Vraag en Aanbod.
fiadio-hoekje
nsndsrd dertigste Jaargang.
Xalerdajs
Jamaari.
SchooSg-eMSiefUng' voor «le
latere §ciioBen ie Aikmaar.
No. 24 1323
Zcndag 29 Januari.
Hilversum, 1060 M. 930 V. A. R. A.-Uit
zending van de bij ikomst ter herden-king
van de spoorwegstasing van 1903, te houden
door het Hoofdbestuur van de Nederl. Verg
van Spoor- en Tramwegpersoneel in de groo-
te zaal van het N.V. Huis te Utrecht. Mede-
werkenden: De Gem. Zangverg. „De Stem"
te Utrecht. Dirigent Hendrik Altrink. Hugo
de Groot, viool. Wim Wijle, cello. Fred. Wol-
fers, piano. Ru Mulder, voordracht. Herden-
kingsrede van den heer P. Moltmaker, voor-
zitter van de Nederl. Verg. van Spoor- en
Tramwegpersoneel en lid van de Eerste Ka-
mer. Programma: 1. a. Aan de Strijders,
Otto de Nobel, c. Strijdmarsch der Arbeiders
H. J. Hegeraat. 2. Legende, Wieniawski
viool. 3. Air, Jean Hure, cello. 4. Serenade,
Wiaor (trio). 5. a. Eenheid, S. Bonn. b. De
Locomotiefstoker, S. Bonn. c. G-pgang, A. v
Collem. d. Het lied van den machinist, C.
Adama van Scheltema. c. De Daad, C.
Adama van Scheltema, voordracht. 6. a. Le
Cygne. C. Saint Saens, cello, b. Gavotte,
poppy, cello. 7. a. Mitternachtsglccken, Heu-
berger-Kreis-ler, viool. b. Obertass, Mazurka.
Wieniawski, viool. Rede van den heer P.
'Moltmaker. Onderwerp: „De beteekenis van
1903". 8. Serenade, Moskowski, trio.
Nocturne, Chopin-Sarasate, viool. 10. Het
verhaal van Ra-dom uit „De Opstandelingen
van Henriette Roland Hoist, voordracht 11.
Adoration, Fiiipucci, trio. b. Ballet Sylvia,
DelibesAlder, trio. 12. a. Morgenrood,
Otto de Nobel, b. De Internationale, de Gey-
ter.
12.301.40 Lunchmuziek door het orkest
onder leiding van Is. Trytel. 1.404.30
Beethoven- en Schubert-programma. Bijzon-
dere kamermuziek-uitvoering. W. Ravelli,
has. Sam Swaap, viool. Adolphe Poth, viool.
J. Devert, alt. Ch. van Isterdael, cello. Th
Kneifer, contra bas. A. Wit, clarinet. J.
Poons, fagot. P. Veenstra, hoorn. J. R. Gra-
velotte, piano. Inleiding door Henri de
Groot, musicoloog te's Gravenhage. 4.30
б.15 Concert door het Omroep-orkest. 6.30
V. P. R. O.-uitzending uit de Remonstrant-
sche kerk te Utrecht, Jeugddag'viering. Mej
Dr. Bruining: De Jeugdbeweging. Ds. J. de
Koning: Het werk van de Jeugdbeweging.
A. J. van Leusen: Onze Kampen. Koor van
V. C. J. B.'ers. Mej. Wegerif. Ds. P. Vis:
Doopsgezinde Jeu-gdvereeniging. 8.Pers-
berichten en sportuitslagen. 8.10 Symphonie-
concert door het orkest van de Haarlemsche
Orkestvereeniging, onder leiding van Ed. van
Beinum. Mia Pelten-burg, sopraan.
Huizen, 1950 M. 8.30—9.30 N. C. R. V.
Morgenwijding. De Morgenwijding zal ge-
leid worden door Ds. Jhr. J. L. Martens van
Sevenhoven, Flerv. Predikant te Utrecht. De
liederen zullen gezongen worden door het
Chr. Radio Koor onder leiding van den heer
J. H. Smit Duyzendkunst. 10.K. R. O.
Uitzending van den Hoogdienst uit de St.
