame
rika.
Het tweede belangrijke moment in het werk
is wel zijn berrekking tot Woodrow Wilsofl,
toen deze nog universiteitsrector was, later
gouverneur en eindelijk President De figuur
van dezen man, welke gedurende zulk een
lange periode in een tumultvollen tijd, de
Europeesche gebeurtenissen bei'nvloed heeft,
vraagt nog steeds onze aandacht. Door den
een vergocd als de promotor van de grootsH
vredesgedachte in de laatste eeuwen, en door
den ander verguisd als de onpractische ka-
mergeleerde, die door zijn p-hraseologie zich
zelf en de wereld om den tuin geleid heeft,
blijkt W. Wilson een probleem voor den on-
ingewijde. Edp. Bok had het voorrecht hem
in zijn dagelijksch leven te leeren kennen.
Hun omgang werd nooit officieel. Bok won
zijn vriendschap reeds lang voor hij zich ni
het politieke leven bewoog. En het is niet van
belang ontbloot om na te gaan waarom W.
Wilson talmde tot het einde, alvorens Ameri
ka aan de geallieerden hulp te doen verleenen,
In het land zelf beschuldigde men hem van
steeds te schrijver., maar nooit te handelen,
steeds te wachten en te aarzelen. Maar wat
Europa vergat en Europa nog niet weet, doch
waarmee Wilson rekening te houden had,
was het groote verschil tusschen de Oostelijke
en de Westelijke Staten van Amerika.
„Wat de lui in Philadelphia en in ander-*
groote steden vergeten," klaagde hij, „is, dat
ik met alleen President van de Oostelijke helft
ben, maar van de Ver. Staten in hnn geheel.
Ik ken het gebrek aan oorlogssentiment in het
Westen. Zij hebben het te druk met hun zaken
en hun oogst. Zij zien geen enkele reden,
waarom zij zouden deelnemen aan een oorlog
5000 mijlen verweg. Ik moet wachten tot
Oosten en Westen een zijn. Misschien zijn we
te laat. Maar beter verkeerd begrepen in
vredestijd dan ongewapend in oorlogstijd. Na
de verschijning van het afbrekende werk van
secretaris Lansing, ontmoette Edw. Bok den
President voor het laatst, toen deze stervende
was. Zijn antwoord op den aanval van Lan
sing was: „de geschiedenis zal dat allemaa)
wel recht zetten Als ik weg ben." Dit zijn
de bladzijden, die deze zelfbewuste levensbe-
schrijving lezenswaard maken. De meer dan
zestigjarige Bok verheugt zich op het eind
van het werk, over de gouden eeuw der Wijs-
heid, welke voor hem openstaat na dit onder-
maansche. Hij heeft nog den moed dertig
jaar meer te verwachten van het leven, wan*
hij eindi-gt a'ous:
Door denzelfden Auteur,
Te publiceeren in 1954:
DRI EM AAL Der tig. v
KANTBOR FN BR 0IT1SK MLR.
Zorg ervoor. dat Uw aandoening der
luchtpijpen (bronches). die Ge kunt
herkennen aan een piepende, pijnlijke
ademhaling en een diepen, blaffenden
en pijnlijken hoest, niet slepend wordt.
Vergeet nooit, hoe dicht de bronchitis
de ontstekingskiemen bij deteere longen
brengt. Wapen Uw slijmvliezen tegen
de aanvallen der bacterien door ze
te versterken met de uit het sap van
versche geneeskrachtige kruiden berei-
de Akker's Abdijsiroop. Deze helpt U
het vastzittende slijm oplossen en ver-
lost U van een pijnlijken hoest, die
Uw luchtwegen zou vernielen als ge
met tijdig Uw toevlucht nam tot de
geneeskrachtige en toch onschadelijke
Per koker: f 1.50, f 275. f 4.50