Michaelskerk, Nieuwstraat Zwolle, met mede
werking van het zangkoor der kerk, onder
leiding van den heer Cor. Ponten. Organist
is de heer Cor Ponten. Gezongen wordt de
Missa in honorem. B. M. V. de Loreto: 4-
stemmig gemengd koor en orgel van W. Gol-
ler. De predikatie za! gehouden worden door
kapelaan J. A. G. Mets, Onderwerp: „Wat
zijt gij bevreesd kleingeloovigen?" naar aan-
leiding van Mattheus VIII, 26. 12.301.30
Lunchmuziek door het trio van Cafe Restau
rant Winkels. 1.302.15 Godsdienstonder-
richt voor ouderen door den heer D. Bont,
pr. leeraar Semenarie Hageveld, Heemstede.
(K. R. 0.) 2.304.Artis programma
4.-5.Ziekenuurtje door den heer A.
Scheermakers, pr. van het Semenarie Ypelaar.
K. R. O. 5.20 N. C. R. V. Kerkdienst uit de
Gereformeerde Kerk H. V. te Haarlem. Voor-
ga-nger: Ds. P. A. E. Siflevis Smit, Ger.
Predikant H. V. aldaar. 7.30—8.— K. R O.
Bijbel-exegese door Prof Dr. R. Jansen, O.
P. van de Keizer Karel Universiteit te Nij-
megen, 8.Concertavond met medewerking
van Mejuffrouw Louise Wijngaar-den, viool,
mejuffrouw Frouwe Boomgaard, piano en het
K. R. O.-Orkest onder leiding van Martin
van de Ende. Spr. Dr. A. G. A. Hofman uit
Gouda. Onderwerp: De genezingen van
Christus zooals in de H. Evangelien ver-
haald. 10.30 K. R. O. Persberichten. 10.45
K. R. O. Epiloog onder leiding van den heer
Jos. H. Pickkers.
Daventry, 1600 M. 3.50 Concert. Orkest
en R. Morton, sopraan. R. Burnett, bariton
5.40—5.50 Vertellingen uit het Oude Testa
ment. 8.20 Studio-kerkdienst. 9.05 Liefdadig-
heidsoproep. 9.10 Nieuwsiberichten. 9.25
Albert Sandler en z'n orkest. O. Kava-nn, alt,
10.50 Epiloog.
Parijs „Radio-Paris", 1750 M. 12.20 Reli-
gieuse muziek. Koorzang en preek. 1.05 Or
kestconcert. 4.505.50 De Homonyme Jazz.
8.35 Circus. 9.0511,20 Dansmuziek.
Langenberg, 469 M. 8.20—9.20 Morgen
wijding. 12.201.50 Orkestconcert. 3.20
3.50 Pianosonaten van Beethoven. 4.50—
5 20 Vocaal kwartet en cithermuziek. 7.
7-25 Dansles. 7.35 Richard Wagner-avond.
Daarna tot 11.20 Dansmuziek.
Konigswusterhausen, 1250 M. (leesen).
8.20 Morgenwijding. 10.50 „Typographia~
koorconcert. 4.505.20 Orkestconcert. 7.50
v roolijke operamuziek. Orkest en C. Brons-
geest, bariton. 9.5011.50- Dansmuziek.
\dt(Lmkur^' 395 M. 8.35 Morgenwijding
10.50 Orkestconcert. 12.25 Concert. 1.35 Or
kestconcert. 4.50 Orkest- en solistenconcert.
'•20 Lieder ohne Worte", Orkest en solis-
ten Daarna tot 11.50 Dansmuziek
Brussd, 509 Af. 3.20—5.20 Concert
rijkkwartet. 8.3510.35 Orkestconcert.
Henr. Sala. Thomas, vrien-d van Jean, Ed
van der Ploeg. Kl. Pieter, neer van Jeannette
van Beek, Ristjauw. In de pauze Lezing
door E. L. Musquetaire: De groote vluchten
in 1927. Daarna „De Klompenpolka",
opera-comique in 1 bedr. van Varney. Belo-
cil, schoenmaker, Jules Moes. Rougeot,
klompenmaker, Ed. van der Ploeg. Doucette,
jonge boerin, Betty van der Bosch Schmidt
Tamponne, houthakster, A. van Beek—Rist-
jouw. Orkest onder leiding van Nico Treep.
Regie L. Roberts. Daarna persberichten.
Hitizen, 1840 M. (Na 6 uur 1950 M.)
12.301.30 N. C. R. V. Orgelconcert door
den Heer C. Ruiter, Organist der Chr. Ger
kerk te Bussum. 4.5.N. C. R. V. Zieken
uurtje N. C. R. V. te leiden door Ds. Laar-
man, Ger. Pred. tq Hilversum. 6.157.
N. C. R. V. Spreker Vijf-de causerie van Ds.
Jac. van Nes, Ger. Pred. te Den Haag, over:
„Geeste!ijke stroomingen onder de Joden"
7.—7.30 N. C. R. V.-N. D. O. Uitzending
Instituut „Schoevers". Cursus Engelsche
conversatie voor gevorder-den. 7.30—8.
N. C. R. V. Spreker N. C. R. V. den heer J.
H. G. Bley, Amsterdam. Onderwerp: „De
zang der Gemeente". 8.N. C. R. V. Con-
qert. Spreker; Den heer K. Kraak Steemann,
secretaris van de Nederlandsche Bond van
Autobusdienstondernemers. Onderwerp: lets
uit het a-utobusbedrijf in ons land". Muzikale
medewerking verleenen: Mej. Fried. Mcoy,
sopraan, Amsterdam. Mej. Henny Sieden-
fcurg, alt, Bussum. De heer H. A. Ykelen-
stam, viool, Amsterdam. De heer Jan Vogel,
piano, Amsterdam. Vierde Avcnd der Lic-de-
rencyclus Duitsche Componisten.
Daventry, 1600 M. 10.35 Kerkdienst.
11.20 Daventry-kwartet en solisten, viool,
sopraan en bariton. 1.20—2.20 Orgelconcert.
2.50 Causerie. 3.20 Concert. 3.25 Voorlezing.
3.40 Concert. 3.50 W. S. Bryan, bariton met
piano. 4.20 Orkestconcert. 5.20 Huishoud-
praatje. 5.35 Kinderuurtje. 6.20 Dansmuziek.
6.'50 Nieuws-berichten. 7.05 Dansmuziek.
7.20 Literaire critiek. 7.35 Moderne Fran-
sche pianomuziek. 7 45 Fransche causerie.
8.05 F. Holding, sopraan. 8.20 Een debat.
9.20 Nieuwsberichlen. 9.40 „The Lilac Do
mino", operette in 3 acten. Orkest, koor en
soli. 11.2012.20 Dansmuziek.
Parijs „Radio-Paris", 1750 M. 12.50—
2.10 Orkestconcert. 4.-5.— Literaire en mu-
zik. matinee. 8.50—11.20 Selectie van „Mlle
Nitouche", operette van Herve.
Lartgenberg, 469 M. 12.25—1.50 Orkest
concert. 5.20—6.20 Kamermuziek, en M.
Otto, bariton. 7.35 „Martha", opera in 4
acten van Flotow. Daarna tot 11.20 Dans
muziek.
Konigswusterhausen, 1250 M. (Zeesen).
11-207.05 Lezingen en lessen. 7.50 Con
cert. Orkest, koor en J. Plaut, declamatie.
9.50—11.50 Dansmuziek. Kapelle Mein-
hardt.
Hamburg, 395 M. 5.15 Vroolijk concert.
6.20 Orkestconcert. 8.20 Kamermuziek. Het
Hamburger strijkkwartet. 10.50 Sluiten.
Brussel, 509 M. 5.206.20 Trioconcert.
8.35 Vocaal concert. 8.50—11.35 Orkestcon
cert.
Maandag, 30 Januari.
,Jplvei?utn> H60 M. 12.Politieberichten
t- .- T Lunchmuziek door het Radio-
"0\,4-40^5-50 Kinderuurtje onder leiding
t?1 ^evr-A,nL van Dijk. 6.-7.15 Dinermu-
ziek door het Radio-trio. 7.15—7.45 Engel
sche les voor beginners. 7.45 Politieberichten.
"Ue- brmloft van Jeannette", opera-
^iqUTe,in l,bcdriif van Masse. Jean, jonge
j Jules Moes. Jeannette, jonge boerin,
hi.
De iechnische herziening van 1923 noopte
onzen Gemeen'tera-ad de verordening op het
heffen van schoolgelden voor het lager on
der wijs te herzien.
In bijlage No. 87 tot het Verslag van de
handelingen van den Gem-eenteraad worden
de wijzigingen genoemd, die de herziening
der L. O.-wet 1920 in b-etrekking met de
schoolgeldheffing bracht.
B. en W. plaatsten zich toen op het stand-
punt van tweeerlei aftrek, n.l. le niet het
werkelijk inkomen, doch het inko-men, vermin-
d-erd met -den kinderaftrek, bepaalt de hef-
fingsklasse.
2e. Van d-e schoclgaande kind-eren wordt
een verlaagd schoolgeld g-eheven, dat voor
allen gelijk is.
Naar de meening van B. en W. behoort de
reductie bij het 4e kind te eindigen.
In 1923 hadden B. en 'V. laten berekenen,
dat een leerling bij het o-penbaar lager on-
derwijs per jaar aan Rijk en Gemeente te sa-
men 130.kostte en een bij het U. L. O.
200.—.
Bc.houden? enkele kleine wijzigingen, die
hier onbesproken k-unnen blijven, is deze ver
ordening nog van kracht. Het hoogste school-
gold voor het gewoon lager onderwijs be-
draagt thans 127.50 per jaar, voor het
U. L. O. 191,2'5. Dit wordt betaald door
oud-ers met een inkomen bov-en 12.000
per jaar.
Hoe zal de toestand te Aikmaar worden
als straks het ingediende ontwerp wet zal
zijn?
Dan zal het hoogste schoolgeld ongeveer
55 bedragen voor het lager onderwijs, ter-
wijl het maximum schoolgeld voor het U. L.
O. op ongeveer dezeifde hoogte kan blijven
gehandhaafd, daar in de schoolgeldheffing
bij lager en uitgebreid lager onderwijs niet
meer de verhouding der kosten van beide
soorten onderwijs tot uiting behoeft te ko-
men.
Hoe men het ook keeren of wenden zal,
aan een beduidende vermmdering van het
sohoolgeldinkomen der gem^eente zal in de
toekomst wel niet te ontkomen zijn, ten-zij de
schoolgeldiheffing van de lagere en middel-
matige inkom-ens zeer belangrijk zou worden
verhoogd' en we gelooven niet dat daarvoor
een meerderheid in den Raad zal zijn te vin-
den. Er zijn echter ook gevolgen van and-e-
ren aard.
Als de totale ontvangst aan schoolgelden
bij het openbaar lager onderwijs door de
wetswijziging terug gaat van bij v. 18000
tot 12000.en dit geval is geenszins
denkbeeldig dan zal het bedrag, aan
schoolgelden, dat door de schoolbesturen
met het gem-eentebestuur moet worden verre-
kend ook met 1/3 verlaagd worden, dus ver-
mind'eren van f 12000 tot 8000.
En wanneer nu de sdhoolbesturen hun
schoolgeldheffing ongewijzigd laten, dan be-
teekent dit, dat aan schoolgelden per jaar
eenige duizenden zal worden overgehouden,
dus dat de bijzondere school uit dezen hoofde
een beduidend1 bedrag per leerling voor liaar
onderwij-s meer heeft uit te geven, dan het be
drag per leerling voor het openbaar onder
wijs.
Wanneer dan, om welke redenen ook, in de
toekomst nog eens weer een meerderheid in
den Raad1 zou zijn te vinden het bedrag voor
leermiddielen bij het Openbaar Onderwijs te
verlagen, dan zal dat -dus geenszins behoeven
te beteeken-en, dat de schoolbesturen hetzelfde
verlaagde bedrag besteden voor middelen
Gec-n wonder, dat men met deze dingen
voor oogen, in de kringen van het Openbaar
Onderwijs ernstige bezwarcn heeft tegen de
voorgestelde wijzigingen.
Van financieele gclijkstelling is naar het
ons voorkomt ten opzic'hte der schoolgeldhef
fing geen sprake meer.
Er is -dan ook al gezegd, dat we stap voor
sfap„ door nu de eene, dan de andere wijzi
ging, naderen tot den to-estandUae openbare
school de armenschool, de neutrale school de
standenschool. Of, waar geen neutraal bij
zo-nder onderwijs biestaatde kerkelijke school
de financieel bevoorrechte.
Veel zal er van af hangen in welken geest
aanstonds de Raad -de verordening op" het
heffen van schoolgeld zal wijzigen.
Het is een zeer moeilijke kwestie, waarvoor
straks de led-en van den Raad zullen worden
gesteld.
Maar het eerste woord zal aan B. en W
zijn en er valt slechts in het belang der zaak
z-elve op te hopen, -dat een zeer geruimen tijd
beschikba-ar zal zijn tusschen het verschijnen
•der bij-la-ge en de behand-eling in den Raad
Tenslotte nog een en-kel woord over de
schoc'lgeldh-effing bij het openbaar en bijzon-
der vervolgonderwijs.
In een missive van den Minister wordt er
uitdrukkelijk de aandacht op gevestigd, dat
art. 95 der Wet L. O. niet geldt voor het ver
volgonderwijs.
In bcdoeld artikel nu is bepaald, dat de
schoolgeldartikelen 62 tot en met 66 der Wet
van toepassin-g zijn op het bijzonder onder
wijs, met dierr verstande, dat het aanslaan in
de schoolgeldheffing voor de kinderen die
deze scho-len bezoeken, geschiedt door het ge
m-eentebestuur.
V-erder is in datzelfde artikel vastgelegd,
dat het inn-en der schoolgelden, ind'ien het
schoolbestuur dit wenscht, geschiedt door het
gemeenteb-estuur.
H-et niet van krach-t zijn van dit arti-kel
voor het bijzonder vervolgonderwijs b-eteekent
alz-oo, dat het schoolbestuur zelf de schoolgel
den van het bijzonder vervolgonderwijs inf en
verder de besturen geheel zijn vrijge-laten in
de s-choolgeil'dheffing.
Zoo -kon dus in 192'6 het mes van twee kan-
ten snijden.
"I oea tooh werd het schoolgeld voor het
openbaar vervolgonderwijs naar d-e.gegevens
der bijlage met ongeveer 50 ct. per leerling
verlaagd1; hetgeen beteekende, dat d-e kosten
voor d-e gemeente met 50 ct. per leerling om-
hcog gin-gen en de bijdr-age aan de schoolbe
sturen dus met 50 ct. per leerling toe-nam.
Naast een schoolgeldheffing, die veel hoo-
ger kan zijn bij het bijzon-d-er dan bij het
openbaar vervolgonderwijs, om-dat het bijz-on-
der vervolgonderwijs voor een deel tevens een
bijzondere handelsav-ondcursus is, staat dus
bo-vendien een hoogere bijdrage door verla-
ging van de schoolgelden bij den gemeente-
ken cursus voor vervolgonderwijs.
Hoe lager de schoolgelden voor de open-
bare onderwijsgelegenheden, hoe gunstiger
de financieele positie van het bijzonder onder
wijs en hoe minder er tevens in de praktijk
van de financieele gelijkstelling overblijft.
En aan -den anderen kant schromen we de
schoolgelden o-p te voeren, omdat we graag
ied-ere on-derwijsinrichting toegankelijl; wen
schen voor alien, die d'aar thuis be-hooren.
Werkelijk, het wordt het openbaar onder
wijs ni-e-t gemakkelijk gemaakt en toch toch
gelooven we, dat na het verloopen van't ge-
tij, ook hier de b-akens zullen worden verzet.
Aan den Raad het laatste woord over het
m-oeilijk probleem der schcolgeldheffing.
BERGEN.
KUNST, GODSDIENST EN
WIJSBEGEERTE.
In een, helaas, slecht bezochte bijeenkomst
van de v-ereeniging voor voordrachtavon-den,
hield gisteravond in Hotel Kreb de filosoof
Leo Niehorster een lezing over kunst, gods-
dienst en wijsbe-geerte.
Spr. ving aan, met te zeggen, dat het eigen-
lijk cndoenlijk was om in een avond de drie
begrippen te cntwikkelen. Voor kunst zou hij
10 en voor wijsbegeerte zeker wel 30 avonden
noodig hebben. Van een zuivere ontvouwing
van de begrippen zou dan ook niets kunnen
komen en juist in het wijsgeerig denken gaat
het om de zelfontvouwing of onthulling, van
het begrip. Daar gaat het niet om feitelijkhe-
den of gebeurtenissen, maar om de waarheid.
Daar is niet, zooals in wetenschappelijk
denken, het bewijs. Bewijzen is: het af leiden
uit iets anders, y/aarvan het te bewijzene
verschilt of herleid wordt. Het zuivere denken
bewijst zich a-lleen in de zuiverheid van zijn
gedachtengang. De waarheid laat zich niet
bewijzen in een zin, gaat niet op in een van
zijn bepaaldheden. Wanneer het in het wijs
geerig denken om de waarheid gaat, dan moet
het u voelbaar worden dat het niet gaat om
gestalten. In het wijsgeerig zuiver redelijk
denken kan men niet uitgaan van axioma's
van het vooropgestelde, zonder -dat het gene,
wat men gesteld heeft, zich uit een logisch
betoog ontvouwd heeft.
Wanneer spr. over kunst zou moeten s-pre-
ken, zou hij moeten beginnen met iets, dat als
zooda-nig nog geen naam zou moeten hebben.
Kunst, godsdienst en wijsbegeerte zijn een sa-
menhang van de trias van den-kbeelden, die in
den grond encyclopedistisch zijn en zich ver-
houden op dezeifde wijze, zooals de geestes-
leer zich verhoudt n.l. in het subject, het ob
ject en de absolute geest, waarin sprake is
van kunst, godsdienst en wijsbegeerte.
Wanneer spr. het begrip kunst zou ontwik-
kelen, zou hij moeten beginnen met het staats-
leven en de maatschappij. Als gemeenschap-
pelijke wezens zijn wij niet veel meer dan na-
tuurlijke wezens. In de samenleving gaat het
voor alles alleen om eten, drinken en voort-
planten, om een goedgeregelde natuurlijkheid,
die door -de wetten van den Staat gewaar-
borgd zijn. Als maatscha-ppelijke wezens vra-
gen wij om het nuttige en noodige van een
zaak en het nuttige en noodige gaat vooraf
aan het hoogere. Alleen in een geordend
maatschappelijk leven kan het hoogere
bloeien. En in zooverre wij dus vragen naar
het nuttige en ncodige, gewagen wij van onze
onvrijheid en zijn wij als natuurlijke, ego'isti-
sche wezens bezig op een wijze, waarbij van
het hoogere nog geen sprake is. Eerst dan,
wanneer de mensch niet meer gewaagt van
wat onmiddellijk noodig is, wanneer hij in
iets belang stelt zonder dat hij het begeert,
gebruikt of verbruikt, en dus belangstelling
heeft voor het nuttelooze nuttige openbaart
de mensch den zin voor het hoogere. In zoo
verre wij bela-nglooze belangstelling openba-
ren, openbaren wij kunstzinnigheid of kunst-
lieyendheid.
Nu is het schoone, h-et ware op een bepaal-
-de wijs. Het is het ware op dc wijze van de
waarneembaarheid. De kunstlievehde mensch
zoekt dan ook het ware als iets en in iets.
Maar daarin is het eigenlijke ware nog niet,
want het ware is geen waarneembaarheid.
Dat komt niet voor als zichtbaarheid, hoor-
baarheid of tastbaarheid. Dat is het onzien-
bare zelf.
De waarheid is niet ergens, waarheen men
kan gaan. Was de waarheid eigens, om er
gens anders niet te zijn, dan was het niet het
al omvatten-de eene. Buiten de waarheid is
niets en kan niets zijn. Ook de onwaarheid is
niet buiten de waarheid. Was de onwa-arheid
buiten de waarheid, dan zou de waarheid aan
het andere haar grens moeten hebben. Wan
neer men begrepen heeft, dat de waarheid
geen waarneembaarheid is, dan heeft men be
grepen, dat de scficonheid wel waarheid ver-
onderst-elt en inhoudt, maar nog niet aan de
waarheid toekomt, al schuilt de waarheid in
de schoonheid.
Van den kant van de natuurlijke mensche-
lijkheid is de kunst het hoogere. Schoonheid,
religie en wijsheid zijn in wezen een, want het
is eerst in den vorm der schoonheid, dat de
geest ertoe overgaat, voor zichzelf een ge-
stalte te geven. Wij spreken dan van het
scheppen van het kunstwerk. Een kunstenaar
stelt zichzelf voor zichzelf en doet dit met al
z'n tekortkomingen en onhebbelijkheden. De
ware houding van een scheppend kunstenaar
is die, waar hij met een voet in het onbewuste
staat. Het onbewuste veronderstelt het be-
wuste en het van zich bewuste. Het onbewuste
heeft men te denken his begrip. Dat wordt in
ons geopenbaard als wij spreken van intuitie.
Juist de Fransche geest stelt dat als primair
ten opzichte van het natuurlijke. Wanneer wij
ons intu'itief iets beseffen, dan is het, also!
of 'n bliksemstraal -door ons heen flitst, waar-
door wij beleven datgene, wat wij eerst later
leeren kennen. Het is dit intui'tieve zelf, wat
de kunstenaar voor alles behoeft. Toch heeft
hij ook noodig een groote mate van bewust-
heid, want in de vormverschijning is er spra
ke van over-leg van zinnen. Een kunstwerk is
dus de eenheid van het onbewuste naar het
bewuste.
Louter vorm zonder inhoud is een vorm in
het onledigf.
In de kunst van kranzinnigen wordt juist
geopenbaard, hce het bewuste leven is afge-
worpen. En de kunst van wilden leert, dat zij
levenservaring achter den rug hebben, en toch
kan men bij hen in geringe mate van bewust-
zijn spreken en hebben wij gezien van we'k
ontzaggelijke expressionistische strekking hun
kunst was. Bij den modernen mensch doet dit
weer op-geld. Maar dit gelukt niet, omdat
wij a-ls Westerlingen onze Westersche cul-
tuur niet kunnen afschudden.
Bij -de wilden is het verstand nog niet ont-
wikkeld.
Bij de krankzinnigen is het verstand afge-
worpen en bij den modernen kunstenaar wil
het verstand genegeerd zijn. Dit is begrijpe-
Iijk, want in het abstractionnisme leeft iets
Een kunstwerk is echter een eenheid van
vorm en inhoud, hoezeer het gevoelsleven
zich ook verzet tegen de analyseerende wer-
king van het verstand. Door ons alien gaat
hei conflict van het gevoel en het verstand.
Het gevoel is onontbeerlijk bij het be<nn,
maar men mag daarbij niet blijven. Het ver
stand wil weten, wat het aan een zaak heeft
en zegt: iets is, wat het is, doordat het niet
iets anders is. De rede zegt: daar heb ik
mets aan. Niets blijft, wat "het is. Alles is op
een ander moment reeds iets anders, al opt-
snapt het aan onze waarneming. Het redelijk
depken deelt dus niet de eenzijdige analyse
van het verstand.
Het schoone is het ware op de wijze van de
waarneembaarheid en als kunstzinnige we
zens zijn wij uit op het hoogere. Maar als
mensch komen wij niet tot ons zelf, als wij
niet meer zijn dan louter kunstlievende we
zens. In de kunst wordt nog niet bewust gp-
streefd, het verheven wezen van de werkelijk-
heid zelf te benad-eren. De eerste phase 'in
de kunst noemd-e spr. de bouwdatnst, omdat
deze d-ient tot het maken van iets voor een
bepaald gebruik terwij-1 de zuivere kunst di-ent
tot niets in d-en- vorm van een bepaald doel.
Van de bouwkunst komt spr. tot de beeld-
houwkunst, waarbij de geest niet meer ge-
bonden is aan doelmatigheid. De derde gro-ep
noemd-e spr. de schilderkunst, waar die afme-
ting weg valt en de schilder diepte gceft, die
er met is.. Voorts noemde spr. de muziek, d-e
dichtkunst en de pcezie. De muziek was in
dien zin de zuivere kunstvorm, o-mda-t een
m-uzikaa-1 kunstwerk^ verwerkt is aan datge
ne, wat wij in o-ns eigen zielelev-en voelen en
zich vervluchtigt en oplost in den tijd. Juist
daardoor is het de muziek mogelijk, allerlei
gevoelens en stemmingen in ons te wekken,
waaraan wij verwant zijn. Het is juist daar-
om, dat de muzikale kunst zoo'n op-gang
maakt. De kunst tr-eedt eigenlijk pas in z'n
hoogsten vorm, wanneer de kunst met het
woord kom-t. De woordkun-st is in dien zin de
hoogste kunstvorm. De schoone letteren gaan
over naar den geest, die heiligt. Wanneer de
kunst aan het woord komt, heeft zij de mogc-
lijkheid iets te openbaren waartoe de ande
ren niet in staat zijn. Spr. da-cht hierbij aan
de mystieke geschriften. Het is de godsd-ien-
stig-e mensch, die het ware wil, want in den
godsdienst wordt waarlij.k ernst gemaakt van
het verheven wezen van d-e werkelijkbeid.
Kunst, godsdienst en wijsbegeerte zijn drie
vormen, van dien geest, maar naar den in
houd hetzelfde. Ook in de kunst wordt de
waarheid gevoeld, zooals in d-en godsdienst
de waarheid voorb-eeldelijk voor ons zweeft,
die werkelijk en waarlijk in het wijsgeerig
denken met de grippen wordt nagegaan eg
gedacht.
Na de lezing beantwoordde spr. nog ve*.
schillende vragen, waarna de heer Krom.
die bij afwezigheid van den heer Daalder de
vergadering leidde, de spr een woord van
dank bracht namens de vereeniging voor zijn
leerzame lezing.
PREDIKBEURTEN. -J
Hervormde g-emeenten.
UIT DE OMGEVING.
BROEK O-P LANGENDIJK, 9.30 uur eti
niet zooals gewoonlijk 10 uur, Ds. Boeke.
DIRKSHORN, 10 uur, Ds. de Leeuw.
HOOGWOUD, nm. 7 uur, Ds. Reddingiu*
NOORDSCHARWOUDE, 9.30 uur, Ds.
Staal
OUDKARSPEL, geen dienst.
DE RIJP, 10 uur, Ds. Zillinger
naar.
WINKEL, 10 uur, Ds. Schermerhorn
ZUIDS-CHARWOUDE, 10 uur, Ds. var
Meurs.
Doopsgezinde Gemeenten.
BEEMSTER, 10 uur, Dr. Kuipers.
BROEK OP LANGENDIJK, 10 uur, D»:
de Jongh.
GRAFT NOORDEIND, 10 uur, Ds. van
Giesen.
NIEUWE NIEDORP, 10 uur, geen
dienst. Vertoeving.
DE RIJP, 10 uur, Ds. Keuning. Jeugd-
dag. Koorzang; n.m. 8 uur, R-elig. Spel- De
Verloren Zcon".
(Gedieeltelijk on-tleend aan Kerk en Volk.)
Mofe
Uitsluitend 2e handsgoederen.
Geen dienstaanbiedingen, enz.
TE KOOP wegens vertrek een nieuw
model KINDERWAGEN, slechts 2 a 3
maal gebruikt.
Adres HEKELSTRAAT 22.
TE KOOP voor oud Verlovingsringen,
gouden en zilveren horloges, gouden vestket-
tingen, juw. b-ro-ches -en juw. ringen enz.
S. W. VET, Verd-ronkenoord 5.
Een dri-epits GASSTEL merk Sinking
voor 10, NAAIMACHIN'E voor spotprijs
9 en een HEERENFIETS J 12.5-0, tevens
r-eparatie. SCHO-O L S TR A AT 6.
TE KOOP: Penantkastje ges-c'hilderd 5,
Standaard met asp-edistra en pot 4, Thee-
blad met tegel 3, Theelichtblaad-je en
melkkanblaadje 1
Adres OUDEGRACHT 104 D.
TE KOOP een goed onderhouden Fran
sche PIANO (zwart) merk „Aubert" en
groot koperen vijzel (begin 17-00). Te be-
vragcn Kennemerpark 28.
Bil-lijk TE KOOP goed onderhoudeD
STUDIE-PIANO.
D. VISSER, Straatweg 121, Heiloo.
TE KOOP wegens vertrek 2 KINDER-
SlOELEN-, 1 LOOPREK met ma-tras en
1 pitrieten WIEG.
Adres te bevragen bureau van dit blad.
TE KOOP een ges-childerde
KAST, groot fo-rmaat.
UITENBOSCHSTRAAT 61.
LINN'EN-
Een FORD COUPe, een ORCHESTRION
125, partij gebruikte ZAALSTOELEN.
partij gebruikte TUINSTOELEN, bij H
KNIJNSBERG, Hekelstraat 19. J
IE KOOP een OLIVER SCHRIJF-
MACHINE tegen billijken prijs.
Adres: BERGERWEG 5a.
TE KOOP zoo goed als nieuw: Ratine
Heerenja-s^ Heerencostuums (k-leine maten),
Gabardinejassen, div. jassen en vesten eii
broeken. N. P. LAAN 85. Ook Zondag.
Cylinder Schrijfbur-eau te koop (pracht uo-
cennout), Moderne blauwe Kinderwagen
J 14, groote glad-de mahonie Linnenkast
en-z prima gebruikt. J. L. SOSTMAN Jr..
Veivkoop.lokaal Ridderstraat 6.
TE KOOP wegens gebrek aan plaatsruim-
te zoo goed als nieuwe KINDERWAGEN
™rk Van Delft en een dito KINDER-
SIOEL, verstelbaar, samen 30. Adres
K. v. 't Veerstraat 29 (Rochdale).
TE KOOP een
KETEL 50 L.
straa-t 4-6.
2e hands VEEVOEDER-
bij J. v. d. HOEK, Achter-
TE KOOP een KINDERWAGEN
PETROLEUMKACHEL.
HOOFTSTRAAT 21.
en
TE KOOP: 2 BUFETTEN, 4 STOELEN
(p-luche), 1 1AFEL (ovaal), alles mahonie-
hout, benevens 2 groote STOELEN
STATIONSWEG 164 I.
TE KOOP e-en KINDERWAGEN.
Adres STATIONSTRAAT 61.
V.rkooplo-kaal „Hollan-dia" bi-edt u aan
prima gebruikte Buffetten, Dr-essoirs, Kasten;
Tafels, Stoelen, B-edd-en, Ledikanten, Spie
gels, Canape's, Divans enz.
J. L. SOSTMAN Jr., Ridderstraat 6.
Fa
